Sutra Navigation: Tandulvaicharika ( તંદુલ વૈચારિક )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1109302
Scripture Name( English ): Tandulvaicharika Translated Scripture Name : તંદુલ વૈચારિક
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

अनित्य, अशुचित्वादि

 Translated Chapter :

અનિત્ય, અશુચિત્વાદિ
Section : Translated Section :
Sutra Number : 102 Category : Painna-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] आउसो! जं पि य इमं सरीरं इट्ठं पियं कंतं मणुन्नं मणामं मणाभिरामं थेज्जं वेसासियं सम्मयं बहुमयं अणुमयं भंडकरंडगसमाणं, रयणकरंडओ विव सुसंगोवियं, चेलपेडा विव सुसंपरिवुडं, तेल्लपेडा विव सुसंगोवियं ‘मा णं उण्हं मा णं सीयं मा णं पिवासा मा णं चोरा मा णं वाला मा णं दंसा मा णं मसगा मा णं वाइय-पित्तिय-सिंभिय-सन्निवाइया विविहा रोगायंका फुसंतु’ त्ति कट्टु। एवं पि याइं अधुवं अनिययं असासयं चओवचइयं विप्पणासधम्मं, पच्छा व पुरा व अवस्स विप्पचइयव्वं। एयस्स वि याइं आउसो! अणुपुव्वेणं अट्ठारस य पिट्ठकरंडगसंधीओ, बारस पंसुलिकरंडया, छप्पंसुलिए कडाहे, बिहत्थिया कुच्छी, चउरंगुलिआ गीवा, चउपलिया जिब्भा, दुपलियाणि अच्छीणी, चउकवालं सिरं, बत्तीसं दंता, सत्तंगुलिया जीहा अद्धुट्ठपलियं हिययं, पणुवीसं पलाइं कालेज्जं। दो अंता पंचवामा पण्णत्ता, तं जहा–थुल्लंते य तणुअंते य। तत्थ णं जे से थुल्लंते तेणं उच्चारे परिणमइ, तत्थ णं जे से तणुयंते तेणं पासवणे परिणमइ। दो पासा पन्नत्ता, तं जहा–वामे पासे दाहिणे पासे य। तत्थ णं से वामे पासे से सुहपरिणामे, तत्थ णं जे से दाहिणे पासे से दुहपरिणामे। आउसो! इमम्मि सरीरए सट्ठं संधिसयं, सत्तुत्तरं मम्मसयं, तिन्नि अट्ठिदामसयाइं, नव ण्हारुयसयाइं, सत्त सिरासयाइं, पंच पेसीसयाइं, नव धमणीओ, नवनउइं च रोमकूवसयसह-स्साइं विणा केस-मंसुणा, सह केस-मंसुणा अद्धुट्ठाओ रोमकूवकोडीओ। आउसो! इमम्मि सरीरए सट्ठं सिरासयं नाभिप्पभवाणं उड्ढगामिणीणं सिरमुवागयाणं जाओ रसहरणीओ त्ति वुच्चंति जाणं सि निरुवघातेणं चक्खु सोय घाण जीहाबलं भवइ, जाणं सि उवघाएणं चक्खु सोय घाण जीहाबलं उवहम्मइ। आउसो! इमम्मि सरीरए सट्ठं सिरासयं नाभिप्पभवाणं अहोगामिणीणं पायतलमुवगयाणं, जाणं सि निरुवघाएणं जंघाबलं हवइ, जाणं चेव से उवघाएणं सीसवेयणा अद्धसीसवेयणा मत्थयसूले अच्छीणि अंधिज्जंति। आउसो! इमम्मि सरीरए सट्ठं सिरासयं नाभिप्पभवाणं तिरियगामिणीणं हत्थतलमुवगयाणं, जाणं सि निरुवघाएणं बाहुबलं हवइ, ताणं चेव से उवघाएणं पासवेयणा पोट्टवेयणा कुच्छिवेयणा कुच्छिसूले भवइ। आउसो! इमस्स जंतुस्स सट्ठं सिरासयं नाभिप्पभवाणं अहोगामिणीणं गुदपविट्ठाणं, जाणं सि निरुवघाएणं मुत्त पुरीस वाउकम्मं पवत्तइ, ताणं चेव उवघाएणं मुत्त पुरीस वाउनिरोहेणं अरिसाओ खुब्भंति पंडुरोगो भवइ। आउसो! इमस्स जंतुस्स पणवीसं सिराओ सिंभधारिणीओ, पणवीसं सिराओ पित्त-धारिणीओ, दस सिराओ सुक्कधारिणीओ, सत्त सिरासयाइं पुरिसस्स, तीसूणाइं इत्थीयाए, वीसूणाइं पंडगस्स। आउसो! इमस्स जंतुस्स रुहिरस्स आढयं, वसाए अद्धाढयं, मत्थुलिंगस्स पत्थो, मुत्तस्स आढयं, पुरीसस्स पत्थो, पित्तस्स कुलवो, सिंभस्स कुलवो, सुक्कस्स अद्धकुलवो। जं जाहे दुट्ठं भवइ तं ताहे अइप्पमाणं भवइ। पंचकोट्ठे पुरिसे, छक्कोट्ठा इत्थिया। नवसोए पुरिसे, इक्कारससोया इत्थिया। पंच पेसीसयाइं पुरिसस्स, तीसूणाइं इत्थियाए, वीसूणाइं पंडगस्स।
Sutra Meaning : હે આયુષ્યમાન્‌ ! આ શરીર ઇષ્ટ, પ્રિય, કાંત, મનોજ્ઞ, મનોહર, મનાભિરામ, દૃઢ, વિશ્વસનીય, સંમત, બહુમત, અનુમત, ભાંડ કરંડક સમાન, રત્નકરંડકવત્‌ સુસંગોપિત, વસ્ત્રની પેટી સમાન સુસંપરિવૃત્ત, તેલપાત્રની જેમ સારી રીતે રક્ષણીય, ઠંડી – ગરમી – ભૂખ – તરસ – ચોર – દંશ – મશક – વાત – પિત્ત – કફ – સંનિપાત આદિ રોગોના સંસ્પર્શથી બચાવવા યોગ્ય માન્યું છે. પણ ખરેખર આ શરીર અધ્રુવ, અનિત્ય, અશાશ્વત, વૃદ્ધિ અને હાનિ પામનારુ વિનાશશીલ છે. હે આયુષ્યમાન્‌ ! આ શરીરમાં પૃષ્ઠ ભાગના હાડકામાં ક્રમશઃ ૧૮ સાંધા છે. તેમાં કરંડક આકારે બાર પાંસળી છે, છ હાડકાં માત્ર પડખાને ઘેરે છે, જેને કડાહ કહેવાય છે. મનુષ્યની કુક્ષિ એક વિતસ્તિ પ્રમાણ અને ગરદન ચાર અંગુલ પ્રમાણ છે. જીભ ચાર પલ, આંખ બે પલ છે. હાડકાના ચાર ખંડથી યુક્ત માથાનો ભાગ છે. તેમાં ૩૨ દાંત, સાત અંગુલ પ્રમાણ જીભ, સાડા ત્રણ પલનું હૃદય, ૨૫ – પલનું કલેજું છે. બે આંત હોય છે, જે વામ પરિણામની કહેવાય છે. બે આંત આ પ્રકારે સ્થૂળ અને પાતળી છે. તેમાં જે સ્થૂળ આંત છે, તેમાંથી મળ નીકળે છે, જે સૂક્ષ્મ આંત છે તેમાંથી મૂત્ર નીકળે છે. બે પડખાં કહ્યા છે, એક ડાબુ બીજુ જમણુ, તેમાં જે ડાબુ પડખું છે, તે સુખ પરિણામવાળુ છે, જે જમણુ પડખુ છે, તે દુઃખ પરિણામવાળુ છે. હે આયુષ્યમાન્‌ ! આ શરીરમાં ૧૬૦ સાંધા છે, ૧૦૭ મર્મસ્થાન છે. એકબીજાથી જોડાયેલા ૩૦૦ હાડકા છે, ૯૦૦ સ્નાયુઓ, ૭૦૦ શિરા, ૫૦૦ માંસપેશી, ૯ – ધમની, દાઢી મૂંછના રોમ સિવાયના ૯૯ લાખ રોમકૂપ, દાઢીમૂંછ સહિત સાડા ત્રણ કરોડ રોમકૂપો હોય છે. હે આયુષ્યમાન્‌ ! આ શરીરમાં ૧૬૦ શિરા નાભિથી નીકળી મસ્તિષ્ક તરફ જાય છે, જેને રસહરણી કહે છે. ઉર્ધ્વગમન કરતી આ શિરા ચક્ષુ, શ્રોત્ર, ઘ્રાણ, જિહ્વાને ક્રિયાશીલતા બક્ષે છે અને તેના ઉપઘાતથી ચક્ષુ, નેત્ર, ઘ્રાણ, જિહ્વાની ક્રિયાશીલતા નાશ પામે છે. હે આયુષ્યમાન્‌ ! આ શરીરથી ૧૬૦ શિરા નાભિથી નીકળી નીચે પગના તળિયા સુધી પહોંચે છે. તેનાથી જંઘાને ક્રિયાશીલતા પ્રાપ્ત થાય છે. આ શિરાના ઉપઘાતથી મસ્તકપીડા, આધાશીશી, મસ્તકશૂળ, આંખનો અંધાપો આવે છે. હે આયુષ્યમાન્‌ ! આ શરીરમાં ૧૬૦ શિરા નાભિથી નીકળી તીર્છી હાથના તળિયા સુધી પહોંચે છે તેનાથી બાહુને ક્રિયાશીલતા મળે છે અને તેના ઉપઘાતથી પડખામાં વેદના, પૃષ્ઠ વેદના, કુક્ષિપીડા અને કુક્ષિ શૂળ થાય છે. હે આયુષ્યમાન્‌ ! ૧૬૦ શિરા નાભિથી નીચે તરફ જઈ ગુદાને મળે છે અને નિરૂપઘાતથી મળ – મૂત્ર, વાયુ ઉચિત માત્રામાં થય છે અને ઉપઘાતથી મળ – મૂત્ર – વાયુનો નિરોધ થતા મનુષ્ય ક્ષુબ્ધ બને છે અને પાંડુ નામક રોગ થાય છે. હે આયુષ્યમાન્‌ ! કફ ધારક ૨૫ – શિરા, પિત્તધારક ૨૫ – શિરા, વીર્યધારક ૧૦ – શિરા હોય છે, પુરુષને કુલ ૭૦૦ શિરા અને સ્ત્રીને ૬૭૦ શિરા તથા નપુંસકને ૬૮૦ શિરા હોય છે. હે આયુષ્યમાન્‌ ! આ માનવશરીરમાં લોહીનું વજન એક આઢક, વસાનું અડધું આઢક, મસ્તુલિંગનું એક પ્રસ્થ, મૂત્રનું એક આઢક, પુરિસનું એક પ્રસ્થ, પિત્તનું એક કુડવ, કફનું એક કુડવ, શુક્રનું અડધું કુડવ પરિમાણ હોય છે. તેમાં જે દોષયુક્ત હોય છે, તેમાં તે પરિમાણ અલ્પ હોય છે. પુરુષના શરીરમાં પાંચ કોઠા છે, સ્ત્રીના શરીરમાં છ કોઠા હોય છે, પુરુષને નવ સ્રોત હોય છે, સ્ત્રીને ૧૧ – સ્રોત હોય છે. પુરુષને ૫૦૦ પેશી, સ્ત્રીને ૪૭૦ પેશી, નપુંસકને ૪૮૦ પેશી હોય છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] auso! Jam pi ya imam sariram ittham piyam kamtam manunnam manamam manabhiramam thejjam vesasiyam sammayam bahumayam anumayam bhamdakaramdagasamanam, rayanakaramdao viva susamgoviyam, chelapeda viva susamparivudam, tellapeda viva susamgoviyam ‘ma nam unham ma nam siyam ma nam pivasa ma nam chora ma nam vala ma nam damsa ma nam masaga ma nam vaiya-pittiya-simbhiya-sannivaiya viviha rogayamka phusamtu’ tti kattu. Evam pi yaim adhuvam aniyayam asasayam chaovachaiyam vippanasadhammam, pachchha va pura va avassa vippachaiyavvam. Eyassa vi yaim auso! Anupuvvenam attharasa ya pitthakaramdagasamdhio, barasa pamsulikaramdaya, chhappamsulie kadahe, bihatthiya kuchchhi, chauramgulia giva, chaupaliya jibbha, dupaliyani achchhini, chaukavalam siram, battisam damta, sattamguliya jiha addhutthapaliyam hiyayam, panuvisam palaim kalejjam. Do amta pamchavama pannatta, tam jaha–thullamte ya tanuamte ya. Tattha nam je se thullamte tenam uchchare parinamai, tattha nam je se tanuyamte tenam pasavane parinamai. Do pasa pannatta, tam jaha–vame pase dahine pase ya. Tattha nam se vame pase se suhapariname, tattha nam je se dahine pase se duhapariname. Auso! Imammi sarirae sattham samdhisayam, sattuttaram mammasayam, tinni atthidamasayaim, nava nharuyasayaim, satta sirasayaim, pamcha pesisayaim, nava dhamanio, navanauim cha romakuvasayasaha-ssaim vina kesa-mamsuna, saha kesa-mamsuna addhutthao romakuvakodio. Auso! Imammi sarirae sattham sirasayam nabhippabhavanam uddhagamininam siramuvagayanam jao rasaharanio tti vuchchamti janam si niruvaghatenam chakkhu soya ghana jihabalam bhavai, janam si uvaghaenam chakkhu soya ghana jihabalam uvahammai. Auso! Imammi sarirae sattham sirasayam nabhippabhavanam ahogamininam payatalamuvagayanam, janam si niruvaghaenam jamghabalam havai, janam cheva se uvaghaenam sisaveyana addhasisaveyana matthayasule achchhini amdhijjamti. Auso! Imammi sarirae sattham sirasayam nabhippabhavanam tiriyagamininam hatthatalamuvagayanam, janam si niruvaghaenam bahubalam havai, tanam cheva se uvaghaenam pasaveyana pottaveyana kuchchhiveyana kuchchhisule bhavai. Auso! Imassa jamtussa sattham sirasayam nabhippabhavanam ahogamininam gudapavitthanam, janam si niruvaghaenam mutta purisa vaukammam pavattai, tanam cheva uvaghaenam mutta purisa vaunirohenam arisao khubbhamti pamdurogo bhavai. Auso! Imassa jamtussa panavisam sirao simbhadharinio, panavisam sirao pitta-dharinio, dasa sirao sukkadharinio, satta sirasayaim purisassa, tisunaim itthiyae, visunaim pamdagassa. Auso! Imassa jamtussa ruhirassa adhayam, vasae addhadhayam, matthulimgassa pattho, muttassa adhayam, purisassa pattho, pittassa kulavo, simbhassa kulavo, sukkassa addhakulavo. Jam jahe duttham bhavai tam tahe aippamanam bhavai. Pamchakotthe purise, chhakkottha itthiya. Navasoe purise, ikkarasasoya itthiya. Pamcha pesisayaim purisassa, tisunaim itthiyae, visunaim pamdagassa.
Sutra Meaning Transliteration : He ayushyaman ! A sharira ishta, priya, kamta, manojnya, manohara, manabhirama, dridha, vishvasaniya, sammata, bahumata, anumata, bhamda karamdaka samana, ratnakaramdakavat susamgopita, vastrani peti samana susamparivritta, telapatrani jema sari rite rakshaniya, thamdi – garami – bhukha – tarasa – chora – damsha – mashaka – vata – pitta – kapha – samnipata adi rogona samsparshathi bachavava yogya manyum chhe. Pana kharekhara a sharira adhruva, anitya, ashashvata, vriddhi ane hani pamanaru vinashashila chhe. He ayushyaman ! A shariramam prishtha bhagana hadakamam kramashah 18 samdha chhe. Temam karamdaka akare bara pamsali chhe, chha hadakam matra padakhane ghere chhe, jene kadaha kahevaya chhe. Manushyani kukshi eka vitasti pramana ane garadana chara amgula pramana chhe. Jibha chara pala, amkha be pala chhe. Hadakana chara khamdathi yukta mathano bhaga chhe. Temam 32 damta, sata amgula pramana jibha, Sada trana palanum hridaya, 25 – palanum kalejum chhe. Be amta hoya chhe, je vama parinamani kahevaya chhe. Be amta a prakare sthula ane patali chhe. Temam je sthula amta chhe, temamthi mala nikale chhe, je sukshma amta chhe temamthi mutra nikale chhe. Be padakham kahya chhe, eka dabu biju jamanu, temam je dabu padakhum chhe, te sukha parinamavalu chhe, je jamanu padakhu chhe, te duhkha parinamavalu chhe. He ayushyaman ! A shariramam 160 samdha chhe, 107 marmasthana chhe. Ekabijathi jodayela 300 hadaka chhe, 900 snayuo, 700 shira, 500 mamsapeshi, 9 – dhamani, dadhi mumchhana roma sivayana 99 lakha romakupa, dadhimumchha sahita sada trana karoda romakupo hoya chhe. He ayushyaman ! A shariramam 160 shira nabhithi nikali mastishka tarapha jaya chhe, jene rasaharani kahe chhe. Urdhvagamana karati a shira chakshu, shrotra, ghrana, jihvane kriyashilata bakshe chhe ane tena upaghatathi chakshu, netra, ghrana, jihvani kriyashilata nasha pame chhe. He ayushyaman ! A sharirathi 160 shira nabhithi nikali niche pagana taliya sudhi pahomche chhe. Tenathi jamghane kriyashilata prapta thaya chhe. A shirana upaghatathi mastakapida, adhashishi, mastakashula, amkhano amdhapo ave chhe. He ayushyaman ! A shariramam 160 shira nabhithi nikali tirchhi hathana taliya sudhi pahomche chhe tenathi bahune kriyashilata male chhe ane tena upaghatathi padakhamam vedana, prishtha vedana, kukshipida ane kukshi shula thaya chhe. He ayushyaman ! 160 shira nabhithi niche tarapha jai gudane male chhe ane nirupaghatathi mala – mutra, vayu uchita matramam thaya chhe ane upaghatathi mala – mutra – vayuno nirodha thata manushya kshubdha bane chhe ane pamdu namaka roga thaya chhe. He ayushyaman ! Kapha dharaka 25 – shira, pittadharaka 25 – shira, viryadharaka 10 – shira hoya chhe, purushane kula 700 shira ane strine 670 shira tatha napumsakane 680 shira hoya chhe. He ayushyaman ! A manavashariramam lohinum vajana eka adhaka, vasanum adadhum adhaka, mastulimganum eka prastha, mutranum eka adhaka, purisanum eka prastha, pittanum eka kudava, kaphanum eka kudava, shukranum adadhum kudava parimana hoya chhe. Temam je doshayukta hoya chhe, temam te parimana alpa hoya chhe. Purushana shariramam pamcha kotha chhe, strina shariramam chha kotha hoya chhe, purushane nava srota hoya chhe, strine 11 – srota hoya chhe. Purushane 500 peshi, strine 470 peshi, napumsakane 480 peshi hoya chhe.