Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1106728
Scripture Name( English ): Pragnapana Translated Scripture Name : પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

पद-१५ ईन्द्रिय

Translated Chapter :

પદ-૧૫ ઈન્દ્રિય

Section : उद्देशक-१ Translated Section : ઉદ્દેશક-૧
Sutra Number : 428 Category : Upang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] कंबलसाडए णं भंते! आवेढिय-परिवेढिए समाणे जावतियं ओवासंतरं फुसित्ता णं चिट्ठति, विरल्लिए वि य णं समाणे तावतियं चेव ओवासंतरं फुसित्ता णं चिट्ठति? हंता! गोयमा! कंबलसाडए णं आवेढिय-परिवेढिए समाणे जावतियं ओवासंतरं फुसित्ता णं चिट्ठति, विरल्लिए वि य णं समाणे तावतियं चेव ओवासंतरं फुसित्ता णं चिट्ठति। थूणा णं भंते! उड्ढं ऊसिया समाणी जावतियं खेत्तं ओगाहित्ता णं चिट्ठति, तिरियं पि य णं आयता समाणी तावतियं चेव खेत्तं ओगाहित्ता णं चिट्ठति? हंता गोयमा! थूणा णं उड्ढं ऊसिया समाणी जावतियं खेत्तं ओगाहित्ता णं चिट्ठति, तिरियं पि य णं आयता समाणी तावतियं चेव खेत्तं ओगाहित्ता णं चिट्ठति। आगासथिग्गले णं भंते! किणा फुडे? कइहिं वा काएहिं फुडे–किं धम्मत्थिकाएणं फुडे? किं धम्मत्थिकायस्स देसेणं फुडे? धम्मत्थिकायस्स पदेसेहिं फुडे? एवं अधम्मत्थिकाएणं आगासत्थि-काएणं? एएणं भेदेणं जाव किं पुढविकाइएणं फुडे जाव तसकाएणं फुडे? अद्धासमएणं फुडे? गोयमा! धम्मत्थिकाएणं फुडे, नो धम्मत्थिकायस्स देसेणं फुडे, धम्मत्थिकायस्स पदेसेहिं फुडे। एवं अधम्मत्थिकायस्स देसेणं फुडे, आगासत्थिकायस्स पदेसेहिं फुडे जाव वणप्फइकाइएणं फुडे। तसकाइएयं सिय फुडे, सिय नो फुडे। अद्धासमएणं देसे फुडे, देसे नो फुडे। जंबुद्दीवे णं भंते! दीवे किणा फुडे? कतिहिं वा काएहिं फुडे– किं धम्मत्थिकाएणं जाव आगासत्थिकाएणं फुडे? गोयमा! नो धम्मत्थिकाएणं फुडे, धम्मत्थिकायस्स देसेणं फुडे, धम्मत्थि-कायस्स पएसेहिं फुडे। एवं अधम्मत्थिकायस्स वि आगासत्थिकायस्स वि। पुढविकाइएणं फुडे जाव वणप्फइकाइएणं फुडे। तसकाएणं सिय फुडे सिय नो फुडे। अद्धासमएणं फुडे। एवं लवणसमुद्दे घायइसंडे दीवे कालोए समुद्दे अब्भिंतरपुक्खरद्धे। बाहिरपुक्खरद्धे एवं चेव, नवरं–अद्धासमएणं नो फुडे। एवं जाव सयंभुरमणे समुद्दे। एसा परिवाडी इमाहिं गाहाहिं अनुगंतव्वा,
Sutra Meaning : સૂત્ર– ૪૨૮. ભગવન્‌ ! કંબલશાટક આવેષ્ટિત – પરિવેષ્ટિત(ઘડી કરેલ) હોય અને તે જેટલા અવકાશાંતરને સ્પર્શીને રહે છે, તે જો વિસ્તારીએ તો તેટલા જ અવકાશાંતરને સ્પર્શીને રહે ? ગૌતમ ! અવશ્ય, કંબલશાટક તેમ જ રહે. ભગવન્‌ ! સ્તંભ ઊંચો ઊભો કરેલો હોય તો જેટલા ક્ષેત્રને અવગાહીને રહે, તેટલા ક્ષેત્રને તીર્છો લાંબો કરીને હોય તો પણ સ્પર્શીને રહે ? ગૌતમ ! હા, તે પ્રમાણે જ રહે. ભગવન્‌ ! આકાશથિગ્ગલ – લોક કોનાથી સ્પર્શ કરાયેલો છે ? કેટલા કાય વડે સ્પર્શ કરાયેલો છે ? તે શું ધર્માસ્તિકાય કે ધર્માસ્તિકાય દેશ કે ધર્માસ્તિકાય પ્રદેશ વડે સ્પર્શ કરાયેલ છે ? એ પ્રમાણે અધર્માસ્તિકાયના ત્રણ ભેદથી સ્પૃષ્ટ હોય ? આકાશાસ્તિકાયના ત્રણ ભેદથી સ્પૃષ્ટ હોય ? એમ એ પ્રકારે યાવત્‌ પૃથ્વીકાય વડે યાવત્‌ ત્રસકાય વડે કે અદ્ધાસમય વડે સ્પર્શ કરાયેલ છે ? ગૌતમ ! ધર્માસ્તિકાય અને ધર્માસ્તિકાયના પ્રદેશ વડે સ્પર્શ કરાયેલ છે, પણ ધર્માસ્તિકાયના દેશ વડે સ્પર્શ કરાયેલ નથી. એ પ્રમાણે અધર્માસ્તિકાય પણ જાણવું. આકાશાસ્તિકાય વડે સ્પર્શ કરાયેલ નથી. પણ આકાશાસ્તિકાયના દેશ અને પ્રદેશ વડે સ્પર્શ કરાયેલ છે, યાવત્‌ વનસ્પતિકાય વડે સ્પર્શ કરાયેલ છે. અદ્ધાસમય વડે દેશથી સ્પર્શ કરાયેલ છે અને દેશથી સ્પર્શ કરાયેલ નથી. ભગવન્‌ ! જંબૂદ્વીપ દ્વીપ કોનાથી સ્પર્શીત છે ? કેટલા કાય વડે સ્પર્શીત છે ? ધર્માસ્તિકાય યાવત્‌ આકાશા – સ્તિકાય થી સ્પર્શ કરાયેલ છે ? ગૌતમ ! ધર્માસ્તિકાય વડે સ્પર્શીત નથી, પણ તેના દેશ અને પ્રદેશ વડે સ્પર્શીત છે. એ પ્રમાણે અધર્માસ્તિકાય અને આકાશાસ્તિકાય પણ જાણવા. પૃથ્વીકાય યાવત્‌ વનસ્પતિકાય વડે સ્પર્શ કરાયેલ છે, ત્રસકાય વડે ક્યાંક સ્પર્શીત છે, ક્યાંક નથી. અદ્ધા સમય વડે સ્પર્શીત છે. એ પ્રમાણે લવણસમુદ્ર, ધાતકીખંડ, કાલોદ સમુદ્ર, અભ્યંતર – બાહ્ય પુષ્કરાર્દ્ધ પણ જાણવા. વિશેષ એ કે અદ્ધાસમય વડે બાહ્યપુષ્કરાર્દ્ધ સ્પૃષ્ટ નથી. એ પ્રમાણે યાવત્‌ સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર જાણવું. આ પરિપાટી આ ગાથાઓથી જાણવી – સૂત્ર– ૪૨૯. જંબૂદ્વીપ, લવણ, ધાતકી, કાલોદ, પુષ્કર, વરુણ, ક્ષીર, ઘૃત, ક્ષોદ, નંદી, અરુણવર, કુંડલ, રુચક. સૂત્ર– ૪૩૦. આભરણ,વસ્ત્ર,ગંધ, ઉત્પલ,તિલક,પદ્મ,નિધિ,રત્ન, વર્ષધર, દ્રહ, નદી, વિજય, વક્ષસ્કાર, કલ્પ, ઇન્દ્રો. સૂત્ર– ૪૩૧. કુરુ, મંદર, આવાસ, કૂટ, નક્ષત્ર, ચંદ્ર, સૂર્ય, દેવ, નાગ, યક્ષ, ભૂત, સ્વયંભૂરમણ. સૂત્ર– ૪૩૨. એ પ્રમાણે જેમ બાહ્ય પુષ્કરાર્દ્ધ કહ્યો તેમ સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર સુધી જાણવું. યાવત્‌ તેઓ અદ્ધા સમય વડે સ્પર્શ કરાયેલા નથી. ભગવન્‌ ! લોક કોનાથી સ્પર્શીત છે, કેટલા કાય વડે સ્પર્શીત છે ? ઇત્યાદિ આકાશ થિગ્ગલ માફક જાણવું. ભગવન્‌ ! અલોક કોનાથી સ્પર્શીત છે ? કેટલા કાયથી સ્પર્શીત છે ? એ પ્રશ્ન – ગૌતમ ! ધર્માસ્તિકાય યાવત્‌ આકાશાસ્તિકાયથી સ્પર્શીત નથી. આકાશાસ્તિકાયના દેશથી સ્પર્શીત છે પ્રદેશથી સ્પર્શીત છે. પૃથ્વીકાય યાવત્‌ અદ્ધાસમયથી સ્પર્શીત નથી. તે એક અજીવનો દેશ છે, અનંત અગુરુલઘુ ગુણો વડે યુક્ત છે, સર્વાકાશથી અનંત ભાગ ન્યૂન છે. સૂત્ર સંદર્ભ– ૪૨૮–૪૩૨
Mool Sutra Transliteration : [sutra] kambalasadae nam bhamte! Avedhiya-parivedhie samane javatiyam ovasamtaram phusitta nam chitthati, virallie vi ya nam samane tavatiyam cheva ovasamtaram phusitta nam chitthati? Hamta! Goyama! Kambalasadae nam avedhiya-parivedhie samane javatiyam ovasamtaram phusitta nam chitthati, virallie vi ya nam samane tavatiyam cheva ovasamtaram phusitta nam chitthati. Thuna nam bhamte! Uddham usiya samani javatiyam khettam ogahitta nam chitthati, tiriyam pi ya nam ayata samani tavatiyam cheva khettam ogahitta nam chitthati? Hamta goyama! Thuna nam uddham usiya samani javatiyam khettam ogahitta nam chitthati, tiriyam pi ya nam ayata samani tavatiyam cheva khettam ogahitta nam chitthati. Agasathiggale nam bhamte! Kina phude? Kaihim va kaehim phude–kim dhammatthikaenam phude? Kim dhammatthikayassa desenam phude? Dhammatthikayassa padesehim phude? Evam adhammatthikaenam agasatthi-kaenam? Eenam bhedenam java kim pudhavikaienam phude java tasakaenam phude? Addhasamaenam phude? Goyama! Dhammatthikaenam phude, no dhammatthikayassa desenam phude, dhammatthikayassa padesehim phude. Evam adhammatthikayassa desenam phude, agasatthikayassa padesehim phude java vanapphaikaienam phude. Tasakaieyam siya phude, siya no phude. Addhasamaenam dese phude, dese no phude. Jambuddive nam bhamte! Dive kina phude? Katihim va kaehim phude– kim dhammatthikaenam java agasatthikaenam phude? Goyama! No dhammatthikaenam phude, dhammatthikayassa desenam phude, dhammatthi-kayassa paesehim phude. Evam adhammatthikayassa vi agasatthikayassa vi. Pudhavikaienam phude java vanapphaikaienam phude. Tasakaenam siya phude siya no phude. Addhasamaenam phude. Evam lavanasamudde ghayaisamde dive kaloe samudde abbhimtarapukkharaddhe. Bahirapukkharaddhe evam cheva, navaram–addhasamaenam no phude. Evam java sayambhuramane samudde. Esa parivadi imahim gahahim anugamtavva,
Sutra Meaning Transliteration : Sutra– 428. Bhagavan ! Kambalashataka aveshtita – pariveshtita(ghadi karela) hoya ane te jetala avakashamtarane sparshine rahe chhe, te jo vistarie to tetala ja avakashamtarane sparshine rahe\? Gautama ! Avashya, kambalashataka tema ja rahe. Bhagavan ! Stambha umcho ubho karelo hoya to jetala kshetrane avagahine rahe, tetala kshetrane tirchho lambo karine hoya to pana sparshine rahe\? Gautama ! Ha, te pramane ja rahe. Bhagavan ! Akashathiggala – loka konathi sparsha karayelo chhe\? Ketala kaya vade sparsha karayelo chhe\? Te shum dharmastikaya ke dharmastikaya desha ke dharmastikaya pradesha vade sparsha karayela chhe\? E pramane adharmastikayana trana bhedathi sprishta hoya\? Akashastikayana trana bhedathi sprishta hoya\? Ema e prakare yavat prithvikaya vade yavat trasakaya vade ke addhasamaya vade sparsha karayela chhe\? Gautama ! Dharmastikaya ane dharmastikayana pradesha vade sparsha karayela chhe, pana dharmastikayana desha vade sparsha karayela nathi. E pramane adharmastikaya pana janavum. Akashastikaya vade sparsha karayela nathi. Pana akashastikayana desha ane pradesha vade sparsha karayela chhe, yavat vanaspatikaya vade sparsha karayela chhe. Addhasamaya vade deshathi sparsha karayela chhe ane deshathi sparsha karayela nathi. Bhagavan ! Jambudvipa dvipa konathi sparshita chhe\? Ketala kaya vade sparshita chhe\? Dharmastikaya yavat akasha – stikaya thi sparsha karayela chhe\? Gautama ! Dharmastikaya vade sparshita nathi, pana tena desha ane pradesha vade sparshita chhe. E pramane adharmastikaya ane akashastikaya pana janava. Prithvikaya yavat vanaspatikaya vade sparsha karayela chhe, trasakaya vade kyamka sparshita chhe, kyamka nathi. Addha samaya vade sparshita chhe. E pramane lavanasamudra, dhatakikhamda, kaloda samudra, abhyamtara – bahya pushkararddha pana janava. Vishesha e ke addhasamaya vade bahyapushkararddha sprishta nathi. E pramane yavat svayambhuramana samudra janavum. A paripati a gathaothi janavi – Sutra– 429. Jambudvipa, lavana, dhataki, kaloda, pushkara, varuna, kshira, ghrita, kshoda, namdi, arunavara, kumdala, ruchaka. Sutra– 430. Abharana,vastra,gamdha, utpala,tilaka,padma,nidhi,ratna, varshadhara, draha, nadi, vijaya, vakshaskara, kalpa, indro. Sutra– 431. Kuru, mamdara, avasa, kuta, nakshatra, chamdra, surya, deva, naga, yaksha, bhuta, svayambhuramana. Sutra– 432. E pramane jema bahya pushkararddha kahyo tema svayambhuramana samudra sudhi janavum. Yavat teo addha samaya vade sparsha karayela nathi. Bhagavan ! Loka konathi sparshita chhe, ketala kaya vade sparshita chhe\? Ityadi akasha thiggala maphaka janavum. Bhagavan ! Aloka konathi sparshita chhe\? Ketala kayathi sparshita chhe\? E prashna – gautama ! Dharmastikaya yavat akashastikayathi sparshita nathi. Akashastikayana deshathi sparshita chhe pradeshathi sparshita chhe. Prithvikaya yavat addhasamayathi sparshita nathi. Te eka ajivano desha chhe, anamta agurulaghu guno vade yukta chhe, sarvakashathi anamta bhaga nyuna chhe. Sutra samdarbha– 428–432