Sutra Navigation: Auppatik ( ઔપપાતિક ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1105630
Scripture Name( English ): Auppatik Translated Scripture Name : ઔપપાતિક ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

समवसरण वर्णन

 Translated Chapter :

સમવસરણ વર્ણન
Section : Translated Section :
Sutra Number : 30 Category : Upang-01
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] तए णं से बलवाउए कूणिएणं रन्नाएवं वुत्ते समाणे हट्ठतुट्ठ चित्तमानंदिए पीइमने परमसोमनस्सिए हरिसवसविसप्पमाण हियए करयलपरिग्गहियं सिरसावत्तं मत्थए अंजलिं कट्टु एवं सामि! त्ति आणाए विनएणं वयणं पडिसुणेइ, पडिसुणेत्ता हत्थिवाउयं आमंतेइ, आमंतेत्ता एवं वयासी– खिप्पामेव भो देवानुप्पिया! कूणियस्स रन्नो भिंभसारपुत्तस्स आभिसेक्कं हत्थिरयणं पडिकप्पेहि, हय गय रह पवरजोहकलियं चाउरंगिणिं सेणं सन्नाहेहि, सन्नाहेत्ता एयमाणत्तियं पच्चप्पिणाहि। तए णं से हत्थिवाउए बलवाउयस्स एयमट्ठं सोच्चा आणाए विनएणं वयणं पडिसुणेइ, पडिसुणेत्ता छेयायरिय उवएस मइ कप्पणा विकप्पेहिं सुनिउणेहिं उज्जल नेवत्थि हव्व परिवच्छियं सुसज्जं धम्मिय वम्मिय सन्नद्ध बद्धकवइयउ-प्पीलिय कच्छवच्छ गेवेज्जबद्धगल वरभूसणविरायंतं अहियतेयजुत्तं सललियवरकण्णपूरविराइयं पलंबओचूल महुयरकयंधयारं चित्तपरिच्छेयपच्छयं पहरणावरण भरिय जुद्धसज्जं सच्छत्तं सज्झयं सघंटं पंचामेलय परिमंडियाभिरामं ओसारिय जमलजुयलघंटं विज्जुपिणद्धं व कालमेहं उप्पाइयपव्वयं व चंकमंतं मत्तं गुलगुलंतं मण पवण जइणवेगं भीमं संगामियाओज्झं आभिसेक्कं हत्थिरयणं पडिकप्पेइ, पडिकप्पेत्ता हय गय रह पवरजोहकलियं चाउरंगिणिं सेणं सण्णाहेइ, सण्णहेत्ता जेणेव बलवाउए तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता एयमाणत्तियं पच्चप्पिणइ। तए णं से बलवाउए जाणसालियं सद्दावेइ, सद्दावेत्ता एवं वयासी–खिप्पामेव भो देवानुप्पिया! सुभद्दापमुहाणं देवीणं बाहिरियाए उवट्ठाणसालाए पाडियक्क पाडियक्काइं जत्ताभिमुहाइं जुत्ताइं जाणाइं उवट्ठवेहिं, उवट्ठवेत्ता एयमाणत्तियं पच्चप्पिणाहि। तए णं से जाणसालिए बलवाउयस्स एयमट्ठं आणाए विनएणं वयणं पडिसुणेइ, पडिसुणेत्ता जेणेव जाणसाला तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता जाणाइं पच्चुवेक्खेइ, पच्चुवेक्खेत्ता जाणाइं संपमज्जेइ, संपमज्जेत्ता जाणाइं संवट्टेइ, संवट्टेत्ता जाणाइं नीणेइ, नीणेत्ता जाणाणं दूसे पवीणेइ, पवीणेत्ता जाणाइं समलंकरेइ, समलंकरेत्ता जाणाइं वरभंडग मंडियाइं करेइ, करेत्ता जेणेव वाहणसाला तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता वाहणसालं अनुपविसइ, अनुपविसित्ता वाहणाइं पच्चुवेक्खेइ, पच्चुवेक्खेत्ता वाहणाइं संपमज्जेइ, संपमज्जेत्ता वाहणाइं नीणेइ, नीणेत्ता वाहणाइं अप्फालेइ, अप्फालेत्ता दूसे पवीणेइ, पवीणेत्ता वाहणाइं सम-लंकरेइ, समलंकरेत्ता वाहणाइं वरभंडग मंडियाइं करेइ, करेत्ता वाहणाइं जाणाइं जोएइ, जोएत्ता पओयलट्ठिं पओयधरए य समं आडहइ, आडहित्ता वट्टमग्गं गाहेइ, गाहेत्ता जेणेव बलवाउए तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता बलवाउयस्स एयमाणत्तियं पच्चप्पिणइ। तए णं से बलवाउए नयरगुत्तियं आमंतेइ, आमंतेत्ता एवं वयासी–खिप्पामेव भो देवानुप्पिया! चंपं नयरिं सब्भिंतरबाहिरियं आसित्त सम्मज्जिओवलित्तं जाव कारवेत्ता य एयमाणत्तियं पच्चप्पिणाहि। तए णं सेन बलवाउयस्स एयमट्ठं आणाए विनएणं वयणं पडिसुणेइ, पडिसुणेत्ता चंपं णयरिं सब्भिंतरबाहिरियं आसित्त सम्मज्जिओवलित्तं जाव कारवेत्ता य जेणेव बलवाउए तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता एयमाणत्तियं पच्चप्पिणइ। तए णं से बलवाउए कोणियस्स रन्नो भिंभसार पुत्तस्स आभिसेक्कं हत्थिरयणं पडिकप्पियं पासइ, हय गय रह पवरजोह कलियं चाउरंगिणिं सेनं सन्नाहियं पासइ, सुभद्दापमुहाण य देवीणं पडिजाणाइं उवट्ठवियाइं पासइ, चंपं नयरिं सब्भिंतर बाहिरियं जाव गंधवट्टिभूयं कयं पासइ, पासित्ता हट्ठतुट्ठ चित्तमानंदिए पीइमने परमसोमनस्सिए हरिसवस विसप्पमाण हियए जेणेव कूणिए राया भिंभसारपुत्ते तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता करयल परिग्गहियं सिरसावत्तं मत्थए अंजलिं कट्टु जएणं विजएणं बद्धावेइ, बद्धावेत्ता एवं वयासी– कप्पिए णं देवानुप्पियाणं आभिसेक्के हत्थिरयणे, हय गय रह पवरजोहकलिया य चाउरं-गिणी सेणा सन्नाहिया, सुभद्दापमुहाण य देवीणं बाहिरियाए उवट्ठाणसालाए पाडियक्क पाडियक्काइं जत्ताभिमुहाइं जुत्ताइं जाणाइं उवट्ठावियाइं, चंपानयरी सब्भिंतर बाहिरिया आसित्त सम्मज्जि-ओवलित्ता जाव गंधवट्टिभूया कया, तं निज्जंतु णं देवानुप्पिया! समणं भगवं महावीरं अभिवंदया।
Sutra Meaning : [૧] ત્યારે તે બળવ્યાપૃત, કોણિક રાજાએ આમ કહેતા, હૃષ્ટ – તુષ્ટ યાવત્‌ પ્રસન્ન હૃદયી થઈ, બે હાથ જોડીને, મસ્તકે આવર્ત્ત કરી, મસ્તકે અંજલી કરી આમ કહ્યું – હે સ્વામી ! એ પ્રમાણે વિનયથી આજ્ઞાવચનને સ્વીકારે છે. સ્વીકારીને હસ્તિ – વ્યાપૃતને આમંત્રે છે, આમંત્રીને કહ્યું – ઓ દેવાનુપ્રિય ! જલદીથી ભંભસારપુત્ર કોણિક રાજાના આભિષેક્ય હસ્તિરત્નને સજાવો. ઘોડા – હાથી – રથ – પ્રવર યોદ્ધાયુક્ત ચાતુરંગિણી સેનાને સજાવો, સજાવીને આ આજ્ઞા પાલન થયાનું નિવેદન કરો. ત્યારપછી તે હસ્તિવ્યાપૃતે બલવ્યાપૃતના આ અર્થને સાંભળીને, વિનયપૂર્વક તેમના આજ્ઞા વચનને સ્વીકારે છે. સ્વીકારીને, કુશળ આચાર્યના ઉપદેશથી ઉત્પન્ન મતિ વિકલ્પના વિકલ્પથી સુનિપુણ બુદ્ધિ વડે ઉજ્જવલ વસ્ત્ર – વેશભૂષા દ્વારા શીઘ્ર સજાવ્યો. તેનો ધાર્મિક ઉત્સવ અનુરૂપ શૃંગાર કર્યો, કવચ લગાવ્યું, કક્ષાને તેના વક્ષઃસ્થળથી કસીને બાંધ્યુ, ગળામાં હાર અને ઉત્તમ આભૂષણ પહેરાવી શોભાવ્યો. તે હાથી અધિક તેજયુક્ત થયો. સલલિત શ્રેષ્ઠ કર્ણપૂરથી શોભિત થયો. લટકતા લાંબા ઝૂલ અને ભમરાથી અંધકાર સદૃશ લાગતો, ઝૂલ ઉપર વેલ – બૂંટા ભરેલ પ્રચ્છદ વસ્ત્ર નાંખ્યુ. શસ્ત્ર તથા કવચયુક્ત તે હાથી યુદ્ધાર્થ સજ્જિત જેવો હતો. છત્ર – ધ્વજ – ઘંટ – પતાકા યુક્ત, પાંચ કલગી સહ પરિમંડિત, સુંદર લાગતો હતો. બંને તરફ બે ઘંટ લટકાવ્યા. તે હાથી વીજળી સહિત કાળા વાદળ સમાન લાગતો હતો. ઔત્પાતિક પર્વતવત્‌ ચાલતો હતો, ઉન્મત્ત અને ગુલગુલંત કરતો, મન અને પવનનો જય કરતા વેગવાળો, ભીમ, સંગ્રામિક યોગ્ય, આભિષેક્ય હસ્તિરત્નને સજાવ્યો, સજાવીને ઘોડા – હાથી – રથ – પ્રવર યોદ્ધાયુક્ત ચાતુરંગિણી સેના સજ્જ કરી, સજ્જ કરીને જ્યાં બલવ્યાપૃત હતો ત્યાં આવ્યો, આવીને આ આજ્ઞાપિત કાર્ય પૂર્ણ થયાનું નિવેદન કર્યું. ત્યારપછી તે બલવ્યાપૃતે યાનશાલિકને બોલાવ્યો, બોલાવીને આ પ્રમાણે કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિય ! જલદી સુભદ્રા આદિ રાણીને માટે બાહ્ય ઉપસ્થાન શાળામાં પ્રત્યેક – પ્રત્યેક માટે યાત્રાભિમુખ જોડેલા વાહનો ઉપસ્થાપિત કરો, કરીને મારી આ આજ્ઞા પાછી સોંપો. [૨] ત્યારે તે યાનશાલિકે બલવ્યાપૃતના આ અર્થ – વચન આજ્ઞાને વિનય વડે સ્વીકારી, સ્વીકારીને યાનશાલામાં આવીને યાનનું પ્રત્યુપ્રેક્ષણ કર્યુ, કરીને યાનની સંપ્રમાર્જના કરી, કરીને તેના પર યાનને હટાવ્યા, હટાવીને, યાનને બહાર કાઢ્યા, કાઢીને યાનના વસ્ત્રો દૂર કર્યા. કરીને યાનને સમલંકૃત્‌ કર્યા. કરીને યાનને ઉત્તમ ભૂષણોથી આભૂષિત કર્યા. કરીને યાન – વાહન જોડ્યા, જોડીને પ્રતોદલાઠી, પ્રતોદધરને સ્થાપિત કર્યો, કરીને રાજમાર્ગ પકડાવ્યો. પછી બલવ્યાપૃત પાસે આવ્યો, આવીને બલવ્યાપૃતની ઉક્ત આજ્ઞા પરિપૂર્ણ થયાની સૂચના આપી. ત્યારપછી તે બલવ્યાપૃતે નગરગુપ્તિકને આમંત્રીને કહ્યું – ઓ દેવાનુપ્રિય ! જલદીથી ચંપાનગરીને અંદરથી અને બહારથી પાણી વડે સીંચાવો, યાવત્‌ તેમ કરીને મારી આ આજ્ઞા પાછી સોંપો. ત્યારે તે નગરગુપ્તિક બલવ્યાપૃતના આ અર્થ – વચન આજ્ઞાને વિનયપૂર્વક સ્વીકારે છે, સ્વીકારીને ચંપાનગરીને અંદર અને બહારથી સીંચાવીને યાવત્‌ તેમ કરાવીને જ્યાં બલવ્યાપૃત છે, તેની પાસે આવે છે, આવીને તેમની આજ્ઞાના પાલન થયાનું નિવેદન કરે છે. ત્યારપછી તે બલવ્યાપૃત, ભંભસારપુત્ર કોણિક રાજાના આભિષેક્ય હસ્તિરત્નને સુસજ્જિત થયેલ જુએ છે. ઘોડા, હાથી યાવત્‌ સુસજ્જ કરેલ જુએ છે, સુભદ્રા આદિ રાણીના પ્રત્યેકના યાન ઉપસ્થાપિત જુએ છે, ચંપાનગરી અંદર બહારથી યાવત્‌ ગંધવર્તીભૂત કરાયેલ જુએ છે, જોઈને હૃષ્ટ – તુષ્ટ – આનંદિત ચિત્ત અને પ્રીતિયુક્ત મનવાળો યાવત્‌ પ્રસન્ન હૃદયી થઈને જ્યાં ભંભસારપુત્ર કોણિક રાજા છે ત્યાં આવે છે, આવીને બે હાથ જોડી યાવત્‌ કહે છે – આપ દેવાનુપ્રિયનો આભિષેક્ય હસ્તિરત્ન, ઘોડા – હાથી – રથ – પ્રવર યોદ્ધાયુક્ત ચાતુરંગિણી સેના સુસજ્જ થયેલ છે, સુભદ્રા આદિ રાણીઓના પ્રત્યેકને માટે બાહ્ય ઉપસ્થાન શાળામાં યાત્રાભિમુખ જોડેલ યાન ઉપસ્થાપિત કરાયેલ છે, ચંપાનગરી અંદર – બહારથી પાણી વડે સિંચિત યાવત્‌ ગંધવર્તીભૂત કરાયેલ છે, તો હે દેવાનુપ્રિય ! શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને વંદનાર્થે પધારો.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] tae nam se balavaue kunienam rannaevam vutte samane hatthatuttha chittamanamdie piimane paramasomanassie harisavasavisappamana hiyae karayalapariggahiyam sirasavattam matthae amjalim kattu evam sami! Tti anae vinaenam vayanam padisunei, padisunetta hatthivauyam amamtei, amamtetta evam vayasi– Khippameva bho devanuppiya! Kuniyassa ranno bhimbhasaraputtassa abhisekkam hatthirayanam padikappehi, haya gaya raha pavarajohakaliyam chauramginim senam sannahehi, sannahetta eyamanattiyam pachchappinahi. Tae nam se hatthivaue balavauyassa eyamattham sochcha anae vinaenam vayanam padisunei, padisunetta chheyayariya uvaesa mai kappana vikappehim suniunehim ujjala nevatthi havva parivachchhiyam susajjam dhammiya vammiya sannaddha baddhakavaiyau-ppiliya kachchhavachchha gevejjabaddhagala varabhusanavirayamtam ahiyateyajuttam salaliyavarakannapuraviraiyam palambaochula mahuyarakayamdhayaram chittaparichchheyapachchhayam paharanavarana bhariya juddhasajjam sachchhattam sajjhayam saghamtam pamchamelaya parimamdiyabhiramam osariya jamalajuyalaghamtam vijjupinaddham va kalameham uppaiyapavvayam va chamkamamtam mattam gulagulamtam mana pavana jainavegam bhimam samgamiyaojjham abhisekkam hatthirayanam padikappei, padikappetta haya gaya raha pavarajohakaliyam chauramginim senam sannahei, sannahetta jeneva balavaue teneva uvagachchhai, uvagachchhitta eyamanattiyam pachchappinai. Tae nam se balavaue janasaliyam saddavei, saddavetta evam vayasi–khippameva bho devanuppiya! Subhaddapamuhanam devinam bahiriyae uvatthanasalae padiyakka padiyakkaim jattabhimuhaim juttaim janaim uvatthavehim, uvatthavetta eyamanattiyam pachchappinahi. Tae nam se janasalie balavauyassa eyamattham anae vinaenam vayanam padisunei, padisunetta jeneva janasala teneva uvagachchhai, uvagachchhitta janaim pachchuvekkhei, pachchuvekkhetta janaim sampamajjei, sampamajjetta janaim samvattei, samvattetta janaim ninei, ninetta jananam duse pavinei, pavinetta janaim samalamkarei, samalamkaretta janaim varabhamdaga mamdiyaim karei, karetta jeneva vahanasala teneva uvagachchhai, uvagachchhitta vahanasalam anupavisai, anupavisitta vahanaim pachchuvekkhei, pachchuvekkhetta vahanaim sampamajjei, sampamajjetta vahanaim ninei, ninetta vahanaim apphalei, apphaletta duse pavinei, pavinetta vahanaim sama-lamkarei, samalamkaretta vahanaim varabhamdaga mamdiyaim karei, karetta vahanaim janaim joei, joetta paoyalatthim paoyadharae ya samam adahai, adahitta vattamaggam gahei, gahetta jeneva balavaue teneva uvagachchhai, uvagachchhitta balavauyassa eyamanattiyam pachchappinai. Tae nam se balavaue nayaraguttiyam amamtei, amamtetta evam vayasi–khippameva bho devanuppiya! Champam nayarim sabbhimtarabahiriyam asitta sammajjiovalittam java karavetta ya eyamanattiyam pachchappinahi. Tae nam sena balavauyassa eyamattham anae vinaenam vayanam padisunei, padisunetta champam nayarim sabbhimtarabahiriyam asitta sammajjiovalittam java karavetta ya jeneva balavaue teneva uvagachchhai, uvagachchhitta eyamanattiyam pachchappinai. Tae nam se balavaue koniyassa ranno bhimbhasara puttassa abhisekkam hatthirayanam padikappiyam pasai, haya gaya raha pavarajoha kaliyam chauramginim senam sannahiyam pasai, subhaddapamuhana ya devinam padijanaim uvatthaviyaim pasai, champam nayarim sabbhimtara bahiriyam java gamdhavattibhuyam kayam pasai, pasitta hatthatuttha chittamanamdie piimane paramasomanassie harisavasa visappamana hiyae jeneva kunie raya bhimbhasaraputte teneva uvagachchhai, uvagachchhitta karayala pariggahiyam sirasavattam matthae amjalim kattu jaenam vijaenam baddhavei, baddhavetta evam vayasi– Kappie nam devanuppiyanam abhisekke hatthirayane, haya gaya raha pavarajohakaliya ya chauram-gini sena sannahiya, subhaddapamuhana ya devinam bahiriyae uvatthanasalae padiyakka padiyakkaim jattabhimuhaim juttaim janaim uvatthaviyaim, champanayari sabbhimtara bahiriya asitta sammajji-ovalitta java gamdhavattibhuya kaya, tam nijjamtu nam devanuppiya! Samanam bhagavam mahaviram abhivamdaya.
Sutra Meaning Transliteration : [1] tyare te balavyaprita, konika rajae ama kaheta, hrishta – tushta yavat prasanna hridayi thai, be hatha jodine, mastake avartta kari, mastake amjali kari ama kahyum – he svami ! E pramane vinayathi ajnyavachanane svikare chhe. Svikarine hasti – vyapritane amamtre chhe, amamtrine kahyum – o devanupriya ! Jaladithi bhambhasaraputra konika rajana abhishekya hastiratnane sajavo. Ghoda – hathi – ratha – pravara yoddhayukta chaturamgini senane sajavo, sajavine a ajnya palana thayanum nivedana karo. Tyarapachhi te hastivyaprite balavyapritana a arthane sambhaline, vinayapurvaka temana ajnya vachanane svikare chhe. Svikarine, kushala acharyana upadeshathi utpanna mati vikalpana vikalpathi sunipuna buddhi vade ujjavala vastra – veshabhusha dvara shighra sajavyo. Teno dharmika utsava anurupa shrimgara karyo, kavacha lagavyum, kakshane tena vakshahsthalathi kasine bamdhyu, galamam hara ane uttama abhushana paheravi shobhavyo. Te hathi adhika tejayukta thayo. Salalita shreshtha karnapurathi shobhita thayo. Latakata lamba jhula ane bhamarathi amdhakara sadrisha lagato, jhula upara vela – bumta bharela prachchhada vastra namkhyu. Shastra tatha kavachayukta te hathi yuddhartha sajjita jevo hato. Chhatra – dhvaja – ghamta – pataka yukta, pamcha kalagi saha parimamdita, sumdara lagato hato. Bamne tarapha be ghamta latakavya. Te hathi vijali sahita kala vadala samana lagato hato. Autpatika parvatavat chalato hato, unmatta ane gulagulamta karato, mana ane pavanano jaya karata vegavalo, bhima, samgramika yogya, abhishekya hastiratnane sajavyo, sajavine ghoda – hathi – ratha – pravara yoddhayukta chaturamgini sena sajja kari, sajja karine jyam balavyaprita hato tyam avyo, avine a ajnyapita karya purna thayanum nivedana karyum. Tyarapachhi te balavyaprite yanashalikane bolavyo, bolavine a pramane kahyum – he devanupriya ! Jaladi subhadra adi ranine mate bahya upasthana shalamam pratyeka – pratyeka mate yatrabhimukha jodela vahano upasthapita karo, karine mari a ajnya pachhi sompo. [2] tyare te yanashalike balavyapritana a artha – vachana ajnyane vinaya vade svikari, svikarine yanashalamam avine yananum pratyuprekshana karyu, karine yanani sampramarjana kari, karine tena para yanane hatavya, hatavine, yanane bahara kadhya, kadhine yanana vastro dura karya. Karine yanane samalamkrit karya. Karine yanane uttama bhushanothi abhushita karya. Karine yana – vahana jodya, jodine pratodalathi, pratodadharane sthapita karyo, karine rajamarga pakadavyo. Pachhi balavyaprita pase avyo, avine balavyapritani ukta ajnya paripurna thayani suchana api. Tyarapachhi te balavyaprite nagaraguptikane amamtrine kahyum – o devanupriya ! Jaladithi champanagarine amdarathi ane baharathi pani vade simchavo, yavat tema karine mari a ajnya pachhi sompo. Tyare te nagaraguptika balavyapritana a artha – vachana ajnyane vinayapurvaka svikare chhe, svikarine champanagarine amdara ane baharathi simchavine yavat tema karavine jyam balavyaprita chhe, teni pase ave chhe, avine temani ajnyana palana thayanum nivedana kare chhe. Tyarapachhi te balavyaprita, bhambhasaraputra konika rajana abhishekya hastiratnane susajjita thayela jue chhe. Ghoda, hathi yavat susajja karela jue chhe, subhadra adi ranina pratyekana yana upasthapita jue chhe, champanagari amdara baharathi yavat gamdhavartibhuta karayela jue chhe, joine hrishta – tushta – anamdita chitta ane pritiyukta manavalo yavat prasanna hridayi thaine jyam bhambhasaraputra konika raja chhe tyam ave chhe, avine be hatha jodi yavat kahe chhe – Apa devanupriyano abhishekya hastiratna, ghoda – hathi – ratha – pravara yoddhayukta chaturamgini sena susajja thayela chhe, subhadra adi raniona pratyekane mate bahya upasthana shalamam yatrabhimukha jodela yana upasthapita karayela chhe, champanagari amdara – baharathi pani vade simchita yavat gamdhavartibhuta karayela chhe, to he devanupriya ! Shramana bhagavamta mahavirane vamdanarthe padharo.