Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1104046
Scripture Name( English ): Bhagavati Translated Scripture Name : ભગવતી સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

शतक-१२

 Translated Chapter :

શતક-૧૨
Section : उद्देशक-५ अतिपात Translated Section : ઉદ્દેશક-૫ અતિપાત
Sutra Number : 546 Category : Ang-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] रायगिहे जाव एवं वयासी–बहुजण णं भंते! अन्नमन्नस्स एवमाइक्खइ जाव एवं परूवेइ–एवं खलु राहू चंदं गेण्हति, एवं खलु राहू चंदं गेण्हति। से कहमेयं भंते! एवं? गोयमा! जण्णं से बहुजणे अन्नमन्नस्स एवमाइक्खइ जाव जे ते एवमाहंसु मिच्छं ते एवमाहंसु, अहं पुण गोयमा! एवमाइक्खामि जाव एवं परूवेमि–एवं खलु राहू देवे महिड्ढीए जाव महेसक्खे वरवत्थधरे वरमल्लधरे वरगंधधरे वराभरणधारी। राहुस्स णं देवस्स नव नामधेज्जा पन्नत्ता, तं जहा–सिंघाडए जडिलए खत्तए खरए दद्दुरे मगरे मच्छे कच्छभे कण्हसप्पे। राहुस्स णं देवस्स विमाना पंचवण्णा पन्नत्ता, तं जहा–किण्हा, नीला, लोहिया, हालिद्दा, सुक्किला। अत्थि कालए राहुविमाणे खंजणवण्णाभे पन्नत्ते, अत्थि नीलए राहुविमाने लाउयवण्णाभे पन्नत्ते, अत्थि लोहिए राहुविमाने मंजिट्ठवण्णाभे पन्नत्ते, अत्थि पीतए राहुविमाने हालिद्दवण्णाभे पन्नत्ते, अत्थि सुक्किलए राहुविमाने भासरासिवण्णाभे पन्नत्ते। जदा णं राहू आगच्छमाणे वागच्छमाणे वा विउव्वमाणे वा परियारेमाणे वा चंदलेस्सं पुरत्थिमेणं आवरेत्ता णं पच्चत्थिमेणं वीतीवयइ तदा णं पुरत्थिमेणं चंदे उवदंसेति, पच्चत्थिमेणं राहू। जदा णं राहू आगच्छमाणे वा गच्छमाणे वा विउव्वमाणे वा परियारेमाणे वा चंदलेस्सं पच्चत्थिमेणं आवरेत्ता णं पुरत्थिमेणं बीतीवयइ तदा णं पच्चत्थिमेणं चंदे उवदंसेति, पुरत्थिमेणं राहू। एवं जहा पुरत्थिमेणं पच्चत्थिमेण य दो आलावगा भणिया एवं दाहिणेणं उत्तरेण य दो आलावगा भाणियव्वा। एवं उत्तरपुरत्थिमेणं दाहिणपच्चत्थिमेण य दो आलावगा भाणियव्वा। एवं दाहिणपुरत्थिमेणं उत्तरपच्चत्थिमेण य दो आलावगा भाणियव्वा। एवं चेव जाव तदा णं उत्तरपच्चत्थिमेणं चंदे उवदंसेति, दाहिणपुरत्थिमेणं राहू। जदा णं राहू आगच्छमाणे वा गच्छमाणे वा विउव्वमाणे वा परियारेमाणे वा चंदलेस्सं आवरेमाणे-आवरेमाणे चिट्ठइ तदा णं मनुस्सलोए मनुस्सा वदंति–एवं खलु राहू चंदं गेण्हति, एवं खलु राहू चंदं गेण्हति। जदा णं राहू आगच्छमाणे वा गच्छमाणे वा विउव्वमाणे वा परियारेमाणे वा चंदलेस्सं आवरेत्ता णं पासेनं वीतीवयइ तदा णं मनुस्सलोए मनुस्सा वदंति–एवं खलु चंदेणं राहुस्स कुच्छी भिन्ना, एवं खलु चंदेणं राहुस्स कुच्छी भिन्ना। जदा णं राहू आगच्छमाणे वा गच्छमाणे वा विउव्वमाणे वा परियारेमाणे वा चंदलेस्सं आवरेत्ता णं पच्चोसक्कइ तदा णं मनुस्सलोए मनुस्सा वदंति–एवं खलु राहुणा चंदे वंते, एवं खलु राहुणा चंदे वंते। जदा णं राहू आगच्छमाणे वा गच्छमाणे वा विउव्वमाणे वा परियारे-माणे वा चंदलेस्सं अहे सपक्खिं सपडिदिसिं आवरेत्ता णं चिट्ठइ तदा णं मनुस्सलोए मनुस्सा वदंति–एवं खलु राहुणा चंदे घत्थे, एवं खलु राहुणा चंदे घत्थे। कतिविहे णं भंते! राहू पन्नत्ते? गोयमा! दुविहे राहू पन्नत्ते, तं जहा–धुवराहू य, पव्वराहू य। तत्थ णं जे से धुवराहू से णं बहुलपक्खस्स पाडिवए पन्नरस-तिभागेणं पन्नरसतिभागं चंदलेस्सं आवरेमाणे-आवरेमाणे चिट्ठइ, तं जहा–पढमाए पढमं भागं, बितियाए बितियं भागं जाव पन्नरसेसु पन्नरसमं भागं। चरिमसमये चंदे रत्ते भवइ, अवसेसे समये चंदे रत्ते वा विरत्ते वा भवइ। तमेव सुक्कपक्खस्स उवदंसेमाणे-उवदंसेमाणे चिट्ठइ, पढमाए पढमं भागं जाव पन्नरसेसु पन्नरसमं भागं। चरिमसमये चंदे विरत्ते भवइ, अवसेसे समये चंदे रत्ते वा विरत्ते वा भवइ। तत्थ णं जे से पव्वराहू से जहन्नेणं छण्हं मासाणं उक्कोसेणं बायालीसाए मासाणं चंदस्स, अडयालीसाए संवच्छराणं सूरस्स।
Sutra Meaning : રાજગૃહ નગરમાં યાવત્‌ ગૌતમસ્વામી આ પ્રમાણે કહે છે ભગવન્‌ ! ઘણા લોકો પરસ્પર આમ કહે છે યાવત્‌ પ્રરૂપે છે કે, – નિશ્ચે રાહુ ચંદ્રને ગ્રસે છે, નિશ્ચે રાહુ ચંદ્રને ગ્રસે છે. હે ભગવન્‌ ! તે કઈ રીતે આમ હોય? હે ગૌતમ ! જે ઘણા લોકો પરસ્પર એમ કહે છે કે પ્રરૂપણા કરે છે યાવત્‌ તે મિથ્યા કહે છે. પણ હે ગૌતમ ! હું એમ કહું છું, યાવત્‌ એમ પ્રરૂપું છું કે – એ પ્રમાણે નિશ્ચે રાહુ દેવ મહર્દ્ધિક યાવત્‌ મહાસૌખ્ય, ઉત્તમ વસ્ત્રધારી, ઉત્તમ માલ્યધર, ઉત્તમ ગંધધર, ઉત્તમ આભરણધારી છે. તે રાહુ દેવના નવ નામ કહ્યા છે – શૃંગાટક, જટિલક, ક્ષત્રક, ખરક, દર્દુરક, મગર, મત્સ્ય, કાચબો, કૃષ્ણસર્પ. રાહુનું દેવવિમાન પંચવર્ણી છે – કૃષ્ણ, નીલ, લોહિત, હાલિદ્ર, શુક્લ. તેમાં રાહુનું કાળુ વિમાન, કાજલ વર્ણની આભાવાળુ, નીલ રાહુ વિમાન લીલી તુંબી સમાન વર્ણપ્રભાવાળુ છે. લોહિત રાહુ વિમાન મંજિઠ્ઠ વર્ણાભાવાળુ છે. પીત રાહુ વિમાન હાલિદ્ર વર્ણાભાવાળુ છે. શુક્લ રાહુ વિમાન ભસ્મરાશિ વર્ણાભાવાળુ કહ્યું છે. જ્યારે ગમનાગમન કરતો, વિકુર્વણા કરતો, કામક્રીડા કરતો, રાહુદેવ પૂર્વમાં સ્થિત ચંદ્રની લેશ્યાને ઢાંકીને પશ્ચિમ તરફ ચાલ્યો જાય છે, ત્યારે પૂર્વનો ચંદ્ર દેખાય છે અને પશ્ચિમનો રાહુ દેખાય છે. જ્યારે ગમનાગમન – વિકુર્વણા – પરિચાર કરતો રાહુદેવ ચંદ્રની લેશ્યાને પશ્ચિમમાં આવરીને પૂર્વમાં ચાલ્યો જાય છે, ત્યારે પશ્ચિમી ચંદ્ર દેખાય છે, પૂર્વનો રાહુ દેખાય છે. એ પ્રમાણે જેમ પૂર્વ – પશ્ચિમમાં બે આલાવા કહ્યા, એ રીતે દક્ષિણથી ઉત્તરમાં બે આલાવા કહેવા. એ રીતે ઉત્તરપૂર્વથી દક્ષિણપશ્ચિમમાં બે આલાવા કહેવા, દક્ષિણપૂર્વથી ઉત્તર – પશ્ચિમમાં બે આલાવા કહેવા. એ પ્રમાણે યાવત્‌ ઉત્તર – પશ્ચિમમાં ચંદ્ર દેખાય છે ત્યારે દક્ષિણપૂર્વમાં રાહુ દેખાય છે. જ્યારે ગમનાગમન, વિકુર્વણા અને પરિચાર કરતો રાહુ ચંદ્ર લેશ્યાને આવરતો – આવરતો રહે છે, ત્યારે મનુષ્યલોકમાં મનુષ્યો કહે છે – એ પ્રમાણે નિશ્ચે રાહુએ ચંદ્રનું ગ્રહણ કર્યું, એ પ્રમાણે જ્યારે ગમનાગમન આદિ કરતો રાહુ ચંદ્રલેશ્યાને આવરતો નજીક થઈને પસાર થાય છે, ત્યારે મનુષ્ય લોકમાં મનુષ્યો કહે છે – નિશ્ચે ચંદ્રએ રાહુની કુક્ષીનું ભેદન કર્યું. એ પ્રમાણે જ્યારે ગમનાગમનાદિ કરતો રાહુ ચંદ્રની લેશ્યાને આવરતો પાછો ફરે છે, ત્યારે મનુષ્યલોકમાં મનુષ્યો કહે છે – નિશ્ચે રાહુ વડે ચંદ્ર વમન કરાયો. એ પ્રમાણે જ્યારે ગમનાગમન કરતો રાહુ ચંદ્ર લેશ્યાને નીચેથી, બંને પડખેથી, ચારે દિશાથી આવરીને રહે છે, ત્યારે મનુષ્ય લોકમાં મનુષ્યો કહે છે – નિશ્ચે રાહુએ ચંદ્રને ગ્રસ્યો છે. ભગવન્‌ ! રાહુ કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! બે ભેદે. તે આ ધ્રુવરાહુ અને પૂર્વરાહુ. તેમાં જે તે ધ્રુવરાહુ છે, તે કૃષ્ણ પક્ષની એકમથી પંદર ભાગથી ચંદ્રની લેશ્યાના પંદરમા ભાગને આવરતો આવરતો રહે છે. તે આ રીતે – એકમે પહેલો ભાગ, બીજે બીજો ભાગ યાવત્‌ પંદરમે દિને પંદરમો ભાગ, ચરમ સમયે ચંદ્ર સર્વથા આવૃત્ત થઈ જાય છે, બાકીના સમયે ચંદ્ર આવૃત્ત અને અનાવૃત્ત હોય છે. તે જ પ્રમાણે શુક્લ પક્ષમાં ચંદ્રમાને ખુલ્લો કરતો – કરતો રહે છે, પ્રથમાએ પ્રથમ ભાગ યાવત્‌ પંદરમા દિવસે પંદરમો ભાગ ખુલ્લો કરે છે. છેલ્લે સમયે ચંદ્ર સંપૂર્ણ અનાવૃત્ત થાય છે, બાકીના સમયમાં ચંદ્ર આવૃત્ત કે અનાવૃત્ત હોય છે. તેમાં જે પૂર્વરાહુ છે, તે જઘન્યથી છ માસમાં, ઉત્કૃષ્ટથી ૪૨ – માસમાં ચંદ્રને અને ૪૮ વર્ષે સૂર્યને ઢાંકે છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] rayagihe java evam vayasi–bahujana nam bhamte! Annamannassa evamaikkhai java evam paruvei–evam khalu rahu chamdam genhati, evam khalu rahu chamdam genhati. Se kahameyam bhamte! Evam? Goyama! Jannam se bahujane annamannassa evamaikkhai java je te evamahamsu michchham te evamahamsu, aham puna goyama! Evamaikkhami java evam paruvemi–evam khalu rahu deve mahiddhie java mahesakkhe varavatthadhare varamalladhare varagamdhadhare varabharanadhari. Rahussa nam devassa nava namadhejja pannatta, tam jaha–simghadae jadilae khattae kharae daddure magare machchhe kachchhabhe kanhasappe. Rahussa nam devassa vimana pamchavanna pannatta, tam jaha–kinha, nila, lohiya, halidda, sukkila. Atthi kalae rahuvimane khamjanavannabhe pannatte, atthi nilae rahuvimane lauyavannabhe pannatte, atthi lohie rahuvimane mamjitthavannabhe pannatte, atthi pitae rahuvimane haliddavannabhe pannatte, atthi sukkilae rahuvimane bhasarasivannabhe pannatte. Jada nam rahu agachchhamane vagachchhamane va viuvvamane va pariyaremane va chamdalessam puratthimenam avaretta nam pachchatthimenam vitivayai tada nam puratthimenam chamde uvadamseti, pachchatthimenam rahu. Jada nam rahu agachchhamane va gachchhamane va viuvvamane va pariyaremane va chamdalessam pachchatthimenam avaretta nam puratthimenam bitivayai tada nam pachchatthimenam chamde uvadamseti, puratthimenam rahu. Evam jaha puratthimenam pachchatthimena ya do alavaga bhaniya evam dahinenam uttarena ya do alavaga bhaniyavva. Evam uttarapuratthimenam dahinapachchatthimena ya do alavaga bhaniyavva. Evam dahinapuratthimenam uttarapachchatthimena ya do alavaga bhaniyavva. Evam cheva java tada nam uttarapachchatthimenam chamde uvadamseti, dahinapuratthimenam rahu. Jada nam rahu agachchhamane va gachchhamane va viuvvamane va pariyaremane va chamdalessam avaremane-avaremane chitthai tada nam manussaloe manussa vadamti–evam khalu rahu chamdam genhati, evam khalu rahu chamdam genhati. Jada nam rahu agachchhamane va gachchhamane va viuvvamane va pariyaremane va chamdalessam avaretta nam pasenam vitivayai tada nam manussaloe manussa vadamti–evam khalu chamdenam rahussa kuchchhi bhinna, evam khalu chamdenam rahussa kuchchhi bhinna. Jada nam rahu agachchhamane va gachchhamane va viuvvamane va pariyaremane va chamdalessam avaretta nam pachchosakkai tada nam manussaloe manussa vadamti–evam khalu rahuna chamde vamte, evam khalu rahuna chamde vamte. Jada nam rahu agachchhamane va gachchhamane va viuvvamane va pariyare-mane va chamdalessam ahe sapakkhim sapadidisim avaretta nam chitthai tada nam manussaloe manussa vadamti–evam khalu rahuna chamde ghatthe, evam khalu rahuna chamde ghatthe. Kativihe nam bhamte! Rahu pannatte? Goyama! Duvihe rahu pannatte, tam jaha–dhuvarahu ya, pavvarahu ya. Tattha nam je se dhuvarahu se nam bahulapakkhassa padivae pannarasa-tibhagenam pannarasatibhagam chamdalessam avaremane-avaremane chitthai, tam jaha–padhamae padhamam bhagam, bitiyae bitiyam bhagam java pannarasesu pannarasamam bhagam. Charimasamaye chamde ratte bhavai, avasese samaye chamde ratte va viratte va bhavai. Tameva sukkapakkhassa uvadamsemane-uvadamsemane chitthai, padhamae padhamam bhagam java pannarasesu pannarasamam bhagam. Charimasamaye chamde viratte bhavai, avasese samaye chamde ratte va viratte va bhavai. Tattha nam je se pavvarahu se jahannenam chhanham masanam ukkosenam bayalisae masanam chamdassa, adayalisae samvachchharanam surassa.
Sutra Meaning Transliteration : Rajagriha nagaramam yavat gautamasvami a pramane kahe chhe bhagavan ! Ghana loko paraspara ama kahe chhe yavat prarupe chhe ke, – nishche rahu chamdrane grase chhe, nishche rahu chamdrane grase chhe. He bhagavan ! Te kai rite ama hoya? He gautama ! Je ghana loko paraspara ema kahe chhe ke prarupana kare chhe yavat te mithya kahe chhe. Pana he gautama ! Hum ema kahum chhum, yavat ema prarupum chhum ke – e pramane nishche rahu deva maharddhika yavat mahasaukhya, uttama vastradhari, uttama malyadhara, uttama gamdhadhara, uttama abharanadhari chhe. Te rahu devana nava nama kahya chhe – shrimgataka, jatilaka, kshatraka, kharaka, darduraka, magara, matsya, kachabo, krishnasarpa. Rahunum devavimana pamchavarni chhe – krishna, nila, lohita, halidra, shukla. Temam rahunum kalu vimana, kajala varnani abhavalu, nila rahu vimana lili tumbi samana varnaprabhavalu chhe. Lohita rahu vimana mamjiththa varnabhavalu chhe. Pita rahu vimana halidra varnabhavalu chhe. Shukla rahu vimana bhasmarashi varnabhavalu kahyum chhe. Jyare gamanagamana karato, vikurvana karato, kamakrida karato, rahudeva purvamam sthita chamdrani leshyane dhamkine pashchima tarapha chalyo jaya chhe, tyare purvano chamdra dekhaya chhe ane pashchimano rahu dekhaya chhe. Jyare gamanagamana – vikurvana – parichara karato rahudeva chamdrani leshyane pashchimamam avarine purvamam chalyo jaya chhe, tyare pashchimi chamdra dekhaya chhe, purvano rahu dekhaya chhe. E pramane jema purva – pashchimamam be alava kahya, e rite dakshinathi uttaramam be alava kaheva. E rite uttarapurvathi dakshinapashchimamam be alava kaheva, dakshinapurvathi uttara – pashchimamam be alava kaheva. E pramane yavat uttara – pashchimamam chamdra dekhaya chhe tyare dakshinapurvamam rahu dekhaya chhe. Jyare gamanagamana, vikurvana ane parichara karato rahu chamdra leshyane avarato – avarato rahe chhe, tyare manushyalokamam manushyo kahe chhe – e pramane nishche rahue chamdranum grahana karyum, e pramane jyare gamanagamana adi karato rahu chamdraleshyane avarato najika thaine pasara thaya chhe, tyare manushya lokamam manushyo kahe chhe – nishche chamdrae rahuni kukshinum bhedana karyum. E pramane jyare gamanagamanadi karato rahu chamdrani leshyane avarato pachho phare chhe, tyare manushyalokamam manushyo kahe chhe – nishche rahu vade chamdra vamana karayo. E pramane jyare gamanagamana karato rahu chamdra leshyane nichethi, bamne padakhethi, chare dishathi avarine rahe chhe, tyare manushya lokamam manushyo kahe chhe – nishche rahue chamdrane grasyo chhe. Bhagavan ! Rahu ketala bhede chhe\? Gautama ! Be bhede. Te a dhruvarahu ane purvarahu. Temam je te dhruvarahu chhe, te krishna pakshani ekamathi pamdara bhagathi chamdrani leshyana pamdarama bhagane avarato avarato rahe chhe. Te a rite – ekame pahelo bhaga, bije bijo bhaga yavat pamdarame dine pamdaramo bhaga, charama samaye chamdra sarvatha avritta thai jaya chhe, bakina samaye chamdra avritta ane anavritta hoya chhe. Te ja pramane shukla pakshamam chamdramane khullo karato – karato rahe chhe, prathamae prathama bhaga yavat pamdarama divase pamdaramo bhaga khullo kare chhe. Chhelle samaye chamdra sampurna anavritta thaya chhe, bakina samayamam chamdra avritta ke anavritta hoya chhe. Temam je purvarahu chhe, te jaghanyathi chha masamam, utkrishtathi 42 – masamam chamdrane ane 48 varshe suryane dhamke chhe.