Sutra Navigation: Sthanang ( સ્થાનાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1102368
Scripture Name( English ): Sthanang Translated Scripture Name : સ્થાનાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

स्थान-४

 Translated Chapter :

સ્થાન-૪
Section : उद्देशक-४ Translated Section : ઉદ્દેશક-૪
Sutra Number : 368 Category : Ang-03
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] चत्तारि मेहा पन्नत्ता, तं जहा– गज्जित्ता नाममेगे नो वासित्ता, वासित्ता नाममेगे नो गज्जित्ता, एगे गज्जित्तावि वासित्तावि, एगे नो गज्जित्ता नो वासित्ता। एवामेव चत्तारि पुरिसजाया पन्नत्ता, तं जहा– गज्जित्ता नाममेगे नो वासित्ता, वासित्ता नाममेगे नो गज्जित्ता, एगे गज्जित्तावि वासित्तावि, एगे नो गज्जित्ता, नो वासित्ता। चत्तारि मेहा पन्नत्ता, तं जहा–गज्जित्ता नाममेगे नो विज्जुयाइत्ता, विज्जुयाइत्ता नाममेगे नो गज्जित्ता, एगे गज्जि त्तावि विज्जुयाइत्तावि, एगे नो गज्जित्ता नो विज्जुयाइत्ता। एवामेव चत्तारि पुरिसजाया पन्नत्ता, तं जहा–गज्जित्ता नाममेगे नो विज्जुयाइत्ता, विज्जुयाइत्ता नाममेगे नो गज्जित्ता, एगे गज्जित्तावि विज्जुयाइत्तावि, एगे नो गज्जित्ता नो विज्जुयाइत्ता। चत्तारि मेहा पन्नत्ता, तं जहा–वासित्ता नाममेगे नो विज्जुयाइत्ता, विज्जुयाइत्ता नाममेगे नो वासित्ता, एगे वासित्तावि विज्जुयाइत्तावि, एगे नो वासित्ता नो विज्जुयाइत्ता। एवामेव चत्तारि पुरिसजाया पन्नत्ता, तं जहा– वासित्ता नाममेगे नो विज्जुयाइत्ता, विज्जुयाइत्ता नाममेगे नो वासित्ता, एगे वासित्तावि विज्जुयाइत्तावि, एगे नो वासित्ता नो विज्जुयाइत्ता। चत्तारि मेहा पन्नत्ता, तं जहा–कालवासी नाममेगे नो अकालवासी, अकालवासी नाममेगे नो कालवासी, एगे कालवासीवि अकालवासीवि, एगे नो कालवासी नो अकालवासी। एवामेव चत्तारि पुरिसजाया पन्नत्ता, तं जहा–कालवासी नाममेगे नो अकालवासी, अकालवासी नाममेगे नो कालवासी, एगे कालवासीवि अकालवासीवि, एगे नो कालवासी नो अकालवासी। चत्तारि मेहा पन्नत्ता, तं जहा–खेत्तवासी नाममेगे नो अखेत्तवासी, अखेत्तवासी नाममेगे नो खेत्तवासी, एगे खेत्तवासीवि अखेत्तवासीवि, एगे नो खेत्तवासी नो अखेत्तवासी। एवामेव चत्तारि पुरिसजाया पन्नत्ता, तं जहा–खेत्तवासी नाममेगे नो अखेत्तवासी, अखेत्तवासी नाममेगे नो खेत्तवासी, एगे खेत्तवासीवि अखेत्तवासीवि, एगे नो खेत्तवासी नो अखेत्तवासी। चत्तारि मेहा पन्नत्ता, तं जहा–जणइत्ता नाममेगे नो निम्मवइत्ता, निम्मवइत्ता नाममेगे नो जणइत्ता, एगे जणइत्तावि निम्मवइत्तावि, एगे नो जणइत्ता नो निम्मवइत्ता। एवामेव चत्तारि अम्मपियरो पन्नत्ता, तं जहा–जणइत्ता नाममेगे नो निम्मवइत्ता, निम्मवइत्ता नाममेगे नो जणइत्ता, एगे जणइत्तावि निम्मवइत्तावि, एगे नो जणइत्ता नो निम्मवइत्ता। चत्तारि मेहा पन्नत्ता, तं जहा–देसवासी नाममेगे नो सव्ववासी, सव्ववासी नाममेगे नो देसवासी, एगे देसवासीवि सव्ववासीवि, एगे नो देसवासी नो सव्ववासी। एवामेव चत्तारि रायाणो पन्नत्ता, तं जहा–देसाधिवती नाममेगे नो सव्वाधिवती, सव्वाधिवती नाममेगे नो देसाधिवती, एगे देसाधिवतीवि सव्वाधिवतीवि, एगे नो देसाधिवती नो सव्वाधिवती।
Sutra Meaning : સૂત્ર– ૩૬૮. (૧) મેઘ ચાર ભેદે કહ્યા – ગરજે પણ વરસે નહીં, વરસે પણ ગરજે નહીં, ગરજે અને વરસે, ગરજે નહીં – વરસે પણ નહીં. (૨) આ દૃષ્ટાંતે ચાર ભેદે પુરુષો કહ્યા – બોલે ઘણું પણ કઈ આપે નહીં, ઇત્યાદિ ચાર ભેદ. (૩) મેઘ ચાર ભેદે કહ્યા – ગરજે પણ વીજળી ન કરે, વીજળી કરે પણ ગરજે નહીં, આદિ ચાર. (૪) એ રીતે પુરુષો પણ ચાર ભેદે કહ્યા છે – કોઈ પ્રતિજ્ઞા કરે પણ પોતાની બડાઈ ન હાંકે. (૫) મેઘ ચાર ભેદે કહ્યા – વરસે પણ વીજળી ન કરે આદિ ચાર. (૬) એ પ્રમાણે પુરુષો ચાર ભેદે કહ્યા – દાન આદિ સત્કાર્ય કરે પણ પોતાની બડાઈ ન કરે આદિ – ૪ (૭) મેઘ ચાર ભેદે કહ્યા – કાલવાસી – (સમયે વરસે) પણ અકાલવાસી નહીં આદિ ચારે. (૮) એ રીતે પુરુષો પણ ચાર ભેદે કહ્યા – કાલવાસી – (સમયે દાન આદિ સત્કાર્ય કરે) પણ અકાલવાસી નહીં. (૯) મેઘ ચાર ભેદે કહ્યા – ક્ષેત્રવાસી – (ક્ષેત્રમાં વરસે) પણ અક્ષેત્રવાસી નહીં આદિ ચાર ભેદો. (૧૦) એ રીતે પુરુષો પણ ચાર ભેદે. પાત્રને દાન આપે પણ અપાત્રને નહિ ઇત્યાદિ ચાર. (૧૧) મેઘ ચાર ભેદે કહ્યા – અંકુરિત કરે પણ નિષ્પન્ન ન કરે. નિષ્પન્ન કરે પણ અંકુરિત ન કરે આદિ ચાર. (૧૨) એ પ્રમાણે માતાપિતા ચાર ભેદે કહ્યા – જન્મ આપે પણ પાલન ન કરે આદિ ચાર. (૧૩) મેઘ ચાર ભેદે કહ્યા – દેશવાસી પણ સર્વવાસી નહીં આદિ ચાર. (૧૪) એ પ્રમાણે રાજા ચાર ભેદે છે – દેશાધિપતિ પણ સર્વાધિપતિ નહીં. સૂત્ર– ૩૬૯. (૧૫) મેઘ ચાર ભેદે કહ્યા છે – પુષ્કલ સંવર્તક, પર્જન્ય, જીભૂત, જિમ્હ. પુષ્કલ સંવર્તક મહામેઘ એક વૃષ્ટિ વડે ૧૦,૦૦૦ વર્ષ ભાવિત કરે છે, પર્જન્ય મહામેઘ એક વૃષ્ટિ વડે ૧૦૦૦ વર્ષ વરસે છે, જીભૂત મહામેઘ એક વૃષ્ટિથી દશ વર્ષ વરસે છે, જિમ્હ મહામેઘ ઘણી વૃષ્ટિ વડે એક વર્ષ પર્યન્ત વરસે કે ન પણ વરસે. સૂત્ર– ૩૭૦. (૧૬) કરંડક ચાર ભેદે છે – શ્વપાક – (ચાંડાલના કરંડિયા સમાન), વેશ્યા કરંડક, ગૃહસ્થ કરંડક, રાજ કરંડક. (૧૭) એ રીતે આચાર્યો ચાર ભેદે છે – શ્વપાક – વેશ્યા – ગૃહસ્થ – રાજ (એ ચારે) કરંડક સમાન. સૂત્ર– ૩૭૧. (૧૮) વૃક્ષો ચાર ભેદે કહ્યા – શાલ – (મહાન) અને શાલ પર્યાય – છાયાદિ ગુણ યુક્ત) , શાલ અને એરંડ પર્યાય – (અલ્પ ગુણ ઉક્ત), એરંડ અને શાલ પર્યાય, એરંડ અને એરંડ પર્યાય. (૧૯) એ પ્રમાણે આચાર્યો પણ ચાર ભેદે કહ્યા – શાલ – (મહાન) અને શાલપર્યાયાદિ – (જ્ઞાન ક્રિયાદિ ગુણોથી પણ મહાન) ઇત્યાદિ ચાર. (૨૦) શાલ – (મહાન) અને શાલ પરિવાર – (મહાન વૃક્ષોથી પરિવૃત્ત) , શાલ અને એરંડ પરિવાર આદિ ચાર. (૨૧) એ રીતે આચાર્યો ચાર ભેદે છે – શાલ – (મહાન) અને શાલ પરિવાર – (શ્રેષ્ઠ શિષ્ય પરિવારથી યુક્ત). સૂત્ર– ૩૭૨. મહાવૃક્ષોની મધ્યે જેમ વૃક્ષરાજ શાલ સુશોભિત છે, તેમ શ્રેષ્ઠ શિષ્યોની મધ્યે ઉત્તમ આચાર્ય સુશોભિત હોય છે. સૂત્ર– ૩૭૩. એરંડક વૃક્ષો મધ્યે જેમ વૃક્ષરાજ શાલ શોભે છે, તેમ કનિષ્ઠ શિષ્યોની મધ્યે ઉત્તમ આચાર્ય શોભે છે. સૂત્ર– ૩૭૪. મહાવૃક્ષોની મધ્યે જેમ એરંડક દેખાય છે, તેમ શ્રેષ્ઠ શિષ્યો મધ્યે કનિષ્ઠ આચાર્ય દેખાય છે. સૂત્ર– ૩૭૫. એરંડક વૃક્ષ મધ્યે જેમ એરંડો દેખાય છે તેમ કનિષ્ઠ શિષ્યો મધ્યે કનિષ્ઠ આચાર્ય દેખાય છે. સૂત્ર– ૩૭૬. મત્સ્યો ચાર ભેદે છે – અનુશ્રોતચારી, પ્રતિશ્રોતચારી, અંતચારી, મધ્યચારી. (૨૩) એ રીતે ચાર ભેદે સાધુ કહ્યા – અનુશ્રોતચારી, પ્રતિશ્રોતચારી, અંતચારી, મધ્યચારી. (૨૪) ચાર પ્રકારે ગોળા કહ્યા છે – મીણનો ગોળો, લાખનો ગોળો, કાષ્ઠનો ગોળો, માટીનો ગોળો. (૨૫) એ રીતે ચાર ભેદે પુરુષ કહ્યા – મીણના ગોળા સમાન આદિ ચાર. (૨૬) ચાર ભેદે ગોળા કહ્યા – લોઢાનો ગોળો, કલાઈનો ગોળો, ત્રાંબાનો ગોળો, સીસાનો ગોળો. (૨૭) એ રીતે પુરુષો ચાર ભેદે કહ્યા – લોઢાના ગોળા સમાન આદિ ચાર. (૨૮) ચાર ભેદે ગોળા કહ્યા – રૂપાનો, સોનાનો, રત્નનો, હીરાનો. (૨૯) એ રીતે ચાર ભેદે પુરુષો કહ્યા – રૂપાના ગોળા સમાન યાવત્‌ હીરાના ગોળા સમાન. (૩૦) પત્ર ચાર ભેદે કહ્યા – અસિપત્ર, કરપત્ર, ક્ષુરપત્ર, કદંબચીરિકાપત્ર. (૩૧) એ રીતે ચાર ભેદે પુરુષ – અસિપત્ર સમાન આદિ ચાર. (૩૨) કટ ચાર ભેદે છે – સુંબકટ, વિદલકટ, ચર્મકટ, કંબલકટ. (૩૩) આ પ્રમાણે પુરુષો ચાર ભેદે કહ્યા – સુંબકટ સમાન આદિ ચાર. સૂત્ર– ૩૭૭. (૩૪) ચતુષ્પદો ચાર ભેદે કહ્યા – એક ખુરા, બે ખુરા, ગંડીપદા, સનખપદા. (૩૫) ચાર ભેદે પક્ષી કહ્યા – ચર્મપક્ષી, લોમપક્ષી, સમુદ્‌ગક પક્ષી, વિતતપક્ષી. (૩૬) ચાર ભેદે ક્ષુદ્ર પ્રાણી કહ્યા – બેઇન્દ્રિય, તેઇન્દ્રિય, ચતુરિન્દ્રિય, સંમૂર્ચ્છિમ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક. સૂત્ર– ૩૭૮. (૩૭) ચાર ભેદે પક્ષી કહ્યા – નિવર્તિત પણ પરિવર્તિત નહીં, પરિવર્તિત પણ નિવર્તિત નહીં, નિવર્તિત અને પરિવર્તિત બંને, નિવર્તિત કે પરિવર્તિત એકે નહીં. (૩૮) એ રીતે સાધુ ચાર ભેદે જાણવા. સૂત્ર– ૩૭૯. (૩૯) ચાર ભેદે પુરુષો કહ્યા – કૃશ અને કૃશ, કૃશ અને સ્થૂળ, આદિ ચાર. (૪૦) ચાર ભેદે પુરુષો કહ્યા – કૃશ અને કૃશાત્મા, કૃશ અને અકૃશાત્મા આદિ ચાર. (૪૧) ચાર ભેદે પુરુષો કહ્યા – બુધ અને બુધ, બુધ પણ અબુધ આદિ ચાર. (૪૨) ચાર ભેદે પુરુષો કહ્યા – બુધ અને બુધહૃદય આદિ ચાર. (૪૩) ચાર ભેદે પુરુષો કહ્યા છે – આત્માનુકંપ પણ પરાનુકંપ નહીં, ઇત્યાદિ ચાર ભેદે. સૂત્ર સંદર્ભ– ૩૬૮–૩૭૯
Mool Sutra Transliteration : [sutra] chattari meha pannatta, tam jaha– gajjitta namamege no vasitta, vasitta namamege no gajjitta, ege gajjittavi vasittavi, ege no gajjitta no vasitta. Evameva chattari purisajaya pannatta, tam jaha– gajjitta namamege no vasitta, vasitta namamege no gajjitta, ege gajjittavi vasittavi, ege no gajjitta, no vasitta. Chattari meha pannatta, tam jaha–gajjitta namamege no vijjuyaitta, vijjuyaitta namamege no gajjitta, ege gajji ttavi vijjuyaittavi, ege no gajjitta no vijjuyaitta. Evameva chattari purisajaya pannatta, tam jaha–gajjitta namamege no vijjuyaitta, vijjuyaitta namamege no gajjitta, ege gajjittavi vijjuyaittavi, ege no gajjitta no vijjuyaitta. Chattari meha pannatta, tam jaha–vasitta namamege no vijjuyaitta, vijjuyaitta namamege no vasitta, ege vasittavi vijjuyaittavi, ege no vasitta no vijjuyaitta. Evameva chattari purisajaya pannatta, tam jaha– vasitta namamege no vijjuyaitta, vijjuyaitta namamege no vasitta, ege vasittavi vijjuyaittavi, ege no vasitta no vijjuyaitta. Chattari meha pannatta, tam jaha–kalavasi namamege no akalavasi, akalavasi namamege no kalavasi, ege kalavasivi akalavasivi, ege no kalavasi no akalavasi. Evameva chattari purisajaya pannatta, tam jaha–kalavasi namamege no akalavasi, akalavasi namamege no kalavasi, ege kalavasivi akalavasivi, ege no kalavasi no akalavasi. Chattari meha pannatta, tam jaha–khettavasi namamege no akhettavasi, akhettavasi namamege no khettavasi, ege khettavasivi akhettavasivi, ege no khettavasi no akhettavasi. Evameva chattari purisajaya pannatta, tam jaha–khettavasi namamege no akhettavasi, akhettavasi namamege no khettavasi, ege khettavasivi akhettavasivi, ege no khettavasi no akhettavasi. Chattari meha pannatta, tam jaha–janaitta namamege no nimmavaitta, nimmavaitta namamege no janaitta, ege janaittavi nimmavaittavi, ege no janaitta no nimmavaitta. Evameva chattari ammapiyaro pannatta, tam jaha–janaitta namamege no nimmavaitta, nimmavaitta namamege no janaitta, ege janaittavi nimmavaittavi, ege no janaitta no nimmavaitta. Chattari meha pannatta, tam jaha–desavasi namamege no savvavasi, savvavasi namamege no desavasi, ege desavasivi savvavasivi, ege no desavasi no savvavasi. Evameva chattari rayano pannatta, tam jaha–desadhivati namamege no savvadhivati, savvadhivati namamege no desadhivati, ege desadhivativi savvadhivativi, ege no desadhivati no savvadhivati.
Sutra Meaning Transliteration : Sutra– 368. (1) megha chara bhede kahya – garaje pana varase nahim, varase pana garaje nahim, garaje ane varase, garaje nahim – varase pana nahim. (2) a drishtamte chara bhede purusho kahya – bole ghanum pana kai ape nahim, ityadi chara bheda. (3) megha chara bhede kahya – garaje pana vijali na kare, vijali kare pana garaje nahim, adi chara. (4) e rite purusho pana chara bhede kahya chhe – koi pratijnya kare pana potani badai na hamke. (5) megha chara bhede kahya – varase pana vijali na kare adi chara. (6) e pramane purusho chara bhede kahya – dana adi satkarya kare pana potani badai na kare adi – 4 (7) megha chara bhede kahya – kalavasi – (samaye varase) pana akalavasi nahim adi chare. (8) e rite purusho pana chara bhede kahya – kalavasi – (samaye dana adi satkarya kare) pana akalavasi nahim. (9) megha chara bhede kahya – kshetravasi – (kshetramam varase) pana akshetravasi nahim adi chara bhedo. (10) e rite purusho pana chara bhede. Patrane dana ape pana apatrane nahi ityadi chara. (11) megha chara bhede kahya – amkurita kare pana nishpanna na kare. Nishpanna kare pana amkurita na kare adi chara. (12) e pramane matapita chara bhede kahya – janma ape pana palana na kare adi chara. (13) megha chara bhede kahya – deshavasi pana sarvavasi nahim adi chara. (14) e pramane raja chara bhede chhe – deshadhipati pana sarvadhipati nahim. Sutra– 369. (15) megha chara bhede kahya chhe – pushkala samvartaka, parjanya, jibhuta, jimha. Pushkala samvartaka mahamegha eka vrishti vade 10,000 varsha bhavita kare chhe, parjanya mahamegha eka vrishti vade 1000 varsha varase chhe, jibhuta mahamegha eka vrishtithi dasha varsha varase chhe, jimha mahamegha ghani vrishti vade eka varsha paryanta varase ke na pana varase. Sutra– 370. (16) karamdaka chara bhede chhe – shvapaka – (chamdalana karamdiya samana), veshya karamdaka, grihastha karamdaka, raja karamdaka. (17) e rite acharyo chara bhede chhe – shvapaka – veshya – grihastha – raja (e chare) karamdaka samana. Sutra– 371. (18) vriksho chara bhede kahya – shala – (mahana) ane shala paryaya – chhayadi guna yukta), shala ane eramda paryaya – (alpa guna ukta), eramda ane shala paryaya, eramda ane eramda paryaya. (19) e pramane acharyo pana chara bhede kahya – shala – (mahana) ane shalaparyayadi – (jnyana kriyadi gunothi pana mahana) ityadi chara. (20) shala – (mahana) ane shala parivara – (mahana vrikshothi parivritta), shala ane eramda parivara adi chara. (21) e rite acharyo chara bhede chhe – shala – (mahana) ane shala parivara – (shreshtha shishya parivarathi yukta). Sutra– 372. Mahavrikshoni madhye jema vriksharaja shala sushobhita chhe, tema shreshtha shishyoni madhye uttama acharya sushobhita hoya chhe. Sutra– 373. Eramdaka vriksho madhye jema vriksharaja shala shobhe chhe, tema kanishtha shishyoni madhye uttama acharya shobhe chhe. Sutra– 374. Mahavrikshoni madhye jema eramdaka dekhaya chhe, tema shreshtha shishyo madhye kanishtha acharya dekhaya chhe. Sutra– 375. Eramdaka vriksha madhye jema eramdo dekhaya chhe tema kanishtha shishyo madhye kanishtha acharya dekhaya chhe. Sutra– 376. Matsyo chara bhede chhe – anushrotachari, pratishrotachari, amtachari, madhyachari. (23) e rite chara bhede sadhu kahya – anushrotachari, pratishrotachari, amtachari, madhyachari. (24) chara prakare gola kahya chhe – minano golo, lakhano golo, kashthano golo, matino golo. (25) e rite chara bhede purusha kahya – minana gola samana adi chara. (26) chara bhede gola kahya – lodhano golo, kalaino golo, trambano golo, sisano golo. (27) e rite purusho chara bhede kahya – lodhana gola samana adi chara. (28) Chara bhede gola kahya – rupano, sonano, ratnano, hirano. (29) e rite chara bhede purusho kahya – rupana gola samana yavat hirana gola samana. (30) patra chara bhede kahya – asipatra, karapatra, kshurapatra, kadambachirikapatra. (31) e rite chara bhede purusha – asipatra samana adi chara. (32) kata chara bhede chhe – sumbakata, vidalakata, charmakata, kambalakata. (33) a pramane purusho chara bhede kahya – sumbakata samana adi chara. Sutra– 377. (34) chatushpado chara bhede kahya – eka khura, be khura, gamdipada, sanakhapada. (35) chara bhede pakshi kahya – charmapakshi, lomapakshi, samudgaka pakshi, vitatapakshi. (36) chara bhede kshudra prani kahya – beindriya, teindriya, chaturindriya, sammurchchhima pamchendriya tiryamchayonika. Sutra– 378. (37) chara bhede pakshi kahya – nivartita pana parivartita nahim, parivartita pana nivartita nahim, nivartita ane parivartita bamne, nivartita ke parivartita eke nahim. (38) e rite sadhu chara bhede janava. Sutra– 379. (39) chara bhede purusho kahya – krisha ane krisha, krisha ane sthula, adi chara. (40) chara bhede purusho kahya – krisha ane krishatma, krisha ane akrishatma adi chara. (41) chara bhede purusho kahya – budha ane budha, budha pana abudha adi chara. (42) chara bhede purusho kahya – budha ane budhahridaya adi chara. (43) chara bhede purusho kahya chhe – atmanukampa pana paranukampa nahim, ityadi chara bhede. Sutra samdarbha– 368–379