Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )
Search Details
| Mool File Details |
|
Anuvad File Details |
|
| Sr No : | 1106518 | ||
| Scripture Name( English ): | Pragnapana | Translated Scripture Name : | પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર |
| Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Gujarati |
| Chapter : |
पद-२ स्थान |
Translated Chapter : |
પદ-૨ સ્થાન |
| Section : | Translated Section : | ||
| Sutra Number : | 218 | Category : | Upang-04 |
| Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
| Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
| Century : | Sect : | Svetambara1 | |
| Source : | |||
| Mool Sutra : | [सूत्र] कहि णं भंते! पिसायाणं देवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! पिसाया देवा परिवसंति? गोयमा! इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए रयणाययस्स कंडस्स जोयणसहस्सबाहल्लस्स उवरिं एगं जोयणसतं ओगाहित्ता हेट्ठा वेगं जोयणसतं वज्जेत्ता मज्झे अट्ठसु जोयणसएसु एत्थ णं पिसायाणं देवाणं तिरियमसंखेज्जा भोमेज्जानगरावाससतसहस्सा भवंतीति मक्खातं। ते णं भोमेज्जानगरा बाहिं वट्टा जहा ओहिओ भवनवण्णओ तहा भाणितव्वो जाव पडिरूवा। एत्थ णं पिसायाणं देवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता। तिसु वि लोगस्स असंखेज्जइभागे। तत्थ णं बहवे पिसाया देवा परिवसंति–महिड्ढिया जहा ओहिया जाव विहरंति। काल-महाकाल यत्थ दुवे पिसायइंदा पिसायरायाणो परिवसंति–महिड्ढिया महज्जुइया जाव विहरंति। कहि णं भंते! दाहिणिल्लाणं पिसायाणं देवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! दाहिणिल्ला पिसाया देवा परिवसंति? गोयमा! जंबुद्दीवे दीवे मंदरस्स पव्वयस्स दाहिणेणं इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए रयणामयस्स कंडस्स जोयणसहस्सबाहल्लस्स उवरिं एगं जोयणसतं ओगाहित्ता हेट्ठा वेगं जोयणसतं वज्जेत्ता मज्झे अट्ठसु जोयणसएसु, एत्थ णं दाहिणिल्लाणं पिसायाणं देवाणं तिरियमसंखेज्जा भोमेज्जगनगरावाससतसहस्सा भवंतीति मक्खातं। ते णं भोमेज्जनगरा बाहिं वट्टा जहा ओहिओ भवनवण्णओ तहा भाणियव्वो जाव पडिरूवा। एत्थ णं दाहिणिल्लाणं पिसायाणं देवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता तिसु वि लोगस्स असंखेज्जइभागे। तत्थ णं बहवे दाहिणिल्ला पिसाया देवा परिवसंति–महिड्ढिया जहा ओहिया जाव विहरंति। काले यत्थ पिसायइंदे पिसायराया परिवसति–महिड्ढीए जाव पभासेमाणे। से णं तत्थ तिरियमसंखेज्जाणं भोमेज्जगनगरावाससतसहस्साणं चउण्हं सामानियसाहस्सीणं चउण्हमग्ग-महिसीणं सपरिवाराणं तिण्हं परिसाणं सत्तण्हं अनियाणं सत्तण्हं अनियाधिवतीणं सोलसण्हं आतरक्खदेवसाहस्सीणं अन्नेसिं च बहूणं दाहिणिल्लाणं वाणमंतराणं देवाण य देवीण य आहेवच्चं जाव विहरति उत्तरिल्लाणं पुच्छा। गोयमा! जहेव दाहिणिल्लाणं वत्तव्वया तहेव उत्तरिल्लाणं पि, नवरं–मंदरस्स पव्वयस्स उत्तरेणं। महाकाले यत्थ पिसायइंदे पिसायराया परिवसति जाव विहरति। एवं जहा पिसायाणं तहा भूयानं पि जाव गंधव्वाणं, नवरं–इंदेसु णाणत्तं भाणियव्वं इमेण विहिणा–भूयानं सुरूव पडिरूवा, जक्खाणं पुण्णभद्द-माणिभद्दा, रक्खसाणं भीम-महाभीमा, किन्नराणं किन्नर-किंपुरिसा, किंपुरिसाणं सप्पुरिस-महापुरिसा, महोरगाणं अइकाय-महाकाया, गंधव्वाणं गीतरति-गीतजसे जाव विहरति। | ||
| Sutra Meaning : | સૂત્ર– ૨૧૮. ભગવન્ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા પિશાચ દેવોના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્ ! પિશાચ દેવો ક્યાં રહે છે ? ગૌતમ ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના હજાર યોજન જાડા રત્નમય કાંડના ઉપર – નીચેના સો – સો યોજન છોડીને વચ્ચેના ૮૦૦ યોજનમાં પિશાચ દેવોના તીર્છા અસંખ્યાત લાખ ભૌમેય નગરો છે. એમ કહેલ છે. તે ભૌમેયનગરો બહારના ભાગે ગોળ છે યાવત્ ઔઘિક ભવન વર્ણન પ્રમાણે યાવત્ પ્રતિરૂપ કહેવું. અહીં પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા પિશાચ દેવોના સ્થાનો છે. ઉપપાતાદિ ત્રણે લોકના અસંખ્યાત ભાગે છે. ત્યાં ઘણા પિશાચદેવો વસે છે. તે મહર્દ્ધિક છે આદિ ઔઘિક મુજબ કહેવું યાવત્ રહે છે. અહીં કાલ, મહાકાલ બે પિશાચેન્દ્ર પિશાચરાજ વસે છે. જે મહર્દ્ધિક, મહાદ્યુતિક યાવત્ વિચરે છે. ભગવન્ ! દક્ષિણના પિશાચ દેવોના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્ ! દક્ષિણના પિશાચ દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ! જંબૂદ્વીપ દ્વીપના મેરુ પર્વતની દક્ષિણે આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના હજાર યોજન જાડા રત્નકાંડના ઉપર – નીચેના સો – સો યોજન છોડીને વચ્ચે ૮૦૦ યોજનમાં તીર્છા અસંખ્યાત લાખ ભૌમેય નગરો કહ્યા છે. તેનું વર્ણન ઔઘિકવત્ કહેવું યાવત્ પ્રતિરૂપ છે. ત્યાં દક્ષિણના પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા પિશાચ દેવો વસે છે. તેઓ ઉપપાત આદિ ત્રણે લોકના અસંખ્યાત ભાગે છે. ત્યાં ઘણા દક્ષિણના પિશાચ દેવો રહે છે. તે મહર્દ્ધિકાદિ છે. ઔઘિકવત્ કહેવું યાવત્ વિચરે છે. અહીં કાલ નામે પિશાચેન્દ્ર પિશાચરાજ વસે છે. તે મહર્દ્ધિક યાવત્ પ્રભાસે છે. તે ત્યાં તીર્છા અસંખ્યાતા લાખ ભૌમેયનગરોનું, ૪૦૦૦ સામાનિકોનું, સપરિવાર ચાર અગ્રમહિષીનું, ત્રણ પર્ષદા – સાત સૈન્ય – સાત સેનાધિપતિનું, ૧૬,૦૦૦ આત્મરક્ષકોનું તથા બીજા ઘણા દક્ષિણના વ્યંતર દેવ – દેવીનું આધિપત્યાદિ કરે છે. ઉત્તર દિશા સંબંધી પૃચ્છા. ગૌતમ! દક્ષિણના કથન માફક ઉત્તરના પણ કહેવા. વિશેષ આ – મેરુ પર્વતની ઉત્તરે મહાકાલ નામે પિશાચેન્દ્ર પિશાચરાજા વસે છે, યાવત્ વિચરે છે. એ પ્રમાણે પિશાચની માફક ભૂતો યાવત્ ગંધર્વ સંબંધે કહેવું. વિશેષ એ – ઇન્દ્રોના નામમાં ભેદ છે તે કહેવો. ભૂતોના સુરૂપ – પ્રતિરૂપ, યક્ષોના પૂર્ણભદ્ર – માણિભદ્ર, રાક્ષસોના ભીમ – મહાભીમ, કિન્નરોના કિંનર – કિંપુરુષ, કિંપુરુષોના સત્પુરુષ – મહાપુરુષ, મહોરગના અતિકાય – મહાકાય, ગંધર્વોના ગીતરતિ – ગીતયશ ઇન્દ્રો છે. સૂત્ર– ૨૧૯. વ્યંતર દેવોના ઇન્દ્રો આ પ્રમાણે જાણવા, જે બે ગાથા દ્વારા કહે છે – કાળ, મહાકાળ, સુરૂપ, પ્રતિરૂપ, પૂર્ણભદ્ર અને માણિભદ્ર, ભીમ અને મહાભીમ (તથા) સૂત્ર– ૨૨૦. કિન્નર, કિંપુરુષ, સત્પુરુષ અને મહાપુરુષ, અતિકાય અને મહાકાય, ગીતરતિ અને ગીતયશ. સૂત્ર– ૨૨૧. ભગવન્ ! અણપન્નિક દેવોના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્ ! અણપન્નિક દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના હજાર યોજન જાડા રત્નમય કાંડના યાવત્ ૮૦૦ યોજનમાં અણપન્નિક દેવોના સ્થાનો છે. ઉપઘાત, સમુદ્ઘાત, સ્વસ્થાનથી લોકના અસંખ્યાતમાં ભાગે છે. ત્યાં ઘણા અણપન્નિક દેવો વસે છે. તે મહર્દ્ધિકાદિ છે, તે પિશાચવત્ કહેવું યાવત્ વિચરે છે. સન્નિહિત અને સામાન્ય એ બે અણપન્નિકોના ઇન્દ્ર,અણપન્નિક કુમાર રાજા વસે છે. તે મહર્દ્ધિકાદિ છે. એ પ્રમાણે જેમ કાળ, મહાકાળ બંને દક્ષિણના અને ઉત્તરના કહ્યા તેમ સંનિહિત, સામાન્ય કહેવા. સૂત્ર– ૨૨૨. અણપન્નિક, પણપન્નિક, ઋષિવાદી, ભૂતવાદી, કંદિત, મહાકંદિત, કોહંડ અને પતંગ એ વ્યંતર દેવો છે. સૂત્ર– ૨૨૩. તેઓના ઇન્દ્રો – સંનિહિત, સામાન્ય, ધાતા, વિધાતા, ઋષિ, ઋષિપાલ, ઇશ્વર, મહેશ્વર, સુવત્સ અને વિશાલ. (તથા) સૂત્ર– ૨૨૪. હાસ, હાસરતિ, શ્વેત, મહાશ્વેત, પતંગ અને પતંગપતિ એ અનુક્રમથી અણપન્નિક આદિના ઇન્દ્રો જાણવા. સૂત્ર સંદર્ભ– ૨૧૮–૨૨૪ | ||
| Mool Sutra Transliteration : | [sutra] kahi nam bhamte! Pisayanam devanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Pisaya deva parivasamti? Goyama! Imise rayanappabhae pudhavie rayanayayassa kamdassa joyanasahassabahallassa uvarim egam joyanasatam ogahitta hettha vegam joyanasatam vajjetta majjhe atthasu joyanasaesu ettha nam pisayanam devanam tiriyamasamkhejja bhomejjanagaravasasatasahassa bhavamtiti makkhatam. Te nam bhomejjanagara bahim vatta jaha ohio bhavanavannao taha bhanitavvo java padiruva. Ettha nam pisayanam devanam pajjattapajjattanam thana pannatta. Tisu vi logassa asamkhejjaibhage. Tattha nam bahave pisaya deva parivasamti–mahiddhiya jaha ohiya java viharamti. Kala-mahakala yattha duve pisayaimda pisayarayano parivasamti–mahiddhiya mahajjuiya java viharamti. Kahi nam bhamte! Dahinillanam pisayanam devanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Dahinilla pisaya deva parivasamti? Goyama! Jambuddive dive mamdarassa pavvayassa dahinenam imise rayanappabhae pudhavie rayanamayassa kamdassa joyanasahassabahallassa uvarim egam joyanasatam ogahitta hettha vegam joyanasatam vajjetta majjhe atthasu joyanasaesu, ettha nam dahinillanam pisayanam devanam tiriyamasamkhejja bhomejjaganagaravasasatasahassa bhavamtiti makkhatam. Te nam bhomejjanagara bahim vatta jaha ohio bhavanavannao taha bhaniyavvo java padiruva. Ettha nam dahinillanam pisayanam devanam pajjattapajjattanam thana pannatta tisu vi logassa asamkhejjaibhage. Tattha nam bahave dahinilla pisaya deva parivasamti–mahiddhiya jaha ohiya java viharamti. Kale yattha pisayaimde pisayaraya parivasati–mahiddhie java pabhasemane. Se nam tattha tiriyamasamkhejjanam bhomejjaganagaravasasatasahassanam chaunham samaniyasahassinam chaunhamagga-mahisinam saparivaranam tinham parisanam sattanham aniyanam sattanham aniyadhivatinam solasanham atarakkhadevasahassinam annesim cha bahunam dahinillanam vanamamtaranam devana ya devina ya ahevachcham java viharati Uttarillanam puchchha. Goyama! Jaheva dahinillanam vattavvaya taheva uttarillanam pi, navaram–mamdarassa pavvayassa uttarenam. Mahakale yattha pisayaimde pisayaraya parivasati java viharati. Evam jaha pisayanam taha bhuyanam pi java gamdhavvanam, navaram–imdesu nanattam bhaniyavvam imena vihina–bhuyanam suruva padiruva, jakkhanam punnabhadda-manibhadda, rakkhasanam bhima-mahabhima, kinnaranam kinnara-kimpurisa, kimpurisanam sappurisa-mahapurisa, mahoraganam aikaya-mahakaya, gamdhavvanam gitarati-gitajase java viharati. | ||
| Sutra Meaning Transliteration : | Sutra– 218. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta pishacha devona sthano kyam chhe\? Bhagavan ! Pishacha devo kyam rahe chhe\? Gautama ! A ratnaprabha prithvina hajara yojana jada ratnamaya kamdana upara – nichena so – so yojana chhodine vachchena 800 yojanamam pishacha devona tirchha asamkhyata lakha bhaumeya nagaro chhe. Ema kahela chhe. Te bhaumeyanagaro baharana bhage gola chhe yavat aughika bhavana varnana pramane yavat pratirupa kahevum. Ahim paryapta – aparyapta pishacha devona sthano chhe. Upapatadi trane lokana asamkhyata bhage chhe. Tyam ghana pishachadevo vase chhe. Te maharddhika chhe adi aughika mujaba kahevum yavat rahe chhe. Ahim kala, mahakala be pishachendra pishacharaja vase chhe. Je maharddhika, mahadyutika yavat vichare chhe. Bhagavan ! Dakshinana pishacha devona sthano kyam chhe\? Bhagavan ! Dakshinana pishacha devo kyam vase chhe\? Gautama! Jambudvipa dvipana meru parvatani dakshine a ratnaprabha prithvina hajara yojana jada ratnakamdana upara – nichena so – so yojana chhodine vachche 800 yojanamam tirchha asamkhyata lakha bhaumeya nagaro kahya chhe. Tenum varnana aughikavat kahevum yavat pratirupa chhe. Tyam dakshinana paryapta – aparyapta pishacha devo vase chhe. Teo upapata adi trane lokana asamkhyata bhage chhe. Tyam ghana dakshinana pishacha devo rahe chhe. Te maharddhikadi chhe. Aughikavat kahevum yavat vichare chhe. Ahim kala name pishachendra pishacharaja vase chhe. Te maharddhika yavat prabhase chhe. Te tyam tirchha asamkhyata lakha bhaumeyanagaronum, 4000 samanikonum, saparivara chara agramahishinum, trana parshada – sata sainya – sata senadhipatinum, 16,000 atmarakshakonum tatha bija ghana dakshinana vyamtara deva – devinum adhipatyadi kare chhe. Uttara disha sambamdhi prichchha. Gautama! Dakshinana kathana maphaka uttarana pana kaheva. Vishesha a – meru parvatani uttare mahakala name pishachendra pishacharaja vase chhe, yavat vichare chhe. E pramane pishachani maphaka bhuto yavat gamdharva sambamdhe kahevum. Vishesha e – indrona namamam bheda chhe te kahevo. Bhutona surupa – pratirupa, yakshona purnabhadra – manibhadra, rakshasona bhima – mahabhima, kinnarona kimnara – kimpurusha, kimpurushona satpurusha – mahapurusha, mahoragana atikaya – mahakaya, gamdharvona gitarati – gitayasha indro chhe. Sutra– 219. Vyamtara devona indro a pramane janava, je be gatha dvara kahe chhe – Kala, mahakala, surupa, pratirupa, purnabhadra ane manibhadra, bhima ane mahabhima (tatha) Sutra– 220. Kinnara, kimpurusha, satpurusha ane mahapurusha, atikaya ane mahakaya, gitarati ane gitayasha. Sutra– 221. Bhagavan ! Anapannika devona sthano kyam chhe\? Bhagavan ! Anapannika devo kyam vase chhe\? Gautama ! A ratnaprabha prithvina hajara yojana jada ratnamaya kamdana yavat 800 yojanamam anapannika devona sthano chhe. Upaghata, samudghata, svasthanathi lokana asamkhyatamam bhage chhe. Tyam ghana anapannika devo vase chhe. Te maharddhikadi chhe, te pishachavat kahevum yavat vichare chhe. Sannihita ane samanya e be anapannikona indra,anapannika kumara raja vase chhe. Te maharddhikadi chhe. E pramane jema kala, mahakala bamne dakshinana ane uttarana kahya tema samnihita, samanya kaheva. Sutra– 222. Anapannika, panapannika, rishivadi, bhutavadi, kamdita, mahakamdita, kohamda ane patamga e vyamtara devo chhe. Sutra– 223. Teona indro – samnihita, samanya, dhata, vidhata, rishi, rishipala, ishvara, maheshvara, suvatsa ane vishala. (tatha) Sutra– 224. Hasa, hasarati, shveta, mahashveta, patamga ane patamgapati e anukramathi anapannika adina indro janava. Sutra samdarbha– 218–224 | ||