Sutra Navigation: Anuyogdwar ( અનુયોગદ્વારાસૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1124301
Scripture Name( English ): Anuyogdwar Translated Scripture Name : અનુયોગદ્વારાસૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

अनुयोगद्वारासूत्र

 Translated Chapter :

અનુયોગદ્વારાસૂત્ર
Section : Translated Section :
Sutra Number : 301 Category : Chulika-02
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] से किं तं गुणप्पमाणे? गुणप्पमाणे दुविहे पन्नत्ते, तं जहा–जीवगुणप्पमाणे य अजीवगुण-प्पमाणे य। से किं तं अजीवगुणप्पमाणे? अजीवगुणप्पमाणे पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–वण्णगुणप्पमाणे गंधगुणप्पमाणे रसगुणप्पमाणे फासगुणप्पमाणे संठाणगुणप्पमाणे। से किं तं वण्णगुणप्पमाणे? वण्णगुणप्पमाणे पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–कालवण्णगुणप्पमाणे नीलवण्णगुणप्प-माणे लोहियवण्णगुणप्पमाणे हालिद्दवण्णगुणप्पमाणे सुक्किलवण्णगुणप्पमाणे। से तं वण्णगुणप्पमाणे। से किं तं गंधगुणप्पमाणे? गंधगुणप्पमाणे दुविहे पन्नत्ते, तं जहा–सुब्भिगंधगुणप्पमाणे दुब्भिगंधगुणप्पमाणे। से तं गंधगुणप्पमाणे। से किं तं रसगुणप्पमाणे? रसगुणप्पमाणे पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–तित्तरसगुणप्पमाणे कटुयरसगुणप्पमाणे कसायरसगुणप्पमाणे अंबिलरसगुणप्पमाणे महुररसगुणप्पमाणे। से तं रसगुणप्पमाणे। से किं तं फासगुणप्पमाणे? फासगुणप्पमाणे अट्ठविहे पन्नत्ते, तं जहा–कक्खड-फासगुणप्पमाणे मउयफासगुणप्पमाणे गरुयफासगुणप्पमाणे लहुयफासगुणप्पमाणे सीयफासगुण-प्पमाणे उसिणफासगुणप्पमाणे सिणिद्धफासगुणप्पमाणे लुक्ख फासगुणप्पमाणे। से तं फासगुणप्पमाणे। से किं तं संठाणगुणप्पमाणे? संठाणगुणप्पमाणे पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–परिमंडलसंठाण-गुणप्पमाणे वट्टसंठाणगुणप्पमाणे तंससंठाणगुणप्पमाणे चउरंससंठाणगुणप्पमाणे आययसंठाण-गुणप्पमाणे। से तं संठाणगुणप्पमाणे। से तं अजीवगुणप्पमाणे। से किं तं जीवगुणप्पमाणे? जीवगुणप्पमाणे तिविहे पन्नत्ते, तं जहा– नाणगुणप्पमाणे दंसणगुणप्पमाणे चरित्तगुणप्पमाणे। से किं तं नाणगुणप्पमाणे? नाणगुणप्पमाणे चउव्विहे पन्नत्ते, तं जहा–पच्चक्खे अनुमाणे ओवम्मे आगमे</em>। से किं तं पच्चक्खे? पच्चक्खे दुविहे पन्नत्ते, तं जहा–इंदियपच्चक्खे नोइंदियपच्चक्खे य। से किं तं इंदियपच्चक्खे? इंदियपच्चक्खे पंचविहे पन्नत्ते, तं–सोइंदियपच्चक्खे चक्खिंदिय-पच्चक्खे घाणिंदियपच्चक्खे जिब्भिंदियपच्चक्खे फासिंदियपच्चक्खे। से तं इंदियपच्चक्खे। से किं तं नोइंदियपच्चक्खे? नोइंदियपच्चक्खे तिविहे पन्नत्ते, तं जहा–ओहिनाणपच्चक्खे मनपज्जवनाणपच्चक्खे केवलनाणपच्चक्खे। से तं नोइंदियपच्चक्खे। से तं पच्चक्खे। से किं तं अनुमाणे? अनुमाणे तिविहे पन्नत्ते, तं जहा–पुव्ववं सेसवं दिट्ठसाहम्मवं। से किं तं पुव्ववं? पुव्ववं–
Sutra Meaning : [૧] ગુણપ્રમાણનું સ્વરૂપ કેવું છે ? ગુણપ્રમાણના બે ભેદ છે, તે આ પ્રમાણે છે – ૧. જીવ ગુણ પ્રમાણ ૨. અજીવ ગુણ પ્રમાણ. અલ્પ વક્તવ્ય હોવાથી પહેલા અજીવ ગુણ પ્રમાણનું વર્ણન કરે છે. અજીવગુણ પ્રમાણનું સ્વરૂપ કેવું છે ? અજીવગુણ પ્રમાણના પાંચ ભેદ છે, તે આ પ્રમાણે છે – ૧. વર્ગગુણ પ્રમાણ, ૨. ગંધગુણ પ્રમાણ, ૩. રસગુણ પ્રમાણ, ૪. સ્પર્શગુણ પ્રમાણ, ૫. સંસ્થાનગુણ પ્રમાણ. વર્ગગુણ પ્રમાણનું સ્વરૂપ કેવું છે ? વર્ગગુણ પ્રમાણના પાંચ પ્રકાર છે તે આ પ્રમાણે છે – કૃષ્ણવર્ણગુણ પ્રમાણ યાવત્‌ શુક્લવર્ણ પ્રમાણ. ગંધગુણ પ્રમાણના બે પ્રકાર છે, તે આ પ્રમાણે – સુરભિગંધ અને દુરભિગંધ પ્રમાણ. આ ગંધ પ્રમાણનું સ્વરૂપ. રસગુણ પ્રમાણનું સ્વરૂપ કેવું છે ? રસગુણ પ્રમાણના પાંચ પ્રકાર છે, તે આ પ્રમાણે છે – તીખો રસ યાવત્‌ મધુર રસ. સ્પર્શગુણ પ્રમાણનું સ્વરૂપ કેવું છે ? સ્પર્શ ગુણપ્રમાણના આઠ પ્રકાર છે, તે આ પ્રમાણે છે – કર્કશ સ્પર્શ યાવત્‌ રૂક્ષ સ્પર્શ. સંસ્થાન ગુણ પ્રમાણનું સ્વરૂપ કેવું છે ? સંસ્થાન ગુણ પ્રમાણના પાંચ પ્રકાર છે, તે આ પ્રમાણે છે – પરિમંડલ સંસ્થાન યાવત્‌ આયત સંસ્થાન. [૨] જીવ ગુણ પ્રમાણનું સ્વરૂપ કેવું છે ? જીવ ગુણ પ્રમાણના ત્રણ પ્રકાર છે, તે આ પ્રમાણે છે – જ્ઞાનગુણ પ્રમાણ, દર્શનગુણ પ્રમાણ અને ચારિત્ર ગુણ પ્રમાણ. જ્ઞાનગુણ પ્રમાણનું સ્વરૂપ કેવું છે ? જ્ઞાનગુણ પ્રમાણના ચાર ભેદ છે, તે આ પ્રમાણે છે – ૧. પ્રત્યક્ષ, ૨. અનુમાન, ૩. ઉપમાન, ૪. આગમ. પ્રત્યક્ષનું સ્વરૂપ કેવું છે ? પ્રત્યક્ષ પ્રમાણના બે ભેદ છે, તે આ પ્રમાણે છે – ઇન્દ્રિય પ્રત્યક્ષ અને નોઇન્દ્રિય પ્રત્યક્ષ. ઇન્દ્રિય પ્રત્યક્ષનું સ્વરૂપ કેવું છે ? ઇન્દ્રિય પ્રત્યક્ષના પાંચ પ્રકાર છે, તે આ પ્રમાણે છે – ૧. શ્રોત્રેન્દ્રિય પ્રત્યક્ષ, ૨. ચક્ષુરિન્દ્રિય પ્રત્યક્ષ, ૩. ઘ્રાણેન્દ્રિય પ્રત્યક્ષ, ૪. જીહ્વેન્દ્રિય પ્રત્યક્ષ, ૫. સ્પર્શેન્દ્રિય પ્રત્યક્ષ. નોઇન્દ્રિય પ્રત્યક્ષના ત્રણ પ્રકાર છે, તે આ પ્રમાણે છે – ૧. અવધિજ્ઞાન પ્રત્યક્ષ ૨. મનઃપર્યવજ્ઞાન પ્રત્યક્ષ ૩. કેવળજ્ઞાન પ્રત્યક્ષ. [૩] અનુમાનનું સ્વરૂપ કેવું છે ? અનુમાનના ત્રણ પ્રકાર છે, તે આ પ્રમાણે છે – પૂર્વવત્‌, શેષવત્‌ અને દૃષ્ટસાધર્મ્યવત્‌.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] se kim tam gunappamane? Gunappamane duvihe pannatte, tam jaha–jivagunappamane ya ajivaguna-ppamane ya. Se kim tam ajivagunappamane? Ajivagunappamane pamchavihe pannatte, tam jaha–vannagunappamane gamdhagunappamane rasagunappamane phasagunappamane samthanagunappamane. Se kim tam vannagunappamane? Vannagunappamane pamchavihe pannatte, tam jaha–kalavannagunappamane nilavannagunappa-mane lohiyavannagunappamane haliddavannagunappamane sukkilavannagunappamane. Se tam vannagunappamane. Se kim tam gamdhagunappamane? Gamdhagunappamane duvihe pannatte, tam jaha–subbhigamdhagunappamane dubbhigamdhagunappamane. Se tam gamdhagunappamane. Se kim tam rasagunappamane? Rasagunappamane pamchavihe pannatte, tam jaha–tittarasagunappamane katuyarasagunappamane kasayarasagunappamane ambilarasagunappamane mahurarasagunappamane. Se tam rasagunappamane. Se kim tam phasagunappamane? Phasagunappamane atthavihe pannatte, tam jaha–kakkhada-phasagunappamane mauyaphasagunappamane garuyaphasagunappamane lahuyaphasagunappamane siyaphasaguna-ppamane usinaphasagunappamane siniddhaphasagunappamane lukkha phasagunappamane. Se tam phasagunappamane. Se kim tam samthanagunappamane? Samthanagunappamane pamchavihe pannatte, tam jaha–parimamdalasamthana-gunappamane vattasamthanagunappamane tamsasamthanagunappamane chauramsasamthanagunappamane ayayasamthana-gunappamane. Se tam samthanagunappamane. Se tam ajivagunappamane. Se kim tam jivagunappamane? Jivagunappamane tivihe pannatte, tam jaha– nanagunappamane damsanagunappamane charittagunappamane. Se kim tam nanagunappamane? Nanagunappamane chauvvihe pannatte, tam jaha–pachchakkhe anumane ovamme agame. Se kim tam pachchakkhe? Pachchakkhe duvihe pannatte, tam jaha–imdiyapachchakkhe noimdiyapachchakkhe ya. Se kim tam imdiyapachchakkhe? Imdiyapachchakkhe pamchavihe pannatte, tam–soimdiyapachchakkhe chakkhimdiya-pachchakkhe ghanimdiyapachchakkhe jibbhimdiyapachchakkhe phasimdiyapachchakkhe. Se tam imdiyapachchakkhe. Se kim tam noimdiyapachchakkhe? Noimdiyapachchakkhe tivihe pannatte, tam jaha–ohinanapachchakkhe manapajjavananapachchakkhe kevalananapachchakkhe. Se tam noimdiyapachchakkhe. Se tam pachchakkhe. Se kim tam anumane? Anumane tivihe pannatte, tam jaha–puvvavam sesavam ditthasahammavam. Se kim tam puvvavam? Puvvavam–
Sutra Meaning Transliteration : [1] gunapramananum svarupa kevum chhe\? Gunapramanana be bheda chhe, te a pramane chhe – 1. Jiva guna pramana 2. Ajiva guna pramana. Alpa vaktavya hovathi pahela ajiva guna pramananum varnana kare chhe. Ajivaguna pramananum svarupa kevum chhe\? Ajivaguna pramanana pamcha bheda chhe, te a pramane chhe – 1. Vargaguna pramana, 2. Gamdhaguna pramana, 3. Rasaguna pramana, 4. Sparshaguna pramana, 5. Samsthanaguna pramana. Vargaguna pramananum svarupa kevum chhe\? Vargaguna pramanana pamcha prakara chhe te a pramane chhe – krishnavarnaguna pramana yavat shuklavarna pramana. Gamdhaguna pramanana be prakara chhe, te a pramane – surabhigamdha ane durabhigamdha pramana. A gamdha pramananum svarupa. Rasaguna pramananum svarupa kevum chhe\? Rasaguna pramanana pamcha prakara chhe, te a pramane chhe – tikho rasa yavat madhura rasa. Sparshaguna pramananum svarupa kevum chhe\? Sparsha gunapramanana atha prakara chhe, te a pramane chhe – karkasha sparsha yavat ruksha sparsha. Samsthana guna pramananum svarupa kevum chhe\? Samsthana guna pramanana pamcha prakara chhe, te a pramane chhe – parimamdala samsthana yavat ayata samsthana. [2] jiva guna pramananum svarupa kevum chhe\? Jiva guna pramanana trana prakara chhe, te a pramane chhe – jnyanaguna pramana, darshanaguna pramana ane charitra guna pramana. Jnyanaguna pramananum svarupa kevum chhe\? Jnyanaguna pramanana chara bheda chhe, te a pramane chhe – 1. Pratyaksha, 2. Anumana, 3. Upamana, 4. Agama. Pratyakshanum svarupa kevum chhe\? Pratyaksha pramanana be bheda chhe, te a pramane chhe – indriya pratyaksha ane noindriya pratyaksha. Indriya pratyakshanum svarupa kevum chhe\? Indriya pratyakshana pamcha prakara chhe, te a pramane chhe – 1. Shrotrendriya pratyaksha, 2. Chakshurindriya pratyaksha, 3. Ghranendriya pratyaksha, 4. Jihvendriya pratyaksha, 5. Sparshendriya pratyaksha. Noindriya pratyakshana trana prakara chhe, te a pramane chhe – 1. Avadhijnyana pratyaksha 2. Manahparyavajnyana pratyaksha 3. Kevalajnyana pratyaksha. [3] anumananum svarupa kevum chhe\? Anumanana trana prakara chhe, te a pramane chhe – purvavat, sheshavat ane drishtasadharmyavat.