Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1106726
Scripture Name( English ): Pragnapana Translated Scripture Name : પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

पद-१५ ईन्द्रिय

 Translated Chapter :

પદ-૧૫ ઈન્દ્રિય
Section : उद्देशक-१ Translated Section : ઉદ્દેશક-૧
Sutra Number : 426 Category : Upang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] अनगारस्स णं भंते! भाविअप्पणो मारणंतियसमुग्घाएणं समोहयस्स जे चरिमा निज्जरापोग्गला सुहुमा णं ते पोग्गला पन्नत्ता समणाउसो!? सव्वलोगं पि य णं ते ओगाहित्ता णं चिट्ठंति? हंता गोयमा! अनगारस्स णं भाविअप्पणो मारणंतियसमुग्घाएणं समोहयस्स जे चरिमा निज्जरापोग्गला सुहुमा णं ते पोग्गला पन्नत्ता समणाउसो! सव्वलोगं पि य णं ते ओगाहित्ता णं चिट्ठंति। छउमत्थे णं भंते! मनूसे तेसिं निज्जरापोग्गलाणं किं आणत्तं वा णाणत्तं वा ओमत्तं वा तुच्छत्तं वा गरुयत्तं वा लहुयत्तं वा जाणति पासति? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चति–छउमत्थे णं मनूसे तेसिं निज्जरापोग्गलाणं नो किंचि आणत्तं वा नाणत्तं वा ओमत्तं वा तुच्छत्तं वा गरुयत्तं वा लहुयत्तं वा जाणति पासति? गोयमा! देवे वि य णं अत्थेगइए जे णं तेसिं निज्जरापोग्गलाणं नो किंचि आणत्तं वा नाणत्तं वा ओमत्तं वा तुच्छत्तं वा गरुयत्तं वा लहुयत्तं वा जाणति पासति। से एणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चति– छउमत्थे णं मनूसे तेसिं निज्जरापोग्गलाणं नो किंचि आणत्तं वा नाणत्तं वा ओमत्तं वा तुच्छत्तं वा गरुयत्तं वा लहुयत्तं वा जाणति पासति, सुहुमा णं ते पोग्गला पन्नत्ता समणाउसो! सव्वलोगं पि य णं ते ओगाहित्ताणं चिट्ठंति। नेरइया णं भंते! ते निज्जरापोग्गले किं जाणंति पासंति आहारेंति? उदाहु न याणंति न पासंति न आहारेंति? गोयमा! नेरइया णं ते निज्जरापोग्गले न जाणंति न पासंति आहारेंति। एवं जाव पंचेंदियतिरिक्खजोणिया। मनूसा णं भंते! ते निज्जरापोग्गले किं जाणंति पासंति आहारेंति? उदाहु न जाणंति न पासंति न आहारेंति? गोयमा! अत्थेगइया जाणंति पासंति आहारेंति, अत्थेगइया न जाणंति न पासंति आहारेंति। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चति–अत्थेगइया जाणंति पासंति आहारेंति? अत्थेगइया न याणंति न पासंति आहारेंति? गोयमा! मनूसा दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–सण्णिभूया य असण्णिभूया य। तत्थ णं जेते असण्णिभूया ते णं न जाणंति न पासंति आहारेंति। तत्थ णं जेते सण्णिभूया ते दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–उवउत्ता य अणुवउत्ता य। तत्थ णं जेते अणुवउत्ता ते णं न याणंति न पासंति आहारेंति। तत्थ णं जेते उवउत्ता ते णं जाणति पासंति आहारेंति। से एएणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चति–अत्थेगइया जाणंति पासंति आहारेंति, अत्थेगइया न जाणंति न पासंति आहारेंति। वाणमंतरजोइसिया जहा नेरइया। वेमानिया णं भंते! ते निज्जरापोग्गले किं जाणंति पासंति आहारेंति? गोयमा! जहा मनूसा नवरं–वेमानिया दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–माइमिच्छद्दिट्ठि-उववन्नगा य अमाइ सम्मद्दिट्ठि-उववन्नगा य। तत्थ णं जेते माइमिच्छद्दिट्ठिउववन्नगा ते णं न याणंति न पासंति आहारेंति। तत्थ णं जेते अमाइसम्मद्दिट्ठिउववन्नगा ते दुविहा पन्नत्ता, तं जहा– अनंतरोववन्नगा य परंपरोववन्नगा य। तत्थ णं जेते अनंतरोववन्नगा ते णं न याणंति न पासंति आहारेंति। तत्थ णं जेते परंपरोववन्नगा ते दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–पज्जत्तगा य अपज्जत्तगा य। तत्थ णं जेते अपज्जत्तगा ते णं न याणंति न पासंति आहारेंति। तत्थ णं जेते पज्जत्तगा ते दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–उवउत्ता य अनुवउत्ता य। तत्थ णं जेते अनुवउत्ता ते णं न याणंति न पासंति आहारेंति। तत्थ णं जेते उवउत्ता ते णं जाणंति पासंति आहारेंति। से एणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चति– अत्थेगइया जाणंति पासंति आहारेंति, अत्थेगइया न जाणंति न पासंति आहारेंति।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! મારણાંતિક સમુદ્‌ઘાતને પ્રાપ્ત ભાવિત આત્મા અણગારના જે ચરમ નિર્જરા પુદ્‌ગલો છે તે હે આયુષ્યમાન્‌ ! સૂક્ષ્મ કહ્યા છે ? સર્વલોકમાં અવગાહીને રહે છે ? ગૌતમ ! એ તેમ જ છે. ભગવન્‌ ! છદ્મસ્થ મનુષ્ય તે નિર્જરા પુદ્‌ગલોનું અન્યત્વ, નાનાત્વ, હીનત્વ, તુચ્છત્વ, ગુરુત્વ, લઘુત્વ જાણે છે, જુએ છે ? ગૌતમ ! તે અર્થ યુક્ત નથી. ભગવન્‌ ! એમ કેમ કહો છો ? ગૌતમ ! કોઈ દેવ તે નિર્જરા પુદ્‌ગલોનું અન્યત્વ, ભિન્નત્વ, હીનત્વ, તુચ્છત્વ, ગુરુત્વ, લઘુત્વ જાણતો કે દેખતો નથી. તે માટે કહેવાય છે કે છદ્મસ્થ મનુષ્ય તે નિર્જરા પુદ્‌ગલોનું કંઈપણ અન્યત્વાદિ જાણતો નથી. એ પ્રમાણે હે આયુષ્યમાન્‌! તે પુદ્‌ગલો સૂક્ષ્મ કહ્યા છે અને સર્વલોકને અવગાહીને રહે છે. ભગવન્‌ ! નૈરયિકો તે નિર્જરા પુદ્‌ગલોને જાણે છે, જુએ છે ? અને તેનો આહાર કરે છે ? અથવા જાણતો – જોતો નથી અને આહાર કરે છે ? ગૌતમ ! નૈરયિકો નિર્જરા પુદ્‌ગલોને જાણતા નથી, જોતા નથી અને તેનો આહાર કરે છે. એ પ્રમાણે યાવત્‌ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચો સુધી જાણવું. ભગવન્‌ ! મનુષ્યો તે નિર્જરાપુદ્‌ગલોને શું જાણે છે, જુએ છે, તેનો આહાર કરે છે ? અથવા જાણતા નથી, જોતા નથી, આહાર કરે છે ? ગૌતમ ! કેટલાક જાણે છે, જુએ છે, આહાર કરે છે, કેટલાક જાણતા નથી, જોતા નથી, અને આહાર કરે છે. ભગવન્‌ ! આવું કેમ કહો છો ? ગૌતમ ! મનુષ્યો બે પ્રકારે – સંજ્ઞીભૂત અને અસંજ્ઞીભૂત. તેમાં જે અસંજ્ઞીભૂત છે તે જાણતા નથી, જોતા નથી, આહાર કરે છે. જે સંજ્ઞીભૂત છે, તે બે પ્રકારના – ઉપયુક્ત અને અનુપયુક્ત. તેમાં જે અનુપયુક્ત છે તે જાણતા નથી, જોતા નથી, આહાર કરે છે. જે ઉપયુક્ત છે તે જાણે છે, જુએ છે, આહાર કરે છે. તેથી કહ્યું કે કેટલાંક ન જાણે, ન જુએ, આહાર કરે અને કેટલાંક જુએ, જાણે, આહાર કરે છે. વ્યંતર અને જ્યોતિષ્કો નૈરયિકોની માફક જાણવા. ભગવન્‌ ! વૈમાનિકો, તે નિર્જરાપુદ્‌ગલોને જાણે છે, જુએ છે, આહાર કરે છે ? ગૌતમ ! મનુષ્યો માફક જાણવા. પરંતુ વૈમાનિકો બે ભેદે છે – માયીમિથ્યાદૃષ્ટિ ઉપપન્નક, અમાયી સમ્યગ્‌દૃષ્ટિ ઉપપન્નક. તેમાં જે માયીમિથ્યાદૃષ્ટિ ઉપપન્નક છે, તે જાણતા નથી, જોતા નથી, પણ આહાર કરે છે. જે અમાયી સમ્યગ્‌દૃષ્ટિ ઉપપન્નક છે તે બે પ્રકારના છે – અનંતરોપપન્ન અને પરંપરોપપન્ન. અનંતરોપપન્ન છે તે જાણતા – જોતા નથી અને આહાર કરે છે. જે પરંપરોપપન્ન છે તે બે પ્રકારે છે – પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા. તેમાં અપર્યાપ્તા છે તે જાણતા નથી, જોતા નથી અને આહાર કરે છે. જે પર્યાપ્તા છે તે બે પ્રકારે છે – ઉપયુક્ત અને અનુપયુક્ત. તેમાં જે અનુપયુક્ત છે, તે જાણતા નથી, જોતા નથી અને આહાર કરે છે, જે ઉપયુક્ત છે તે જાણે છે, જુએ છે, આહાર કરે છે. તેથી કહ્યું કે કેટલાંક જાણે છે – જુએ છે – આહાર કરે છે. કેટલાંક જાણતા – જોતા નથી, આહાર કરે છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] anagarassa nam bhamte! Bhaviappano maranamtiyasamugghaenam samohayassa je charima nijjarapoggala suhuma nam te poggala pannatta samanauso!? Savvalogam pi ya nam te ogahitta nam chitthamti? Hamta goyama! Anagarassa nam bhaviappano maranamtiyasamugghaenam samohayassa je charima nijjarapoggala suhuma nam te poggala pannatta samanauso! Savvalogam pi ya nam te ogahitta nam chitthamti. Chhaumatthe nam bhamte! Manuse tesim nijjarapoggalanam kim anattam va nanattam va omattam va tuchchhattam va garuyattam va lahuyattam va janati pasati? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchati–chhaumatthe nam manuse tesim nijjarapoggalanam no kimchi anattam va nanattam va omattam va tuchchhattam va garuyattam va lahuyattam va janati pasati? Goyama! Deve vi ya nam atthegaie je nam tesim nijjarapoggalanam no kimchi anattam va nanattam va omattam va tuchchhattam va garuyattam va lahuyattam va janati pasati. Se enatthenam goyama! Evam vuchchati– chhaumatthe nam manuse tesim nijjarapoggalanam no kimchi anattam va nanattam va omattam va tuchchhattam va garuyattam va lahuyattam va janati pasati, suhuma nam te poggala pannatta samanauso! Savvalogam pi ya nam te ogahittanam chitthamti. Neraiya nam bhamte! Te nijjarapoggale kim janamti pasamti aharemti? Udahu na yanamti na pasamti na aharemti? Goyama! Neraiya nam te nijjarapoggale na janamti na pasamti aharemti. Evam java pamchemdiyatirikkhajoniya. Manusa nam bhamte! Te nijjarapoggale kim janamti pasamti aharemti? Udahu na janamti na pasamti na aharemti? Goyama! Atthegaiya janamti pasamti aharemti, atthegaiya na janamti na pasamti aharemti. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchati–atthegaiya janamti pasamti aharemti? Atthegaiya na yanamti na pasamti aharemti? Goyama! Manusa duviha pannatta, tam jaha–sannibhuya ya asannibhuya ya. Tattha nam jete asannibhuya te nam na janamti na pasamti aharemti. Tattha nam jete sannibhuya te duviha pannatta, tam jaha–uvautta ya anuvautta ya. Tattha nam jete anuvautta te nam na yanamti na pasamti aharemti. Tattha nam jete uvautta te nam janati pasamti aharemti. Se eenatthenam goyama! Evam vuchchati–atthegaiya janamti pasamti aharemti, atthegaiya na janamti na pasamti aharemti. Vanamamtarajoisiya jaha neraiya. Vemaniya nam bhamte! Te nijjarapoggale kim janamti pasamti aharemti? Goyama! Jaha manusa navaram–vemaniya duviha pannatta, tam jaha–maimichchhadditthi-uvavannaga ya amai sammadditthi-uvavannaga ya. Tattha nam jete maimichchhadditthiuvavannaga te nam na yanamti na pasamti aharemti. Tattha nam jete amaisammadditthiuvavannaga te duviha pannatta, tam jaha– anamtarovavannaga ya paramparovavannaga ya. Tattha nam jete anamtarovavannaga te nam na yanamti na pasamti aharemti. Tattha nam jete paramparovavannaga te duviha pannatta, tam jaha–pajjattaga ya apajjattaga ya. Tattha nam jete apajjattaga te nam na yanamti na pasamti aharemti. Tattha nam jete pajjattaga te duviha pannatta, tam jaha–uvautta ya anuvautta ya. Tattha nam jete anuvautta te nam na yanamti na pasamti aharemti. Tattha nam jete uvautta te nam janamti pasamti aharemti. Se enatthenam goyama! Evam vuchchati– atthegaiya janamti pasamti aharemti, atthegaiya na janamti na pasamti aharemti.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Maranamtika samudghatane prapta bhavita atma anagarana je charama nirjara pudgalo chhe te he ayushyaman ! Sukshma kahya chhe\? Sarvalokamam avagahine rahe chhe\? Gautama ! E tema ja chhe. Bhagavan ! Chhadmastha manushya te nirjara pudgalonum anyatva, nanatva, hinatva, tuchchhatva, gurutva, laghutva jane chhe, jue chhe\? Gautama ! Te artha yukta nathi. Bhagavan ! Ema kema kaho chho\? Gautama ! Koi deva te nirjara pudgalonum anyatva, bhinnatva, hinatva, tuchchhatva, gurutva, laghutva janato ke dekhato nathi. Te mate kahevaya chhe ke chhadmastha manushya te nirjara pudgalonum kamipana anyatvadi janato nathi. E pramane he ayushyaman! Te pudgalo sukshma kahya chhe ane sarvalokane avagahine rahe chhe. Bhagavan ! Nairayiko te nirjara pudgalone jane chhe, jue chhe\? Ane teno ahara kare chhe\? Athava janato – joto nathi ane ahara kare chhe\? Gautama ! Nairayiko nirjara pudgalone janata nathi, jota nathi ane teno ahara kare chhe. E pramane yavat pamchendriya tiryamcho sudhi janavum. Bhagavan ! Manushyo te nirjarapudgalone shum jane chhe, jue chhe, teno ahara kare chhe\? Athava janata nathi, jota nathi, ahara kare chhe\? Gautama ! Ketalaka jane chhe, jue chhe, ahara kare chhe, ketalaka janata nathi, jota nathi, ane ahara kare chhe. Bhagavan ! Avum kema kaho chho\? Gautama ! Manushyo be prakare – samjnyibhuta ane asamjnyibhuta. Temam je asamjnyibhuta chhe te janata nathi, jota nathi, ahara kare chhe. Je samjnyibhuta chhe, te be prakarana – upayukta ane anupayukta. Temam je anupayukta chhe te janata nathi, jota nathi, ahara kare chhe. Je upayukta chhe te jane chhe, jue chhe, ahara kare chhe. Tethi kahyum ke ketalamka na jane, na jue, ahara kare ane ketalamka jue, jane, ahara kare chhe. Vyamtara ane jyotishko nairayikoni maphaka janava. Bhagavan ! Vaimaniko, te nirjarapudgalone jane chhe, jue chhe, ahara kare chhe\? Gautama ! Manushyo maphaka janava. Paramtu vaimaniko be bhede chhe – mayimithyadrishti upapannaka, amayi samyagdrishti upapannaka. Temam je mayimithyadrishti upapannaka chhe, te janata nathi, jota nathi, pana ahara kare chhe. Je amayi samyagdrishti upapannaka chhe te be prakarana chhe – anamtaropapanna ane paramparopapanna. Anamtaropapanna chhe te janata – jota nathi ane ahara kare chhe. Je paramparopapanna chhe te be prakare chhe – paryapta ane aparyapta. Temam aparyapta chhe te janata nathi, jota nathi ane ahara kare chhe. Je paryapta chhe te be prakare chhe – upayukta ane anupayukta. Temam je anupayukta chhe, te janata nathi, jota nathi ane ahara kare chhe, je upayukta chhe te jane chhe, jue chhe, ahara kare chhe. Tethi kahyum ke ketalamka jane chhe – jue chhe – ahara kare chhe. Ketalamka janata – jota nathi, ahara kare chhe.