Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1104062
Scripture Name( English ): Bhagavati Translated Scripture Name : ભગવતી સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

शतक-१२

 Translated Chapter :

શતક-૧૨
Section : उद्देशक-१० आत्मा Translated Section : ઉદ્દેશક-૧૦ આત્મા
Sutra Number : 562 Category : Ang-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] आया भंते! रयणप्पभा पुढवी? अन्ना रयणप्पभा पुढवी? गोयमा! रयणप्पभा पुढवी सिय आया, सिय नोआया, सिय अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–रयणप्पभा पुढवी सिय आया, सिय नोआया, सिय अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य? गोयमा! अप्पणो आदिट्ठे आया, परस्स आदिट्ठे नोआया, तदुभयस्स आदिट्ठे अवत्तव्वं–रयणप्पभा पुढवी आयाति य नोआयाति य। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–रयणप्पभा पुढवी सिय आया, सिय नोआया, सिय अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य। आया भंते! सक्करप्पभा पुढवी? जहा रयणप्पभा पुढवी तहा सक्करप्पभावि। एवं जाव अहेसत्तमा। आया भंते! सोहम्मे कप्पे–पुच्छा। गोयमा! सोहम्मे कप्पे सिय आया सिय नोआया, सिय अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य। से केणट्ठेणं भंते! जाव आयाति य नोआयाति य? गोयमा! अप्पणो आइट्ठं आया, परस्स आइट्ठे नोआया, तदुभयस्स आइट्ठे अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य। से तेणट्ठेणं तं चेव जाव आयाति य नोआयाति य। एवं जाव अच्चुए कप्पे। आया भंते! गेवेज्जविमाने? अन्ने गेवेज्जविमाने? एवं जहा रयणप्पभा तहेव। एवं अनुत्तरविमाना वि। एवं ईसिपब्भारा वि। आया भंते! परमाणुपोग्गले? अन्ने परमाणुपोग्गले? एवं जहा सोहम्मे तहा परमाणुपोग्गले वि भाणियव्वे। आया भंते! दुपएसिए खंधे? अन्ने दुपएसिए खंधे? गोयमा! दुपएसिए खंधे १. सिय आया २. सिय नोआया ३. सिय अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य ४. सिय आया य नोआया य ५. सिय आया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य ६. सिय नोआया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य। से केणट्ठेणं भंते! एवं तं चेव जाव नोआया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य? गोयमा! १. अप्पणो आदिट्ठे आया २. परस्स आदिट्ठे नोआया ३. तदुभयस्स आदिट्ठे अवत्तव्वं दुपएसिए खंधे– आयाति य नोआयाति य ४. देसे आदिट्ठे सब्भावपज्जवे देसे आदिट्ठे असब्भाव-पज्जवे दुप्पएसिए खंधे आया य नोआया य ५. देसे आदिट्ठे सब्भावपज्जवे देसे आदिट्ठे तदुभय-पज्जवे दुपएसिए खंधे आया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य ६. देसे आदिट्ठे असब्भावप-ज्जवे देसे आदिट्ठे तदुभयपज्जवे दुपएसिए खंधे नोआया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य। से तेणट्ठेणं तं चेव जाव नोआया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य। आया भंते! तिपएसिए खंधे? अन्ने तिपएसिए खंधे? गोयमा! तिपएसिए खंधे १. सिय आया २. सिय नोआया ३. सिय अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य ४. सिय आया य नोआया य ५. सिय आया य नोआयाओ य ६. सिय आयाओ य नोआया य ७. सिय आया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य ८. सिय आया य अवत्तव्वाइं–आयाओ य नोआयाओ य ९. सिय आयाओ य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य १. सिय नोआया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य ११. सिय नोआया य अवत्तव्वाइं–आयाओ य नोआयाओ य १२. सिय नोआयाओ य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य १३. सिय आया य नोआया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–तिपएसिए खंधे सिय आया–एवं चेव उच्चारेयव्वं जाव सिय आया य नोआया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य? गोयमा! १. अप्पणो आदिट्ठे आया २. परस्स आदिट्ठे नोआया ३. तदुभयस्स आदिट्ठे अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य ४. देसे आदिट्ठे सब्भावपज्जवे देसे आदिट्ठे असब्भावपज्जवे तिपएसिए खंधे आया य नोआया य ५. देसे आदिट्ठे सब्भावपज्जवे देसा आदिट्ठा असब्भावपज्जवा तिपएसिए खंधे आया य नोआया य ६. देसा आदिट्ठा सब्भावपज्जवा देसे आदिट्ठे असब्भावपज्जवे तिपए-सिए खंधे आयाओ य नोआया य ७. देसे आदिट्ठे सब्भावपज्जवे देसे आदिट्ठे तदुभयपज्जवे तिपएसिए खंधे आया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य ८. देसे आदिट्ठे सब्भावपज्जवे देसा आदिट्ठा तदुभयपज्जवा तिपएसिए खंधे आया य अवत्तव्वाइं–आयाओ य नोआयाओ य ९. देसा आदिट्ठा सब्भावपज्जवा देसे आदिट्ठे तदुभयपज्जवे तिपएसिए खंधे आयाओ य अवत्तव्वं–आयाति य नो-आयाति य १०. देसे आदिट्ठे असब्भावपज्जवे देसे आदिट्ठे तदुभयपज्जवे तिपएसिए खंधे नोआया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य ११. देसे आदिट्ठे असब्भावपज्जवे देसा आदिट्ठा तदुभयपज्जवा तिपएसिए खंधे नोआया य अवत्तव्वाइं–आयाओ य नोआयाओ य १२. देसा आदिट्ठा असब्भावपज्जवा देसे आदिट्ठे तदुभयपज्जवे तिपएसिए खंधे नोआयाओ य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य १३. देसे आदिट्ठे सब्भावपज्जवे देसे आदिट्ठे असब्भावपज्जवे देसे आदिट्ठे तदुभयपज्जवे तिपएसिए खंधे आया य नोआया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–तिपएसिए खंधे सिय आया तं चेव जाव नोआयाति य। आया भंते! चउप्पएसिए खंधे? अन्ने चउप्पएसिए खंधे? गोयमा! चउप्पएसिए खंधे १. सिय आया २. सिय नोआया ३. सिय अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य ४-७. सिय आया य नोआया य ८-११. सिय आया य अवत्तव्वं १२-१५. सिय नोआया य अवत्तव्वं १६. सिय आया य नोआया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य १७. सिय आया य नोआया य अवत्तव्वाइं–आयाओ य नोआयाओ य १८. सिय आया य नोआयाओ य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य १९. सिय आयाओ य नोआया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–चउप्पएसिए खंधे सिय आया य नोआया य अवत्तव्वं–तं चेव अट्ठे पडिउच्चारेयव्वं? गोयमा! १. अप्पणो आदिट्ठे आया २. परस्स आदिट्ठे नोआया ३. तदुभयस्स आदिट्ठे अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य ४-७. देसे आदिट्ठे सब्भावपज्जवे देसे आदिट्ठे असब्भावपज्जवे चउभंगो ८-११. सब्भावेणं तदुभयेण य चउभंगो १२-१५. असब्भावेणं तदुभयेण य चउभंगो १६. देसे आदिट्ठे सब्भावपज्जवे देसे आदिट्ठे असब्भावपज्जवे देसे आदिट्ठे तदुभयपज्जवे चउप्पएसिए खंधे आया य नोआया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य १७. देसे आदिट्ठे सब्भावपज्जवे देसे आदिट्ठे असब्भावपज्जवे देसा आदिट्ठा तदुभयपज्जवा चउप्पएसिए खंधे आया य नोआया य अवत्तव्वाइं–आयाओ य नोआयाओ य १८. देसे आदिट्ठे सब्भावपज्जवे देसा आदिट्ठा असब्भावपज्जवा देसे आदिट्ठे तदुभयपज्जवे चउप्पएसिए खंधे आया य नोआयाओ य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य १९. देसा आदिट्ठा सब्भावपज्जवा देसे आदिट्ठे असब्भावपज्जवे देसे आदिट्ठे तदुभयपज्जवे चउप्पएसिए खंधे आयाओ य नोआया य अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–चउप्पएसिए खंधे सिय आया सिय नोआया सिय अवत्तव्वं–निक्खेवे ते चेव भंगा उच्चारेयव्वा जाव आयाति य नोआयाति य। आया भंते! पंचपएसिए खंधे? अन्ने पंचपएसिए खंधे? गोयमा! पंचपएसिए खंधे १. सिय आया २. सिय नोआया ३. सिय अवत्तव्वं–आयाति य नोआयाति य ४-७. सिय आया य नोआया य ८-११. सिय आया य अवत्तव्वं १२-१५. नोआया य अवत्तव्वेण य १६. सिय आया य नोआया य अवत्तव्वं १७. सिय आया य नोआया य अवत्तव्वाइं १८. सिय आया य नोआयाओ य अवत्तव्वं १९. सिय आया य नोआयाओ य अवत्तव्वाइं २. सिय आयाओ य नोआया य अवत्तव्वं २१. सिय आयाओ य नोआया य अवत्तव्वाइं २२. सिय आयाओ य नोआयाओ य अवत्तव्वं। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–पंचपएसिए खंधे सिय आया जाव सिय आयाओ य नोआयाओ य अवत्तव्वं? गोयमा! १. अप्पणो आदिट्ठे आया २. परस्स आदिट्ठे नोआया ३. तदुभयस्स आदिट्ठे अवत्तव्वं ४. देसे आदिट्ठे सब्भावपज्जवे देसे आदिट्ठे असब्भावपज्जवे–एवं दुयगसंजोगे सव्वे पडंति, तियसंजोगे एक्को न पडइ। छप्पएसियस्स सव्वे पडंति। जहा छप्पएसिए एवं जाव अनंतपएसिए। सेवं भंते! सेवं भंते! त्ति जाव विहरइ।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! રત્નપ્રભા પૃથ્વી આત્મરૂપ છે કે અન્યરૂપ ? ગૌતમ ! રત્નપ્રભા કથંચિત્‌ આત્મરૂપ છે, કથંચિત્‌ આત્મરૂપ નથી. કથંચિત અવક્તવ્ય છે. ભગવન્‌ ! આપ કયા કારણથી આમ કહો છો ? ગૌતમ ! પોતાના પોતાના સ્વરૂપથી આત્મરૂપ છે. પર સ્વરૂપથી નો – આત્મરૂપ છે. ઉભયરૂપની વિવક્ષાથી અવક્તવ્ય છે અર્થાત્‌ રત્નપ્રભા પૃથ્વી સત્‌ – અસત્‌ રૂપ હોવાથી, એ પ્રમાણે કહ્યું છે. ભગવન્‌ ! શર્કરાપ્રભા પૃથ્વી આત્મરૂપ છે ?૦ જેમ રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં કહ્યું, તેમ શર્કરાપ્રભામાં પણ જાણવુ. એ પ્રમાણે યાવત્‌ અધઃસપ્તમી સુધી કહેવું. ભગવન્‌! સૌધર્મકલ્પ આત્મરૂપ છે?. ગૌતમ! સૌધર્મકલ્પ કથંચિત આત્મરૂપ છે, કથંચિત નોઆત્મરૂપ છે યાવત્‌ તે અવક્તવ્ય છે. ભગવન્‌ ! એમ કેમ કહો છો ? ગૌતમ ! પોતાને આશ્રીને તે આત્મરૂપ છે, બીજાને આશ્રીને તે નોઆત્મરૂપ છે, તદુભયને આશ્રીને અવક્તવ્ય છે કેમ કે આત્મરૂપ – નોઆત્મરૂપ છે. તેથી એમ કહ્યું છે. એ પ્રમાણે અચ્યુતકલ્પ પર્યન્ત કહેવું. ભગવન્‌ ! ગ્રેવેયક વિમાન આત્મરૂપ છે કે તેથી ભિન્ન છે ? જેમ રત્નપ્રભામાં કહ્યું તેમ અહીં કહેવું, એ પ્રમાણે અનુત્તર વિમાનમાં પણ કહેવું, એ રીતે ઇષત્‌ પ્રાગ્ભારામાં પણ કહેવુ. ભગવન્‌ ! પરમાણુ પુદ્‌ગલ આત્મરૂપ છે કે તેથી અન્ય છે ? જેમ સૌધર્મકલ્પમાં કહ્યું, તેમ પરમાણુ પુદ્‌ગલમાં પણ કહેવું. ભગવન્‌ ! દ્વિપ્રદેશિક સ્કંધ આત્મરૂપ છે કે અન્ય છે ? ગૌતમ ! દ્વિપ્રદેશિક સ્કંધ ૧.કથંચિત આત્મરૂપ છે, ૨. કથંચિત નો આત્મરૂપ છે, ૩. કથંચિત અવક્તવ્ય છે કેમ કે આત્મ – નોઆત્મ રૂપ છે, ૪. કથંચિત આત્મરૂપ છે અને નોઆત્મરૂપ છે, ૫.કથંચિત આત્મરૂપ છે અને આત્મ – નોઆત્મરૂપ હોવાથી અવક્તવ્ય છે. ૬. કથંચિત નોઆત્મરૂપ છે અને આત્મ – નોઆત્મરૂપ હોવાથી અવક્તવ્ય છે. એમ છ ભંગ છે. ભગવન્‌ ! આમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ! ૧. દ્વિપ્રદેશી સ્કંધ પોતાને આશ્રીને આત્મરૂપ છે. ૨.બીજાને આશ્રીને નોઆત્મરૂપ છે. ૩.તદુભયને આશ્રીને દ્વિપ્રદેશી સ્કંધ આત્મરૂપ – નોઆત્મરૂપ હોવાથી અવ્યક્ત છે. ૪. એક દેશને આશ્રીને સદ્‌ભાવ પર્યાયમાં, એક દેશને આશ્રીને અસદ્‌ભાવ પર્યાયમાં દ્વિપ્રદેશિક સ્કંધ આત્મરૂપ અને નોઆત્મરૂપ છે. ૫. એક દેશને આશ્રીને સદ્‌ભાવ પર્યાયમાં, દેશને આશ્રીને તદુભય પર્યાયમાં દ્વિપ્રદેશિક સ્કંધ આત્મરૂપ અને આત્મ – નોઆત્મથી અવક્તવ્ય છે. ૬. એક દેશને આશ્રીને અસદ્‌ભાવ પર્યાયમાં અને બીજા દેશને આશ્રીને તદુભય પર્યાયમાં દ્વિપ્રદેશિક સ્કંધ નોઆત્મરૂપ અને આત્મ – નોઆત્મથી અવક્તવ્ય છે તેથી ઉપર મુજબ કહેલ છે. ભગવન્‌ ! ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ આત્મરૂપ છે કે તેથી અન્ય ? ગૌતમ ! ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ ૧. કથંચિત આત્મરૂપ છે, ૨. કથંચિત નોઆત્મરૂપ છે, ૩. કથંચિત આત્મ – નોઆત્મથી અવક્તવ્ય છે, ૪. કથંચિત આત્મ અને નોઆત્મરૂપ છે, ૫. કથંચિત આત્મરૂપ અને નોઆત્માઓ રૂપ છે, ૬. કથંચિત આત્માઓ રૂપ અને નોઆત્મરૂપ છે, ૭. કથંચિત આત્મા રૂપ અને આત્મા – નોઆત્માથી અવક્તવ્ય છે, ૮. કથંચિત એક આત્મરૂપ અને આત્માઓ – નોઆત્માઓથી અવક્તવ્ય છે. ૯. કથંચિત આત્માઓ રૂપ અને આત્મ – નોઆત્મથી અવક્તવ્ય છે. ૧૦. કથંચિત નોઆત્મરૂપ અને આત્મ – નોઆત્મથી અવક્તવ્ય છે. ૧૧. કથંચિત આત્મરૂપ અને આત્માઓ – નોઆત્માઓથી અવક્તવ્ય છે. ૧૨. કથંચિત નોઆત્માઓ રૂપ અને આત્મ – નોઆત્મથી અવક્તવ્ય છે. ૧૩. કથંચિત આત્મ અને નોઆત્મ અને અવક્તવ્ય છે. ભગવન્‌ ! એમ કેમ કહો છો કે ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ આ પ્રમાણે છે ? ગૌતમ ! ૧. આત્માદૃષ્ટિથી આત્મરૂપ છે. ૨. પરાદૃષ્ટિથી નોઆત્મરૂપ છે. ૩. તદુભયાદૃષ્ટિથી અવક્તવ્ય છે. ૪. દેશાદૃષ્ટિથી સદ્‌ભાવ પર્યાયમાં, દેશાદૃષ્ટિથી અસદ્‌ભાવ પર્યાયમાં ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ આત્મ અને નોઆત્મ રૂપ છે. ૫. દેશાદૃષ્ટિથી સદ્‌ભાવ પર્યાયમાં, દેશાદૃષ્ટિથી અસદ્‌ભાવ પર્યાયમાં ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ અનેક આત્મ – નોઆત્મ છે. ૬. દેશાદૃષ્ટિથી સદ્‌ભાવ પર્યાયમાં, દેશાદૃષ્ટિથી અસદ્‌ભાવ પર્યાયમાં ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ આત્મ અને અનેક નોઆત્મરૂપ છે. ૭. દેશાદૃષ્ટિ સદ્‌ભાવ પર્યાયમાં, દેશાદૃષ્ટિ તદુભય પર્યાયમાં ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ આત્મ અને અવક્તવ્ય છે. ૮. દેશાદૃષ્ટિથી સદ્‌ભાવ પર્યાયમાં દેશાદૃષ્ટિથી તદુભય પર્યાયમાં ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ આત્મ અને અનેક અવક્તવ્યો રૂપ છે. ૯. દેશાદૃષ્ટિથી સદ્‌ભાવ પર્યાયમાં, દેશાદૃષ્ટિથી તદુભય પર્યાયમાં ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ અનેક આત્મારૂપ અને અવક્તવ્ય છે. ૧૦. આ ત્રણ ભંગો છે. એક દેશ આદેશથી અસદ્‌ભાવ પર્યાય, એક દેશ આદેશથી તદુભય પર્યાય ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ નોઆત્મરૂપ અને અવક્તવ્ય છે. ૧૧. એક દેશથી આદેશથી અસદ્‌ભાવ પર્યાય, અનેક દેશ આદેશથી તદુભય પર્યાય ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ, નોઆત્મા અને અવક્તવ્ય છે. ૧૨. અનેક દેશ આદેશથી અસદ્‌ભાવ પર્યાય, એક દેશ આદેશથી તદુભય પર્યાય ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ અનેક નોઆત્મારૂપ અને અવક્તવ્ય છે. ૧૩. એક દેશ આદેશથી સદ્‌ભાવ પર્યાય, એક દેશ આદેશથી અસદ્‌ભાવ પર્યાય, એકદેશ આદેશથી અસદ્‌ભાવ પર્યાય, એકદેશ આદેશથી તદુભય પર્યાયે ત્રિપ્રદેશિક સ્કંધ આત્મરૂપ અને નોઆત્મરૂપ અને અવક્તવ્ય છે. હે ગૌતમ ! તેથી આ ઉપર પ્રમાણે કહ્યું છે. ભગવન્‌ ! ચતુઃપ્રદેશિક સ્કંધ આત્મરૂપ છે કે અન્ય છે? હે ગૌતમ ! ચતુઃપ્રદેશિક સ્કંધ ૧. કથંચિત આત્મરૂપ છે. ૨. કથંચિત નોઆત્મરૂપ છે. ૩. કથંચિત આત્મા – નોઆત્માથી અવક્તવ્ય છે. ૪. કથંચિત આત્મ અને નોઆત્મા છે. ૫ થી ૮. કથંચિત આત્મ અને અવક્તવ્ય, ૯ થી ૧૨. કથંચિત નોઆત્મા અને અવક્તવ્ય. ૧૩ થી ૧૬. કથંચિત આત્મા, નોઆત્મ અને એક અવક્તવ્ય. ૧૭. કથંચિત આત્મ, નોઆત્મા, અનેક અવક્તવ્ય. ૧૮. કથંચિત આત્મા, અનેક નોઆત્મા અને અવક્તવ્ય. ૧૯. કથંચિત અનેક આત્મા, નો આત્મા, અવક્તવ્ય. ભગવન્‌ ! એમ કેમ કહ્યું કે ચતુઃપ્રદેશિક સ્કંધ આ રીતે છે? હે ગૌતમ ! ૧. આત્માદૃષ્ટિથી આત્મરૂપ છે, ૨. પરાદૃષ્ટિથી નોઆત્મરૂપ છે, ૩. તદુભયાદૃષ્ટિથી અવક્તવ્ય છે, ૪ થી ૧૬. એકદેશા દૃષ્ટિથી સદ્‌ભાવપર્યાયમાં એકદેશા દૃષ્ટિથી અસદ્‌ભાવ પર્યાયમાં ચાર ભંગ છે. સદ્‌ભાવ પર્યાયથી તદુભય વડે ચાર ભંગ, અસદ્‌ભાવથી તદુભય વડે ચાર ભંગ, એકદેશ આદિષ્ટથી સદ્‌ભાવ પર્યાયમાં, એકદેશા દૃષ્ટિથી અસદ્‌ભાવ પર્યાયમાં, એકદેશા દિષ્ટથી તદુભયપર્યાયમાં ચતુઃપ્રદેશિક સ્કંધમાં આત્મા, નોઆત્મા, અવક્તવ્ય, એકદેશા દિષ્ટ સદ્‌ભાવપર્યાયમાં એકદેશા દિષ્ટથી અસદ્‌ભાવ પર્યાયમાં, અનેક દેશાદિષ્ટથી તદુભય પર્યાયમાં ચતુઃપ્રદેશિક સ્કંધમાં આત્મા, નોઆત્મા, અનેક અવક્તવ્ય છે. ૧૮. દેશાદિષ્ટથી સદ્‌ભાવપર્યાયમાં, અનેક દેશાદિષ્ટથી અસદ્‌ભાવ પર્યાયમાં, દેશાદિષ્ટથી તદુભય પર્યાયમાં, ચતુઃપ્રદેશિક સ્કંધ આત્મા, અનેક નોઆત્મા, અવક્તવ્ય છે. ૧૯. અનેક દેશાદિષ્ટથી સદ્‌ભાવપર્યાય, એકદેશાદિષ્ટ અસદ્‌ભાવ પર્યાય, એક દેશાદિષ્ટ તદુભય પર્યાય ચતુઃપ્રદેશિક સ્કંધ અનેક આત્મા, નોઆત્મા, અવક્તવ્ય છે. તેથી હે ગૌતમ ! ચતુઃપ્રદેશિક સ્કંધ ઉપર મુજબ કહેલ છે. ભગવન્‌ ! પંચપ્રદેશિક સ્કંધ આત્મરૂપ છે કે અન્ય છે ? ગૌતમ ! પંચપ્રદેશિક સ્કંધ ૧. કથંચિત આત્મરૂપ છે, ૨. કથંચિત નોઆત્મરૂપ છે, ૩. કથંચિત અવક્તવ્ય છે, ૪ થી ૭. કથંચિત આત્મરૂપ, નોઆત્મરૂપ, છે. ૮ થી ૧૧. કથંચિત આત્મરૂપ અને અવક્તવ્ય, ૧૨ થી ૧૫. કથંચિત નોઆત્મરૂપ અને અવક્તવ્ય.ત્રિકસંયોગીઆઠ ભંગમાંથી ક આઠમો ભંગ ઘટિત થતો નથી. ભગવન્‌ ! એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ ! ૧. પંચપ્રદેશિક સ્કંધ આત્માદિષ્ટથી આત્મરૂપ, ૨. પરાદિષ્ટથી નોઆત્મારૂપ, ૩. તદુભયાદિષ્ટથી અવક્તવ્ય, –. દેશાદિષ્ટથી સદ્‌ભાવ પર્યાય, દેશાદિષ્ટથી અસદ્‌ભાવ પર્યાય, એ પ્રમાણે દ્વિકસંયોગી બધા ભંગ થાય છે. ત્રિકસંયોગમાં એક ભંગ ન કહેવો. છપ્રદેશી સ્કંધમાં બધા ભંગ થાય છે. જેમ છપ્રદેશી છે. તેમ યાવત્‌ અનંતપ્રદેશી સ્કંધ જાણવા. ભગવન્‌ ! તે એમ જ છે. તે એમ જ છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] aya bhamte! Rayanappabha pudhavi? Anna rayanappabha pudhavi? Goyama! Rayanappabha pudhavi siya aya, siya noaya, siya avattavvam–ayati ya noayati ya. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–rayanappabha pudhavi siya aya, siya noaya, siya avattavvam–ayati ya noayati ya? Goyama! Appano aditthe aya, parassa aditthe noaya, tadubhayassa aditthe avattavvam–rayanappabha pudhavi ayati ya noayati ya. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–rayanappabha pudhavi siya aya, siya noaya, siya avattavvam–ayati ya noayati ya. Aya bhamte! Sakkarappabha pudhavi? Jaha rayanappabha pudhavi taha sakkarappabhavi. Evam java ahesattama. Aya bhamte! Sohamme kappe–puchchha. Goyama! Sohamme kappe siya aya siya noaya, siya avattavvam–ayati ya noayati ya. Se kenatthenam bhamte! Java ayati ya noayati ya? Goyama! Appano aittham aya, parassa aitthe noaya, tadubhayassa aitthe avattavvam–ayati ya noayati ya. Se tenatthenam tam cheva java ayati ya noayati ya. Evam java achchue kappe. Aya bhamte! Gevejjavimane? Anne gevejjavimane? Evam jaha rayanappabha taheva. Evam anuttaravimana vi. Evam isipabbhara vi. Aya bhamte! Paramanupoggale? Anne paramanupoggale? Evam jaha sohamme taha paramanupoggale vi bhaniyavve. Aya bhamte! Dupaesie khamdhe? Anne dupaesie khamdhe? Goyama! Dupaesie khamdhe 1. Siya aya 2. Siya noaya 3. Siya avattavvam–ayati ya noayati ya 4. Siya aya ya noaya ya 5. Siya aya ya avattavvam–ayati ya noayati ya 6. Siya noaya ya avattavvam–ayati ya noayati ya. Se kenatthenam bhamte! Evam tam cheva java noaya ya avattavvam–ayati ya noayati ya? Goyama! 1. Appano aditthe aya 2. Parassa aditthe noaya 3. Tadubhayassa aditthe avattavvam dupaesie khamdhe– ayati ya noayati ya 4. Dese aditthe sabbhavapajjave dese aditthe asabbhava-pajjave duppaesie khamdhe aya ya noaya ya 5. Dese aditthe sabbhavapajjave dese aditthe tadubhaya-pajjave dupaesie khamdhe aya ya avattavvam–ayati ya noayati ya 6. Dese aditthe asabbhavapa-jjave dese aditthe tadubhayapajjave dupaesie khamdhe noaya ya avattavvam–ayati ya noayati ya. Se tenatthenam tam cheva java noaya ya avattavvam–ayati ya noayati ya. Aya bhamte! Tipaesie khamdhe? Anne tipaesie khamdhe? Goyama! Tipaesie khamdhe 1. Siya aya 2. Siya noaya 3. Siya avattavvam–ayati ya noayati ya 4. Siya aya ya noaya ya 5. Siya aya ya noayao ya 6. Siya ayao ya noaya ya 7. Siya aya ya avattavvam–ayati ya noayati ya 8. Siya aya ya avattavvaim–ayao ya noayao ya 9. Siya ayao ya avattavvam–ayati ya noayati ya 1. Siya noaya ya avattavvam–ayati ya noayati ya 11. Siya noaya ya avattavvaim–ayao ya noayao ya 12. Siya noayao ya avattavvam–ayati ya noayati ya 13. Siya aya ya noaya ya avattavvam–ayati ya noayati ya. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–tipaesie khamdhe siya aya–evam cheva uchchareyavvam java siya aya ya noaya ya avattavvam–ayati ya noayati ya? Goyama! 1. Appano aditthe aya 2. Parassa aditthe noaya 3. Tadubhayassa aditthe avattavvam–ayati ya noayati ya 4. Dese aditthe sabbhavapajjave dese aditthe asabbhavapajjave tipaesie khamdhe aya ya noaya ya 5. Dese aditthe sabbhavapajjave desa adittha asabbhavapajjava tipaesie khamdhe aya ya noaya ya 6. Desa adittha sabbhavapajjava dese aditthe asabbhavapajjave tipae-sie khamdhe ayao ya noaya ya 7. Dese aditthe sabbhavapajjave dese aditthe tadubhayapajjave tipaesie khamdhe aya ya avattavvam–ayati ya noayati ya 8. Dese aditthe sabbhavapajjave desa adittha tadubhayapajjava tipaesie khamdhe aya ya avattavvaim–ayao ya noayao ya 9. Desa adittha sabbhavapajjava dese aditthe tadubhayapajjave tipaesie khamdhe ayao ya avattavvam–ayati ya no-ayati ya 10. Dese aditthe asabbhavapajjave dese aditthe tadubhayapajjave tipaesie khamdhe noaya ya avattavvam–ayati ya noayati ya 11. Dese aditthe asabbhavapajjave desa adittha tadubhayapajjava tipaesie khamdhe noaya ya avattavvaim–ayao ya noayao ya 12. Desa adittha asabbhavapajjava dese aditthe tadubhayapajjave tipaesie khamdhe noayao ya avattavvam–ayati ya noayati ya 13. Dese aditthe sabbhavapajjave dese aditthe asabbhavapajjave dese aditthe tadubhayapajjave tipaesie khamdhe aya ya noaya ya avattavvam–ayati ya noayati ya. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–tipaesie khamdhe siya aya tam cheva java noayati ya. Aya bhamte! Chauppaesie khamdhe? Anne chauppaesie khamdhe? Goyama! Chauppaesie khamdhe 1. Siya aya 2. Siya noaya 3. Siya avattavvam–ayati ya noayati ya 4-7. Siya aya ya noaya ya 8-11. Siya aya ya avattavvam 12-15. Siya noaya ya avattavvam 16. Siya aya ya noaya ya avattavvam–ayati ya noayati ya 17. Siya aya ya noaya ya avattavvaim–ayao ya noayao ya 18. Siya aya ya noayao ya avattavvam–ayati ya noayati ya 19. Siya ayao ya noaya ya avattavvam–ayati ya noayati ya. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–chauppaesie khamdhe siya aya ya noaya ya avattavvam–tam cheva atthe padiuchchareyavvam? Goyama! 1. Appano aditthe aya 2. Parassa aditthe noaya 3. Tadubhayassa aditthe avattavvam–ayati ya noayati ya 4-7. Dese aditthe sabbhavapajjave dese aditthe asabbhavapajjave chaubhamgo 8-11. Sabbhavenam tadubhayena ya chaubhamgo 12-15. Asabbhavenam tadubhayena ya chaubhamgo 16. Dese aditthe sabbhavapajjave dese aditthe asabbhavapajjave dese aditthe tadubhayapajjave chauppaesie khamdhe aya ya noaya ya avattavvam–ayati ya noayati ya 17. Dese aditthe sabbhavapajjave dese aditthe asabbhavapajjave desa adittha tadubhayapajjava chauppaesie khamdhe aya ya noaya ya avattavvaim–ayao ya noayao ya 18. Dese aditthe sabbhavapajjave desa adittha asabbhavapajjava dese aditthe tadubhayapajjave chauppaesie khamdhe aya ya noayao ya avattavvam–ayati ya noayati ya 19. Desa adittha sabbhavapajjava dese aditthe asabbhavapajjave dese aditthe tadubhayapajjave chauppaesie khamdhe ayao ya noaya ya avattavvam–ayati ya noayati ya. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–chauppaesie khamdhe siya aya siya noaya siya avattavvam–nikkheve te cheva bhamga uchchareyavva java ayati ya noayati ya. Aya bhamte! Pamchapaesie khamdhe? Anne pamchapaesie khamdhe? Goyama! Pamchapaesie khamdhe 1. Siya aya 2. Siya noaya 3. Siya avattavvam–ayati ya noayati ya 4-7. Siya aya ya noaya ya 8-11. Siya aya ya avattavvam 12-15. Noaya ya avattavvena ya 16. Siya aya ya noaya ya avattavvam 17. Siya aya ya noaya ya avattavvaim 18. Siya aya ya noayao ya avattavvam 19. Siya aya ya noayao ya avattavvaim 2. Siya ayao ya noaya ya avattavvam 21. Siya ayao ya noaya ya avattavvaim 22. Siya ayao ya noayao ya avattavvam. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–pamchapaesie khamdhe siya aya java siya ayao ya noayao ya avattavvam? Goyama! 1. Appano aditthe aya 2. Parassa aditthe noaya 3. Tadubhayassa aditthe avattavvam 4. Dese aditthe sabbhavapajjave dese aditthe asabbhavapajjave–evam duyagasamjoge savve padamti, tiyasamjoge ekko na padai. Chhappaesiyassa savve padamti. Jaha chhappaesie evam java anamtapaesie. Sevam bhamte! Sevam bhamte! Tti java viharai.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Ratnaprabha prithvi atmarupa chhe ke anyarupa\? Gautama ! Ratnaprabha kathamchit atmarupa chhe, kathamchit atmarupa nathi. Kathamchita avaktavya chhe. Bhagavan ! Apa kaya karanathi ama kaho chho\? Gautama ! Potana potana svarupathi atmarupa chhe. Para svarupathi no – atmarupa chhe. Ubhayarupani vivakshathi avaktavya chhe arthat ratnaprabha prithvi sat – asat rupa hovathi, e pramane kahyum chhe. Bhagavan ! Sharkaraprabha prithvi atmarupa chhe\?0 jema ratnaprabha prithvimam kahyum, tema sharkaraprabhamam pana janavu. E pramane yavat adhahsaptami sudhi kahevum. Bhagavan! Saudharmakalpa atmarupa chhe?. Gautama! Saudharmakalpa kathamchita atmarupa chhe, kathamchita noatmarupa chhe yavat te avaktavya chhe. Bhagavan ! Ema kema kaho chho\? Gautama ! Potane ashrine te atmarupa chhe, bijane ashrine te noatmarupa chhe, tadubhayane ashrine avaktavya chhe kema ke atmarupa – noatmarupa chhe. Tethi ema kahyum chhe. E pramane achyutakalpa paryanta kahevum. Bhagavan ! Greveyaka vimana atmarupa chhe ke tethi bhinna chhe\? Jema ratnaprabhamam kahyum tema ahim kahevum, e pramane anuttara vimanamam pana kahevum, e rite ishat pragbharamam pana kahevu. Bhagavan ! Paramanu pudgala atmarupa chhe ke tethi anya chhe\? Jema saudharmakalpamam kahyum, tema paramanu pudgalamam pana kahevum. Bhagavan ! Dvipradeshika skamdha atmarupa chhe ke anya chhe\? Gautama ! Dvipradeshika skamdha 1.Kathamchita atmarupa chhe, 2. Kathamchita no atmarupa chhe, 3. Kathamchita avaktavya chhe kema ke atma – noatma rupa chhe, 4. Kathamchita atmarupa chhe ane noatmarupa chhe, 5.Kathamchita atmarupa chhe ane atma – noatmarupa hovathi avaktavya chhe. 6. Kathamchita noatmarupa chhe ane atma – noatmarupa hovathi avaktavya chhe. Ema chha bhamga chhe. Bhagavan ! Ama kema kahyum? Gautama! 1. Dvipradeshi skamdha potane ashrine atmarupa chhe. 2.Bijane ashrine noatmarupa chhe. 3.Tadubhayane ashrine dvipradeshi skamdha atmarupa – noatmarupa hovathi avyakta chhe. 4. Eka deshane ashrine sadbhava paryayamam, eka deshane ashrine asadbhava paryayamam dvipradeshika skamdha atmarupa ane noatmarupa chhe. 5. Eka deshane ashrine sadbhava paryayamam, deshane ashrine tadubhaya paryayamam dvipradeshika skamdha atmarupa ane atma – noatmathi avaktavya chhe. 6. Eka deshane ashrine asadbhava paryayamam ane bija deshane ashrine tadubhaya paryayamam dvipradeshika skamdha noatmarupa ane atma – noatmathi avaktavya chhe tethi upara mujaba kahela chhe. Bhagavan ! Tripradeshika skamdha atmarupa chhe ke tethi anya\? Gautama ! Tripradeshika skamdha 1. Kathamchita atmarupa chhe, 2. Kathamchita noatmarupa chhe, 3. Kathamchita atma – noatmathi avaktavya chhe, 4. Kathamchita atma ane noatmarupa chhe, 5. Kathamchita atmarupa ane noatmao rupa chhe, 6. Kathamchita atmao rupa ane noatmarupa chhe, 7. Kathamchita atma rupa ane atma – noatmathi avaktavya chhe, 8. Kathamchita eka atmarupa ane atmao – noatmaothi avaktavya chhe. 9. Kathamchita atmao rupa ane atma – noatmathi avaktavya chhe. 10. Kathamchita noatmarupa ane atma – noatmathi avaktavya chhe. 11. Kathamchita atmarupa ane atmao – noatmaothi avaktavya chhe. 12. Kathamchita noatmao rupa ane atma – noatmathi avaktavya chhe. 13. Kathamchita atma ane noatma ane avaktavya chhe. Bhagavan ! Ema kema kaho chho ke tripradeshika skamdha a pramane chhe\? Gautama ! 1. Atmadrishtithi atmarupa chhe. 2. Paradrishtithi noatmarupa chhe. 3. Tadubhayadrishtithi avaktavya chhe. 4. Deshadrishtithi sadbhava paryayamam, deshadrishtithi asadbhava paryayamam tripradeshika skamdha atma ane noatma rupa chhe. 5. Deshadrishtithi sadbhava paryayamam, deshadrishtithi asadbhava paryayamam tripradeshika skamdha aneka atma – noatma chhe. 6. Deshadrishtithi sadbhava paryayamam, deshadrishtithi asadbhava paryayamam tripradeshika skamdha atma ane aneka noatmarupa chhe. 7. Deshadrishti sadbhava paryayamam, deshadrishti tadubhaya paryayamam tripradeshika skamdha atma ane avaktavya chhe. 8. Deshadrishtithi sadbhava paryayamam deshadrishtithi tadubhaya paryayamam tripradeshika skamdha atma ane aneka avaktavyo rupa chhe. 9. Deshadrishtithi sadbhava paryayamam, deshadrishtithi tadubhaya paryayamam tripradeshika skamdha aneka atmarupa ane avaktavya chhe. 10. A trana bhamgo chhe. Eka desha adeshathi asadbhava paryaya, eka desha adeshathi tadubhaya paryaya tripradeshika skamdha noatmarupa ane avaktavya chhe. 11. Eka deshathi adeshathi asadbhava paryaya, aneka desha adeshathi tadubhaya paryaya tripradeshika skamdha, noatma ane avaktavya chhe. 12. Aneka desha adeshathi asadbhava paryaya, eka desha adeshathi tadubhaya paryaya tripradeshika skamdha aneka noatmarupa ane avaktavya chhe. 13. Eka desha adeshathi sadbhava paryaya, eka desha adeshathi asadbhava paryaya, ekadesha adeshathi asadbhava paryaya, ekadesha adeshathi tadubhaya paryaye tripradeshika skamdha atmarupa ane noatmarupa ane avaktavya chhe. He gautama ! Tethi a upara pramane kahyum chhe. Bhagavan ! Chatuhpradeshika skamdha atmarupa chhe ke anya chhe? He gautama ! Chatuhpradeshika skamdha 1. Kathamchita atmarupa chhe. 2. Kathamchita noatmarupa chhe. 3. Kathamchita atma – noatmathi avaktavya chhe. 4. Kathamchita atma ane noatma chhe. 5 thi 8. Kathamchita atma ane avaktavya, 9 thi 12. Kathamchita noatma ane avaktavya. 13 thi 16. Kathamchita atma, noatma ane eka avaktavya. 17. Kathamchita atma, noatma, aneka avaktavya. 18. Kathamchita atma, aneka noatma ane avaktavya. 19. Kathamchita aneka atma, no atma, avaktavya. Bhagavan ! Ema kema kahyum ke chatuhpradeshika skamdha a rite chhe? He gautama ! 1. Atmadrishtithi atmarupa chhe, 2. Paradrishtithi noatmarupa chhe, 3. Tadubhayadrishtithi avaktavya chhe, 4 thi 16. Ekadesha drishtithi sadbhavaparyayamam ekadesha drishtithi asadbhava paryayamam chara bhamga chhe. Sadbhava paryayathi tadubhaya vade chara bhamga, asadbhavathi tadubhaya vade chara bhamga, ekadesha adishtathi sadbhava paryayamam, ekadesha drishtithi asadbhava paryayamam, ekadesha dishtathi tadubhayaparyayamam chatuhpradeshika skamdhamam atma, noatma, avaktavya, ekadesha dishta sadbhavaparyayamam ekadesha dishtathi asadbhava paryayamam, aneka deshadishtathi tadubhaya paryayamam chatuhpradeshika skamdhamam atma, noatma, aneka avaktavya chhe. 18. Deshadishtathi sadbhavaparyayamam, aneka deshadishtathi asadbhava paryayamam, deshadishtathi tadubhaya paryayamam, chatuhpradeshika skamdha atma, aneka noatma, avaktavya chhe. 19. Aneka deshadishtathi sadbhavaparyaya, ekadeshadishta asadbhava paryaya, eka deshadishta tadubhaya paryaya chatuhpradeshika skamdha aneka atma, noatma, avaktavya chhe. Tethi he gautama ! Chatuhpradeshika skamdha upara mujaba kahela chhe. Bhagavan ! Pamchapradeshika skamdha atmarupa chhe ke anya chhe\? Gautama ! Pamchapradeshika skamdha 1. Kathamchita atmarupa chhe, 2. Kathamchita noatmarupa chhe, 3. Kathamchita avaktavya chhe, 4 thi 7. Kathamchita atmarupa, noatmarupa, chhe. 8 thi 11. Kathamchita atmarupa ane avaktavya, 12 thi 15. Kathamchita noatmarupa ane avaktavyA.Trikasamyogiatha bhamgamamthi ka athamo bhamga ghatita thato nathi. Bhagavan ! Ema kema kahyum? Gautama ! 1. Pamchapradeshika skamdha atmadishtathi atmarupa, 2. Paradishtathi noatmarupa, 3. Tadubhayadishtathi avaktavya, –. Deshadishtathi sadbhava paryaya, deshadishtathi asadbhava paryaya, e pramane dvikasamyogi badha bhamga thaya chhe. Trikasamyogamam eka bhamga na kahevo. Chhapradeshi skamdhamam badha bhamga thaya chhe. Jema chhapradeshi chhe. Tema yavat anamtapradeshi skamdha janava. Bhagavan ! Te ema ja chhe. Te ema ja chhe.