Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1103893
Scripture Name( English ): Bhagavati Translated Scripture Name : ભગવતી સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

शतक-८

 Translated Chapter :

શતક-૮
Section : उद्देशक-२ आशिविष Translated Section : ઉદ્દેશક-૨ આશિવિષ
Sutra Number : 393 Category : Ang-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] कतिविहा णं भंते लद्धी पन्नत्ता? गोयमा! दसविहा लद्धी पन्नत्ता, तं जहा–१. नाणलद्धी २. दंसणलद्धी ३. चरित्तलद्धी ४. चरित्ताचरित्तलद्धी ५. दानलद्धी ६. लाभलद्धी ७. भोगलद्धी ८. उवभोगलद्धी ९. वीरियलद्धी १. इंदियलद्धी। नाणलद्धी णं भंते! कतिविहा पन्नत्ता? गोयमा! पंचविहा पन्नत्ता, तं जहा–आभिनिबोहियनाणलद्धी जाव केवलनाणलद्धी। अन्नाणलद्धी णं भंते! कतिविहा पन्नत्ता? गोयमा! तिविहा पन्नत्ता, तं जहा–मइअन्नाणलद्धी, सुयअन्नाणलद्धी, विभंगनाणलद्धी। दंसणलद्धी णं भंते! कतिविहा पन्नत्ता? गोयमा! तिविहा पन्नत्ता, तं जहा–सम्मदंसणलद्धी, मिच्छादंसणलद्धी, सम्मामिच्छा-दंसणलद्धी। चरित्तलद्धी णं भंते! कतिविहा पन्नत्ता? गोयमा! पंचविहा पन्नत्ता, तं जहा– सामाइयचरित्तलद्धी, छेदोवट्ठावणियचरित्तलद्धी, परिहारविसुद्धि-चरित्तलद्धी, सुहुमसंपरा-यचरित्तलद्धी, अहक्खायचरित्तलद्धी। चरित्ताचरित्तलद्धी णं भंते! कतिविहा पन्नत्ता? गोयमा! एगागारा पन्नत्ता। एवं जाव उवभोगलद्धी एगागारा पन्नत्ता। वीरियलद्धी णं भंते! कतिविहा पन्नत्ता? गोयमा! तिविहा पन्नत्ता, तं जहा–बालवीरियलद्धी, पंडियवीरियलद्धी, बालपंडिय-वीरियलद्धी। इंदियलद्धी णं भंते! कतिविहा पन्नत्ता? गोयमा! पंचविहा पन्नत्ता, तं जहा–सोइंदियलद्धी जाव फासिंदियलद्धी। नाणलद्धिया णं भंते! जीवा किं नाणी? अन्नाणी? गोयमा! नाणी, नो अन्नाणी। अत्थेगतिया दुन्नाणी, एवं पंच नाणाइं भयणाए। तस्स अलद्धीया णं भंते! जीवा किं नाणी? अन्नाणी? गोयमा! नो नाणी, अन्नाणी। अत्थेगतिया दुअन्नाणी, तिन्नि अन्नाणा भयणाए। आभिनिबोहियनाणलद्धिया णं भंते! जीवा किं नाणी? अन्नाणी? गोयमा! नाणी, नो अन्नाणी। अत्थेगतिया दुन्नाणी, चत्तारि नाणाइं भयणाए। तस्स अलद्धिया णं भंते! जीवा किं नाणी? अन्नाणी? गोयमा! नाणी वि, अन्नाणी वि। जे नाणी ते नियमा एगनाणी–केवलनाणी जे अन्नाणी ते अत्थेगतिया दुअन्नाणी, तिन्नि अन्नाणाइं भयणाए। एवं सुयनाणलद्धिया वि। तस्स अलद्धिया वि जहा आभिनिबोहियनाणस्स अलद्धीया। ओहिनाणलद्धियाणं पुच्छा। गोयमा! नाणी, नो अन्नाणी। अत्थेगतिया तिन्नाणी, अत्थेगतिया चउनाणी। जे तिन्नाणी ते आभिनिबोहियनाणी, सुय-नाणी, ओहिनाणी। जे चउनाणी ते आभिनिबोहियनाणी, सुयनाणी, ओहिनाणी, मनपज्जवनाणी। तस्स अलद्धियाणं पुच्छा। गोयमा! नाणी वि, अन्नाणी वि। एवं ओहिनाणवज्जाइं चत्तारि नाणाइं, तिन्नि अन्नाणाइं–भयणाए। मनपज्जवनाणलद्धियाणं पुच्छा। गोयमा! नाणी, नो अन्नाणी। अत्थेगतिया तिन्नाणी, अत्थेगतिया चउनाणी। जे तिन्नाणी ते आभिनिबोहियनाणी, सुय-नाणी, मनपज्जवनाणी। जे चउनाणी ते आभिनिबोहियनाणी, सुयनाणी, ओहिनाणी, मनपज्जवनाणी। तस्स अलद्धीयाणं पुच्छा। गोयमा! नाणी वि, अन्नाणी वि। मनपज्जवनाणवज्जाइं चत्तारि नाणाइं, तिन्नि अन्नाणाइं–भयणाए। केवलनाणलद्धिया णं भंते! जीवा किं नाणी? अन्नाणी? गोयमा! नाणी, नो अन्नाणी। नियमा एगनाणी–केवलनाणी। तस्स अलद्धियाणं पुच्छा। गोयमा! नाणी वि, अन्नाणी वि। केवलनाणवज्जाइं चत्तारि नाणाइं, तिन्नि अन्नाणाइं–भयणाए। अन्नाणलद्धियाणं पुच्छा। गोयमा! नो नाणी, अन्नाणी। तिन्नि अन्नाणाइं भयणाए। तस्स अलद्धियाणं पुच्छा। गोयमा! नाणी, नो अन्नाणी। पंच नाणाइं भयणाए। जहा अन्नाणस्स य लद्धिया अलद्धिया य भणिया, एवं मइअन्नाणस्स सुयअन्नाणस्स य लद्धिया अलद्धिया य भाणियव्वा। विभंगनाणलद्धियाणं तिन्नि अन्नाणाइं नियमा। तस्स अलद्धियाणं पंच नाणाइं भयणाए, दो अन्नाणाइं नियमा। दंसणलद्धिया णं भंते! जीवा किं नाणी? अन्नाणी? गोयमा! नाणी वि, अन्नाणी वि। पंच नाणाइं, तिन्नि अन्नाणाइं–भयणाए। तस्स अलद्धिया णं भंते! जीवा किं नाणी? अन्नाणी? गोयमा! तस्स अलद्धिया नत्थि। सम्मदंसणलद्धियाणं पंच नाणाइं भयणाए। तस्स अलद्धियाणं तिन्नि अन्नाणाइं भयणाए। मिच्छादंसणलद्धियाणं तिन्नि अन्नाणाइं भयणाए। तस्स अलद्धियाणं पंच नाणाइं, तिन्नि य अन्नाणाइं–भयणाए। सम्मामिच्छादंसणलद्धिया, अलद्धिया य जहा मिच्छादंसणलद्धिया अलद्धिया तहेव भाणियव्वा। चरित्तलद्धिया णं भंते! जीवा किं नाणी? अन्नाणी? गोयमा! पंच नाणाइं भयणाए। तस्स अलद्धीयाणं मनपज्जवनाणवज्जाइं चत्तारि नाणाइं, तिन्नि य अन्नाणाइं-भयणाए। सामाइयचरित्तलद्धिया णं भंते! जीवा किं नाणी? अन्नाणी? गोयमा! नाणी–केवलवज्जाइं चत्तारि नाणाइं भयणाए। तस्स अलद्धियाणं पंच नाणाइं, तिन्नि य अन्नाणाइं–भयणाए। एवं जहा सामाइयचरित्तलद्धिया अलद्धीया य भणिया, एवं जाव अहक्खायचरित्तलद्धीया अलद्धीया य भाणियव्वा, नवरं–अहक्खायच-रित्तलद्धीयाणं पंच नाणाइं भयणाए। चरित्ताचरित्तलद्धिया णं भंते! जीवा किं नाणी? अन्नाणी? गोयमा! नाणी, नो अन्नाणी। अत्थेगतिया दुन्नाणी, अत्थेगतिया तिन्नाणी। जे दुन्नाणी ते आभिनिबोहियनाणी य सुयनाणी य। जे तिन्नाणी ते आभिनिबोहियनाणी, सुयनाणी, ओहिनाणी। तस्स अलद्धियाणं पंच नाणाइं, तिन्नि अन्नाणाइं–भयणाए। दानलद्धियाणं पंच नाणाइं, तिन्नि अन्नाणाइं–भयणाए। तस्स अलद्धीयाणं पुच्छा। गोयमा! नाणी, नो अन्नाणी। नियमा एगनाणी–केवलनाणी। एवं जाव वीरियस्स लद्धीया अलद्धीया य भाणियव्वा। बालवीरियलद्धियाणं तिन्नि नाणाइं, तिन्नि अन्नाणाइं–भयणाए। तस्स अलद्धियाणं पंच नाणाइं भयणाए। पंडियवीरियलद्धियाणं पंच नाणाइं भयणाए। तस्स अलद्धीयाणं मनपज्जवनाणवज्जाइं नाणाइं, अन्नाणाणि य भयणाए। बालपंडियवीरियलद्धियाणं तिन्नि नाणाइं भयणाए। तस्स अलद्धीयाणं पंच नाणाइं, तिन्नि अन्नाणाइं–भयणाए। इंदियलद्धिया णं भंते! जीवा किं नाणी? अन्नाणी? गोयमा! चत्तारि नाणाइं, तिन्नि य अन्नाणाइं–भयणाए। तस्स अलद्धियाणं पुच्छा। गोयमा! नाणी, नो अन्नाणी। नियमा एगनाणी–केवलनाणी। सोइंदियलद्धिया णं जहा इंदियलद्धिया। तस्स अलद्धियाणं पुच्छा। गोयमा! नाणी वि, अन्नाणी वि। जे नाणी ते अत्थेगतिया दुन्नाणी, अत्थेगतिया एगनाणी। जे दुन्नाणी ते आभिणिबोहियनाणी, सुयनाणी। जे एगनाणी ते केवलनाणी। जे अन्नाणी ते नियमा दुअन्नाणी, तं जहा–मइअन्नाणी य सुयअन्नाणी य। चक्खिंदिय-घाणिंदियाणं लद्धीया अलद्धीया य जहेव सोइंदियस्स। जिब्भिंदियलद्धियाणं चत्तारि नाणाइं, तिन्नि य अन्नाणाइं–भयणाए। तस्स अलद्धियाणं पुच्छा। गोयमा! नाणी वि, अन्नाणी वि। जे नाणी ते नियमा एगनाणी–केवलनाणी। जे अन्नाणी ते नियमा दुअन्नाणी, तं जहा–मइअन्नाणी य सुयअन्नाणी य। फासिंदियलद्धीया अलद्धीया य जहा इंदियलद्धिया अलद्धिया य।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! લબ્ધિ કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! દશ ભેદે છે – જ્ઞાનલબ્ધિ, દર્શનલબ્ધિ, ચારિત્રલબ્ધિ, ચારિત્રા – ચારિત્રલબ્ધિ, દાનલબ્ધિ, લાભલબ્ધિ, ભોગલબ્ધિ, ઉપભોગલબ્ધિ, વીર્યલબ્ધિ, ઇન્દ્રિયલબ્ધિ. ભગવન્‌ ! જ્ઞાનલબ્ધિ કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! પાંચ ભેદે છે – આભિનિબોધિક યાવત્‌ કેવળજ્ઞાન લબ્ધિ. ભગવન્‌ ! અજ્ઞાન લબ્ધિ કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! ત્રણ ભેદે છે. મતિ અજ્ઞાનલબ્ધિ, શ્રુત અજ્ઞાનલબ્ધિ તથા વિભંગજ્ઞાન લબ્ધિ. ભગવન્‌ ! દર્શનલબ્ધિ કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! ત્રણ ભેદે છે – સમ્યગ્‌દર્શન લબ્ધિ, મિથ્યાદર્શન લબ્ધિ, અને સમ્યગ્‌મિથ્યા – દર્શન લબ્ધિ. ભગવન્‌ ! ચારિત્રલબ્ધિ કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! પાંચ ભેદે છે. – સામાયિક ચારિત્રલબ્ધિ, છેદોપસ્થાપનીય ચારિત્રલબ્ધિ, પરિહારવિશુદ્ધ ચારિત્રલબ્ધિ, સૂક્ષ્મ – સંપરાય ચારિત્રલબ્ધિ અને યથાખ્યાત ચારિત્રલબ્ધિ. ભગવન્‌ ! ચારિત્રાચારિત્ર લબ્ધિ કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! એક પ્રકારે છે. એ પ્રમાણે દાનલબ્ધિ, લાભલબ્ધિ, ભોગલબ્ધી, ઉપભોગલબ્ધિ તે સર્વે એક – એક પ્રકારે કહી છે. ભગવન્‌ ! વીર્યલબ્ધિ કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! ત્રણ ભેદે છે. – બાલવીર્યલબ્ધિ, પંડિતવીર્યલબ્ધિ, બાલ – પંડિતવીર્યલબ્ધિ. ભગવન્‌ !ઇન્દ્રિયલબ્ધિ કેટલા ભેદે છે? ગૌતમ! પાંચ ભેદે છે. તે આ – શ્રોત્રેન્દ્રિય યાવત્‌ સ્પર્શનેન્દ્રિય લબ્ધિ. ભગવન્‌ ! જ્ઞાનલબ્ધિક જીવ જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! જ્ઞાની છે, અજ્ઞાની નહીં. તેઓને બે થી પાંચ જ્ઞાન ભજનાએ છે. ભગવન્‌ ! અલબ્ધિક જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! જ્ઞાની નથી, અજ્ઞાની છે. તેઓને બે કે ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય છે. ભગવન્‌ ! આભિનિબોધિક જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! જ્ઞાની છે, અજ્ઞાની નથી. તેમાંથી કેટલાક જીવોને બે જ્ઞાન, કેટલાકને ત્રણ જ્ઞાન અને કેટલાકને ચાર જ્ઞાન વિકલ્પે હોય છે. ભગવન્‌ ! તે જ્ઞાનલબ્ધિ વગરના જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! બંને. જે જ્ઞાની છે તે નિયમા એક કેવલજ્ઞાની, જે અજ્ઞાની છે તે બે કે ત્રણ અજ્ઞાનવાળા વિકલ્પે જાણવા. શ્રુતજ્ઞાનલબ્ધિક જીવોને આભિનિબોધિક જ્ઞાનલબ્ધિક સમાન જાણવા. શ્રુતજ્ઞાનલબ્ધિ રહિત જીવો, આભિનિબોધિક અલબ્ધિકવત જાણવા. ભગવન્‌ ! અવધિજ્ઞાન લબ્ધિક જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! તેઓ જ્ઞાની છે, અજ્ઞાની નહીં. કેટલાક ત્રણ જ્ઞાનવાળા, કેટલાક ચાર જ્ઞાનવાળા છે. જે ત્રણ જ્ઞાનવાળા છે, તે આભિનિબોધિક – શ્રુત – અવધિજ્ઞાની છે. જે ચાર જ્ઞાની છે, તે મનઃપર્યવજ્ઞાની પણ છે. અવધિજ્ઞાન લબ્ધિરહિત છે, તે જીવો? ગૌતમ ! તેઓ જ્ઞાની, અજ્ઞાની બંને છે. તેમને અવધિજ્ઞાન સિવાયના ચાર જ્ઞાન અને ત્રણ અજ્ઞાન વિકલ્પે છે. મનઃપર્યવજ્ઞાનીની પૃચ્છા – ગૌતમ ! જ્ઞાની છે, અજ્ઞાની નહીં. કેટલાક ત્રણ જ્ઞાની છે , કેટલાક ચાર જ્ઞાની છે, જે ત્રિજ્ઞાની છે તે આભિનિબોધિક, શ્રુત મનઃપર્યવજ્ઞાની છે, જે ચતુર્જ્ઞાની છે તેને મનઃપર્યવજ્ઞાન પણ છે.મનઃપર્યવ – જ્ઞાનીની લબ્ધિ રહિતની પૃચ્છા. ગૌતમ ! તેઓ જ્ઞાની, અજ્ઞાની બંને છે. મનઃપર્યવ જ્ઞાન સિવાયના ચાર જ્ઞાન છે. અને ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ છે. ભગવન્‌ ! કેવલજ્ઞાનલબ્ધિક જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! તેઓ જ્ઞાની છે, અજ્ઞાની નથી. તેઓ નિયમા એક કેવલજ્ઞાની જ હોયછે. તેના કેવલજ્ઞાનલબ્ધિ રહિતની પૃચ્છા – ગૌતમ ! તેઓ જ્ઞાની, અજ્ઞાની બંને છે. કેવળજ્ઞાન સિવાયના ચાર જ્ઞાન અથવા ત્રણે અજ્ઞાન વિકલ્પે જાણવા. અજ્ઞાનલબ્ધિકની પૃચ્છા. ગૌતમ! તેઓ જ્ઞાની નથી, અજ્ઞાની છે. તેમને ત્રણ અજ્ઞાન વિકલ્પે છે. અજ્ઞાન લબ્ધિરહિતની પૃચ્છા. ગૌતમ ! તેઓ જ્ઞાની છે, અજ્ઞાની નથી. તેમનેપાંચ જ્ઞાન ભજનાએ હોય. જેમ અજ્ઞાનલબ્ધિક અને અલબ્ધિક કહ્યા, તેમ મતિ અજ્ઞાનલબ્ધિક, શ્રુત અજ્ઞાનલબ્ધિક પણ કહેવા. વિભંગ જ્ઞાનલબ્ધિકને ત્રણ અજ્ઞાન નિયમા હોય. તેના અલબ્ધિકને પાંચ જ્ઞાન ભજનાએ, બે અજ્ઞાન નિયમા જાણવા. ભગવન્‌ ! દર્શનલબ્ધિક જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! તેઓ બંને હોય. તેમને પાંચ જ્ઞાન કે ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય. દર્શનલબ્ધિરહિત જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! દર્શનલબ્ધિરહિતજીવ કોઈ નથી. સમ્યગ્‌દર્શનલબ્ધિયુક્ત જીવોને પાંચ જ્ઞાન ભજનાએ હોય, સમ્યગ્‌દર્શનલબ્ધિરહિતને ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય. મિથ્યાદર્શનલબ્ધિયુક્તની પૃચ્છા. તેમને ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય. મિથ્યાદર્શનલબ્ધિરહીતને પાંચ જ્ઞાન કે ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય. સમ્યક્‌ત્વમિથ્યાદર્શનલબ્ધિક અને અલબ્ધિક બંને જીવોને મિથ્યાદર્શન લબ્ધિક અને તેના અલબ્ધિક માફક જાણવા. ભગવન્‌ ! ચારિત્રલબ્ધિક જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની? ગૌતમ ! તેમને પાંચ જ્ઞાન ભજનાએ હોય. ચારિત્ર લબ્ધિરહિત જીવને મનઃપર્યવજ્ઞાન વર્જીને ચાર જ્ઞાન કે ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય. ભગવન્‌ ! સામાયિક ચારિત્રલબ્ધિયુક્ત જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! તે જ્ઞાની છે, કેવળજ્ઞાન સિવાયના ચાર જ્ઞાન ભજનાએ છે. સામાયિક ચારિત્રલબ્ધિરહિતને પાંચ જ્ઞાન કે ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ છે. સામાયિક ચારિત્રના લબ્ધિક અને અલબ્ધિકની જેમ યાવત્‌ યથાખ્યાત ચારિત્રલબ્ધિક અને અલબ્ધિકને કહેવા. વિશેષ એ કે – યથાખ્યાત ચારિત્ર લબ્ધિકને પાંચ જ્ઞાન ભજનાએ છે. ભગવન્‌ ! ચારિત્રાચારિત્ર(દેશવિરતિ ચારિત્ર)લબ્ધિયુક્ત જીવ જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! તે જ્ઞાની છે, અજ્ઞાની નથી. તેમાંના કેટલાક બે જ્ઞાનવાળા છે, આભિનિબોધિક જ્ઞાની, શ્રુતજ્ઞાની. કેટલાક ત્રણ જ્ઞાનવાળા છે – આભિનિબોધિક, શ્રુત, અવધિજ્ઞાની. ચારિત્રાચારિત્ર લબ્ધિરહીતને પાંચ જ્ઞાન કે ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ જાણવા. દાનલબ્ધિયુક્તને પાંચ જ્ઞાન, ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય. દાનલબ્ધિરહિત જીવ નિયમા એક – કેવલજ્ઞાની હોય. એ પ્રમાણે યાવત્‌ વીર્યલબ્ધિયુક્ત અને વીર્યલબ્ધિરહિતને કહેવા. બાળવીર્ય લબ્ધિયુક્ત જીવને ત્રણ જ્ઞાન, ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય. બાળવીર્ય લબ્ધિરહિતને પાંચ જ્ઞાન ભજનાએ હોય. પંડિતવીર્ય લબ્ધિયુક્ત જીવને પાંચ જ્ઞાન ભજનાએ હોય. પંડિતવીર્ય લબ્ધિરહિતને મનઃપર્યવજ્ઞાન સિવાયના ચાર જ્ઞાન, ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય. બાલપંડિતવીર્યલબ્ધિયુક્ત જીવને ત્રણ જ્ઞાન ભજનાએ હોય. બાલપંડિતવીર્યલબ્ધિરહિત જીવને પાંચ જ્ઞાન અને ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય. ભગવન્‌ ! ઇન્દ્રિયલબ્ધિયુક્ત જીવો જ્ઞાનીછે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! તેમને ચાર જ્ઞાન અને ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય. ઇન્દ્રિયલબ્ધિરહિત જીવની પૃચ્છા. ગૌતમ ! તેઓ જ્ઞાની છે, અજ્ઞાની નથી. નિયમા કેવલજ્ઞાની. શ્રોત્રેન્દ્રિયલબ્ધિયુક્ત જીવોને ઇન્દ્રિયલબ્ધિયુક્ત સમાન જાણવા. શ્રોત્રેન્દ્રિયલબ્ધિરહિત જીવોની પૃચ્છા. ગૌતમ ! તેઓ જ્ઞાની અને અજ્ઞાની બંને છે. જે જ્ઞાની છે, તેમાં કેટલાક દ્વિર્જ્ઞાની, કેટલાક એક જ્ઞાની છે. જે દ્વિર્જ્ઞાની છે તે આભિનિબોધિક, શ્રુતજ્ઞાની છે. જે એક જ્ઞાની છે, તે કેવલજ્ઞાની છે. જે અજ્ઞાની છે, તે નિયમા દ્વિઅજ્ઞાની છે – મતિ અજ્ઞાની અને શ્રુત અજ્ઞાની. ચક્ષુરિન્દ્રિય અને ઘ્રાણેન્દ્રિયમાં લબ્ધિયુક્ત, લબ્ધિરહિત જીવોને શ્રોત્રેન્દ્રિય લબ્ધિવાળા માફક જાણવા. જિહ્વેન્દ્રિયલબ્ધિયુક્તને ચાર જ્ઞાન અને ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાએ હોય. જિહ્વેન્દ્રિયલબ્ધિરહિતની પૃચ્છા. ગૌતમ ! તેઓ જ્ઞાની, અજ્ઞાની બંને છે. જે જ્ઞાની છે તે નિયમા એક – કેવલજ્ઞાની છે. જે અજ્ઞાની છે, તે નિયમા મતિ, શ્રુત અજ્ઞાની છે. સ્પર્શનેન્દ્રિય લબ્ધિક, અલબ્ધિક જીવોને ઇન્દ્રિયલબ્ધિકવત્‌ જાણવા.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] kativiha nam bhamte laddhi pannatta? Goyama! Dasaviha laddhi pannatta, tam jaha–1. Nanaladdhi 2. Damsanaladdhi 3. Charittaladdhi 4. Charittacharittaladdhi 5. Danaladdhi 6. Labhaladdhi 7. Bhogaladdhi 8. Uvabhogaladdhi 9. Viriyaladdhi 1. Imdiyaladdhi. Nanaladdhi nam bhamte! Kativiha pannatta? Goyama! Pamchaviha pannatta, tam jaha–abhinibohiyananaladdhi java kevalananaladdhi. Annanaladdhi nam bhamte! Kativiha pannatta? Goyama! Tiviha pannatta, tam jaha–maiannanaladdhi, suyaannanaladdhi, vibhamgananaladdhi. Damsanaladdhi nam bhamte! Kativiha pannatta? Goyama! Tiviha pannatta, tam jaha–sammadamsanaladdhi, michchhadamsanaladdhi, sammamichchha-damsanaladdhi. Charittaladdhi nam bhamte! Kativiha pannatta? Goyama! Pamchaviha pannatta, tam jaha– samaiyacharittaladdhi, chhedovatthavaniyacharittaladdhi, pariharavisuddhi-charittaladdhi, suhumasampara-yacharittaladdhi, ahakkhayacharittaladdhi. Charittacharittaladdhi nam bhamte! Kativiha pannatta? Goyama! Egagara pannatta. Evam java uvabhogaladdhi egagara pannatta. Viriyaladdhi nam bhamte! Kativiha pannatta? Goyama! Tiviha pannatta, tam jaha–balaviriyaladdhi, pamdiyaviriyaladdhi, balapamdiya-viriyaladdhi. Imdiyaladdhi nam bhamte! Kativiha pannatta? Goyama! Pamchaviha pannatta, tam jaha–soimdiyaladdhi java phasimdiyaladdhi. Nanaladdhiya nam bhamte! Jiva kim nani? Annani? Goyama! Nani, no annani. Atthegatiya dunnani, evam pamcha nanaim bhayanae. Tassa aladdhiya nam bhamte! Jiva kim nani? Annani? Goyama! No nani, annani. Atthegatiya duannani, tinni annana bhayanae. Abhinibohiyananaladdhiya nam bhamte! Jiva kim nani? Annani? Goyama! Nani, no annani. Atthegatiya dunnani, chattari nanaim bhayanae. Tassa aladdhiya nam bhamte! Jiva kim nani? Annani? Goyama! Nani vi, annani vi. Je nani te niyama eganani–kevalanani je annani te atthegatiya duannani, tinni annanaim bhayanae. Evam suyananaladdhiya vi. Tassa aladdhiya vi jaha abhinibohiyananassa aladdhiya. Ohinanaladdhiyanam puchchha. Goyama! Nani, no annani. Atthegatiya tinnani, atthegatiya chaunani. Je tinnani te abhinibohiyanani, suya-nani, ohinani. Je chaunani te abhinibohiyanani, suyanani, ohinani, manapajjavanani. Tassa aladdhiyanam puchchha. Goyama! Nani vi, annani vi. Evam ohinanavajjaim chattari nanaim, tinni annanaim–bhayanae. Manapajjavananaladdhiyanam puchchha. Goyama! Nani, no annani. Atthegatiya tinnani, atthegatiya chaunani. Je tinnani te abhinibohiyanani, suya-nani, manapajjavanani. Je chaunani te abhinibohiyanani, suyanani, ohinani, manapajjavanani. Tassa aladdhiyanam puchchha. Goyama! Nani vi, annani vi. Manapajjavananavajjaim chattari nanaim, tinni annanaim–bhayanae. Kevalananaladdhiya nam bhamte! Jiva kim nani? Annani? Goyama! Nani, no annani. Niyama eganani–kevalanani. Tassa aladdhiyanam puchchha. Goyama! Nani vi, annani vi. Kevalananavajjaim chattari nanaim, tinni annanaim–bhayanae. Annanaladdhiyanam puchchha. Goyama! No nani, annani. Tinni annanaim bhayanae. Tassa aladdhiyanam puchchha. Goyama! Nani, no annani. Pamcha nanaim bhayanae. Jaha annanassa ya laddhiya aladdhiya ya bhaniya, evam maiannanassa suyaannanassa ya laddhiya aladdhiya ya bhaniyavva. Vibhamgananaladdhiyanam tinni annanaim niyama. Tassa aladdhiyanam pamcha nanaim bhayanae, do annanaim niyama. Damsanaladdhiya nam bhamte! Jiva kim nani? Annani? Goyama! Nani vi, annani vi. Pamcha nanaim, tinni annanaim–bhayanae. Tassa aladdhiya nam bhamte! Jiva kim nani? Annani? Goyama! Tassa aladdhiya natthi. Sammadamsanaladdhiyanam pamcha nanaim bhayanae. Tassa aladdhiyanam tinni annanaim bhayanae. Michchhadamsanaladdhiyanam tinni annanaim bhayanae. Tassa aladdhiyanam pamcha nanaim, tinni ya annanaim–bhayanae. Sammamichchhadamsanaladdhiya, aladdhiya ya jaha michchhadamsanaladdhiya aladdhiya taheva bhaniyavva. Charittaladdhiya nam bhamte! Jiva kim nani? Annani? Goyama! Pamcha nanaim bhayanae. Tassa aladdhiyanam manapajjavananavajjaim chattari nanaim, tinni ya annanaim-bhayanae. Samaiyacharittaladdhiya nam bhamte! Jiva kim nani? Annani? Goyama! Nani–kevalavajjaim chattari nanaim bhayanae. Tassa aladdhiyanam pamcha nanaim, tinni ya annanaim–bhayanae. Evam jaha samaiyacharittaladdhiya aladdhiya ya bhaniya, evam java ahakkhayacharittaladdhiya aladdhiya ya bhaniyavva, navaram–ahakkhayacha-rittaladdhiyanam pamcha nanaim bhayanae. Charittacharittaladdhiya nam bhamte! Jiva kim nani? Annani? Goyama! Nani, no annani. Atthegatiya dunnani, atthegatiya tinnani. Je dunnani te abhinibohiyanani ya suyanani ya. Je tinnani te abhinibohiyanani, suyanani, ohinani. Tassa aladdhiyanam pamcha nanaim, tinni annanaim–bhayanae. Danaladdhiyanam pamcha nanaim, tinni annanaim–bhayanae. Tassa aladdhiyanam puchchha. Goyama! Nani, no annani. Niyama eganani–kevalanani. Evam java viriyassa laddhiya aladdhiya ya bhaniyavva. Balaviriyaladdhiyanam tinni nanaim, tinni annanaim–bhayanae. Tassa aladdhiyanam pamcha nanaim bhayanae. Pamdiyaviriyaladdhiyanam pamcha nanaim bhayanae. Tassa aladdhiyanam manapajjavananavajjaim nanaim, annanani ya bhayanae. Balapamdiyaviriyaladdhiyanam tinni nanaim bhayanae. Tassa aladdhiyanam pamcha nanaim, tinni annanaim–bhayanae. Imdiyaladdhiya nam bhamte! Jiva kim nani? Annani? Goyama! Chattari nanaim, tinni ya annanaim–bhayanae. Tassa aladdhiyanam puchchha. Goyama! Nani, no annani. Niyama eganani–kevalanani. Soimdiyaladdhiya nam jaha imdiyaladdhiya. Tassa aladdhiyanam puchchha. Goyama! Nani vi, annani vi. Je nani te atthegatiya dunnani, atthegatiya eganani. Je dunnani te abhinibohiyanani, suyanani. Je eganani te kevalanani. Je annani te niyama duannani, tam jaha–maiannani ya suyaannani ya. Chakkhimdiya-ghanimdiyanam laddhiya aladdhiya ya jaheva soimdiyassa. Jibbhimdiyaladdhiyanam chattari nanaim, tinni ya annanaim–bhayanae. Tassa aladdhiyanam puchchha. Goyama! Nani vi, annani vi. Je nani te niyama eganani–kevalanani. Je annani te niyama duannani, tam jaha–maiannani ya suyaannani ya. Phasimdiyaladdhiya aladdhiya ya jaha imdiyaladdhiya aladdhiya ya.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Labdhi ketala bhede chhe\? Gautama ! Dasha bhede chhe – jnyanalabdhi, darshanalabdhi, charitralabdhi, charitra – charitralabdhi, danalabdhi, labhalabdhi, bhogalabdhi, upabhogalabdhi, viryalabdhi, indriyalabdhi. Bhagavan ! Jnyanalabdhi ketala bhede chhe\? Gautama ! Pamcha bhede chhe – abhinibodhika yavat kevalajnyana labdhi. Bhagavan ! Ajnyana labdhi ketala bhede chhe\? Gautama ! Trana bhede chhe. Mati ajnyanalabdhi, shruta ajnyanalabdhi tatha vibhamgajnyana labdhi. Bhagavan ! Darshanalabdhi ketala bhede chhe\? Gautama ! Trana bhede chhe – samyagdarshana labdhi, mithyadarshana labdhi, ane samyagmithya – darshana labdhi. Bhagavan ! Charitralabdhi ketala bhede chhe\? Gautama ! Pamcha bhede chhe. – samayika charitralabdhi, chhedopasthapaniya charitralabdhi, pariharavishuddha charitralabdhi, sukshma – samparaya charitralabdhi ane yathakhyata charitralabdhi. Bhagavan ! Charitracharitra labdhi ketala bhede chhe\? Gautama ! Eka prakare chhe. E pramane danalabdhi, labhalabdhi, bhogalabdhi, upabhogalabdhi te sarve eka – eka prakare kahi chhe. Bhagavan ! Viryalabdhi ketala bhede chhe\? Gautama ! Trana bhede chhe. – balaviryalabdhi, pamditaviryalabdhi, bala – pamditaviryalabdhi. Bhagavan !Indriyalabdhi ketala bhede chhe? Gautama! Pamcha bhede chhe. Te a – shrotrendriya yavat sparshanendriya labdhi. Bhagavan ! Jnyanalabdhika jiva jnyani chhe ke ajnyani\? Gautama ! Jnyani chhe, ajnyani nahim. Teone be thi pamcha jnyana bhajanae chhe. Bhagavan ! Alabdhika jivo jnyani chhe ke ajnyani\? Gautama ! Jnyani nathi, ajnyani chhe. Teone be ke trana ajnyana bhajanae hoya chhe. Bhagavan ! Abhinibodhika jivo jnyani chhe ke ajnyani\? Gautama ! Jnyani chhe, ajnyani nathi. Temamthi ketalaka jivone be jnyana, ketalakane trana jnyana ane ketalakane chara jnyana vikalpe hoya chhe. Bhagavan ! Te jnyanalabdhi vagarana jivo jnyani chhe ke ajnyani\? Gautama ! Bamne. Je jnyani chhe te niyama eka kevalajnyani, je ajnyani chhe te be ke trana ajnyanavala vikalpe janava. Shrutajnyanalabdhika jivone abhinibodhika jnyanalabdhika samana janava. Shrutajnyanalabdhi rahita jivo, abhinibodhika alabdhikavata janava. Bhagavan ! Avadhijnyana labdhika jivo jnyani chhe ke ajnyani\? Gautama ! Teo jnyani chhe, ajnyani nahim. Ketalaka trana jnyanavala, ketalaka chara jnyanavala chhe. Je trana jnyanavala chhe, te abhinibodhika – shruta – avadhijnyani chhe. Je chara jnyani chhe, te manahparyavajnyani pana chhe. Avadhijnyana labdhirahita chhe, te jivo? Gautama ! Teo jnyani, ajnyani bamne chhe. Temane avadhijnyana sivayana chara jnyana ane trana ajnyana vikalpe chhe. Manahparyavajnyanini prichchha – gautama ! Jnyani chhe, ajnyani nahim. Ketalaka trana jnyani chhe, ketalaka chara jnyani chhe, je trijnyani chhe te abhinibodhika, shruta manahparyavajnyani chhe, je chaturjnyani chhe tene manahparyavajnyana pana chhE.Manahparyava – jnyanini labdhi rahitani prichchha. Gautama ! Teo jnyani, ajnyani bamne chhe. Manahparyava jnyana sivayana chara jnyana chhe. Ane trana ajnyana bhajanae chhe. Bhagavan ! Kevalajnyanalabdhika jivo jnyani chhe ke ajnyani\? Gautama ! Teo jnyani chhe, ajnyani nathi. Teo niyama eka kevalajnyani ja hoyachhe. Tena kevalajnyanalabdhi rahitani prichchha – gautama ! Teo jnyani, ajnyani bamne chhe. Kevalajnyana sivayana chara jnyana athava trane ajnyana vikalpe janava. Ajnyanalabdhikani prichchha. Gautama! Teo jnyani nathi, ajnyani chhe. Temane trana ajnyana vikalpe chhe. Ajnyana labdhirahitani prichchha. Gautama ! Teo jnyani chhe, ajnyani nathi. Temanepamcha jnyana bhajanae hoya. Jema ajnyanalabdhika ane alabdhika kahya, tema mati ajnyanalabdhika, shruta ajnyanalabdhika pana kaheva. Vibhamga jnyanalabdhikane trana ajnyana niyama hoya. Tena alabdhikane pamcha jnyana bhajanae, be ajnyana niyama janava. Bhagavan ! Darshanalabdhika jivo jnyani chhe ke ajnyani\? Gautama ! Teo bamne hoya. Temane pamcha jnyana ke trana ajnyana bhajanae hoya. Darshanalabdhirahita jivo jnyani chhe ke ajnyani\? Gautama ! Darshanalabdhirahitajiva koi nathi. Samyagdarshanalabdhiyukta jivone pamcha jnyana bhajanae hoya, samyagdarshanalabdhirahitane trana ajnyana bhajanae hoya. Mithyadarshanalabdhiyuktani prichchha. Temane trana ajnyana bhajanae hoya. Mithyadarshanalabdhirahitane pamcha jnyana ke trana ajnyana bhajanae hoya. Samyaktvamithyadarshanalabdhika ane alabdhika bamne jivone mithyadarshana labdhika ane tena alabdhika maphaka janava. Bhagavan ! Charitralabdhika jivo jnyani chhe ke ajnyani? Gautama ! Temane pamcha jnyana bhajanae hoya. Charitra labdhirahita jivane manahparyavajnyana varjine chara jnyana ke trana ajnyana bhajanae hoya. Bhagavan ! Samayika charitralabdhiyukta jivo jnyani chhe ke ajnyani\? Gautama ! Te jnyani chhe, kevalajnyana sivayana chara jnyana bhajanae chhe. Samayika charitralabdhirahitane pamcha jnyana ke trana ajnyana bhajanae chhe. Samayika charitrana labdhika ane alabdhikani jema yavat yathakhyata charitralabdhika ane alabdhikane kaheva. Vishesha e ke – yathakhyata charitra labdhikane pamcha jnyana bhajanae chhe. Bhagavan ! Charitracharitra(deshavirati charitra)labdhiyukta jiva jnyani chhe ke ajnyani\? Gautama ! Te jnyani chhe, ajnyani nathi. Temamna ketalaka be jnyanavala chhe, abhinibodhika jnyani, shrutajnyani. Ketalaka trana jnyanavala chhe – abhinibodhika, shruta, avadhijnyani. Charitracharitra labdhirahitane pamcha jnyana ke trana ajnyana bhajanae janava. Danalabdhiyuktane pamcha jnyana, trana ajnyana bhajanae hoya. Danalabdhirahita jiva niyama eka – kevalajnyani hoya. E pramane yavat viryalabdhiyukta ane viryalabdhirahitane kaheva. Balavirya labdhiyukta jivane trana jnyana, trana ajnyana bhajanae hoya. Balavirya labdhirahitane pamcha jnyana bhajanae hoya. Pamditavirya labdhiyukta jivane pamcha jnyana bhajanae hoya. Pamditavirya labdhirahitane manahparyavajnyana sivayana chara jnyana, trana ajnyana bhajanae hoya. Balapamditaviryalabdhiyukta jivane trana jnyana bhajanae hoya. Balapamditaviryalabdhirahita jivane pamcha jnyana ane trana ajnyana bhajanae hoya. Bhagavan ! Indriyalabdhiyukta jivo jnyanichhe ke ajnyani\? Gautama ! Temane chara jnyana ane trana ajnyana bhajanae hoya. Indriyalabdhirahita jivani prichchha. Gautama ! Teo jnyani chhe, ajnyani nathi. Niyama kevalajnyani. Shrotrendriyalabdhiyukta jivone indriyalabdhiyukta samana janava. Shrotrendriyalabdhirahita jivoni prichchha. Gautama ! Teo jnyani ane ajnyani bamne chhe. Je jnyani chhe, temam ketalaka dvirjnyani, ketalaka eka jnyani chhe. Je dvirjnyani chhe te abhinibodhika, shrutajnyani chhe. Je eka jnyani chhe, te kevalajnyani chhe. Je ajnyani chhe, te niyama dviajnyani chhe – mati ajnyani ane shruta ajnyani. Chakshurindriya ane ghranendriyamam labdhiyukta, labdhirahita jivone shrotrendriya labdhivala maphaka janava. Jihvendriyalabdhiyuktane chara jnyana ane trana ajnyana bhajanae hoya. Jihvendriyalabdhirahitani prichchha. Gautama ! Teo jnyani, ajnyani bamne chhe. Je jnyani chhe te niyama eka – kevalajnyani chhe. Je ajnyani chhe, te niyama mati, shruta ajnyani chhe. Sparshanendriya labdhika, alabdhika jivone indriyalabdhikavat janava.