Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1103924
Scripture Name( English ): Bhagavati Translated Scripture Name : ભગવતી સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

शतक-८

 Translated Chapter :

શતક-૮
Section : उद्देशक-९ प्रयोगबंध Translated Section : ઉદ્દેશક-૯ પ્રયોગબંધ
Sutra Number : 424 Category : Ang-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] से किं तं पयोगबंधे? पयोगबंधे तिविहे पन्नत्ते, तं जहा–अनादीए वा अपज्जवसिए, सादीए वा अपज्जवसिए, सादीए वा सपज्जवसिए। तत्थ णं जे से अनादीए अपज्जवसिए से णं अट्ठण्हं जीवमज्झपएसाणं, तत्थ वि णं तिण्हं-तिण्हं अनादीए अपज्जवसिए, सेसाणं सादीए। तत्थ णं जे से सादीए अपज्जवसिए से णं सिद्धाणं। तत्थ णं जे से सादीए सपज्जवसिए से णं चउव्विहे पन्नत्ते, तं जहा–आलावणबंधे, अल्लियावणबंधे, सरीरबंधे, सरीरप्पयोगबंधे। से किं तं आलावणबंधे? आलावणबंधे–जण्णं तणभाराण वा, कट्ठभाराण वा, पत्तभाराण वा, पलालभाराण वा, वेत्तलता-वाग-वरत्त-रज्जु-वल्लि-कुस-दब्भमादीएहिं आलावणबंधे समुप्पज्जइ, जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेणं संखेज्जं कालं। सेत्तं आलावणबंधे। से किं तं अल्लियावणबंधे? अल्लियावणबंधे चउव्विहे पन्नत्ते, तं जहा–लेसणाबंधे, उच्चयबंधे, समुच्चयबंधे, साहणणाबंधे। से किं तं लेसणाबंधे? लेसणाबंधे–जण्णं कुड्डाणं, कोट्टिमाणं, खंभाणं, पासायाणं, कट्ठाणं, चम्माणं, घडाणं, पडाणं, कडाणं छुहा-चिक्खल्ल-सिलेस-लक्ख-महुसित्थमाईएहिं लेसणएहिं बंधे समुप्पज्जइ, जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेणं संखेज्जं कालं। सेत्तं लेसणाबंधे। से किं तं उच्चयबंधे? उच्चयबंधे–जण्णं तणरासीण वा, कट्ठरासीण वा, पत्तरासीण वा, तुसरासीण वा, भुसरा-सीण वा गोमयरासीण वा, अवगररासीण वा, उच्चत्तेणं बंधे समुप्पज्जइ, जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेणं संखेज्जं कालं। सेत्तं उच्चयबंधे। से किं तं समुच्चयबंधे? समुच्चयबंधे– जण्णं अगड-तडाग-नदी-दह-वावी-पुक्खरिणी-दीहियाणं गुंजालियाणं, सराणं, सरपंतियाणं, सरसरपंतियाणं, बिलपंतियाणं देवकुल-सभ-प्पवथूभ-खाइयाणं, फरिहाणं, पागारट्टा-लग-चरिय-दार-गोपुर-तोरणाणं, पासाय-घर-सरण-लेण-आवणाणं, सिंघाडग-तिय-चउक्क-चच्चर-चउम्मुह-महापह-पहमादीणं, छुहा-चिक्खल्ल-सिला-समुच्चएणं बंधे समुप्पजइ, जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेणं संखेज्जं कालं। सेत्तं समुच्चयबंधे। से किं तं साहणणाबंधे? साहणणाबंधे दुविहे पन्नत्ते, तं जहा–देससाहणणाबंधे य, सव्वसाहणणाबंधे य। से किं तं देससाहणणाबंधे? देससाहणणाबंधे– जण्णं सगड-रह-जाण-जुग्ग-गिल्लि-थिल्लि-सीय-संदमाणी-लोही-लोहकडाह-कडच्छुय-आसन-सयन-खंभ -भंडमत्तोवगरणमादीणं देससाहणणाबंधे समुप्पज्जइ, जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेणं संखेज्जं कालं। सेत्तं देससाहणणाबंधे। से किं तं सव्वसाहणणाबंधे? सव्वसाहणणाबंधे–से णं खीरोदगमाईणं। सेत्तं सव्वसाहणणाबंधे। सेत्तं साहणणाबंधे। सेत्तं अल्लियावणबंधे। से किं तं सरीरबंधे? सरीरबंधे दुविहे पन्नत्ते, तं जहा–पुव्वपयोगपच्चइए य, पडुप्पन्नपयोगपच्चइए य। से किं तं पुव्वपयोगपच्चइए? पुव्वपयोगपच्चइए–जण्णं नेरइयाणं संसारत्थाणं सव्वजीवाणं तत्थ-तत्थ तेसु-तेसु कारणेसु समोहण्णमाणाणं जीवप्पदेसाणं बंधे समुप्पज्जइ। सेत्तं पुव्वपयोगपच्चइए। से किं तं पडुप्पन्नपयोगपच्चइए? पडुप्पन्नपयोगपच्चइए–जण्णं केवलनाणिस्स अनगारस्स केवलिसमुग्घाएणं समोहयस्स ताओ समुग्घायाओ पडिनियत्तमाणस्स अंतरा मंथे वट्टमाणस्स तेयाकम्माणं बंधे समुप्पज्जइ। किं कारणं? ताहे से पएसा एगत्तीगया भवंति। सेत्तं पडुप्पन्नपयोगपच्चइए। सेत्तं सरीरबंधे। से किं तं सरीरप्पयोगबंधे? सरीरप्पयोगबंधे पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–ओरालियसरीरप्पयोगबंधे, वेउव्वियसरीरप्पयोग बंधे, आहारगसरीरप्पयोगबंधे, तेयासरीरप्पयोगबंधे, कम्मासरीरप्पयोगबंधे। ओरालियसरीरप्पयोगबंधे णं भंते! कतिविहे पन्नत्ते? गोयमा! पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा– एगिंदियओरालियसरीरप्पयोगबंधे, बेइंदियओरालियसरीर-प्पयोगबंधे जाव पंचिंदियओरालियसरीरप्पयोगबंधे। एगिंदियओरालियसरीरप्पयोगबंधे णं भंते! कतिविहे पन्नत्ते? गोयमा! पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–पुढविक्काइयएगिंदियओरालियसरीरप्पयोगबंधे, एवं एएणं अभिलावेण भेदो जहा ओगाह-णसंठाणे ओरालियसरीरस्स तहा भाणियव्वो जाव पज्जत्तागब्भ-वक्कंतियमनुस्सपंचिंदियओरालियसरीरप्पयोगबंधे य, अप्पज्जत्तागब्भवक्कंतियमनुस्स पंचिंदिय-ओरालियसरीरप्पयोगबंधे य। ओरालियसरीरप्पयोगबंधे णं भंते! कस्स कम्मस्स उदएणं? गोयमा! वीरिय-सजोग-सद्दव्वयाए पमादपच्चया कम्मं च जोगं च भवं च आउयं च पडुच्च ओरालियसरीरप्पयोगनामकम्मस्स उदएणं ओरालियसरीरप्पयोगबंधे। एगिंदियओरालियसरीरप्पयोगबंधे णं भंते! कस्स कम्मस्स उदएणं? एवं चेव। पुढविक्काइयएगिंदियओरालियसरीरप्पयोगबंधे एवं चेव, एवं जाव वणस्सइकाइया। एवं बेइंदिया, एवं तेइंदिया, एवं चउरिंदिया। तिरिक्खजोणियपंचिंदियओरालियसरीरप्पयोगबंधे णं भंते! कस्स कम्मस्स उदएणं? एवं चेव। मनुस्स पंचिंदियओरालियसरीरप्पयोगबंधे णं भंते! कस्स कम्मस्स उदएणं? गोयमा! वीरिय-सजोग-सद्दव्वयाए पमादपच्चया कम्मं च जोगं च भवं च आउयं च पडुच्च मनुस्सपंचिंदियओरालियसरीरप्पयोगनामकम्मस्स उदएणं मनुस्सपंचिंदियओरालियसरीरप्पयोग बंधे। ओरालियसरीरप्पयोगबंधे णं भंते! किं देसबंधे? सव्वबंधे? गोयमा! देसबंधे वि, सव्वबंधे वि। एगिंदियओरालियसरीरप्पयोगबंधे णं भंते! किं देसबंधे? सव्वबंधे? एवं चेव। एवं पुढविक्काइया एवं जाव– मनुस्सपंचिंदियओरालियसरीरप्पयोगबंधे णं भंते! किं देसबंधे? सव्वबंधे? गोयमा! देसबंधे वि, सव्वबंधे वि। ओरालियसरीरप्पयोगबंधे णं भंते! कालओ केवच्चिरं होइ? गोयमा! सव्वबंधे एक्कं समयं, देसबंधे जहन्नेणं एक्कं समयं, उक्कोसेणं तिन्नि पलिओवमाइं समयूणाइं। एगिंदियओरालियसरीरप्पयोगबंधे णं भंते! कालओ केवच्चिरं होइ? गोयमा! सव्वबंधे एक्कं समयं, देसबंधे जहन्नेणं एक्कं समयं, उक्कोसेणं बावीसं वाससहस्साइं समयूणाइं। पुढविक्काइयएगिंदियपुच्छा। गोयमा! सव्वबंधे एक्कं समयं, देसबंधे जहन्नेणं खुड्डागं भवग्गहणं तिसमयूणं, उक्कोसेणं बावीसं वाससहस्साइं समयूणाइं। एवं सव्वेसिं सव्वबंधो एक्कं समयं, देसबंधो जेसिं नत्थि वेउव्वियसरीरं तेसिं जहन्नेणं खुड्डागं भवग्गहणं तिसमयूणं, उक्कोसेणं जा सा ठिती सा समयूणा कायव्वा, जेसिं पुण अत्थि वेउव्वियसरीरं तेसिं देसबंधो जहन्नेणं एक्कं समयं, उक्कोसेणं जा जस्स ठिती सा समयूणा कायव्वा जाव मनुस्साणं देसबंधे जहन्नेणं एक्कं समयं, उक्कोसेणं तिन्नि पलिओवमाइं समयूणाइं। ओरालियसरीरबंधतरं णं भंते! कालओ केवच्चिरं होइ? गोयमा! सव्वबंधंतरं जहन्नेणं खुड्डागं भवग्गहणं तिसमयूणं, उक्कोसेणं तेत्तीसं सागरोवमाइं पुव्वकोडिसमयाहियाइं। देसबं-धंतरं जहन्नेणं एक्कं समयं, उक्कोसेणं तेत्तीसं सागरोवमाइं तिसमयाहियाइं। एगिंदियओरालियपुच्छा। गोयमा! सव्वबंधंतरं जहन्नेणं खुड्डागं भवग्गहणं तिसमयूणं, उक्कोसेणं बावीसं वाससहस्साइं समयाहियाइं। देसबंधंतरं जह-ण्णेणं एक्कं समयं, उक्कोसेणं अंतोमुहुत्तं। पुढविक्काइयएगिंदियपुच्छा। सव्वबंधंतरं जहेव एगिंदियस्स तहेव भाणियव्वं। देसबंधंतरं जहन्नेणं एक्कं समयं, उक्कोसेणं तिन्नि समया। जहा पुढविक्काइयाणं एवं जाव चउरिंदियाणं वाउक्काइयवज्जाणं, नवरं–सव्वबंधंतरं उक्कोसेणं जा जस्स ठिती सा समयाहिया कायव्वा। वाउक्का-इयाणं सव्वबंधंतरं जहन्नेणं खुड्डागं भवग्गहणं तिसमयूणं, उक्कोसेणं तिन्नि वाससहस्साइं समयाहियाइं। देसबंधंतरं जहन्नेणं एक्कं समयं, उक्कोसेणं अंतोमुहुत्तं। पंचिंदियतिरिक्खजोणियओरालियपुच्छा। सव्वबंधंतरं जहन्नेणं खुड्डागं भवग्गहणं तिसमयूणं, उक्कोसेणं पुव्वकोडी समयाहिया। देसबंधंतरं जहा एगिंदियाणं तहा पंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं, एवं मनुस्साण वि निरवसेसं भाणियव्वं जाव उक्कोसेणं अंतोमुहुत्तं। जीवस्स णं भंते! एगिंदियत्ते, नोएगिंदियत्ते, पुनरवि एगिंदियत्ते एगिंदिय-ओरालियसरीर-प्पयोगबंधंतरं कालओ केवच्चिरं होइ? गोयमा! सव्वबंधंतरं जहन्नेणं दो खुड्डाइं भवग्गहणाइं तिसमयूणाइं, उक्कोसेणं दो सागरोवमसहस्साइं संखेज्जवासमब्भहियाइं देसबंधंतरं जहन्नेणं खुड्डागं भवग्गहणं समयाहियं, उक्कोसेणं दो सागरोवमसहस्साइं संखेज्जवासमब्भहियाइं। जीवस्स णं भंते! पुढविक्काइयत्ते, नोपुढविक्काइयत्ते, पुनरवि पुढविक्काइयत्ते पुढविक्काइय-एगिंदियओरालियसरीर-प्पयोगबंधंतरं कालओ केवच्चिरं होइ? गोयमा! सव्वबंधंतरं जहन्नेणं दो खुड्डाइं भवग्गहणाइं तिसमयूणाइं, उक्कोसेणं अनंतं कालं–अनंताओ ओसप्पिणीओ उस्सप्पिणीओ कालओ, खेत्तओ अनंता लोगा–असंखेज्जा पोग्गल-परियट्टा, ते णं पोग्गलपरियट्टा आवलियाए असंखेज्जइभागो। देसबं-धंतरं जहन्नेणं खुड्डागं भवग्गहणं समयाहियं, उक्कोसेणं अनंतं कालं जाव आवलियाए असंखेज्जइभागो। जहा पुढविक्काइयाणं एवं वणस्सइकाइयवज्जाणं जाव मनुस्साणं। वणस्सइकाइयाणं दोन्निखुड्डाइं एवं चेव, उक्कोसेणं असंखेज्जं कालं–असंखेज्जाओ ओसप्पिणीओ उस्सप्पिणीओ कालओ, खेत्तओ असंखेज्जा लोगा, एवं देसबंधंतरं पि उक्कोसेणं पुढविकालो। एएसि णं भंते! जीवाणं ओरालियसरीरस्स देसबंधगाणं, सव्वबंधगाणं, अबंधगाण य कयरे कयरेहिंतो अप्पा वा? बहुया वा? तुल्ला वा? विसेसाहिया वा? गोयमा! सव्वत्थोवा जीवा ओरालियसरीरस्स सव्वबंधगा, अबंधगा विसेसाहिया, देसबंधगा असंखेज्जगुणा।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! પ્રયોગબંધ શું છે? પ્રયોગબંધ ત્રણ ભેદે કહ્યો છે, તે આ – અનાદિ અપર્યવસિત, સાદિ અપર્યવસિત, સાદિ સપર્યવસિત. તેમાં જે અનાદિ અપર્યવસિત છે, તે જીવના આઠ મધ્યપ્રદેશોનો હોય છે. તે આઠ પ્રદેશોમાં પણ ત્રણ ત્રણ અનાદિ અપર્યવસિત બંધ છે, બાકીના સાદિ બંધ છે. તેમાં જે સાદિ અપર્યવસિત છે તે સિદ્ધોને હોય છે. તેમાં જે સાદિ સપર્યવસિત છે, તે ચાર ભેદે છે, તે – આલાપન બંધ, અલ્લિકાપન બંધ, શરીર બંધ, શરીરપ્રયોગ બંધ. ભગવન્‌ ! આલાપન બંધ શું છે ? ગૌતમ ! જે તૃણનો, કાષ્ઠનો, પાંદડાનો, પલાલનો, વેલનો ભાર છે તેને વેલલતા, છાલ, વસ્ત્રા, રજ્જુ, વેલ, કુશ અને ડાભ આદિથી બાંધવાથી આલાપનબંધ સમુત્પન્ન થાય છે. આ બંધ જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત્ત અને ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યેયકાળ સુધી રહે છે. ભગવન્‌ ! આલીનબંધ શું છે ? ગૌતમ ! આલીન બંધ ચાર ભેદે છે. તે આ – શ્લેસણા બંધ, ઉચ્ચય બંધ, સમુચ્ચય બંધ અને સંહનન બંધ. ભગવન્‌ ! શ્લેષણા બંધ શું છે ? ગૌતમ ! જે ભીંતોનો, કુટ્ટિઓનો, સ્તંભોનો, પ્રાસાદોનો, કાષ્ઠોનો, ચર્મોનો, ઘડોનો, વસ્ત્રોનો, ચટાઈઓનો ચૂડા, કાદવ, શ્લેષ, લાખ, મીણ આદિ શ્લેષ્ણ દ્રવ્યોથી બંધ સંપન્ન થાય છે તે શ્લેષણા બંધ. જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત્ત, ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યાત કાળ છે. ભગવન્‌ ! ઉચ્ચય બંધ શું છે ? ગૌતમ ! તૃણનો ઢગલો, કાષ્ઠનો ઢગલો, પત્રનો ઢગલો, તુષનો ઢગલો, ભૂસુંનો ઢગલો, છાણનો ઢગલો, કચરાનો ઢગલો આ બધાના ઊંચા ઢગલાને ઉચ્ચયબંધ કહે છે. તે જઘન્ય અંતર્મુહુર્ત અને ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાતકાળ પર્યંત રહે છે. ભગવન્‌ ! તે સમુચ્ચય બંધ શું છે ? જે કૂવા, તળાવ, નદી, દ્રહ, વાવ, પુષ્કરિણી, દીર્ઘિકા, ગુંજાલિકા, સર, સરપંક્તિ, સરસર પંક્તિ, બિલપંક્તિ, દેવકુલ, સભા, પરબ, સ્તૂપ, ખાઈ, પરિખા, પ્રાકાર, અટ્ટાલક, ચરિકા દ્વાર, ગોપુર, તોરણ, પ્રાસાદ, ઘર, શરણસ્થાન, લયન, આપણ, શૃંગાટક, ત્રિક, ચતુષ્ક, ચત્વર, ચતુર્મુખ, મહાપથ આદિના ચૂના, માટી અને વજ્ર લેપ આદિ દ્વારા સમુચ્ચયરૂપે જે બંધ થાય છે તેને, સમુચ્ચયબંધ કહે છે. જે જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત્ત અને ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યાતકાળનો છે. તે સમુચ્ચયબંધ છે. ભગવન્‌ ! સંહનન બંધ શું છે ? સંહનન બંધ બે ભેદે કહ્યો છે – દેશ સંહનન બંધ, સર્વ સંહનન બંધ. ભગવન્‌ ! તે દેશ સંહનન બંધ શું છે ? જે શકટ, રથ, યાન, યુગ્ય, ત્રિલ્લિ, થિલ્લિ, સીય, સ્યંદમાનીય, લોઢી, લોઢીની કડાઈ, કડછો, આસન, શયન, સ્તંભ, ભાંડ – માત્ર ઉપકરણાદિ વડે દેશ સંહનન બંધ ઉત્પન્ન થાય છે. તે જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત્ત અને ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાતકાળ હોય છે. તે આ દેશ સંહનન બંધ છે. ભગવન્‌ ! તે સર્વ સંહનન બંધ શું છે ? તે દૂધ – પાણીની જેમ એકમેક થઈ જવું તે. તે સર્વ સંહનન બંધ કહ્યો, તે આલીન બંધ કહ્યો. ભગવન્‌ ! તે શરીરબંધ શું છે ? શરીર બંધ બે ભેદે. – પૂર્વ પ્રયોગ પ્રત્યયિક અને પ્રત્યુત્પન્ન પ્રયોગ પ્રત્યયિક. ભગવન્‌ ! તે પૂર્વ પ્રયોગ પ્રત્યયિક શું છે ? ગૌતમ ! તે તે ક્ષેત્રમાં, તે તે કારણોથીતે તે શરીરને પ્રાપ્ત નૈરાયિક આદિ સર્વે સંસારી જીવોના જીવ પ્રદેશોનો જે બંધ થાય છે, તેને પૂર્વ પ્રયોગ પ્રત્યયિક બંધ કહે છે. ભગવન્‌ ! પ્રત્યુત્પન્ન પ્રયોગ પ્રત્યય શું છે ? જે કેવલી અણગાર, કેવલી સમુદ્‌ઘાત દ્વારા સમુદ્‌ઘાત કરતા અને તેનાથી પ્રતિનિવૃત્ત થતા વચ્ચેના માર્ગે રહેલ કેવલજ્ઞાની અણગારના તૈજસ અને કાર્મણ શરીરનો જે બંધ સંપન્ન થાય છે, તેને પ્રત્યુત્પન્ન પ્રયોગ પ્રત્યયિક બંધ કહે છે. તે સમયે આત્મ પ્રદેશો એકત્રીકૃત થાય છે, જેનાથી તૈજસ – કાર્મણ શરીરનો બંધ થાય છે, તે આ વર્તમાન પ્રયોગ પ્રત્યયિક બંધ છે. આ શરીર બંધનું સ્વરૂપ છે. ભગવન્‌ ! તે શરીરપ્રયોગ બંધ શું છે ? શરીરપ્રયોગ બંધ પાંચ ભેદે કહ્યો છે. તે આ – ઔદારિક, વૈક્રિય, આહારક, તૈજસ, કાર્મણ – શરીરપ્રયોગ બંધ. ભગવન્‌ ! ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ કેટલા ભેદે કહ્યો છે? ગૌતમ ! પાંચ ભેદે છે. તે આ – એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ યાવત્‌ પંચેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ. ભગવન્‌ ! એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ કેટલા ભેદે કહ્યો છે ? ગૌતમ ! પાંચ ભેદે કહ્યો છે. તે આ – પૃથ્વીકાયિક એકેન્દ્રિય૦ એ પ્રમાણે આ આલાવા વડે જેમ ‘અવગાહના સંસ્થાન’માં ઔદારિક શરીરના ભેદો કહ્યા, તેમ અહીં પણ કહેવા – યાવત્‌ – પર્યાપ્ત ગર્ભ વ્યુત્ક્રાંતિક મનુષ્ય પંચેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ અને અપર્યાપ્ત ગર્ભ વ્યુત્ક્રાંતિક મનુષ્ય૦ યાવત્‌ બંધ સુધી કહેવું.. ભગવન્‌ ! ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ, કયા કર્મના ઉદયથી થાય છે? ગૌતમ ! વીર્ય, સંયોગ, સદ્‌દ્રવ્યતા પ્રમાદને કારણે કર્મ, યોગ, ભવ, આયુને આશ્રીને ઔદારિક શરીરપ્રયોગ નામકર્મના ઉદયથી ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ થાય છે. ભગવન્‌ ! એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ, કયા કર્મના ઉદયથી થાય છે ? ગૌતમ ! પૂર્વવત્‌ જાણવુ. એ જ રીતે પૃથ્વીકાયિક એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ યાવત્‌ વનસ્પતિકાયિક એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર તથા બેઇન્દ્રિય, તેઇન્દ્રિય અને ચઉરિન્દ્રિય ઔદારિક શરીર પ્રયોગ બંધ સુધી જાણવું., ભગવન્‌ ! પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક ઔદારિક શરીર પ્રયોગ બંધ ક્યા કર્મના ઉદયથી થાય છે ? ગૌતમ ! તેને પૂર્વ કથન અનુસાર જાણવા. ભગવન્‌ ! મનુષ્ય પંચેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ કયા કર્મના ઉદયથી થાય ? ગૌતમ ! વીર્ય, સંયોગ, સદ્‌દ્રવ્યતા તથા પ્રમાદને કારણે યાવત્‌ આયુની અપેક્ષાએ મનુષ્ય પંચેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ નામકર્મ ના ઉદયથી ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ થાય છે. ભગવન્‌ ! ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ શું દેશબંધ છે કે સર્વબંધ ? ગૌતમ ! દેશબંધ પણ છે, સર્વબંધ પણ છે. ભગવન્‌ ! એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ એ દેશબંધ છે કે સર્વબંધ ? ગૌતમ ! દેશબંધ પણ થાય અને સર્વબંધ પણ થાય. એ પ્રમાણે પૃથ્વીકાયિકથી મનુષ્ય પંચેન્દ્રિય સુધી શરીરપ્રયોગ બંધમાં દેશબંધ અને , સર્વબંધ બંને થાય છે. ભગવન્‌ ! ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ કાલથી કેટલો હોય ? ગૌતમ ! સર્વબંધ એક સમય, દેશબંધ, જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી એક સમય ન્યૂન ત્રણપલ્યોપમ.. ભગવન્‌ ! એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ કાળથી કેટલો હોય ? ગૌતમ ! સર્વબંધ એક સમય. દેશબંધ જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી એક સમય ન્યૂન ૨૨,૦૦૦ વર્ષ. ભગવન્‌ ! પૃથ્વીકાય એકેન્દ્રિયની પૃચ્છા. ગૌતમ ! સર્વબંધ એક સમય. દેશબંધ જઘન્ય ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણમાં ત્રણ સમય ન્યૂન, ઉત્કૃષ્ટથી એક સમય ન્યૂન ૨૨,૦૦૦ વર્ષ. એ પ્રમાણે બધાનો સર્વબંધ એક સમય, દેશબંધ જેને વૈક્રિય શરીર નથી તેને ત્રણ સમય ન્યૂન ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણ અને ઉત્કૃષ્ટથી જેની જે સ્થિતિ હોય, તેમાં એક સમય ન્યૂન રહે છે, જેને વૈક્રિયશરીર છે તેને દેશબંધ જઘન્યથી એક સમય અને ઉત્કૃષ્ટથી જેની જે સ્થિતિ હોય, તેમાં એક સમય ન્યૂન કહેવો. યાવત્‌ મનુષ્યનો દેશબંધ જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી સમય ન્યૂન ત્રણ પલ્યોપમ. ભગવન્‌ ! ઔદારિક શરીરના બંધનો અંતરકાળ કેટલો છે ? ગૌતમ ! સર્વબંધનું અંતર જઘન્યથી ક્ષુલ્લક ભવ – ગ્રહણમાં ત્રણ સમય ન્યૂન અને ઉત્કૃષ્ટ ૩૩ સાગરોપમ અને સમયાધિક પૂર્વ કોડી છે. દેશબંધ અંતર. જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી ત્રણ સમય અધિક ૩૩ – સાગરોપમ છે. એકેન્દ્રિય ઔદારિક પૃચ્છા. ગૌતમ ! સર્વબંધનું અંતર જઘન્યથી ત્રણ સમય ન્યૂન ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણ અને ઉત્કૃષ્ટથી સમયાધિક ૨૨,૦૦૦ વર્ષ. દેશબંધનું અંતર જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી અંતર્મુહૂર્ત્ત. પૃથ્વીકાય એકેન્દ્રિય પૃચ્છા. ગૌતમ ! સર્વબંધનું અંતર, એકેન્દ્રિયવત્‌ કહેવું. દેશબંધનું અંતર જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી ત્રણ સમય. જેમ પૃથ્વીકાયનું તેમ યાવત્‌ ચઉરિન્દ્રિયનું કથન વાયુકાયને વર્જીને કહેવું. વિશેષ એ કે – સર્વબંધનું અંતર ઉત્કૃષ્ટથી જેની જેવી સ્થિતિ, તેનાથી સમયાધિક કહેવી. વાયુકાયનું સર્વબંધનું અંતર જઘન્યથી ત્રિસમય ન્યૂન ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણ, ઉત્કૃષ્ટથી સમયાધિક ૩૦૦૦ વર્ષ, દેશબંધનું અંતર, જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી અંતર્મુહૂર્ત્ત. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક ઔદારિક પૃચ્છા, સર્વબંધનું અંતર જઘન્યથી ત્રણ સમય ન્યૂન ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણ, ઉત્કૃષ્ટથી સમયાધિક પૂર્વકોડી, દેશબંધનું અંતર જેમ એકેન્દ્રિયનું છે, તેમ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકનું કહ્યું. એ પ્રમાણે મનુષ્યનું પણ સંપૂર્ણ કહેવું યાવત્‌ ઉત્કૃષ્ટ અંતર્મુહૂર્ત્ત છે. ત્યાં સુધી બધુ કહેવું.. ભગવન્‌ ! એકેન્દ્રિયત્વ જીવ નોએકેન્દ્રિયત્વમાં રહીને ફરી એકેન્દ્રિયત્વમાં આવે, તો એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર પ્રયોગ બંધ અંતર કાળથી કેટલું થાય? ગૌતમ ! સર્વબંધનું અંતર જઘન્યથી ત્રિસમય ન્યૂન બે ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણ, ઉત્કૃષ્ટથી બે હજાર સાગરોપમ અને સંખ્યાત વર્ષાધિક. દેશબંધનું અંતર જઘન્યથી સમયાધિક ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણ, ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યાત વર્ષાધિક બે હજાર સાગરોપમ. ભગવન્‌ ! પૃથ્વીકાયિકત્વ સ્થિત જીવ નોપૃથ્વીકાયિકત્વમાં રહીને ફરી પૃથ્વીકાયિકત્વમાં આવે તો પૃથ્વીકાયિક એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીરપ્રયોગ બંધ અંતર કાળથી કેટલું થાય ? ગૌતમ ! સર્વબંધ અંતર જઘન્યથી ત્રિસમય ન્યૂન ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણ, ઉત્કૃષ્ટથી અનંતકાળ, અનંતી ઉત્સર્પિણી – અવસર્પિણી કાળથી, ક્ષેત્રથી અનંતલોક, અસંખ્યાત પુદ્‌ગલ પરાવર્ત છે. તે પુદ્‌ગલ પરાવર્ત આવલિકાના અસંખ્યાત ભાગ છે. દેશબંધનું અંતર જઘન્યથી એક સમય અધિક ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણ, ઉત્કૃષ્ટથી અનંતકાળ યાવત્‌ આવલિકાનો અસંખ્યાત ભાગ સમય પ્રમાણ અસંખ્ય પુદ્ગલ પરાવર્તન છે. પૃથ્વીકાયિકની માફક વનસ્પતિકાયિકને વર્જીને યાવત્‌ મનુષ્ય સુધી કહેવું. વનસ્પતિકાયજીવોનાં સર્વબંધનું ઉત્કૃષ્ટ અંતર કાળની અપેક્ષાએ અસંખ્યકાળ પ્રમાણ છે. ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ અસંખ્ય લોક પ્રમાણ છે. આ જ રીતે દેશ બંધનું ઉત્કૃષ્ટ અંતર કહેવું. ભગવન્‌ ! ઔદારિક શરીરના આ દેશબંધક, સર્વબંધક અને અબંધક જીવોમાં કોણ કોનાથી યાવત્‌ વિશેષાધિક છે ? ગૌતમ ! સૌથી થોડા જીવો ઔદારિક શરીરના સર્વબંધક છે, અબંધક જીવ તેથી વિશેષાધિક છે, દેશબંધક જીવ તેનાથી અસંખ્યાતગુણા છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] se kim tam payogabamdhe? Payogabamdhe tivihe pannatte, tam jaha–anadie va apajjavasie, sadie va apajjavasie, sadie va sapajjavasie. Tattha nam je se anadie apajjavasie se nam atthanham jivamajjhapaesanam, tattha vi nam tinham-tinham anadie apajjavasie, sesanam sadie. Tattha nam je se sadie apajjavasie se nam siddhanam. Tattha nam je se sadie sapajjavasie se nam chauvvihe pannatte, tam jaha–alavanabamdhe, alliyavanabamdhe, sarirabamdhe, sarirappayogabamdhe. Se kim tam alavanabamdhe? Alavanabamdhe–jannam tanabharana va, katthabharana va, pattabharana va, palalabharana va, vettalata-vaga-varatta-rajju-valli-kusa-dabbhamadiehim alavanabamdhe samuppajjai, jahannenam amtomuhuttam, ukkosenam samkhejjam kalam. Settam alavanabamdhe. Se kim tam alliyavanabamdhe? Alliyavanabamdhe chauvvihe pannatte, tam jaha–lesanabamdhe, uchchayabamdhe, samuchchayabamdhe, sahananabamdhe. Se kim tam lesanabamdhe? Lesanabamdhe–jannam kuddanam, kottimanam, khambhanam, pasayanam, katthanam, chammanam, ghadanam, padanam, kadanam chhuha-chikkhalla-silesa-lakkha-mahusitthamaiehim lesanaehim bamdhe samuppajjai, jahannenam amtomuhuttam, ukkosenam samkhejjam kalam. Settam lesanabamdhe. Se kim tam uchchayabamdhe? Uchchayabamdhe–jannam tanarasina va, kattharasina va, pattarasina va, tusarasina va, bhusara-sina va gomayarasina va, avagararasina va, uchchattenam bamdhe samuppajjai, jahannenam amtomuhuttam, ukkosenam samkhejjam kalam. Settam uchchayabamdhe. Se kim tam samuchchayabamdhe? Samuchchayabamdhe– jannam agada-tadaga-nadi-daha-vavi-pukkharini-dihiyanam gumjaliyanam, saranam, sarapamtiyanam, sarasarapamtiyanam, bilapamtiyanam devakula-sabha-ppavathubha-khaiyanam, pharihanam, pagaratta-laga-chariya-dara-gopura-torananam, pasaya-ghara-sarana-lena-avananam, simghadaga-tiya-chaukka-chachchara-chaummuha-mahapaha-pahamadinam, chhuha-chikkhalla-sila-samuchchaenam bamdhe samuppajai, jahannenam amtomuhuttam, ukkosenam samkhejjam kalam. Settam samuchchayabamdhe. Se kim tam sahananabamdhe? Sahananabamdhe duvihe pannatte, tam jaha–desasahananabamdhe ya, savvasahananabamdhe ya. Se kim tam desasahananabamdhe? Desasahananabamdhe– jannam sagada-raha-jana-jugga-gilli-thilli-siya-samdamani-lohi-lohakadaha-kadachchhuya-asana-sayana-khambha -bhamdamattovagaranamadinam desasahananabamdhe samuppajjai, jahannenam amtomuhuttam, ukkosenam samkhejjam kalam. Settam desasahananabamdhe. Se kim tam savvasahananabamdhe? Savvasahananabamdhe–se nam khirodagamainam. Settam savvasahananabamdhe. Settam sahananabamdhe. Settam alliyavanabamdhe. Se kim tam sarirabamdhe? Sarirabamdhe duvihe pannatte, tam jaha–puvvapayogapachchaie ya, paduppannapayogapachchaie ya. Se kim tam puvvapayogapachchaie? Puvvapayogapachchaie–jannam neraiyanam samsaratthanam savvajivanam tattha-tattha tesu-tesu karanesu samohannamananam jivappadesanam bamdhe samuppajjai. Settam puvvapayogapachchaie. Se kim tam paduppannapayogapachchaie? Paduppannapayogapachchaie–jannam kevalananissa anagarassa kevalisamugghaenam samohayassa tao samugghayao padiniyattamanassa amtara mamthe vattamanassa teyakammanam bamdhe samuppajjai. Kim karanam? Tahe se paesa egattigaya bhavamti. Settam paduppannapayogapachchaie. Settam sarirabamdhe. Se kim tam sarirappayogabamdhe? Sarirappayogabamdhe pamchavihe pannatte, tam jaha–oraliyasarirappayogabamdhe, veuvviyasarirappayoga bamdhe, aharagasarirappayogabamdhe, teyasarirappayogabamdhe, kammasarirappayogabamdhe. Oraliyasarirappayogabamdhe nam bhamte! Kativihe pannatte? Goyama! Pamchavihe pannatte, tam jaha– egimdiyaoraliyasarirappayogabamdhe, beimdiyaoraliyasarira-ppayogabamdhe java pamchimdiyaoraliyasarirappayogabamdhe. Egimdiyaoraliyasarirappayogabamdhe nam bhamte! Kativihe pannatte? Goyama! Pamchavihe pannatte, tam jaha–pudhavikkaiyaegimdiyaoraliyasarirappayogabamdhe, evam eenam abhilavena bhedo jaha ogaha-nasamthane oraliyasarirassa taha bhaniyavvo java pajjattagabbha-vakkamtiyamanussapamchimdiyaoraliyasarirappayogabamdhe ya, appajjattagabbhavakkamtiyamanussa pamchimdiya-oraliyasarirappayogabamdhe ya. Oraliyasarirappayogabamdhe nam bhamte! Kassa kammassa udaenam? Goyama! Viriya-sajoga-saddavvayae pamadapachchaya kammam cha jogam cha bhavam cha auyam cha paduchcha oraliyasarirappayoganamakammassa udaenam oraliyasarirappayogabamdhe. Egimdiyaoraliyasarirappayogabamdhe nam bhamte! Kassa kammassa udaenam? Evam cheva. Pudhavikkaiyaegimdiyaoraliyasarirappayogabamdhe evam cheva, evam java vanassaikaiya. Evam beimdiya, evam teimdiya, evam chaurimdiya. Tirikkhajoniyapamchimdiyaoraliyasarirappayogabamdhe nam bhamte! Kassa kammassa udaenam? Evam cheva. Manussa pamchimdiyaoraliyasarirappayogabamdhe nam bhamte! Kassa kammassa udaenam? Goyama! Viriya-sajoga-saddavvayae pamadapachchaya kammam cha jogam cha bhavam cha auyam cha paduchcha manussapamchimdiyaoraliyasarirappayoganamakammassa udaenam manussapamchimdiyaoraliyasarirappayoga bamdhe. Oraliyasarirappayogabamdhe nam bhamte! Kim desabamdhe? Savvabamdhe? Goyama! Desabamdhe vi, savvabamdhe vi. Egimdiyaoraliyasarirappayogabamdhe nam bhamte! Kim desabamdhe? Savvabamdhe? Evam cheva. Evam pudhavikkaiya evam java– Manussapamchimdiyaoraliyasarirappayogabamdhe nam bhamte! Kim desabamdhe? Savvabamdhe? Goyama! Desabamdhe vi, savvabamdhe vi. Oraliyasarirappayogabamdhe nam bhamte! Kalao kevachchiram hoi? Goyama! Savvabamdhe ekkam samayam, desabamdhe jahannenam ekkam samayam, ukkosenam tinni paliovamaim samayunaim. Egimdiyaoraliyasarirappayogabamdhe nam bhamte! Kalao kevachchiram hoi? Goyama! Savvabamdhe ekkam samayam, desabamdhe jahannenam ekkam samayam, ukkosenam bavisam vasasahassaim samayunaim. Pudhavikkaiyaegimdiyapuchchha. Goyama! Savvabamdhe ekkam samayam, desabamdhe jahannenam khuddagam bhavaggahanam tisamayunam, ukkosenam bavisam vasasahassaim samayunaim. Evam savvesim savvabamdho ekkam samayam, desabamdho jesim natthi veuvviyasariram tesim jahannenam khuddagam bhavaggahanam tisamayunam, ukkosenam ja sa thiti sa samayuna kayavva, jesim puna atthi veuvviyasariram tesim desabamdho jahannenam ekkam samayam, ukkosenam ja jassa thiti sa samayuna kayavva java manussanam desabamdhe jahannenam ekkam samayam, ukkosenam tinni paliovamaim samayunaim. Oraliyasarirabamdhataram nam bhamte! Kalao kevachchiram hoi? Goyama! Savvabamdhamtaram jahannenam khuddagam bhavaggahanam tisamayunam, ukkosenam tettisam sagarovamaim puvvakodisamayahiyaim. Desabam-dhamtaram jahannenam ekkam samayam, ukkosenam tettisam sagarovamaim tisamayahiyaim. Egimdiyaoraliyapuchchha. Goyama! Savvabamdhamtaram jahannenam khuddagam bhavaggahanam tisamayunam, ukkosenam bavisam vasasahassaim samayahiyaim. Desabamdhamtaram jaha-nnenam ekkam samayam, ukkosenam amtomuhuttam. Pudhavikkaiyaegimdiyapuchchha. Savvabamdhamtaram jaheva egimdiyassa taheva bhaniyavvam. Desabamdhamtaram jahannenam ekkam samayam, ukkosenam tinni samaya. Jaha pudhavikkaiyanam evam java chaurimdiyanam vaukkaiyavajjanam, navaram–savvabamdhamtaram ukkosenam ja jassa thiti sa samayahiya kayavva. Vaukka-iyanam savvabamdhamtaram jahannenam khuddagam bhavaggahanam tisamayunam, ukkosenam tinni vasasahassaim samayahiyaim. Desabamdhamtaram jahannenam ekkam samayam, ukkosenam amtomuhuttam. Pamchimdiyatirikkhajoniyaoraliyapuchchha. Savvabamdhamtaram jahannenam khuddagam bhavaggahanam tisamayunam, ukkosenam puvvakodi samayahiya. Desabamdhamtaram jaha egimdiyanam taha pamchimdiyatirikkhajoniyanam, evam manussana vi niravasesam bhaniyavvam java ukkosenam amtomuhuttam. Jivassa nam bhamte! Egimdiyatte, noegimdiyatte, punaravi egimdiyatte egimdiya-oraliyasarira-ppayogabamdhamtaram kalao kevachchiram hoi? Goyama! Savvabamdhamtaram jahannenam do khuddaim bhavaggahanaim tisamayunaim, ukkosenam do sagarovamasahassaim samkhejjavasamabbhahiyaim desabamdhamtaram jahannenam khuddagam bhavaggahanam samayahiyam, ukkosenam do sagarovamasahassaim samkhejjavasamabbhahiyaim. Jivassa nam bhamte! Pudhavikkaiyatte, nopudhavikkaiyatte, punaravi pudhavikkaiyatte pudhavikkaiya-egimdiyaoraliyasarira-ppayogabamdhamtaram kalao kevachchiram hoi? Goyama! Savvabamdhamtaram jahannenam do khuddaim bhavaggahanaim tisamayunaim, ukkosenam anamtam kalam–anamtao osappinio ussappinio kalao, khettao anamta loga–asamkhejja poggala-pariyatta, te nam poggalapariyatta avaliyae asamkhejjaibhago. Desabam-dhamtaram jahannenam khuddagam bhavaggahanam samayahiyam, ukkosenam anamtam kalam java avaliyae asamkhejjaibhago. Jaha pudhavikkaiyanam evam vanassaikaiyavajjanam java manussanam. Vanassaikaiyanam donnikhuddaim evam cheva, ukkosenam asamkhejjam kalam–asamkhejjao osappinio ussappinio kalao, khettao asamkhejja loga, evam desabamdhamtaram pi ukkosenam pudhavikalo. Eesi nam bhamte! Jivanam oraliyasarirassa desabamdhaganam, savvabamdhaganam, abamdhagana ya kayare kayarehimto appa va? Bahuya va? Tulla va? Visesahiya va? Goyama! Savvatthova jiva oraliyasarirassa savvabamdhaga, abamdhaga visesahiya, desabamdhaga asamkhejjaguna.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Prayogabamdha shum chhe? Prayogabamdha trana bhede kahyo chhe, te a – anadi aparyavasita, sadi aparyavasita, sadi saparyavasita. Temam je anadi aparyavasita chhe, te jivana atha madhyapradeshono hoya chhe. Te atha pradeshomam pana trana trana anadi aparyavasita bamdha chhe, bakina sadi bamdha chhe. Temam je sadi aparyavasita chhe te siddhone hoya chhe. Temam je sadi saparyavasita chhe, te chara bhede chhe, te – alapana bamdha, allikapana bamdha, sharira bamdha, shariraprayoga bamdha. Bhagavan ! Alapana bamdha shum chhe\? Gautama ! Je trinano, kashthano, pamdadano, palalano, velano bhara chhe tene velalata, chhala, vastra, rajju, vela, kusha ane dabha adithi bamdhavathi alapanabamdha samutpanna thaya chhe. A bamdha jaghanyathi amtarmuhurtta ane utkrishta samkhyeyakala sudhi rahe chhe. Bhagavan ! Alinabamdha shum chhe\? Gautama ! Alina bamdha chara bhede chhe. Te a – shlesana bamdha, uchchaya bamdha, samuchchaya bamdha ane samhanana bamdha. Bhagavan ! Shleshana bamdha shum chhe\? Gautama ! Je bhimtono, kuttiono, stambhono, prasadono, kashthono, charmono, ghadono, vastrono, chataiono chuda, kadava, shlesha, lakha, mina adi shleshna dravyothi bamdha sampanna thaya chhe te shleshana bamdha. Jaghanyathi amtarmuhurtta, utkrishtathi samkhyata kala chhe. Bhagavan ! Uchchaya bamdha shum chhe\? Gautama ! Trinano dhagalo, kashthano dhagalo, patrano dhagalo, tushano dhagalo, bhusumno dhagalo, chhanano dhagalo, kacharano dhagalo a badhana umcha dhagalane uchchayabamdha kahe chhe. Te jaghanya amtarmuhurta ane utkrishta samkhyatakala paryamta rahe chhe. Bhagavan ! Te samuchchaya bamdha shum chhe\? Je kuva, talava, nadi, draha, vava, pushkarini, dirghika, gumjalika, sara, sarapamkti, sarasara pamkti, bilapamkti, devakula, sabha, paraba, stupa, khai, parikha, prakara, attalaka, charika dvara, gopura, torana, prasada, ghara, sharanasthana, layana, apana, shrimgataka, trika, chatushka, chatvara, chaturmukha, mahapatha adina chuna, mati ane vajra lepa adi dvara samuchchayarupe je bamdha thaya chhe tene, samuchchayabamdha kahe chhe. Je jaghanyathi amtarmuhurtta ane utkrishtathi samkhyatakalano chhe. Te samuchchayabamdha chhe. Bhagavan ! Samhanana bamdha shum chhe\? Samhanana bamdha be bhede kahyo chhe – desha samhanana bamdha, sarva samhanana bamdha. Bhagavan ! Te desha samhanana bamdha shum chhe\? Je shakata, ratha, yana, yugya, trilli, thilli, siya, syamdamaniya, lodhi, lodhini kadai, kadachho, asana, shayana, stambha, bhamda – matra upakaranadi vade desha samhanana bamdha utpanna thaya chhe. Te jaghanya amtarmuhurtta ane utkrishta samkhyatakala hoya chhe. Te a desha samhanana bamdha chhe. Bhagavan ! Te sarva samhanana bamdha shum chhe\? Te dudha – panini jema ekameka thai javum te. Te sarva samhanana bamdha kahyo, te alina bamdha kahyo. Bhagavan ! Te sharirabamdha shum chhe\? Sharira bamdha be bhede. – purva prayoga pratyayika ane pratyutpanna prayoga pratyayika. Bhagavan ! Te purva prayoga pratyayika shum chhe\? Gautama ! Te te kshetramam, te te karanothite te sharirane prapta nairayika adi sarve samsari jivona jiva pradeshono je bamdha thaya chhe, tene purva prayoga pratyayika bamdha kahe chhe. Bhagavan ! Pratyutpanna prayoga pratyaya shum chhe\? Je kevali anagara, kevali samudghata dvara samudghata karata ane tenathi pratinivritta thata vachchena marge rahela kevalajnyani anagarana taijasa ane karmana sharirano je bamdha sampanna thaya chhe, tene pratyutpanna prayoga pratyayika bamdha kahe chhe. Te samaye atma pradesho ekatrikrita thaya chhe, jenathi taijasa – karmana sharirano bamdha thaya chhe, te a vartamana prayoga pratyayika bamdha chhe. A sharira bamdhanum svarupa chhe. Bhagavan ! Te shariraprayoga bamdha shum chhe\? Shariraprayoga bamdha pamcha bhede kahyo chhe. Te a – audarika, vaikriya, aharaka, taijasa, karmana – shariraprayoga bamdha. Bhagavan ! Audarika shariraprayoga bamdha ketala bhede kahyo chhe? Gautama ! Pamcha bhede chhe. Te a – ekendriya audarika shariraprayoga bamdha yavat pamchendriya audarika shariraprayoga bamdha. Bhagavan ! Ekendriya audarika shariraprayoga bamdha ketala bhede kahyo chhe\? Gautama ! Pamcha bhede kahyo chhe. Te a – prithvikayika ekendriya0 e pramane a alava vade jema ‘avagahana samsthana’mam audarika sharirana bhedo kahya, tema ahim pana kaheva – yavat – paryapta garbha vyutkramtika manushya pamchendriya audarika shariraprayoga bamdha ane aparyapta garbha vyutkramtika manushya0 yavat bamdha sudhi kahevum.. Bhagavan ! Audarika shariraprayoga bamdha, kaya karmana udayathi thaya chhe? Gautama ! Virya, samyoga, saddravyata pramadane karane karma, yoga, bhava, ayune ashrine audarika shariraprayoga namakarmana udayathi audarika shariraprayoga bamdha thaya chhe. Bhagavan ! Ekendriya audarika shariraprayoga bamdha, kaya karmana udayathi thaya chhe\? Gautama ! Purvavat janavu. E ja rite prithvikayika ekendriya audarika shariraprayoga bamdha yavat vanaspatikayika ekendriya audarika sharira tatha beindriya, teindriya ane chaurindriya audarika sharira prayoga bamdha sudhi janavum., Bhagavan ! Pamchendriya tiryamchayonika audarika sharira prayoga bamdha kya karmana udayathi thaya chhe\? Gautama ! Tene purva kathana anusara janava. Bhagavan ! Manushya pamchendriya audarika shariraprayoga bamdha kaya karmana udayathi thaya\? Gautama ! Virya, samyoga, saddravyata tatha pramadane karane yavat ayuni apekshae manushya pamchendriya audarika shariraprayoga namakarma na udayathi audarika shariraprayoga bamdha thaya chhe. Bhagavan ! Audarika shariraprayoga bamdha shum deshabamdha chhe ke sarvabamdha\? Gautama ! Deshabamdha pana chhe, sarvabamdha pana chhe. Bhagavan ! Ekendriya audarika shariraprayoga bamdha e deshabamdha chhe ke sarvabamdha\? Gautama ! Deshabamdha pana thaya ane sarvabamdha pana thaya. E pramane prithvikayikathi manushya pamchendriya sudhi shariraprayoga bamdhamam deshabamdha ane, sarvabamdha bamne thaya chhe. Bhagavan ! Audarika shariraprayoga bamdha kalathi ketalo hoya\? Gautama ! Sarvabamdha eka samaya, deshabamdha, jaghanyathi eka samaya, utkrishtathi eka samaya nyuna tranapalyopama.. Bhagavan ! Ekendriya audarika shariraprayoga bamdha kalathi ketalo hoya\? Gautama ! Sarvabamdha eka samaya. Deshabamdha jaghanyathi eka samaya, utkrishtathi eka samaya nyuna 22,000 varsha. Bhagavan ! Prithvikaya ekendriyani prichchha. Gautama ! Sarvabamdha eka samaya. Deshabamdha jaghanya kshullaka bhavagrahanamam trana samaya nyuna, utkrishtathi eka samaya nyuna 22,000 varsha. E pramane badhano sarvabamdha eka samaya, deshabamdha jene vaikriya sharira nathi tene trana samaya nyuna kshullaka bhavagrahana ane utkrishtathi jeni je sthiti hoya, temam eka samaya nyuna rahe chhe, jene vaikriyasharira chhe tene deshabamdha jaghanyathi eka samaya ane utkrishtathi jeni je sthiti hoya, temam eka samaya nyuna kahevo. Yavat manushyano deshabamdha jaghanyathi eka samaya, utkrishtathi samaya nyuna trana palyopama. Bhagavan ! Audarika sharirana bamdhano amtarakala ketalo chhe\? Gautama ! Sarvabamdhanum amtara jaghanyathi kshullaka bhava – grahanamam trana samaya nyuna ane utkrishta 33 sagaropama ane samayadhika purva kodi chhe. Deshabamdha amtara. Jaghanyathi eka samaya, utkrishtathi trana samaya adhika 33 – sagaropama chhe. Ekendriya audarika prichchha. Gautama ! Sarvabamdhanum amtara jaghanyathi trana samaya nyuna kshullaka bhavagrahana ane utkrishtathi samayadhika 22,000 varsha. Deshabamdhanum amtara jaghanyathi eka samaya, utkrishtathi amtarmuhurtta. Prithvikaya ekendriya prichchha. Gautama ! Sarvabamdhanum amtara, ekendriyavat kahevum. Deshabamdhanum amtara jaghanyathi eka samaya, utkrishtathi trana samaya. Jema prithvikayanum tema yavat chaurindriyanum kathana vayukayane varjine kahevum. Vishesha e ke – sarvabamdhanum amtara utkrishtathi jeni jevi sthiti, tenathi samayadhika kahevi. Vayukayanum sarvabamdhanum amtara jaghanyathi trisamaya nyuna kshullaka bhavagrahana, utkrishtathi samayadhika 3000 varsha, deshabamdhanum amtara, jaghanyathi eka samaya, utkrishtathi amtarmuhurtta. Pamchendriya tiryamchayonika audarika prichchha, sarvabamdhanum amtara jaghanyathi trana samaya nyuna kshullaka bhavagrahana, utkrishtathi samayadhika purvakodi, deshabamdhanum amtara jema ekendriyanum chhe, tema pamchendriya tiryamchayonikanum kahyum. E pramane manushyanum pana sampurna kahevum yavat utkrishta amtarmuhurtta chhe. Tyam sudhi badhu kahevum.. Bhagavan ! Ekendriyatva jiva noekendriyatvamam rahine phari ekendriyatvamam ave, to ekendriya audarika sharira prayoga bamdha amtara kalathi ketalum thaya? Gautama ! Sarvabamdhanum amtara jaghanyathi trisamaya nyuna be kshullaka bhavagrahana, utkrishtathi be hajara sagaropama ane samkhyata varshadhika. Deshabamdhanum amtara jaghanyathi samayadhika kshullaka bhavagrahana, utkrishtathi samkhyata varshadhika be hajara sagaropama. Bhagavan ! Prithvikayikatva sthita jiva noprithvikayikatvamam rahine phari prithvikayikatvamam ave to prithvikayika ekendriya audarika shariraprayoga bamdha amtara kalathi ketalum thaya\? Gautama ! Sarvabamdha amtara jaghanyathi trisamaya nyuna kshullaka bhavagrahana, utkrishtathi anamtakala, anamti utsarpini – avasarpini kalathi, kshetrathi anamtaloka, asamkhyata pudgala paravarta chhe. Te pudgala paravarta avalikana asamkhyata bhaga chhe. Deshabamdhanum amtara jaghanyathi eka samaya adhika kshullaka bhavagrahana, utkrishtathi anamtakala yavat avalikano asamkhyata bhaga samaya pramana asamkhya pudgala paravartana chhe. Prithvikayikani maphaka vanaspatikayikane varjine yavat manushya sudhi kahevum. Vanaspatikayajivonam sarvabamdhanum utkrishta amtara kalani apekshae asamkhyakala pramana chhe. Kshetrani apekshae asamkhya loka pramana chhe. A ja rite desha bamdhanum utkrishta amtara kahevum. Bhagavan ! Audarika sharirana a deshabamdhaka, sarvabamdhaka ane abamdhaka jivomam kona konathi yavat visheshadhika chhe\? Gautama ! Sauthi thoda jivo audarika sharirana sarvabamdhaka chhe, abamdhaka jiva tethi visheshadhika chhe, deshabamdhaka jiva tenathi asamkhyataguna chhe.