Sutra Navigation: Acharang ( આચારાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1100540
Scripture Name( English ): Acharang Translated Scripture Name : આચારાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

श्रुतस्कंध-२

चूलिका-३

अध्ययन-१५ भावना

 Translated Chapter :

શ્રુતસ્કંધ-૨

ચૂલિકા-૩

અધ્યયન-૧૫ ભાવના
Section : Translated Section :
Sutra Number : 540 Category : Ang-01
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] अहावरं पंचमं भंते! महव्वयं–सव्वं परिग्गहं पच्चक्खामि–से अप्पं वा, बहुं वा, अणुं वा, थूलं वा, चित्तमंतं वा, अचित्तमंतं वा नेव सयं परिग्गहं गिण्हेज्जा, नेवन्नेहिं परिग्गहं गिण्हावेज्जा, अन्नंपि परिग्गहं गिण्हंतं ण समणुजाणिज्जा जावज्जीवाए तिविहं तिविहेणं–मणसा वयसा कायसा, तस्स भंते! पडिक्कमामि निंदामि गरिहामि अप्पाणं वोसिरामि। तस्सिमाओ पंच भावणाओ भवंति। तत्थिमा पढमा भावणा–सोयओ जीवे मणुण्णामणुण्णाइं सद्दाइं सुणेइ। मणुण्णामणुण्णेहिं सद्देहिं नो सज्जेज्जा, नो रज्जेज्जा, नो गिज्झेज्जा, नो मुज्झेज्जा, नो अज्झोववज्जेज्जा, नो विणिग्घाय-मावज्जेज्जा। केवली बूया– निग्गंथे णं मणुण्णामणुण्णेहिं सद्देहिं सज्जमाणे रज्जमाणे गिज्झमाणे मुज्झमाणे अज्झोववज्जमाणे विणिग्घायमावज्जमाणे, संतिभेया संतिविभंगा संतिकेवलि-पण्णत्ताओ धम्माओ भंसेज्जा। न सक्का न सोउं सद्दा, सोयविसयमागता । रागदोसा उ जे तत्थ, ते भिक्खू परिवज्जए ॥ सोयओ जीवो मणुण्णामणुण्णाइं सद्दाइं सुणेइ त्ति पढमा भावणा। अहावरा दोच्चा भावणा– चक्खूओ जीवो मणुण्णामणुण्णाइं रूवाइं पासइ। मणुण्णामणुण्णेहिं रूवेहिं नो सज्जेज्जा, नो रज्जेज्जा, नो गिज्झेज्जा, नो मुज्झेज्जा, नो अज्झोववज्जेज्जा, नो विणिग्घाय- मावज्जेज्जा। केवली बूया–निग्गंथे णं मणुण्णामणुण्णेहिं रूवेहिं सज्जमाणे रज्जमाणे गिज्झमाणे मुज्झमाणे अज्झोववज्जमाणे विणिग्घायमावज्जमाणे, संतिभेया संतिविभंगा संतिके-वलिपण्णत्ताओ धम्माओ भंसेज्जा। नो सक्का रुवमदट्ठुं, चक्खुविसयमागयं ।‘रागदोसा उ जे तत्थ, ते’ भिक्खू परिवज्जए ॥ चक्खूओ जीवो मणुण्णामणुण्णाइं रूवाइं पासइ त्ति दोच्चा भावणा। अहावरा तच्चा भावणा–घाणओ जीवो मणुण्णामणुण्णाइं गंधाइं अग्घायइ। मणुण्णामणुण्णेहिं गंधेहिं नो सज्जे-ज्जा, नो रज्जेज्जा, नो गिज्झेज्जा, नो मुज्झेज्जा, नो अज्झोववज्जेज्जा, नो विणिग्घाय-मावज्जेज्जा। केवली बूया– निग्गंथे णं मणुण्णामणुण्णेहिं गंधेहिं सज्जमाणे रज्जमाणे गिज्झमाणे मुज्झमाणे अज्झोववज्जमाणे विणिग्घायमावज्जमाणे, संतिभेदा संतिविभंगा संतिकेवली-पण्णत्ताओ धम्माओ भंसेज्जा। नो सक्का न गंधमग्घाउं, णासाविसयमागयं । रागदोसा उ जे तत्थ, ते भिक्खू परिवज्जए ॥ घाणओ जीवो मणुण्णामणुण्णाइं गंधाइं अग्घायत्ति त्ति तच्चा भावणा। अहावरा चउत्था भावणा–जिब्भाओ जीवो मणुण्णामणुण्णाइं रसाइं अस्सादेइ। मणुण्णामणुण्णेहिं रसेहिं नो सज्जेज्जा, नो रज्जेज्जा, नो गिज्झेज्जा, नो मुज्झेज्जा, नो अज्झोववज्जेज्जा, नो विणिग्घा-यमावज्जेज्जा। केवली बूया–निग्गंथे णं मणुण्णामणुण्णेहिं रसेहिं सज्जमाणे रज्जमाणे गिज्झमाणे मुज्झमाणे अज्झोववज्जमाणे विणिग्घायमावज्जमाणे, संतिभेदा संतिविभंगा संति-केवलीपन्नत्ताओ धम्माओ भंसेज्जा। नो सक्का रसमणासाउं, जीहाविसयमागयं । रागदोसा उ जे तत्थ, ते भिक्खू परिवज्जए ॥ जीहाओ जीवो मणुण्णामणुण्णाइं रसाइं अस्सादेइ त्ति चउत्था भावणा। अहावरा पंचमा भावणा–फासओ जीवो मणुण्णामणुण्णाइं फासाइं पडिसंवेदेइं। मणुण्णामणुण्णेहिं फासेहिं नो सज्जेज्जा, नो रज्जेज्जा, नो गिज्झेज्जा, नो मुज्झेज्जा, नो अज्झोववज्जेज्जा, नो विणिग्घायमावज्जेज्जा। केवली बूया–निग्गंथे णं मणुण्णामणुण्णेहिं फासेहिं सज्जमाणे रज्जमाणे गिज्झमाणे मुज्झमाणे अज्झोववज्जमाणे विणिग्घायमावज्जमाणे, संतिभेदा संतिविभंगा संतिकेवलि-पण्णत्ताओ धम्माओ भंसेज्जा। नो सक्का णं संवेदेउं, फासविसयमागयं । रागदोसा उ जे तत्थ, ते भिक्खू परिवज्जए ॥ फासओ जीवो मणुण्णामणुण्णाइं फासाइं पडिसंवेदेति त्ति पंचमा भावणा। एतावताव महव्वए सम्मं काएण फासिए पालिए तीरिए किट्टिए अवट्ठिए आणाए आराहिए यावि भवइ। पंचमे भंते! महव्वए परिग्गहाओ वेरमणं। इच्चेतेहिं महव्वएहिं, पणुवीसाहिं य भावणाहिं संपण्णे अनगारे अहासुयं अहाकप्पं अहामग्गं सम्मं काएण फासित्ता, पालित्ता, तीरित्ता, किट्टित्ता आणाए आराहित्ता यावि भवइ।
Sutra Meaning : હવે પાંચમાં મહાવ્રતમાં સર્વ પરિગ્રહનો ત્યાગ કરું છું. તે પરિગ્રહ થોડો કે બહુ, સ્થૂળ કે સૂક્ષ્મ, સચિત્ત કે અચિત્ત હોય તે સ્વયં ગ્રહણ કરું નહીં, બીજા પાસે ગ્રહણ કરાવું નહીં કે પરિગ્રહ ગ્રહણ કરતા બીજાનું અનુમોદન કરું નહીં યાવત્‌ તેને વોસીરાવું છું. તેની પાંચ ભાવનાઓ આ પ્રમાણે – ૧. કાનથી જીવ મનોજ્ઞ, અમનોજ્ઞ શબ્દો સાંભળે છે, પણ તે મનોજ્ઞ – અમનોજ્ઞ શબ્દોમાં આસક્ત ન થાય, રાગ ન કરે, મોહિત ન થાય, ગૃદ્ધ ન થાય, તલ્લીન ન થાય, વિવેકનો ત્યાગ ન કરે. કેવલી કહે છે – નિર્ગ્રન્થનો મનોજ્ઞ, અમનોજ્ઞ શબ્દોમાં આસક્તિ યાવત્‌ વિવેક ભૂલવાથી પોતાની શાંતિને નષ્ટ કરે છે, ભંગ કરે છે અને કેવલી પ્રજ્ઞપ્ત ધર્મથી ભ્રષ્ટ થાય છે. કાનમાં પડતા શબ્દો ન સાંભળવા શક્ય નથી, પણ તેના શ્રવણથી ઉત્પન્ન થતા રાગ – દ્વેષનો ભિક્ષુ ત્યાગ કરે. તેથી જીવ મનોજ્ઞ, અમનોજ્ઞ શબ્દો સાંભળી તેમાં રાગ ન કરે. ૨. ચક્ષુ વડે જીવ મનોજ્ઞ, અમનોજ્ઞ રૂપને જુએ છે. સાધુ આ મનોજ્ઞ, અમનોજ્ઞ રૂપમાં આસક્ત ન થાય યાવત્‌ વિવેકનો ત્યાગ ન કરે, જેથી તેને શાંતિભંગ યાવત્‌ ધર્મભ્રંશ ન થાય. ચક્ષુના વિષયમાં આવતા રૂપને ન જોવું શક્ય નથી, પણ ભિક્ષુ તે વિષયમાં રાગદ્વેષ ન કરે. બાકી પૂર્વવત્‌. ૩. જીવ નાસિકા દ્વારા મનોજ્ઞ – અમનોજ્ઞ ગંધ ગ્રહણ કરે છે. તે મનોજ્ઞ, અમનોજ્ઞ ગંધમાં આસક્ત ન થાય, યાવત્‌ વિવેક ત્યાગ ન કરે. કેવલી કહે છે કે મનોજ્ઞ – અમનોજ્ઞ ગંધમાં આસક્ત થનાર યાવત્‌ વિવેક ભૂલનાર સાધુ પોતાની શાંતિનો ભંગ કરે છે યાવત્‌ ધર્મભ્રષ્ટ થાય છે. નાકના વિષયમાં આવેલ ગંધ ગ્રહણ ન કરવી તે શક્ય નથી. પણ ભિક્ષુ તેમાં થતા રાગદ્વેષનો ત્યાગ કરે. બાકી પૂર્વવત્‌. ૪. જીભથી જીવ મનોજ્ઞ, અમનોજ્ઞ રસને આસ્વાદે છે. આ મનોજ્ઞ, અમનોજ્ઞ રસમાં આસક્ત યાવત્‌ વિવેક ભ્રષ્ટ ન થાય. કેવલી કહે છે – સાધુ મનોજ્ઞ, અમનોજ્ઞ રસમાં આસક્ત યાવત્‌ વિવેકભ્રષ્ટ થતા શાંતિનો ભંગ યાવત્‌ ધર્મભ્રષ્ટ કરે છે. જીભના વિષયમાં આવતા રસનું આસ્વાદન ન કરે તે શક્ય નથી, પણ તેમાં થતા રાગ – દ્વેષનો ભિક્ષુ ત્યાગ કરે. બાકી પૂર્વવત્‌. ૫. સ્પર્શથી જીવ મનોજ્ઞ, અમનોજ્ઞ સ્પર્શને સેવે છે, આ મનોજ્ઞામનોજ્ઞ સ્પર્શમાં આસક્ત ન થાય યાવત્‌ વિવેક ત્યાગ ન કરે. કેવલી કહે છે – સાધુ મનોજ્ઞ, અમનોજ્ઞ સ્પર્શમાં આસક્ત આદિ થતા શાંતિનો ભંગ, શાંતિમાં બાધા અને કેવલી પ્રરૂપિત ધર્મનો ભંજક થાય છે. સ્પર્શના વિષયમાં આવેલા સ્પર્શોનો અનુભવ ન થવો શક્ય નથી પણ તેમાં રાગદ્વેષ ન કરવો. બાકી પૂર્વવત્‌. આ ભાવનાઓથી પાંચમાં મહાવ્રતને સમ્યક્‌ રીતે કાયા વડે સ્પર્શ કરવાથી, તેનું પાલન કરવાથી, ગ્રહણ કરેલ મહાવ્રતને સારી રીતે પાર પામવાથી, કીર્તન કરવાથી, તેમાં સ્થિર રહેવાથી અને ભગવંતની આજ્ઞાની આરાધના થાય છે. હે ભગવન્‌ ! આ પરિગ્રહ વિરમણરૂપ પાંચમું મહાવ્રત છે. આ પાંચ મહાવ્રતની પચ્ચીશ ભાવનાથી સંપન્ન અણગાર યથાશ્રુત, યથાકલ્પ, યથામાર્ગ તેનો કાયાથી સમ્યક્‌ પ્રકારે સ્પર્શ કરી, પાલન કરી, પાર પમાડી, કીર્તન કરી આજ્ઞાનો આરાધક થાય છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] ahavaram pamchamam bhamte! Mahavvayam–savvam pariggaham pachchakkhami–se appam va, bahum va, anum va, thulam va, chittamamtam va, achittamamtam va neva sayam pariggaham ginhejja, nevannehim pariggaham ginhavejja, annampi pariggaham ginhamtam na samanujanijja javajjivae tiviham tivihenam–manasa vayasa kayasa, tassa bhamte! Padikkamami nimdami garihami appanam vosirami. Tassimao pamcha bhavanao bhavamti. Tatthima padhama bhavana–soyao jive manunnamanunnaim saddaim sunei. Manunnamanunnehim saddehim no sajjejja, no rajjejja, no gijjhejja, no mujjhejja, no ajjhovavajjejja, no vinigghaya-mavajjejja. Kevali buya– niggamthe nam manunnamanunnehim saddehim sajjamane rajjamane gijjhamane mujjhamane ajjhovavajjamane vinigghayamavajjamane, samtibheya samtivibhamga samtikevali-pannattao dhammao bhamsejja. Na sakka na soum sadda, soyavisayamagata. Ragadosa u je tattha, te bhikkhu parivajjae. Soyao jivo manunnamanunnaim saddaim sunei tti padhama bhavana. Ahavara dochcha bhavana– chakkhuo jivo manunnamanunnaim ruvaim pasai. Manunnamanunnehim ruvehim no sajjejja, no rajjejja, no gijjhejja, no mujjhejja, no ajjhovavajjejja, no vinigghaya- mavajjejja. Kevali buya–niggamthe nam manunnamanunnehim ruvehim sajjamane rajjamane gijjhamane mujjhamane ajjhovavajjamane vinigghayamavajjamane, samtibheya samtivibhamga samtike-valipannattao dhammao bhamsejja. No sakka ruvamadatthum, chakkhuvisayamagayam.‘ragadosa u je tattha, te’ bhikkhu parivajjae. Chakkhuo jivo manunnamanunnaim ruvaim pasai tti dochcha bhavana. Ahavara tachcha bhavana–ghanao jivo manunnamanunnaim gamdhaim agghayai. Manunnamanunnehim gamdhehim no sajje-jja, no rajjejja, no gijjhejja, no mujjhejja, no ajjhovavajjejja, no vinigghaya-mavajjejja. Kevali buya– niggamthe nam manunnamanunnehim gamdhehim sajjamane rajjamane gijjhamane mujjhamane ajjhovavajjamane vinigghayamavajjamane, samtibheda samtivibhamga samtikevali-pannattao dhammao bhamsejja. No sakka na gamdhamagghaum, nasavisayamagayam. Ragadosa u je tattha, te bhikkhu parivajjae. Ghanao jivo manunnamanunnaim gamdhaim agghayatti tti tachcha bhavana. Ahavara chauttha bhavana–jibbhao jivo manunnamanunnaim rasaim assadei. Manunnamanunnehim rasehim no sajjejja, no rajjejja, no gijjhejja, no mujjhejja, no ajjhovavajjejja, no viniggha-yamavajjejja. Kevali buya–niggamthe nam manunnamanunnehim rasehim sajjamane rajjamane gijjhamane mujjhamane ajjhovavajjamane vinigghayamavajjamane, samtibheda samtivibhamga samti-kevalipannattao dhammao bhamsejja. No sakka rasamanasaum, jihavisayamagayam. Ragadosa u je tattha, te bhikkhu parivajjae. Jihao jivo manunnamanunnaim rasaim assadei tti chauttha bhavana. Ahavara pamchama bhavana–phasao jivo manunnamanunnaim phasaim padisamvedeim. Manunnamanunnehim phasehim no sajjejja, no rajjejja, no gijjhejja, no mujjhejja, no ajjhovavajjejja, no vinigghayamavajjejja. Kevali buya–niggamthe nam manunnamanunnehim phasehim sajjamane rajjamane gijjhamane mujjhamane ajjhovavajjamane vinigghayamavajjamane, samtibheda samtivibhamga samtikevali-pannattao dhammao bhamsejja. No sakka nam samvedeum, phasavisayamagayam. Ragadosa u je tattha, te bhikkhu parivajjae. Phasao jivo manunnamanunnaim phasaim padisamvedeti tti pamchama bhavana. Etavatava mahavvae sammam kaena phasie palie tirie kittie avatthie anae arahie yavi bhavai. Pamchame bhamte! Mahavvae pariggahao veramanam. Ichchetehim mahavvaehim, panuvisahim ya bhavanahim sampanne anagare ahasuyam ahakappam ahamaggam sammam kaena phasitta, palitta, tiritta, kittitta anae arahitta yavi bhavai.
Sutra Meaning Transliteration : Have pamchamam mahavratamam sarva parigrahano tyaga karum chhum. Te parigraha thodo ke bahu, sthula ke sukshma, sachitta ke achitta hoya te svayam grahana karum nahim, bija pase grahana karavum nahim ke parigraha grahana karata bijanum anumodana karum nahim yavat tene vosiravum chhum. Teni pamcha bhavanao a pramane – 1. Kanathi jiva manojnya, amanojnya shabdo sambhale chhe, pana te manojnya – amanojnya shabdomam asakta na thaya, raga na kare, mohita na thaya, griddha na thaya, tallina na thaya, vivekano tyaga na kare. Kevali kahe chhe – nirgranthano manojnya, amanojnya shabdomam asakti yavat viveka bhulavathi potani shamtine nashta kare chhe, bhamga kare chhe ane kevali prajnyapta dharmathi bhrashta thaya chhe. Kanamam padata shabdo na sambhalava shakya nathi, pana tena shravanathi utpanna thata raga – dveshano bhikshu tyaga kare. Tethi jiva manojnya, amanojnya shabdo sambhali temam raga na kare. 2. Chakshu vade jiva manojnya, amanojnya rupane jue chhe. Sadhu a manojnya, amanojnya rupamam asakta na thaya yavat vivekano tyaga na kare, jethi tene shamtibhamga yavat dharmabhramsha na thaya. Chakshuna vishayamam avata rupane na jovum shakya nathi, pana bhikshu te vishayamam ragadvesha na kare. Baki purvavat. 3. Jiva nasika dvara manojnya – amanojnya gamdha grahana kare chhe. Te manojnya, amanojnya gamdhamam asakta na thaya, yavat viveka tyaga na kare. Kevali kahe chhe ke manojnya – amanojnya gamdhamam asakta thanara yavat viveka bhulanara sadhu potani shamtino bhamga kare chhe yavat dharmabhrashta thaya chhe. Nakana vishayamam avela gamdha grahana na karavi te shakya nathi. Pana bhikshu temam thata ragadveshano tyaga kare. Baki purvavat. 4. Jibhathi jiva manojnya, amanojnya rasane asvade chhe. A manojnya, amanojnya rasamam asakta yavat viveka bhrashta na thaya. Kevali kahe chhe – sadhu manojnya, amanojnya rasamam asakta yavat vivekabhrashta thata shamtino bhamga yavat dharmabhrashta kare chhe. Jibhana vishayamam avata rasanum asvadana na kare te shakya nathi, pana temam thata raga – dveshano bhikshu tyaga kare. Baki purvavat. 5. Sparshathi jiva manojnya, amanojnya sparshane seve chhe, a manojnyamanojnya sparshamam asakta na thaya yavat viveka tyaga na kare. Kevali kahe chhe – sadhu manojnya, amanojnya sparshamam asakta adi thata shamtino bhamga, shamtimam badha ane kevali prarupita dharmano bhamjaka thaya chhe. Sparshana vishayamam avela sparshono anubhava na thavo shakya nathi pana temam ragadvesha na karavo. Baki purvavat. A bhavanaothi pamchamam mahavratane samyak rite kaya vade sparsha karavathi, tenum palana karavathi, grahana karela mahavratane sari rite para pamavathi, kirtana karavathi, temam sthira rahevathi ane bhagavamtani ajnyani aradhana thaya chhe. He bhagavan ! A parigraha viramanarupa pamchamum mahavrata chhe. A pamcha mahavratani pachchisha bhavanathi sampanna anagara yathashruta, yathakalpa, yathamarga teno kayathi samyak prakare sparsha kari, palana kari, para pamadi, kirtana kari ajnyano aradhaka thaya chhe.