Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1103791
Scripture Name( English ): Bhagavati Translated Scripture Name : ભગવતી સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

शतक-६

 Translated Chapter :

શતક-૬
Section : उद्देशक-५ तमस्काय Translated Section : ઉદ્દેશક-૫ તમસ્કાય
Sutra Number : 291 Category : Ang-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] किमियं भंते! तमुक्काए त्ति पव्वुच्चति? किं पुढवी तमुक्काए त्ति पव्वच्चति? आऊ तमुक्काए त्ति पव्वुच्चति? गोयमा! नो पुढवि तमुक्काए त्ति पव्वुच्चति, आऊ तमुक्काए त्ति पव्वुच्चति। से केणट्ठेणं? गोयमा! पुढविकाए णं अत्थेगइए सुभे देसं पकासेइ, अत्थेगइए देसं नो पकासेइ। से तेणट्ठेणं। तमुक्काए णं भंते! कहिं समुट्ठिए? कहिं संनिट्ठिए? गोयमा! जंबूदीवस्स दीवस्स बहिया तिरियमसंखेज्जे दीव-समुद्दे वीईवइत्ता, अरुणवरस्स दीवस्स बाहिरिल्लाओ वेइयंताओ अरुणोदयं समुद्दं बायालीसं जोयणसहस्साणि ओगाहित्ता उवरिल्लाओ जलंताओ एगपएसियाए सेढीए–एत्थ णं तमुक्काए समुट्ठिए। सत्तरस-एक्कवीसे जोयणसए उड्ढं उप्पइत्ता तओ पच्छा तिरियं पवित्थरमाणे-पवित्थरमाणे सोहम्मीसाण-सणंकुमार-माहिंदे चत्तारि वि कप्पे आवरित्ता णं उड्ढं पि य णं जाव बंभलोगे कप्पे रिट्ठविमानपत्थडं संपत्ते–एत्थ णं तमुक्काए संनिट्ठिए। तमुक्काए णं भंते! किसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! अहे मल्लग-मूलसंठिए, उप्पिं कुक्कुडग-पंजरगसंठिए पन्नत्ते। तमुक्काए णं भंते! केवतियं विक्खंभेणं, केवतियं परिक्खेवेणं पन्नत्ते? गोयमा! दुविहे पन्नत्ते, तं जहा–संखेज्जवित्थडे य, असंखेज्जवित्थडे य। तत्थ णं जे से संखेज्जवित्थडे, से णं संखेज्जाइं जोयणसहस्साइं विक्खंभेणं, असंखेज्जाइं जोयणसहस्साइं परिक्खेवेणं पन्नत्ते। तत्थ णं जे से असंखेज्जवित्थडे, से णं असंखेज्जाइं जोयणसहस्साइं विक्खंभेणं, असंखेज्जाइं जोयणसहस्साइं परिक्खेवेणं पन्नत्ते। तमुक्काए णं भंते! केमहालए पन्नत्ते? गोयमा! अयन्नं जंबुद्दीवे दीवे सव्वदीव-समुद्दाणं सव्वब्भंतराए जाव एगं जोयणसयसहस्सं आयाम-विक्खंभेणं, तिन्नि जो-यणसयसहस्साइं सोलससहस्साइं दोन्निय सत्तावीसे जोयणसए तिन्नि य कोसे अट्ठावीसं च धनुसयं तेरस अंगुलाइं अद्धंगुलगं च किंचिविसेसाहिए परिक्खेवेणं पन्नत्ते। देवे णं महिड्ढीए जाव महानुभावे इणामेव-इणामेवत्ति कट्टु केवलकप्पं जंबूदीवं दीवं तिहिं अच्छरानिवाएहिं तिसत्तक्खुत्तो अनुपरियट्टित्ता णं हव्वमागच्छिज्जा, से णं देवे ताए उक्किट्ठाए तुरियाए जाव दिव्वाए देवगईए वीईवयमाणे-वीईवयमाणे जाव एकाहं वा, दुयाहं वा, तियाहं वा, उक्कोसेणं छम्मासे वीईवएज्जा, अत्थेगतियं तमुक्कायं वीईवएज्जा अत्थे-गतियं तमुक्कायं नो वीईवएज्जा। एमहालए णं गोयमा! तमुक्काए पन्नत्ते। अत्थि णं भंते! तमुक्काए गेहा इ वा? गेहावणा इ वा? नो तिणट्ठे समट्ठे। अत्थि णं भंते! तमुक्काए गामा इ वा? जाव सन्निवेसा इ वा? नो तिणट्ठे समट्ठे। अत्थि णं भंते! तमुक्काए ओराला बलाहया संसेयंति? सम्मुच्छंति? वासं वासंति? हंता अत्थि। तं भंते! किं देवो पकरेति? असुरो पकरेति? नागो पकरेति? गोयमा! देवो वि पकरेति, असुरो वि पकरेति, नागो वि पकरेति। अत्थि णं भंते! तमुक्काए बादरे थणियसद्दे? बादरे विज्जुयारे? हंता अत्थि। तं भंते! किं देवो पकरेति? असुरो पकरेति? नागो पकरेति? तिन्नि वि पकरेंति। अत्थि णं भंते! तमुक्काए बादरे पुढविकाए? बादरे अगनिकाए? नो तिणट्ठे समट्ठे, नन्नत्थ विग्गहगतिसमावन्नएणं। अत्थि णं भंते! तमुक्काए चंदिम-सूरिय-गहगण-नक्खत्त-तारारूवा? नो तिणट्ठे समट्ठे, पलियस्सओ पुण अत्थि। अत्थि णं भंते! तमुक्काए चंदाभा ति वा? सूराभा ति वा? नो तिणट्ठे समट्ठे, कादूसणिया पुण सा। तमुक्काए णं भंते! केरिसए वण्णएणं पन्नत्ते? गोयमा! काले कालोभासे गंभीरे लोमहरिसजणणे भीमे उत्तासणए परमकिण्हे वण्णेणं पन्नत्ते। देवे वि णं अत्थेगतिए जे णं तप्पढमयाए पासित्ता णं खुभाएज्जा, अहेणं अभिसमागच्छेज्जा तओ पच्छा सीहं-सीहं तुरियं-तुरियं खिप्पामेव वीतीवएज्जा। तमुक्कायस्स णं भंते! कति नामधेज्जा पन्नत्ता? गोयमा! तेरस नामधेज्जा पन्नत्ता, तं जहा–तमे इ वा, तमुक्काए इ वा, अंधकारे इ वा, महंधकारे इ वा, लोगंधकारे इ वा, लोगतमिसे इ वा, देवंधकारे इ वा, देवतमिसे इ वा, देवरण्णे इ वा, देववूहे इ वा, देवफलिहे इ वा, देवपडिक्खोभे इ वा, अरुणोदए इ वा समुद्दे। तमुक्काए णं भंते! किं पुढविपरिणामे? आउपरिणामे? जीवपरिणामे? पोग्गलपरिणामे? गोयमा! नो पुढविपरिणामे, आउपरिणामे वि, जीवपरिणामे वि, पोग्गलपरिणामे वि। तमुक्काए णं भंते! सव्वे पाणा भूया जीवा सत्ता पुढवीकाइयत्ताए जाव तसकाइयत्ताए उववन्नपुव्वा? हंता गोयमा! असतिं अदुवा अनंतक्खत्तो, नो चेव णं बादरपुढविकाइयत्ताए, बादरअगनिकाइयत्ताए वा।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! આ તમસ્કાય શું છે ? શું પૃથ્વી કે પ્રાણી તમસ્કાય કહેવાય ? ગૌતમ ! પૃથ્વી તમસ્કાય ન કહેવાય, પણ પાણી ‘તમસ્કાય’ કહેવાય. ભગવન્‌ ! એમ શામાટે કહ્યું ? ગૌતમ ! કેટલોક પૃથ્વીકાય શુભ છે, તે અમુક ક્ષેત્રને પ્રકાશિત કરે છે, કેટલોક પૃથ્વીકાય એવો છે કે જે ક્ષેત્રના એક ભાગને પ્રકાશિત નથી કરતો, તેથી એમ કહ્યું. ભગવન્‌ ! તમસ્કાયના આદિ અને અંત ક્યાં છે ? ગૌતમ ! જંબૂદ્વીપની બહાર તિર્છા અસંખ્ય દ્વીપ – સમુદ્ર પછી અરુણવર દ્વીપની બાહ્ય વેદિકાનાં અંતથી અરુણોદય સમુદ્રમાં ૪૨,૦૦૦ યોજન ગયા પછી જળની ઉપરની સપાટીથી સમાન પ્રદેશ શ્રેણીએ આ તમસ્કાય ઉત્પન્ન થઈ, ૧૭૨૧ યોજન ઊંચો જઈ, ત્યાંથી તિર્છો વિસ્તાર પામતો સૌધર્માદિ ચાર કલ્પોને આચ્છાદિત કરીને ઊંચે પાંચમાં બ્રહ્મલોક કલ્પે રિષ્ટ વિમાનના પ્રસ્તટ સુધી વ્યાપ્ત થાય છે, ત્યાં જ તે તમસ્કાયનો અંત થાય છે. ભગવન્‌ ! તમસ્કાય કેવા આકારે છે ? ગૌતમ ! નીચે કોડીયા આકારે, ઉપર કૂકડાના પાંજરાના આકારે સંસ્થિત છે. ભગવન્‌ ! તમસ્કાયનો વિષ્કંભ(વિસ્તાર) અને પરિક્ષેપ(ઘેરાવો) કેટલો છે ? ગૌતમ ! તમસ્કાય બે ભેદે – સંખ્યાત વિસ્તૃત, અસંખ્યાત વિસ્તૃત. તેમાં જે સંખ્યાતવિસ્તૃત છે તે વિસ્તારથી સંખ્યાત હજાર યોજન છે અને, પરિક્ષેપ(ઘેરાવા)થી અસંખ્યાત હજાર યોજન છે. અને અસંખ્યાત હજારવિસ્તૃત છે, તે બંનેથી અસંખ્યાત યોજન છે. ભગવન્‌ ! તમસ્કાય કેટલો મોટો છે ? ગૌતમ ! સર્વદ્વીપ – સમુદ્રોની મધ્યે – સર્વાભ્યંતર જંબૂદ્વીપ નામે દ્વીપ યાવત્‌ પરિક્ષેપ વડે લાખ યોજન લાંબો – પહોળો કહ્યો છે તેની પરિધિ સાધિક ત્રણ ગણી છે. કોઈ મોટી ઋદ્ધિવાળો યાવત્‌ મહાનુભાવ દેવ ‘આ ચાલ્યો’ એમ કરીને ત્રણ ચપટી વગાડતા ૨૧ – વાર તે સંપૂર્ણ જંબૂદ્વીપને ફરીને શીઘ્ર આવે, તે દેવ, તેની ઉત્કૃષ્ટ અને ત્વરાવાળી યાવત્‌ દેવગતિ વડે જતો જતો યાવત્‌ એક, બે કે ત્રણ દિન ચાલે, ઉત્કૃષ્ટ છ માસ ચાલે, તો કોઈ તમસ્કાય સુધી પહોંચે અને કોઈ તમસ્કાય સુધી ન પહોંચે, હે ગૌતમ ! તમસ્કાય એટલો મોટો છે. ભગવન્‌ ! તમસ્કાયમાં ઘર કે દુકાન છે ? ગૌતમ ! તે અર્થ યોગ્ય નથી. ભગવન્‌ ! તમસ્કાયમાં ગામ યાવત્‌ સંનિવેશ છે ? ગૌતમ ! તે અર્થ યોગ્ય નથી. ભગવન્‌ ! તમસ્કાયમાં ઉદાર મેઘ સંસ્વેદે, સંમૂર્ચ્છે કે સંવર્ષે છે ? હા, ગૌતમ ! હા, તેમ થાય છે.. ભગવન્‌ ! શું તે વરસાદ વગેરેને શું દેવ કે અસુર કે નાગકુમાર કરે છે ? હા, ગૌતમ ! તેને દેવ પણ કરે, અસુર પણ કરે કે નાગકુમાર પણ કરે છે. ભગવન્‌ ! તમસ્કાયમાં બાદર સ્તનિત (વિશાળ મેઘગર્જન) શબ્દ કે બાદર વિજળી થાય છે ? હા, ગૌતમ !તે તમસ્કાયમાં વિશાળ ગાજ – વીજ થાય છે. ભગવન્‌ ! શું તેને દેવ – અસુર – નાગ કરે છે? હા, ગૌતમ ત્રણે પણ કરે છે. ભગવન્‌ ! શું તમસ્કાયમાં બાદર પૃથ્વીકાય કે અગ્નિકાય છે? ના,ગૌતમ ! તે અર્થ યોગ્ય નથી, પણ વિગ્રહગતિ સમાપન્ન બાદર પૃથ્વી અને બાદર અગ્નિ હોઈ શકે છે ભગવન્‌ ! શું તમસ્કાયમાં ચંદ્ર, સૂર્ય, ગ્રહગણ, નક્ષત્ર, તારા છે ? તે અર્થ યોગ્ય નથી, પરંતુ તમસ્કાયની આસપાસમાં ચંદ્ર આદિ બધા હોય છે. ભગવન્‌ ! તમસ્કાયમાં ચંદ્રપ્રભા કે સૂર્યપ્રભા છે ? તે અર્થ યોગ્ય નથી. પણ ચંદ્ર આદિની પ્રભા તેમાં જાય છે, તે તેના અંધકારમાં દૂષિત કે નિષ્પ્રભ થઇ જાય છે. ભગવન્‌ ! તમસ્કાયનો વર્ણ કેવો છે ? ગૌતમ ! કાળો, કાળી કાંતિવાળો, ભારે રૂંવાટી ઉભી કરી દે તેવો, ભયંકર, ઉત્રાસજનક, પરમકૃષ્ણ વર્ણનો કહ્યો છે. કેટલાક દેવ પણ તેને જોઈને ક્ષોભ પામે છે. કદાચ કોઈ તેમાં પ્રવેશે, તો પછી શીઘ્ર, ત્વરિત, જલદી તેને ઉલ્લંઘી જાય છે. ભગવન્‌ ! તમસ્કાયના કેટલા નામ છે ? ગૌતમ ! ૧૩, તે આ – તમ, તમસ્કાય, અંધકાર, મહાંધકાર, લોકાંધકાર, લોકતમિસ્ર, દેવાંધકાર, દેવતમિસ્ર, દેવારણ્ય, દેવવ્યૂહ, દેવપરિઘ, દેવપ્રતિક્ષોભ, અરુણોદસમુદ્ર. ભગવન્‌ ! તમસ્કાય, પૃથ્વી – પાણી – જીવ કે પુદ્‌ગલ પરિણામરૂપ છે ? ગૌતમ ! તે પૃથ્વી પરિણામરૂપ નથી. પાણી – જીવ – પુદ્‌ગલ ત્રણે પરિણામરૂપ છે. ભગવન્‌ ! તમસ્કાયમાં સર્વે પ્રાણ, ભૂત, જીવ અને સત્ત્વ એ પૃથ્વીકાયિકપણે યાવત્ ત્રસકાયિકપણે પૂર્વે ઉપજ્યા છે ? હા, ગૌતમ ! અનેક વાર કે અનંતવાર પૂર્વે ઉત્પન્ન થયા છે. પણ બાદર – પૃથ્વીકાયિકપણે અથવા બાદર અગ્નિકાયિકપણે ઉત્પન્ન થયા નથી.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] kimiyam bhamte! Tamukkae tti pavvuchchati? Kim pudhavi tamukkae tti pavvachchati? Au tamukkae tti pavvuchchati? Goyama! No pudhavi tamukkae tti pavvuchchati, au tamukkae tti pavvuchchati. Se kenatthenam? Goyama! Pudhavikae nam atthegaie subhe desam pakasei, atthegaie desam no pakasei. Se tenatthenam. Tamukkae nam bhamte! Kahim samutthie? Kahim samnitthie? Goyama! Jambudivassa divassa bahiya tiriyamasamkhejje diva-samudde viivaitta, arunavarassa divassa bahirillao veiyamtao arunodayam samuddam bayalisam joyanasahassani ogahitta uvarillao jalamtao egapaesiyae sedhie–ettha nam tamukkae samutthie. Sattarasa-ekkavise joyanasae uddham uppaitta tao pachchha tiriyam pavittharamane-pavittharamane sohammisana-sanamkumara-mahimde chattari vi kappe avaritta nam uddham pi ya nam java bambhaloge kappe ritthavimanapatthadam sampatte–ettha nam tamukkae samnitthie. Tamukkae nam bhamte! Kisamthie pannatte? Goyama! Ahe mallaga-mulasamthie, uppim kukkudaga-pamjaragasamthie pannatte. Tamukkae nam bhamte! Kevatiyam vikkhambhenam, kevatiyam parikkhevenam pannatte? Goyama! Duvihe pannatte, tam jaha–samkhejjavitthade ya, asamkhejjavitthade ya. Tattha nam je se samkhejjavitthade, se nam samkhejjaim joyanasahassaim vikkhambhenam, asamkhejjaim joyanasahassaim parikkhevenam pannatte. Tattha nam je se asamkhejjavitthade, se nam asamkhejjaim joyanasahassaim vikkhambhenam, asamkhejjaim joyanasahassaim parikkhevenam pannatte. Tamukkae nam bhamte! Kemahalae pannatte? Goyama! Ayannam jambuddive dive savvadiva-samuddanam savvabbhamtarae java egam joyanasayasahassam ayama-vikkhambhenam, tinni jo-yanasayasahassaim solasasahassaim donniya sattavise joyanasae tinni ya kose atthavisam cha dhanusayam terasa amgulaim addhamgulagam cha kimchivisesahie parikkhevenam pannatte. Deve nam mahiddhie java mahanubhave inameva-inamevatti kattu kevalakappam jambudivam divam tihim achchharanivaehim tisattakkhutto anupariyattitta nam havvamagachchhijja, se nam deve tae ukkitthae turiyae java divvae devagaie viivayamane-viivayamane java ekaham va, duyaham va, tiyaham va, ukkosenam chhammase viivaejja, atthegatiyam tamukkayam viivaejja atthe-gatiyam tamukkayam no viivaejja. Emahalae nam goyama! Tamukkae pannatte. Atthi nam bhamte! Tamukkae geha i va? Gehavana i va? No tinatthe samatthe. Atthi nam bhamte! Tamukkae gama i va? Java sannivesa i va? No tinatthe samatthe. Atthi nam bhamte! Tamukkae orala balahaya samseyamti? Sammuchchhamti? Vasam vasamti? Hamta atthi. Tam bhamte! Kim devo pakareti? Asuro pakareti? Nago pakareti? Goyama! Devo vi pakareti, asuro vi pakareti, nago vi pakareti. Atthi nam bhamte! Tamukkae badare thaniyasadde? Badare vijjuyare? Hamta atthi. Tam bhamte! Kim devo pakareti? Asuro pakareti? Nago pakareti? Tinni vi pakaremti. Atthi nam bhamte! Tamukkae badare pudhavikae? Badare aganikae? No tinatthe samatthe, nannattha viggahagatisamavannaenam. Atthi nam bhamte! Tamukkae chamdima-suriya-gahagana-nakkhatta-tararuva? No tinatthe samatthe, paliyassao puna atthi. Atthi nam bhamte! Tamukkae chamdabha ti va? Surabha ti va? No tinatthe samatthe, kadusaniya puna sa. Tamukkae nam bhamte! Kerisae vannaenam pannatte? Goyama! Kale kalobhase gambhire lomaharisajanane bhime uttasanae paramakinhe vannenam pannatte. Deve vi nam atthegatie je nam tappadhamayae pasitta nam khubhaejja, ahenam abhisamagachchhejja tao pachchha siham-siham turiyam-turiyam khippameva vitivaejja. Tamukkayassa nam bhamte! Kati namadhejja pannatta? Goyama! Terasa namadhejja pannatta, tam jaha–tame i va, tamukkae i va, amdhakare i va, mahamdhakare i va, logamdhakare i va, logatamise i va, devamdhakare i va, devatamise i va, devaranne i va, devavuhe i va, devaphalihe i va, devapadikkhobhe i va, arunodae i va samudde. Tamukkae nam bhamte! Kim pudhavipariname? Aupariname? Jivapariname? Poggalapariname? Goyama! No pudhavipariname, aupariname vi, jivapariname vi, poggalapariname vi. Tamukkae nam bhamte! Savve pana bhuya jiva satta pudhavikaiyattae java tasakaiyattae uvavannapuvva? Hamta goyama! Asatim aduva anamtakkhatto, no cheva nam badarapudhavikaiyattae, badaraaganikaiyattae va.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! A tamaskaya shum chhe\? Shum prithvi ke prani tamaskaya kahevaya\? Gautama ! Prithvi tamaskaya na kahevaya, pana pani ‘tamaskaya’ kahevaya. Bhagavan ! Ema shamate kahyum\? Gautama ! Ketaloka prithvikaya shubha chhe, te amuka kshetrane prakashita kare chhe, ketaloka prithvikaya evo chhe ke je kshetrana eka bhagane prakashita nathi karato, tethi ema kahyum. Bhagavan ! Tamaskayana adi ane amta kyam chhe\? Gautama ! Jambudvipani bahara tirchha asamkhya dvipa – samudra pachhi arunavara dvipani bahya vedikanam amtathi arunodaya samudramam 42,000 yojana gaya pachhi jalani uparani sapatithi samana pradesha shrenie a tamaskaya utpanna thai, 1721 yojana umcho jai, tyamthi tirchho vistara pamato saudharmadi chara kalpone achchhadita karine umche pamchamam brahmaloka kalpe rishta vimanana prastata sudhi vyapta thaya chhe, tyam ja te tamaskayano amta thaya chhe. Bhagavan ! Tamaskaya keva akare chhe\? Gautama ! Niche kodiya akare, upara kukadana pamjarana akare samsthita chhe. Bhagavan ! Tamaskayano vishkambha(vistara) ane parikshepa(gheravo) ketalo chhe\? Gautama ! Tamaskaya be bhede – samkhyata vistrita, asamkhyata vistrita. Temam je samkhyatavistrita chhe te vistarathi samkhyata hajara yojana chhe ane, parikshepa(gherava)thi asamkhyata hajara yojana chhe. Ane asamkhyata hajaravistrita chhe, te bamnethi asamkhyata yojana chhe. Bhagavan ! Tamaskaya ketalo moto chhe\? Gautama ! Sarvadvipa – samudroni madhye – sarvabhyamtara jambudvipa name dvipa yavat parikshepa vade lakha yojana lambo – paholo kahyo chhe teni paridhi sadhika trana gani chhe. Koi moti riddhivalo yavat mahanubhava deva ‘a chalyo’ ema karine trana chapati vagadata 21 – vara te sampurna jambudvipane pharine shighra ave, te deva, teni utkrishta ane tvaravali yavat devagati vade jato jato yavat eka, be ke trana dina chale, utkrishta chha masa chale, to koi tamaskaya sudhi pahomche ane koi tamaskaya sudhi na pahomche, he gautama ! Tamaskaya etalo moto chhe. Bhagavan ! Tamaskayamam ghara ke dukana chhe\? Gautama ! Te artha yogya nathi. Bhagavan ! Tamaskayamam gama yavat samnivesha chhe\? Gautama ! Te artha yogya nathi. Bhagavan ! Tamaskayamam udara megha samsvede, sammurchchhe ke samvarshe chhe\? Ha, gautama ! Ha, tema thaya chhe.. Bhagavan ! Shum te varasada vagerene shum deva ke asura ke nagakumara kare chhe\? Ha, gautama ! Tene deva pana kare, asura pana kare ke nagakumara pana kare chhe. Bhagavan ! Tamaskayamam badara stanita (vishala meghagarjana) shabda ke badara vijali thaya chhe\? Ha, gautama !Te tamaskayamam vishala gaja – vija thaya chhe. Bhagavan ! Shum tene deva – asura – naga kare chhe? Ha, gautama trane pana kare chhe. Bhagavan ! Shum tamaskayamam badara prithvikaya ke agnikaya chhe? Na,gautama ! Te artha yogya nathi, pana vigrahagati samapanna badara prithvi ane badara agni hoi shake chhe Bhagavan ! Shum tamaskayamam chamdra, surya, grahagana, nakshatra, tara chhe\? Te artha yogya nathi, paramtu tamaskayani asapasamam chamdra adi badha hoya chhe. Bhagavan ! Tamaskayamam chamdraprabha ke suryaprabha chhe\? Te artha yogya nathi. Pana chamdra adini prabha temam jaya chhe, te tena amdhakaramam dushita ke nishprabha thai jaya chhe. Bhagavan ! Tamaskayano varna kevo chhe\? Gautama ! Kalo, kali kamtivalo, bhare rumvati ubhi kari de tevo, bhayamkara, utrasajanaka, paramakrishna varnano kahyo chhe. Ketalaka deva pana tene joine kshobha pame chhe. Kadacha koi temam praveshe, to pachhi shighra, tvarita, jaladi tene ullamghi jaya chhe. Bhagavan ! Tamaskayana ketala nama chhe\? Gautama ! 13, te a – tama, tamaskaya, amdhakara, mahamdhakara, lokamdhakara, lokatamisra, devamdhakara, devatamisra, devaranya, devavyuha, devaparigha, devapratikshobha, arunodasamudra. Bhagavan ! Tamaskaya, prithvi – pani – jiva ke pudgala parinamarupa chhe\? Gautama ! Te prithvi parinamarupa nathi. Pani – jiva – pudgala trane parinamarupa chhe. Bhagavan ! Tamaskayamam sarve prana, bhuta, jiva ane sattva e prithvikayikapane yavat trasakayikapane purve upajya chhe\? Ha, gautama ! Aneka vara ke anamtavara purve utpanna thaya chhe. Pana badara – prithvikayikapane athava badara agnikayikapane utpanna thaya nathi.