Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1106517
Scripture Name( English ): Pragnapana Translated Scripture Name : પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

पद-२ स्थान

 Translated Chapter :

પદ-૨ સ્થાન
Section : Translated Section :
Sutra Number : 217 Category : Upang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] कहि णं भंते! वाणमंतराणं देवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! वाणमंतरा देवा परिवसंति? गोयमा! इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए रयणामयस्स कंडस्स जोयणसहस्सबाहल्लस्स उवरिं एगं जोयणसतं ओगाहित्ता हेट्ठा वि एगं जोयणसतं वज्जेत्ता मज्झे अट्ठसु जोयणसएसु, एत्थ णं वाणमंतराणं देवाणं तिरियमसंखेज्जा भोमेज्जनगरावाससतसहस्सा भवंतीति मक्खातं। ते णं भोमेज्जा नगरा बाहिं वट्टा अंतो चउरंसा अहे पुक्खरकण्णियासंठाणसंठिता उक्किन्नंतरविउलगंभीरखायपरिहा पागारट्टालय कबाड तोरण पडिदुवारदेसभागा जंत सयग्घि मुसल मुसुंढिपरिवारिया अओज्झा सदाजता सदागुत्ता अडयालकोट्ठगरइया अडयालकयवणमाला खेमा सिवा किंकरामरदंडोवरक्खिया लाउल्लोइयमहिया गोसीस सरसरत्तचंदणदद्दरदिन्नपंचंगुलितला उवचितवंदनकलसा वंदनघडसुकयतोरणपडिदुवारदेसभागा आसत्तोसत्तविउलवट्टवग्घारियमल्ल-दामकलावा पंचवण्णसरससुरभिमुक्कपुप्फपुंजोवयारकलिया कालागरु पवरकुंदुरुक्क तुरुक्कधूव मघमघेंतगंधुद्धूयाभिरामा सुगंध वरगंध गंधिया गंधवट्टिभूता अच्छरगण-संघसंविकिण्णा दिव्वतुडित-सद्दसंपणदिता पडागमालाउलाभिरामा सव्वरयणामया अच्छा सण्हा लण्हा धट्ठा मट्ठा नीरया निम्मला निप्पंका निक्कंकडच्छाया सप्पभा सस्सिरीया सउज्जोता पासादीया दरिसणिज्जा अभिरूवा पडिरूवा, एत्थ णं वाणमंतराणं देवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता। तिसु वि लोगस्स असंखेज्जइभागे। तत्थ णं बहवे वाणमंतरा देवा परिवसंति, तं जहा–पिसाया भूया जक्खा रक्खसा किंपुरिसा, भयगवइणो य महाकाया, गंधव्वगणा य निउणगंधव्वगीतरइणो अणवण्णिय-पणवण्णिय-इसिवा-इय भूयवाइय कंदित महाकंदिय कुहंड पयगदेवा चंचलचलचवलचित्तकीलण दवप्पिया गहिरहसिय गीय नच्चणरई वणमालामेल-मउल-कुंडल-सच्छंदविउव्वियाभरणचारुभूसणधरा सव्वोउयसुरभि-कुसुमसुरइयपलंबसोहंतकंतवियसंताचित्तवणमालरइयवच्छा काम गमा कामरूवदेहधारी नानाविह-वण्णरागवरवत्थ-चित्तचिल्लगणियंसणा विविहदेसिणेवच्छगहियवेसा पमुइयकंदप्प कलह केलि कोलाहलप्पिया हासबोलबहुला असि-मोग्गर-सत्तिकुंतहत्था अनेगमणि रयणविविहनिजुत्तविचित्त-चिंधगया सुरूवा महिड्ढीया महज्जुतीया महायसा महाबला महाणुभाया महासोक्खा हारविराइय-वच्छा कडय तुडितथंभियभुया अंगय कुंडल मट्ठगंडयलकण्णपीढधारी विचित्तहत्थाभरणा विचित्त-मालामउली कल्लाणग पवरवत्थपरिहिया कल्लाणगपवरमल्लाणुलेवणधरा भासुरबोंदी पलंबवण-मालधरा दिव्वेणं वण्णेणं दिव्वेणं गंधेणं दिव्वेणं फासेणं दिव्वेणं संघयणेणं दिव्वेणं संठाणेणं दिव्वाए इड्ढीए दिव्वाए जुतीए दिव्वाए पभाए दिव्वाए छायाए दिव्वाए अच्चीए दिव्वेणं तेएणं दिव्वाए लेस्साए दस दिसाओ उज्जोवेमाणा पभासेमाणा। ते णं तत्थ साणं-साणं भोमेज्जगनगरावाससतसहस्साणं साणं-साणं सामानियसाहस्सीणं साणं-साणं अग्गमहिसीणं साणं-साणं परिसाणं साणं-साणं अनियाणं साणं-साणं अनियाधिवतीणं साणं-साणं आयरक्खदेवसाहस्सीणं अन्नेसिं च बहूणं वाणमंतराणं देवाण य देवीण य आहेवच्चं पोरेवच्चं सामित्तं भट्टित्तं महत्तरगत्तं आणाईसरसेनावच्चं कारेमाणा पालेमाणा महयाहतनट्ट-गीय-वाइयतंती-तल-ताल-तुडिय-घनमुइंगपडुप्पवाइयरवेणं दिव्वाइं भोगभोगाइं भुंजमाणा विहरंति।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! વ્યંતરોમાં પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા દેવોના સ્થાનો ક્યાં કહેલા છે ? ભગવન્‌ ! વ્યંતર દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના ૧૦૦૦ યોજન પ્રમાણ જાડા રત્નમય કાંડના ઉપર – નીચેના ૧૦૦ યોજન છોડીને વચ્ચેના ૮૦૦ યોજનમાં અહીં વ્યંતર દેવોના તિર્છા ભૂમિ સંબંધી અસંખ્યાતા લાખો નગરો છે એમ કહેલ છે. તે ભૌમેય નગરો બહારથી ગોળ, અંદરના ભાગે ચોરસ, નીચે પુષ્કર કર્ણિકાના આકારે છે. ચોતરફ વિપુલ – ગંભીર ખાત – પરિખાથી ઘેરાયેલ છે, પ્રાકાર – અટ્ટાલક – કમાડ – તોરણ – પ્રતિદેશ દ્વાર ભાગે છે ઇત્યાદિ સૂત્રકૃત્‌ વર્ણન ભવનવાસીના ઔઘિકસૂત્ર મુજબ છે માટે ફરી અનુવાદકર્યો નથી. યાવત્‌ તે પ્રાસાદીય, દર્શનીય, અભિરૂપ, પ્રતિરૂપ છે અહીં પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા વ્યંતર દેવોના સ્થાનો કહ્યા છે. ઉપપાતાદિ ત્રણે લોકના અસંખ્યાતમાં ભાગે છે. ત્યાં ઘણા વ્યંતર દેવો વસે છે. તે આ પ્રમાણે – પિશાચ, ભૂત, યક્ષ, રાક્ષસ, કિંનર, કિંપુરુષ, ભુજગપતિ – મહાકાય અને નિપુણ ગંધર્વોના ગીતની પ્રીતિવાળા ગંધર્વગણો. તથા. અણપન્નિક, પણપન્નિક, ઋષિવાદિક, ભૂતવાદિક, કંદિત, મહાકંદિત, કુહંડ અને પતંગદેવો છે. તે બધા ચંચળ, અતિ ચપળ ચિત્તવાળા, ક્રીડા અને હાસ્યપ્રિય, ગંભીરહાસ્ય – ગીત – નૃત્યમાં પ્રીતિવાળા, વનમાલા મય શેખર, મુગટ, કુંડલ તથા સ્વચ્છંદપણે વિકુર્વેલા આભરણ વડે સુંદર શોભાને ધારણ કરનારા, સર્વઋતુક સુગંધી પુષ્પો વડે સારી રીતે રચેલી લાંબી લટકતી શોભતી પ્રિય વિકસિત અને અનેક પ્રકારની વિચિત્ર વનમાળા વક્ષઃસ્થળમાં પહેરેલ એવા, કામકામા, કામરૂપ દેહધારી, વિકુર્વેલા અનેક રૂપવાળા દેહધારી, અનેક વર્ણ – રૂપ – રંગવાળા, પ્રધાન, અદ્‌ભૂત, વિચિત્ર, દેદીપ્યમાન વસ્ત્રોને પહેરનાર, વિવિધ દેશી વેશો ધારણ કરેલા, પ્રમુદિત તથા કંદર્પ, કલહ, ક્રીડા, કોલાહલમાં પ્રીતિવાળા, ઘણું જ હાસ્ય અને કોલાહલ કરનારા, (તથા) હાથમાં તલવાર, મુદ્‌ગર, શક્તિ, ભાલાવાળા, અનેક પ્રકારના મણિ અને વિવિધ રત્નો વડે યુક્ત, વિચિત્ર ચિહ્નોવાળા, મહાઋદ્ધિક, મહાદ્યુતિક, મહાયશા, મહાબલી, મહાનુભાગ, મહાસૌખ્ય, હારથી વિરાજિત છાતીવાળા, કટક – ત્રુટિતથી સ્તંભિત ભૂજાવાળા, સંગત કુંડલ – મૃષ્ટ ગંડતલ – કર્ણપીઠધારી, વિચિત્ર હસ્તાભરણવાળા, વિચિત્ર માળા – મુગટધર, કલ્યાણક – પ્રવર – વસ્ત્રધારણ કરેલ, કલ્યાણક – પ્રવર માળા અને વિલેપનધારી, દેદીપ્યમાન શરીરી, લાંબી લટકતી વનમાળાના ધારક, દિવ્ય વર્ણ – ગંધ – સ્પર્શ – સંઘયણ – સંસ્થાન – ઋદ્ધિ – દ્યુતિ – પ્રભા – છાયા – કિરણો – તેજ – લેશ્યા વડે દશે દિશાઓને ઉદ્યોતીત કરતા, શોભતા હતા. ત્યાં પોતપોતાના અસંખ્યાતા લાખો ભૂમિસંબંધી નગરાવાસોનું, હજારો સામાનિક દેવોનું, અગ્રમહિષી – પર્ષદા – સૈન્ય – સેનાધિપતિ – હજારો આત્મરક્ષક દેવોનું, બીજા પણ ઘણા દેવો અને દેવીઓનું આધિપત્ય, પૌરોપત્ય, સ્વામીત્વ, ભર્તૃત્વ, મહત્તરકત્વ, આજ્ઞાઐશ્વર્યસેનાપત્ય કરતા, પાલન કરતા, મહા આહત – નૃત્ય – ગીત – વાજિંત્ર – તંતી – તાલ – ત્રુટિત – ઘનમૃદંગ – પટુ પ્રવાદિત અવાજ વડે દિવ્ય ભોગ ભોગવતા વિચરે છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] kahi nam bhamte! Vanamamtaranam devanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Vanamamtara deva parivasamti? Goyama! Imise rayanappabhae pudhavie rayanamayassa kamdassa joyanasahassabahallassa uvarim egam joyanasatam ogahitta hettha vi egam joyanasatam vajjetta majjhe atthasu joyanasaesu, ettha nam vanamamtaranam devanam tiriyamasamkhejja bhomejjanagaravasasatasahassa bhavamtiti makkhatam. Te nam bhomejja nagara bahim vatta amto chauramsa ahe pukkharakanniyasamthanasamthita ukkinnamtaraviulagambhirakhayapariha pagarattalaya kabada torana padiduvaradesabhaga jamta sayagghi musala musumdhiparivariya aojjha sadajata sadagutta adayalakotthagaraiya adayalakayavanamala khema siva kimkaramaradamdovarakkhiya laulloiyamahiya gosisa sarasarattachamdanadaddaradinnapamchamgulitala uvachitavamdanakalasa vamdanaghadasukayatoranapadiduvaradesabhaga asattosattaviulavattavagghariyamalla-damakalava pamchavannasarasasurabhimukkapupphapumjovayarakaliya kalagaru pavarakumdurukka turukkadhuva maghamaghemtagamdhuddhuyabhirama sugamdha varagamdha gamdhiya gamdhavattibhuta achchharagana-samghasamvikinna divvatudita-saddasampanadita padagamalaulabhirama savvarayanamaya achchha sanha lanha dhattha mattha niraya nimmala nippamka nikkamkadachchhaya sappabha sassiriya saujjota pasadiya darisanijja abhiruva padiruva, ettha nam vanamamtaranam devanam pajjattapajjattanam thana pannatta. Tisu vi logassa asamkhejjaibhage. Tattha nam bahave vanamamtara deva parivasamti, tam jaha–pisaya bhuya jakkha rakkhasa kimpurisa, bhayagavaino ya mahakaya, gamdhavvagana ya niunagamdhavvagitaraino anavanniya-panavanniya-isiva-iya bhuyavaiya kamdita mahakamdiya kuhamda payagadeva chamchalachalachavalachittakilana davappiya gahirahasiya giya nachchanarai vanamalamela-maula-kumdala-sachchhamdaviuvviyabharanacharubhusanadhara savvouyasurabhi-kusumasuraiyapalambasohamtakamtaviyasamtachittavanamalaraiyavachchha kama gama kamaruvadehadhari nanaviha-vannaragavaravattha-chittachillaganiyamsana vivihadesinevachchhagahiyavesa pamuiyakamdappa kalaha keli kolahalappiya hasabolabahula asi-moggara-sattikumtahattha anegamani rayanavivihanijuttavichitta-chimdhagaya suruva mahiddhiya mahajjutiya mahayasa mahabala mahanubhaya mahasokkha haraviraiya-vachchha kadaya tuditathambhiyabhuya amgaya kumdala matthagamdayalakannapidhadhari vichittahatthabharana vichitta-malamauli kallanaga pavaravatthaparihiya kallanagapavaramallanulevanadhara bhasurabomdi palambavana-maladhara divvenam vannenam divvenam gamdhenam divvenam phasenam divvenam samghayanenam divvenam samthanenam divvae iddhie divvae jutie divvae pabhae divvae chhayae divvae achchie divvenam teenam divvae lessae dasa disao ujjovemana pabhasemana. Te nam tattha sanam-sanam bhomejjaganagaravasasatasahassanam sanam-sanam samaniyasahassinam sanam-sanam aggamahisinam sanam-sanam parisanam sanam-sanam aniyanam sanam-sanam aniyadhivatinam sanam-sanam ayarakkhadevasahassinam annesim cha bahunam vanamamtaranam devana ya devina ya ahevachcham porevachcham samittam bhattittam mahattaragattam anaisarasenavachcham karemana palemana mahayahatanatta-giya-vaiyatamti-tala-tala-tudiya-ghanamuimgapaduppavaiyaravenam divvaim bhogabhogaim bhumjamana viharamti.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Vyamtaromam paryapta – aparyapta devona sthano kyam kahela chhe\? Bhagavan ! Vyamtara devo kyam vase chhe\? Gautama ! A ratnaprabha prithvina 1000 yojana pramana jada ratnamaya kamdana upara – nichena 100 yojana chhodine vachchena 800 yojanamam ahim vyamtara devona tirchha bhumi sambamdhi asamkhyata lakho nagaro chhe ema kahela chhe. Te bhaumeya nagaro baharathi gola, amdarana bhage chorasa, niche pushkara karnikana akare chhe. Chotarapha vipula – gambhira khata – parikhathi gherayela chhe, prakara – attalaka – kamada – torana – pratidesha dvara bhage chhe ityadi sutrakrit varnana bhavanavasina aughikasutra mujaba chhe mate phari anuvadakaryo nathi. Yavat te prasadiya, darshaniya, abhirupa, pratirupa chhe Ahim paryapta – aparyapta vyamtara devona sthano kahya chhe. Upapatadi trane lokana asamkhyatamam bhage chhe. Tyam ghana vyamtara devo vase chhe. Te a pramane – pishacha, bhuta, yaksha, rakshasa, kimnara, kimpurusha, bhujagapati – mahakaya ane nipuna gamdharvona gitani pritivala gamdharvagano. Tatha. Anapannika, panapannika, rishivadika, bhutavadika, kamdita, mahakamdita, kuhamda ane patamgadevo chhe. Te badha chamchala, ati chapala chittavala, krida ane hasyapriya, gambhirahasya – gita – nrityamam pritivala, vanamala maya shekhara, mugata, kumdala tatha svachchhamdapane vikurvela abharana vade sumdara shobhane dharana karanara, sarvarituka sugamdhi pushpo vade sari rite racheli lambi latakati shobhati priya vikasita ane aneka prakarani vichitra vanamala vakshahsthalamam paherela eva, kamakama, kamarupa dehadhari, vikurvela aneka rupavala dehadhari, aneka varna – rupa – ramgavala, pradhana, adbhuta, vichitra, dedipyamana vastrone paheranara, vividha deshi vesho dharana karela, pramudita tatha kamdarpa, kalaha, krida, kolahalamam pritivala, ghanum ja hasya ane kolahala karanara, (tatha) Hathamam talavara, mudgara, shakti, bhalavala, aneka prakarana mani ane vividha ratno vade yukta, vichitra chihnovala, mahariddhika, mahadyutika, mahayasha, mahabali, mahanubhaga, mahasaukhya, harathi virajita chhativala, kataka – trutitathi stambhita bhujavala, samgata kumdala – mrishta gamdatala – karnapithadhari, vichitra hastabharanavala, vichitra mala – mugatadhara, kalyanaka – pravara – vastradharana karela, kalyanaka – pravara mala ane vilepanadhari, dedipyamana shariri, lambi latakati vanamalana dharaka, divya varna – gamdha – sparsha – samghayana – samsthana – riddhi – dyuti – prabha – chhaya – kirano – teja – leshya vade dashe dishaone udyotita karata, shobhata hata. Tyam potapotana asamkhyata lakho bhumisambamdhi nagaravasonum, hajaro samanika devonum, agramahishi – parshada – sainya – senadhipati – hajaro atmarakshaka devonum, bija pana ghana devo ane devionum adhipatya, pauropatya, svamitva, bhartritva, mahattarakatva, ajnyaaishvaryasenapatya karata, palana karata, maha ahata – nritya – gita – vajimtra – tamti – tala – trutita – ghanamridamga – patu pravadita avaja vade divya bhoga bhogavata vichare chhe.