Sutra Navigation: Acharang ( આચારાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1100396
Scripture Name( English ): Acharang Translated Scripture Name : આચારાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

श्रुतस्कंध-२

चूलिका-१

अध्ययन-१ पिंडैषणा

 Translated Chapter :

શ્રુતસ્કંધ-૨

ચૂલિકા-૧

અધ્યયન-૧ પિંડૈષણા
Section : उद्देशक-११ Translated Section : ઉદ્દેશક-૧૧
Sutra Number : 396 Category : Ang-01
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] अह भिक्खू जाणेज्जा सत्त पिंडेसणाओ, सत्त पाणेसणाओ। तत्थ खलु इमा पढमा पिंडेसणा–असंसट्ठे हत्थे असंसट्ठे मत्ते–तहप्पगारेण असंसट्ठेण हत्थेण वा, मत्तेण वा असणं वा [पाणं वा] खाइमं वा साइमं वा सयं वा णं जाएज्जा, परो वा से देज्जा– फासुयं एसणिज्जं ति मन्नमाणे लाभे संते पडिगाहेज्जा–पढमा पिंडेसणा। अहावरा दोच्चा पिंडेसणा–संसट्ठे हत्थे संसट्ठे मत्ते–तहप्पगारेण संसट्ठेण हत्थेण वा, मत्तेण वा असणं वा पाणं वा खाइमं वा साइमं वा सयं वा णं जाएज्जा, परो वा से देज्जा–फासुयं एसणिज्जं ति मन्नमाणे लाभे संते पडिगाहेज्जा–दोच्चा पिंडेसणा। अहावरा तच्चा पिंडेसणा–इह खलु पाईणं वा, पडीणं वा, दाहिणं वा, उदीणं वा संतेगइया सड्ढा भवंति–गाहावई वा, गाहावइणीओ वा, गाहावइ-पुत्ता वा, गाहावइ-धूयाओ वा, गाहावइ-सुण्हाओ वा, धाईओ वा, दासा वा, दासीओ वा, कम्म-करा वा, कम्मकरीओ वा। तेसिं च णं अन्नतरेसु विरूवरूवेसु भायण-जाएसु उवनिक्खित्तपुव्वे सिया, तं जहा–थालंसि वा, पिढरंसि वा, सरगंसि वा, परगंसि वा, वरगंसि वा। अह पुणेवं जाणेज्जा–असंसट्ठे हत्थे संसट्ठे मत्ते, संसट्ठे वा हत्थे असंसट्ठे मत्ते। से य पडिग्गहधारी सिया पाणिपडिग्गहए वा, से पुव्वामेव आलोएज्जा–आउसो! त्ति वा भगिनि! त्ति वा एएणं तुमं असंसट्ठेण हत्थेण संसट्ठेण मत्तेण, संसट्ठेण वा हत्थेण असंसट्ठेण मत्तेण, अस्सिं पडिग्गहगंसि वा पाणिंसि वा णिहट्टु उवित्तु दलयाहि। तहप्पगारं भोयण-जायं सयं वा णं जाएज्जा, परो वा से देज्जा –फासुयं एसणिज्जं ति मन्नमाणे लाभे संते पडिगाहेज्जा–तच्चा पिंडेसणा। अहावरा चउत्था पिंडेसणा–से भिक्खू वा भिक्खुणी वा, गाहावइ-कुलं पिंडवाय-पडियाए अणुपविट्ठे समाणे सेज्जं पुण जाणेज्जा–पिहुयं वा बहुरजं वा, भुज्जियं वा, मंथुं वा, चाउलं वा, चाउल-पलंबं वा। अस्सिं खलु पडिग्गहियंसि अप्पे पच्छाकम्मे अप्पे पज्जवजाए, तहप्पगारं पिहुयं वा जाव चाउल-पलंबं वा सयं वा णं जाएज्जा, परो वा से देज्जा–फासुयं एसणिज्जं ति मन्नमाणे लाभे संते पडिगाहेज्जा–चउत्था पिंडेसणा। अहावरा पंचमा पिंडेसणा–से भिक्खू वा भिक्खुणी वा गाहावइ-कुलं पिंडवाय-पडियाए अणु-पविट्ठे समाणे उव-हितमेव भोयण-जायं जाणेज्जा, तं जहा–सरावंसि वा, डिंडिमंसि वा, कोसगंसि वा। अह पुण एवं जाणेज्जा–बहुपरियावन्ने पाणीसु दगलेवे। तहप्पगारं असणं वा पाणं वा खाइमं वा साइमं वा सयं वा णं जाएज्जा परो वा से देज्जा–फासुयं एसणिज्जं ति मन्नमाणे लाभे संते पडिगाहेज्जा–पंचमा पिंडेसणा। अहावरा छट्ठा पिंडेसणा–से भिक्खू वा भिक्खुणी वा गाहावइ-कुलं पिंडवाय-पडियाए अणुपविट्ठे समाणे पग्गहियमेव भोयण-जायं जाणेज्जा–जं च सयट्ठाए पग्गहियं, जं च परट्ठाए पग्गहियं, तं पाय-परियावन्नं, तं पाणि-परियावण्णं–फासुयं एसणिज्जं ति मन्नमाणे लाभे संते पडिगाहेज्जा–छट्ठा पिंडेसणा। अहावरा सत्तमा पिंडेसणा–से भिक्खू वा भिक्खुणी वा गाहावइ-कुलं पिंडवाय-पडियाए अणुपविट्ठे समाणे बहुउज्झिय-धम्मियं भोयण-जायं जाणेज्जा–जं चण्णे बहवे दुपय-चउप्पय-समण-माहण-अतिहि-किवण-वणीमगा नावकखंति, तहप्पगारं उज्झिय-धम्मियं भोयण-जायं सयं वा णं जाएज्जा परो वा से देज्जा–फासुयं एसणिज्जं ति मन्नमाणे लाभे संते पडिगा-हेज्जा–सत्तमा पिंडेसणा। इच्चेयाओ सत्त पिंडेसणाओ। अहावराओ सत्त पाणेसणाओ। तत्थ खलु इमा पढमा पाणेसणा–असंसट्ठे हत्थे असंसट्ठे मत्ते। अहावरा दोच्चा पाणेसणा–संसट्ठे हत्थे संसट्ठे मत्ते। अहावरा तच्चा पाणेसणा–इह खलु पाईणं वा, पडीणं वा, दाहिणं वा, उदीणं वा संतेगइया सड्ढा भवंति। अहावरा चउत्था पाणेसणा–से भिक्खू वा भिक्खुणी वा गाहावइ-कुलं पिंडवाय-पडियाए अणुपविट्ठे समाणे सेज्जं पुण पाणग-जायं जाणेज्जा, तं जहा–तिलोदगं वा, तुसोदगं वा, जवोदगं वा, आयामं वा, सोवीरं वा, सुद्धवियडं वा। अस्सिं खलु पडिग्गहियंसि अप्पे पच्छाकम्मे, अप्पे पज्जवजाए। तहप्पगारं तिलोदगं वा, तुसोदगं वा, जवोदगं वा, आयामं वा, सोवीरं वा, सुद्ध वियडं वा सयं वा णं जाएज्जा, परो वा से देज्जा–फासुयं एसणिज्जं ति मन्नमाणे लाभे संते पडिगाहेज्जा। अहावरा पंचमा पाणेसणा–से भिक्खू वा भिक्खुणी वा गाहावइ-कुलं पिंडवाय-पडियाए अणुपविट्ठे समाणे उव-हितमेव पाणग-जायं जाणेज्जा। अहावरा छट्ठा पाणेसणा–से भिक्खू वा भिक्खुणी वा गाहावइ-कुलं पिंडवाय-पडियाए अणुपविट्ठे समाणे पग्गहि-यमेव पाणग-जायं जाणेज्जा। अहावरा सत्तमा पाणेसणा–से भिक्खू वा भिक्खुणी वा गाहावइ-कुलं पिंडवाय-पडियाए अणुपविट्ठे समाणे बहु-उज्झिय-धम्मिय पाणग-जायं जाणेज्जा।
Sutra Meaning : સંયમશીલ સાધુ સાત ‘પિંડૈષણા’ અને સાત ‘પાનૈષણા’ જાણે. તે આ પ્રમાણે – ૧. અસંસૃષ્ટ અર્થાત્ કોઈ વસ્તુથી ખરડાયેલ ન હોય તેવા હાથ, અસંસૃષ્ટ પાત્ર, તે પ્રકારના અસંસૃષ્ટ હાથ કે પાત્ર હોય તો અશનાદિ સ્વયં યાચે કે ગૃહસ્થ આપે તો તેને પ્રાસુક જાણીને ગ્રહણ કરે તે પહેલી ‘પિંડૈષણા’. ૨. સંસૃષ્ટ અર્થાત્ અચિત વસ્તુ વડે ખરડાયેલ હાથ, સંસૃષ્ટ પાત્ર – હોવા તે બીજી ‘પિંડૈષણા’. ૩. પૂર્વાદિ દિશામાં ઘણા શ્રદ્ધાળુ ગૃહસ્થ યાવત્‌ કર્મકારિણી રહે છે – તેમને ત્યાં વિવિધ વાસણો જેવા કે, થાળી, તપેલી, કથરોટ, સુપડા, ટોકરી, મણિજડિત વાસણોમાં પહેલાંથી ભોજન રખાયેલ હોય, પછી સાધુ એમ જાણે કે, અલિપ્ત હાથ – લિપ્ત વાસણ, લિપ્ત હાથ – અલિપ્ત વાસણ છે તો તે પાત્રધારી કે કરપાત્રી પહેલાં જ કહી દે કે, હે આયુષ્યમાન્‌ ! તમે મને અલિપ્ત હાથ – લિપ્ત વાસણ કે લિપ્ત હાથ અલિપ્ત વાસણથી અમારા પાત્ર કે હાથમાં લાવીને આપે. તો તેવું ભોજન સ્વયં કે યાચીને મળે તો પણ અપ્રાસુક અને અનેષણીય સમજીને ન લે તે ત્રીજી ‘પિંડૈષણા’. ૪. તે સાધુ યાવત્‌ જાણે કે, તુષરહિત મમરા યાવત્‌ ખાંડેલા ચોખા ગ્રહણ કરવાથી પશ્ચાત્‌ કર્મદોષ નથી, ફોતરા ઉડાડવા પડે તેમ નથી તો તેવા પ્રકારના મમરા યાવત્‌ ખાંડેલા ચોખા સ્વયં યાચે કે ગૃહસ્થ આપે તો પ્રાસુક અને એષણીય સમજી મળે તો લો. આ ચોથી ‘પિંડૈષણા’. ૫. સાધુ યાવત્‌ જાણે કે, ગૃહસ્થે પોતા માટે શકોરા, કાંસાની થાળી કે માટીના વાસણમાં ભોજન કાઢેલ હોય, પછી સાધુ એમ જાણે કે તે પાણીથી ધોયેલ પણ હવે લિપ્ત નથી તો તેવા પ્રકારના આહારને યાવત્‌ અપ્રાસુક જાણી ગ્રહણ કરે, આ પાંચમી ‘પિંડૈષણા’. ૬. તે સાધુ યાવત્‌ જાણે કે ગૃહસ્થ પોતા માટે કે બીજા માટે વાસણમાં ભોજન કાઢેલ હોય, પણ જેને માટે કાઢેલ છે તેણે ગ્રહણ કરેલ ન હોય, તેવા પ્રકારનું ભોજન ગૃહસ્થના પાત્ર કે હાથમાં હોય તે પ્રાપ્ત થવા પર પ્રાસુક અને એષણીય જાણી ગ્રહણ કરે, આ છઠ્ઠી ‘પિંડૈષણા’. ૭. તે સાધુ યાવત્‌ પ્રતિજ્ઞા કરે કે, હું ફેંકી દેવા યોગ્ય આહાર યાચીશ. જે બીજા ઘણા દ્વિપદ, ચતુષ્પદ, શ્રમણ, બ્રાહ્મણ, અતિથિ, વનીપક પણ ન ઇચ્છે. આવું ઉજ્‌ઝિતધર્મીય અર્થાત્ ફેંકી દેવા યોગ્ય ભોજન સ્વયં યાચે કે બીજા આપે તો યાવત્‌ તેને ગ્રહણ કરે. આ સાતમી ‘પિંડૈષણા’. આ પ્રમાણે સાત ‘પિંડૈષણા’ કહી. હવે સાત ‘પાનૈષણા’ કહે છે. તેમાં આ પહેલી પાનૈષણા – અસંસૃષ્ટ અર્થાત્ લિપ્ત ન હોય તેવા હાથ, અસંસૃષ્ટ વાસણ. શેષ વર્ણન પૂર્વવત્‌ જાણવું. ચોથી પાનૈષણામાં એટલું વિશેષ કે, તે સાધુ – સાધ્વી પાણીના વિષયમાં એમ જાણે કે તલ આદિનું ધોવાણ ગ્રહણ કર્યા પછી પશ્ચાત્‌ કર્મ ન લાગે તો તેવા પ્રકારના પાનકને પ્રાસુક જાણી ગ્રહણ કરે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] aha bhikkhu janejja satta pimdesanao, satta panesanao. Tattha khalu ima padhama pimdesana–asamsatthe hatthe asamsatthe matte–tahappagarena asamsatthena hatthena va, mattena va asanam va [panam va] khaimam va saimam va sayam va nam jaejja, paro va se dejja– phasuyam esanijjam ti mannamane labhe samte padigahejja–padhama pimdesana. Ahavara dochcha pimdesana–samsatthe hatthe samsatthe matte–tahappagarena samsatthena hatthena va, mattena va asanam va panam va khaimam va saimam va sayam va nam jaejja, paro va se dejja–phasuyam esanijjam ti mannamane labhe samte padigahejja–dochcha pimdesana. Ahavara tachcha pimdesana–iha khalu painam va, padinam va, dahinam va, udinam va samtegaiya saddha bhavamti–gahavai va, gahavainio va, gahavai-putta va, gahavai-dhuyao va, gahavai-sunhao va, dhaio va, dasa va, dasio va, kamma-kara va, kammakario va. Tesim cha nam annataresu viruvaruvesu bhayana-jaesu uvanikkhittapuvve siya, tam jaha–thalamsi va, pidharamsi va, saragamsi va, paragamsi va, varagamsi va. Aha punevam janejja–asamsatthe hatthe samsatthe matte, samsatthe va hatthe asamsatthe matte. Se ya padiggahadhari siya panipadiggahae va, se puvvameva aloejja–auso! Tti va bhagini! Tti va eenam tumam asamsatthena hatthena samsatthena mattena, samsatthena va hatthena asamsatthena mattena, assim padiggahagamsi va panimsi va nihattu uvittu dalayahi. Tahappagaram bhoyana-jayam sayam va nam jaejja, paro va se dejja –phasuyam esanijjam ti mannamane labhe samte padigahejja–tachcha pimdesana. Ahavara chauttha pimdesana–se bhikkhu va bhikkhuni va, gahavai-kulam pimdavaya-padiyae anupavitthe samane sejjam puna janejja–pihuyam va bahurajam va, bhujjiyam va, mamthum va, chaulam va, chaula-palambam va. Assim khalu padiggahiyamsi appe pachchhakamme appe pajjavajae, tahappagaram pihuyam va java chaula-palambam va sayam va nam jaejja, paro va se dejja–phasuyam esanijjam ti mannamane labhe samte padigahejja–chauttha pimdesana. Ahavara pamchama pimdesana–se bhikkhu va bhikkhuni va gahavai-kulam pimdavaya-padiyae anu-pavitthe samane uva-hitameva bhoyana-jayam janejja, tam jaha–saravamsi va, dimdimamsi va, kosagamsi va. Aha puna evam janejja–bahupariyavanne panisu dagaleve. Tahappagaram asanam va panam va khaimam va saimam va sayam va nam jaejja paro va se dejja–phasuyam esanijjam ti mannamane labhe samte padigahejja–pamchama pimdesana. Ahavara chhattha pimdesana–se bhikkhu va bhikkhuni va gahavai-kulam pimdavaya-padiyae anupavitthe samane paggahiyameva bhoyana-jayam janejja–jam cha sayatthae paggahiyam, jam cha paratthae paggahiyam, tam paya-pariyavannam, tam pani-pariyavannam–phasuyam esanijjam ti mannamane labhe samte padigahejja–chhattha pimdesana. Ahavara sattama pimdesana–se bhikkhu va bhikkhuni va gahavai-kulam pimdavaya-padiyae anupavitthe samane bahuujjhiya-dhammiyam bhoyana-jayam janejja–jam channe bahave dupaya-chauppaya-samana-mahana-atihi-kivana-vanimaga navakakhamti, tahappagaram ujjhiya-dhammiyam bhoyana-jayam sayam va nam jaejja paro va se dejja–phasuyam esanijjam ti mannamane labhe samte padiga-hejja–sattama pimdesana. Ichcheyao satta pimdesanao. Ahavarao satta panesanao. Tattha khalu ima padhama panesana–asamsatthe hatthe asamsatthe matte. Ahavara dochcha panesana–samsatthe hatthe samsatthe matte. Ahavara tachcha panesana–iha khalu painam va, padinam va, dahinam va, udinam va samtegaiya saddha bhavamti. Ahavara chauttha panesana–se bhikkhu va bhikkhuni va gahavai-kulam pimdavaya-padiyae anupavitthe samane sejjam puna panaga-jayam janejja, tam jaha–tilodagam va, tusodagam va, javodagam va, ayamam va, soviram va, suddhaviyadam va. Assim khalu padiggahiyamsi appe pachchhakamme, appe pajjavajae. Tahappagaram tilodagam va, tusodagam va, javodagam va, ayamam va, soviram va, suddha viyadam va sayam va nam jaejja, paro va se dejja–phasuyam esanijjam ti mannamane labhe samte padigahejja. Ahavara pamchama panesana–se bhikkhu va bhikkhuni va gahavai-kulam pimdavaya-padiyae anupavitthe samane uva-hitameva panaga-jayam janejja. Ahavara chhattha panesana–se bhikkhu va bhikkhuni va gahavai-kulam pimdavaya-padiyae anupavitthe samane paggahi-yameva panaga-jayam janejja. Ahavara sattama panesana–se bhikkhu va bhikkhuni va gahavai-kulam pimdavaya-padiyae anupavitthe samane bahu-ujjhiya-dhammiya panaga-jayam janejja.
Sutra Meaning Transliteration : Samyamashila sadhu sata ‘pimdaishana’ ane sata ‘panaishana’ jane. Te a pramane – 1. Asamsrishta arthat koi vastuthi kharadayela na hoya teva hatha, asamsrishta patra, te prakarana asamsrishta hatha ke patra hoya to ashanadi svayam yache ke grihastha ape to tene prasuka janine grahana kare te paheli ‘pimdaishana’. 2. Samsrishta arthat achita vastu vade kharadayela hatha, samsrishta patra – hova te biji ‘pimdaishana’. 3. Purvadi dishamam ghana shraddhalu grihastha yavat karmakarini rahe chhe – temane tyam vividha vasano jeva ke, thali, tapeli, katharota, supada, tokari, manijadita vasanomam pahelamthi bhojana rakhayela hoya, pachhi sadhu ema jane ke, alipta hatha – lipta vasana, lipta hatha – alipta vasana chhe to te patradhari ke karapatri pahelam ja kahi de ke, he ayushyaman ! Tame mane alipta hatha – lipta vasana ke lipta hatha alipta vasanathi amara patra ke hathamam lavine ape. To tevum bhojana svayam ke yachine male to pana aprasuka ane aneshaniya samajine na le te triji ‘pimdaishana’. 4. Te sadhu yavat jane ke, tusharahita mamara yavat khamdela chokha grahana karavathi pashchat karmadosha nathi, photara udadava pade tema nathi to teva prakarana mamara yavat khamdela chokha svayam yache ke grihastha ape to prasuka ane eshaniya samaji male to lo. A chothi ‘pimdaishana’. 5. Sadhu yavat jane ke, grihasthe pota mate shakora, kamsani thali ke matina vasanamam bhojana kadhela hoya, pachhi sadhu ema jane ke te panithi dhoyela pana have lipta nathi to teva prakarana aharane yavat aprasuka jani grahana kare, a pamchami ‘pimdaishana’. 6. Te sadhu yavat jane ke grihastha pota mate ke bija mate vasanamam bhojana kadhela hoya, pana jene mate kadhela chhe tene grahana karela na hoya, teva prakaranum bhojana grihasthana patra ke hathamam hoya te prapta thava para prasuka ane eshaniya jani grahana kare, a chhaththi ‘pimdaishana’. 7. Te sadhu yavat pratijnya kare ke, hum phemki deva yogya ahara yachisha. Je bija ghana dvipada, chatushpada, shramana, brahmana, atithi, vanipaka pana na ichchhe. Avum ujjhitadharmiya arthat phemki deva yogya bhojana svayam yache ke bija ape to yavat tene grahana kare. A satami ‘pimdaishana’. A pramane sata ‘pimdaishana’ kahi. Have sata ‘panaishana’ kahe chhe. Temam a paheli panaishana – asamsrishta arthat lipta na hoya teva hatha, asamsrishta vasana. Shesha varnana purvavat janavum. Chothi panaishanamam etalum vishesha ke, te sadhu – sadhvi panina vishayamam ema jane ke tala adinum dhovana grahana karya pachhi pashchat karma na lage to teva prakarana panakane prasuka jani grahana kare.