Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1106872
Scripture Name( English ): Pragnapana Translated Scripture Name : પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

पद-२९ उपयोग

 Translated Chapter :

પદ-૨૯ ઉપયોગ
Section : Translated Section :
Sutra Number : 572 Category : Upang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] कतिविहे णं भंते! उवओगे पन्नत्ते? गोयमा! दुविहे उवओगे पन्नत्ते, तं जहा–सागारोवओगे य अनागारोवओगे य। सागारोवओगे णं भंते! कतिविहे पन्नत्ते? गोयमा! अट्ठविहे पन्नत्ते, तं० आभिनिबोहियनाण-सागारोवओगे सुयनाणसागारोवओगे ओहिनाणसागारोवओगे मनपज्जवनाणसागारोवओगे केवल-नाणसागारोवओगे मतिअन्नाणसागारोवओगे सुयअन्नाणसागारोवओगे विभंगनाणसागारोवओगे अनागारोवओगे णं भंते! कतिविहे पन्नत्ते? गोयमा! चउव्विहे पन्नत्ते, तं० चक्खुदंसणअनागा-रोवओगे अचक्खुदंसणअनागारोवओगे ओहिदंसणअनागारोवओगे केवलदंसणअनागारोवओगे। एवं जीवाणं पि। नेरइयाणं भंते! कतिविहे उवओगे पन्नत्ते? गोयमा! दुविहे उवओगे पन्नत्ते, तं जहा–सागारोवओगे य अनागारोवओगे य। नेरइयाणं भंते! सागारोवओगे कतिविहे पन्नत्ते? गोयमा! छव्विहे पन्नत्ते, तं जहा–मतिनाणसागारोवओगे सुयनाणसागारोवओगे ओहिनाणसागारोवओगे मतिअन्नाणसागारोवओगे सुयअन्नाणसागारोवओगे विभंगनाणसागारोवओगे। नेरइयाणं भंते! अनागारोवओगे कतिविहे पन्नत्ते? गोयमा! तिविहे पन्नत्ते, तं जहा–चक्खुदंसणअनागारोवओगे अचक्खुदंसणअनागारोवओगे ओहिदंसणअनागारोवओगे। एवं जाव थणियकुमाराणं। पुढविक्काइयाणं पुच्छा। गोयमा! दुविहे उवओगे पन्नत्ते, तं जहा–सागारोवओगे य अनागारोवओगे य। पुढविक्काइयाणं भंते! सागारोवओगे कतिविहे पन्नत्ते? गोयमा! दुविहे पन्नत्ते, तं जहा–मतिअण्णाणे सुतअण्णाणे। पुढविक्काइयाणं भंते! अनागारोवओगे कतिविहे पन्नत्ते? गोयमा! एगे अचक्खुदंसण अनागारोवओगे पन्नत्ते। एवं जाव वणप्फइकाइयाणं। बेइंदियाणं पुच्छा। गोयमा! दुविहे उवओगे पन्नत्ते, तं जहा–सागारे अनागारे य। बेइंदियाणं भंते! सागारोवओगे कतिविहे पन्नत्ते? गोयमा! चउव्विहे पन्नत्ते, तं जहा–आभिनिबोहियनाणसागारोवओगे सुयनाणसागारोवओगे मतिअन्नाणसागारोवओगे सुतअन्नाण-सागारोवओगे। बेइंदियाणं भंते! अनागारोवओगे कतिविहे पन्नत्ते? गोयमा! एगे अचक्खुदंसणअनागा-रोवओगे। एवं तेइंदियाण वि। चउरिंदियाण वि एवं चेव, नवरं–अनागारोवओगे दुविहे पन्नत्ते, तं जहा–चक्खुदंसण-अनागारोवओगे य अचक्खु-दंसणअनागारोवओगे य। पंचेंदियतिरिक्खजोणियाणं जहा नेरइयाणं मनुस्साणं जहा ओहिए उवओगे भणियं तहेव भाणियव्वं। वाणमंतर-जोइसिय-वेमानियाणं जहा नेरइयाणं। जीवा णं भंते! किं सागारोवउत्ता? अनागारोवउत्ता? गोयमा! सागारोवउत्ता वि अनागारोवउत्ता वि। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चति–जीवा सागारोवउत्ता वि अनागारोवउत्ता वि? गोयमा! जे णं जीवा आभिनिबोहियनाण-सुतनाण-ओहिनाण-मनपज्जवनाण-केवलनाण-मतिअन्नाण-सुतअन्नाण -विभंगनाणोवउत्ता ते णं जीवा सागारोवउत्ता, जे णं जीवा चक्खुदंसण-अचक्खुदंसण-ओहिदंसण-केवलदंसणोवउत्ता ते णं जीवा अनागारोवउत्ता। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चति–जीवा सागारोवउत्ता वि अनागारोवउत्ता वि। नेरइया णं भंते! किं सागारोवउत्ता? अनागारोवउत्ता? गोयमा! नेरइया सागारोवउत्ता वि अनागारोवउत्ता वि। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चति–गोयमा! जे णं नेरइया आभिनिबोहियनाण-सुत-ओहिनाण-मतिअन्नाण-सुतअन्नाण-विभंगनाणोवउत्ता ते णं नेरइया सागारोवउत्ता, जे णं नेरइया चक्खुदंसण-अचक्खुदंसण-ओहिदंसणोवउत्ता ते णं नेरइया अनागारोवउत्ता, से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चति–नेरइया सागारोवउत्ता वि अनागारोवउत्ता वि। एवं जाव थणियकुमारा। पुढविक्काइयाणं पुच्छा। गोयमा! तहेव जाव जे णं पुढविकाइया मतिअन्नाण-सुतअन्नाणोवउत्ता ते णं पुढविकाइया सागारोवउत्ता, जे णं पुढविकाइया अचक्खुदंसणोवउत्ता ते णं पुढविक्काइया अनागारोवउत्ता। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चति जाव वणप्फइकाइया। बेइंदियाणं अट्ठसहिया तहेव पुच्छा। गोयमा! जाव जे णं बेइंदिया आभिनिबोहियनाण-सुतनाण-मतिअन्नाण-सुयअन्नाणोवउत्ता ते णं बेइंदिया सागारोवउत्ता, जे णं बेइंदिया अचक्खुदंसणो-वउत्ता ते णं बेइंदिया अनागारोवउत्ता। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चति। एवं जाव चउरिंदिया, नवरं–चक्खुदंसणं अब्भहियं चउरिंदियाणं। पंचेंदियतिरिक्खजोणिया जहा नेरइया। मनूसा जहा जीवा। वाणमंतर-जोतिसिय-वेमानिया जहा नेरइया।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! ઉપયોગ કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! બે ભેદે – સાકાર ઉપયોગ, અનાકાર ઉપયોગ. સાકાર ઉપયોગ કેટલા ભેદે છે ? આઠ ભેદે – આભિનિબોધિક જ્ઞાન સાકારોપયોગ યાવત્‌ કેવળજ્ઞાન સાકારોપયોગ. મતિ અજ્ઞાન સાકારોપયોગ યાવત્‌ વિભંગજ્ઞાન સાકારોપયોગ. અનાકારોપયોગ કેટલા ભેદે છે ? ચાર ભેદે – ચક્ષુદર્શન અનાકારોપયોગ, અચક્ષુદર્શન અનાકારોપયોગ, અવધિદર્શન અનાકારોપયોગ અને કેવળ દર્શન અનાકારોપયોગ. એ પ્રમાણે જીવોને કહેવું. નૈરયિકોને કેટલા ભેદે ઉપયોગ છે ? ગૌતમ ! બે ભેદે – સાકાર અને અનાકાર. નૈરયિકોનો સાકાર ઉપયોગ કેટલા ભેદે છે ? છ ભેદે – મતિજ્ઞાન સાકાર ઉપયોગ, શ્રુતજ્ઞાન સાકાર ઉપયોગ, અવધિજ્ઞાન સાકાર ઉપયોગ તથા મતિઅજ્ઞાન સાકાર ઉપયોગ, શ્રુતઅજ્ઞાન સાકાર ઉપયોગ, વિભંગજ્ઞાન સાકારોપયોગ. નૈરયિકોને અનાકારોપયોગ કેટલા પ્રકારે છે ? ત્રણ ભેદે – ચક્ષુદર્શન અનાકારોપયોગ, અચક્ષુદર્શન અનાકારોપયોગ, અવધિદર્શન અનાકારોપયોગ. એમ સ્તનિતકુમાર સુધી જાણવું. પૃથ્વીકાયિકોની પૃચ્છા – બે ભેદે છે. ચક્ષુદર્શન૦ અને અચક્ષુદર્શન અનાકારોપયોગ. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચો નૈરયિકવત્‌ કહેવા. સામાન્ય ઉપયોગવત્‌ મનુષ્યોને કહેવા. ભગવન્‌ ! વ્યંતર, જ્યોતિષ્ક, વૈમાનિકોને કેટલા ભેદે ઉપયોગ છે ? નૈરયિકોવત્‌ છે. ભગવન્‌ ! જીવો સાકારોપયોગી છે, કે નિરાકારોપયોગી છે ? ગૌતમ ! બંને છે. ભગવન્‌! એમ કેમ કહો છો? ગૌતમ ! જે હેતુથી જીવો આભિનિબોધિક, શ્રુત, અવધિ, મનઃપર્યવ, કેવળજ્ઞાન, મતિઅજ્ઞાન, શ્રુતઅજ્ઞાન, વિભંગજ્ઞાનના ઉપયોગવાળા છે, તે હેતુથી જીવો સાકારોપયોગી છે. જે હેતુથી જીવો ચક્ષુદર્શનાદિ ચારે દર્શનોપયોગી છે, તે હેતુથી જીવો અનાકારોપયોગી છે, માટે એમ કહ્યું. ભગવન્‌ ! નૈરયિકો સાકારોપયોગી છે કે નિરાકારોપયોગી ? ગૌતમ ! તે બંને છે. ભગવન્‌ ! એમ કેમ કહો છો ? ગૌતમ ! જે હેતુથી નૈરયિકો આભિનિબોધિક – શ્રુત – અવધિજ્ઞાન અને મતિઅજ્ઞાન, શ્રુત અજ્ઞાન, વિભંગજ્ઞાનના ઉપયોગવાળા છે, તે હેતુથી સાકારોપયોગી હોય છે. જે હેતુથી નૈરયિકો ચક્ષુ આદિ ત્રણે દર્શનવાળા છે, તે હેતુથી નૈરયિકો અનાકારોપયોગી છે. માટે ગૌતમ ! એમ કહ્યું. એ પ્રમાણે સ્તનિતકુમારો સુધી જાણવું. પૃથ્વીકાયિકો વિશે પૃચ્છા – ગૌતમ ! તેમજ કહેવું યાવત્‌ જે હેતુથી પૃથ્વીકાયિક મતિ – શ્રુત અજ્ઞાન ઉપયોગવાળા છે, તે હેતુથી તેઓ સાકારોપયોગી છે. જે હેતુથી પૃથ્વીકાયિક અચક્ષુદર્શન ઉપયોગવાળા છે, તે હેતુથી તેઓ અનાકારોપયોગી છે, માટે ગૌતમ ! એમ કહ્યું. એ પ્રમાણે વનસ્પતિકાયિક સુધી જાણવું. ભગવન્‌ ! બેઇન્દ્રિયની પૃચ્છા – બે ઉપયોગ છે, સાકારોપયોગ – અનાકારોપયોગ. ભગવન્‌ ! બેઇન્દ્રિયોનો સાકારોપયોગ કેટલા ભેદે છે ? ચાર ભેદે – મતિ – શ્રુતજ્ઞાન, મતિ – શ્રુત અજ્ઞાન. તેમનો અનાકારોપયોગ કેટલા ભેદે છે ? એક અચક્ષુદર્શન અનાકારોપયોગ, તેઇન્દ્રિયો એમ જ છે. ચઉરિન્દ્રિયો પણ એમ જ છે, પરંતુ અનાકારોપયોગ બે ભેદે છે – ચક્ષુ૦ અને અચક્ષુદર્શનાવરણ અનાકારોપયોગ. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ, નૈરયિકવત્‌ જાણવા. મનુષ્યોને ઔઘિક ઉપયોગવત્‌ કહેવા. વ્યંતર, જ્યોતિષ્ક અનેવૈમાનિક, એ ત્રણે નૈરયિકવત્‌ કહેવા. ભગવન્‌ ! જીવો સાકારોપયોગી કે અનાકારોપયોગી ? બંને છે. કઈ રીતે ? જેથી જીવો પાંચ જ્ઞાન – ત્રણ અજ્ઞાનથી ઉપયુક્ત છે, તેથી સાકારોપયોગી છે. જેથી જીવો ચાર દર્શનથી ઉપયોગી છે, તેથી અનાકારોપયોગી છે. તેથી કહ્યું કે – બંને ઉપયોગી છે. નૈરયિકો, સાકારોપયોગી કે અનાકારોપયોગી ? બંને છે. એમ કેમ કહ્યું ? જેથી નૈરયિકો આભિનિબોધિકાદિ ત્રણ જ્ઞાન, મત્યાદિ ત્રણ અજ્ઞાનથી ઉપયુક્ત છે, તેથી સાકારોપયોગી છે. ચક્ષુ આદિ ત્રણ દર્શન ઉપયુક્ત છે, તેથી અનાકારોપયોગી છે. માટે તેમ કહ્યું. એ પ્રમાણે સ્તનિતકુમાર સુધી જાણવું. પૃથ્વીકાયિકોની પૃચ્છા – પૂર્વવત્‌ બંને ઉપયોગ કહેવા. એ પ્રમાણે વનસ્પતિકાયિકો સુધી કહેવું. બેઇન્દ્રિયોની અર્થ સહિત તેમજ પૃચ્છા કરવી – બેઇન્દ્રિય એકવચનવત્‌ કહેવું. એ પ્રમાણે ચઉરિન્દ્રિય સુધી કહેવું. વિશેષમાં ચક્ષુદર્શન અધિક કહેવું. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ નૈરયિકોવત્‌ જાણવા, મનુષ્યો જીવની માફક અને વ્યંતર, જ્યોતિષ્ક, વૈમાનિકો એ ત્રણે નૈરયિકોની માફક જાણવા.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] kativihe nam bhamte! Uvaoge pannatte? Goyama! Duvihe uvaoge pannatte, tam jaha–sagarovaoge ya anagarovaoge ya. Sagarovaoge nam bhamte! Kativihe pannatte? Goyama! Atthavihe pannatte, tam0 abhinibohiyanana-sagarovaoge suyananasagarovaoge ohinanasagarovaoge manapajjavananasagarovaoge kevala-nanasagarovaoge matiannanasagarovaoge suyaannanasagarovaoge vibhamgananasagarovaoge Anagarovaoge nam bhamte! Kativihe pannatte? Goyama! Chauvvihe pannatte, tam0 chakkhudamsanaanaga-rovaoge achakkhudamsanaanagarovaoge ohidamsanaanagarovaoge kevaladamsanaanagarovaoge. Evam jivanam pi. Neraiyanam bhamte! Kativihe uvaoge pannatte? Goyama! Duvihe uvaoge pannatte, tam jaha–sagarovaoge ya anagarovaoge ya. Neraiyanam bhamte! Sagarovaoge kativihe pannatte? Goyama! Chhavvihe pannatte, tam jaha–matinanasagarovaoge suyananasagarovaoge ohinanasagarovaoge matiannanasagarovaoge suyaannanasagarovaoge vibhamgananasagarovaoge. Neraiyanam bhamte! Anagarovaoge kativihe pannatte? Goyama! Tivihe pannatte, tam jaha–chakkhudamsanaanagarovaoge achakkhudamsanaanagarovaoge ohidamsanaanagarovaoge. Evam java thaniyakumaranam. Pudhavikkaiyanam puchchha. Goyama! Duvihe uvaoge pannatte, tam jaha–sagarovaoge ya anagarovaoge ya. Pudhavikkaiyanam bhamte! Sagarovaoge kativihe pannatte? Goyama! Duvihe pannatte, tam jaha–matiannane sutaannane. Pudhavikkaiyanam bhamte! Anagarovaoge kativihe pannatte? Goyama! Ege achakkhudamsana anagarovaoge pannatte. Evam java vanapphaikaiyanam. Beimdiyanam puchchha. Goyama! Duvihe uvaoge pannatte, tam jaha–sagare anagare ya. Beimdiyanam bhamte! Sagarovaoge kativihe pannatte? Goyama! Chauvvihe pannatte, tam jaha–abhinibohiyananasagarovaoge suyananasagarovaoge matiannanasagarovaoge sutaannana-sagarovaoge. Beimdiyanam bhamte! Anagarovaoge kativihe pannatte? Goyama! Ege achakkhudamsanaanaga-rovaoge. Evam teimdiyana vi. Chaurimdiyana vi evam cheva, navaram–anagarovaoge duvihe pannatte, tam jaha–chakkhudamsana-anagarovaoge ya achakkhu-damsanaanagarovaoge ya. Pamchemdiyatirikkhajoniyanam jaha neraiyanam manussanam jaha ohie uvaoge bhaniyam taheva bhaniyavvam. Vanamamtara-joisiya-vemaniyanam jaha neraiyanam. Jiva nam bhamte! Kim sagarovautta? Anagarovautta? Goyama! Sagarovautta vi anagarovautta vi. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchati–jiva sagarovautta vi anagarovautta vi? Goyama! Je nam jiva abhinibohiyanana-sutanana-ohinana-manapajjavanana-kevalanana-matiannana-sutaannana -vibhamgananovautta te nam jiva sagarovautta, je nam jiva chakkhudamsana-achakkhudamsana-ohidamsana-kevaladamsanovautta te nam jiva anagarovautta. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchati–jiva sagarovautta vi anagarovautta vi. Neraiya nam bhamte! Kim sagarovautta? Anagarovautta? Goyama! Neraiya sagarovautta vi anagarovautta vi. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchati–goyama! Je nam neraiya abhinibohiyanana-suta-ohinana-matiannana-sutaannana-vibhamgananovautta te nam neraiya sagarovautta, je nam neraiya chakkhudamsana-achakkhudamsana-ohidamsanovautta te nam neraiya anagarovautta, se tenatthenam goyama! Evam vuchchati–neraiya sagarovautta vi anagarovautta vi. Evam java thaniyakumara. Pudhavikkaiyanam puchchha. Goyama! Taheva java je nam pudhavikaiya matiannana-sutaannanovautta te nam pudhavikaiya sagarovautta, je nam pudhavikaiya achakkhudamsanovautta te nam pudhavikkaiya anagarovautta. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchati java vanapphaikaiya. Beimdiyanam atthasahiya taheva puchchha. Goyama! Java je nam beimdiya abhinibohiyanana-sutanana-matiannana-suyaannanovautta te nam beimdiya sagarovautta, je nam beimdiya achakkhudamsano-vautta te nam beimdiya anagarovautta. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchati. Evam java chaurimdiya, navaram–chakkhudamsanam abbhahiyam chaurimdiyanam. Pamchemdiyatirikkhajoniya jaha neraiya. Manusa jaha jiva. Vanamamtara-jotisiya-vemaniya jaha neraiya.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Upayoga ketala bhede chhe\? Gautama ! Be bhede – sakara upayoga, anakara upayoga. Sakara upayoga ketala bhede chhe\? Atha bhede – abhinibodhika jnyana sakaropayoga yavat kevalajnyana sakaropayoga. Mati ajnyana sakaropayoga yavat vibhamgajnyana sakaropayoga. Anakaropayoga ketala bhede chhe\? Chara bhede – chakshudarshana anakaropayoga, achakshudarshana anakaropayoga, avadhidarshana anakaropayoga ane kevala darshana anakaropayoga. E pramane jivone kahevum. Nairayikone ketala bhede upayoga chhe\? Gautama ! Be bhede – sakara ane anakara. Nairayikono sakara upayoga ketala bhede chhe\? Chha bhede – matijnyana sakara upayoga, shrutajnyana sakara upayoga, avadhijnyana sakara upayoga tatha matiajnyana sakara upayoga, shrutaajnyana sakara upayoga, vibhamgajnyana sakaropayoga. Nairayikone anakaropayoga ketala prakare chhe\? Trana bhede – chakshudarshana anakaropayoga, achakshudarshana anakaropayoga, avadhidarshana anakaropayoga. Ema stanitakumara sudhi janavum. Prithvikayikoni prichchha – be bhede chhe. Chakshudarshana0 ane achakshudarshana anakaropayoga. Pamchendriya tiryamcho nairayikavat kaheva. Samanya upayogavat manushyone kaheva. Bhagavan ! Vyamtara, jyotishka, vaimanikone ketala bhede upayoga chhe\? Nairayikovat chhe. Bhagavan ! Jivo sakaropayogi chhe, ke nirakaropayogi chhe\? Gautama ! Bamne chhe. Bhagavan! Ema kema kaho chho? Gautama ! Je hetuthi jivo abhinibodhika, shruta, avadhi, manahparyava, kevalajnyana, matiajnyana, shrutaajnyana, vibhamgajnyanana upayogavala chhe, te hetuthi jivo sakaropayogi chhe. Je hetuthi jivo chakshudarshanadi chare darshanopayogi chhe, te hetuthi jivo anakaropayogi chhe, mate ema kahyum. Bhagavan ! Nairayiko sakaropayogi chhe ke nirakaropayogi\? Gautama ! Te bamne chhe. Bhagavan ! Ema kema kaho chho\? Gautama ! Je hetuthi nairayiko abhinibodhika – shruta – avadhijnyana ane matiajnyana, shruta ajnyana, vibhamgajnyanana upayogavala chhe, te hetuthi sakaropayogi hoya chhe. Je hetuthi nairayiko chakshu adi trane darshanavala chhe, te hetuthi nairayiko anakaropayogi chhe. Mate gautama ! Ema kahyum. E pramane stanitakumaro sudhi janavum. Prithvikayiko vishe prichchha – gautama ! Temaja kahevum yavat je hetuthi prithvikayika mati – shruta ajnyana upayogavala chhe, te hetuthi teo sakaropayogi chhe. Je hetuthi prithvikayika achakshudarshana upayogavala chhe, te hetuthi teo anakaropayogi chhe, mate gautama ! Ema kahyum. E pramane vanaspatikayika sudhi janavum. Bhagavan ! Beindriyani prichchha – be upayoga chhe, sakaropayoga – anakaropayoga. Bhagavan ! Beindriyono sakaropayoga ketala bhede chhe\? Chara bhede – mati – shrutajnyana, mati – shruta ajnyana. Temano anakaropayoga ketala bhede chhe\? Eka achakshudarshana anakaropayoga, teindriyo ema ja chhe. Chaurindriyo pana ema ja chhe, paramtu anakaropayoga be bhede chhe – chakshu0 ane achakshudarshanavarana anakaropayoga. Pamchendriya tiryamcha, nairayikavat janava. Manushyone aughika upayogavat kaheva. Vyamtara, jyotishka anevaimanika, e trane nairayikavat kaheva. Bhagavan ! Jivo sakaropayogi ke anakaropayogi\? Bamne chhe. Kai rite\? Jethi jivo pamcha jnyana – trana ajnyanathi upayukta chhe, tethi sakaropayogi chhe. Jethi jivo chara darshanathi upayogi chhe, tethi anakaropayogi chhe. Tethi kahyum ke – bamne upayogi chhe. Nairayiko, sakaropayogi ke anakaropayogi\? Bamne chhe. Ema kema kahyum\? Jethi nairayiko abhinibodhikadi trana jnyana, matyadi trana ajnyanathi upayukta chhe, tethi sakaropayogi chhe. Chakshu adi trana darshana upayukta chhe, tethi anakaropayogi chhe. Mate tema kahyum. E pramane stanitakumara sudhi janavum. Prithvikayikoni prichchha – purvavat bamne upayoga kaheva. E pramane vanaspatikayiko sudhi kahevum. Beindriyoni artha sahita temaja prichchha karavi – beindriya ekavachanavat kahevum. E pramane chaurindriya sudhi kahevum. Visheshamam chakshudarshana adhika kahevum. Pamchendriya tiryamcha nairayikovat janava, manushyo jivani maphaka ane vyamtara, jyotishka, vaimaniko e trane nairayikoni maphaka janava.