Sutra Navigation: Anuyogdwar ( અનુયોગદ્વારાસૂત્ર )
Search Details
| Mool File Details |
|
Anuvad File Details |
|
| Sr No : | 1124275 | ||
| Scripture Name( English ): | Anuyogdwar | Translated Scripture Name : | અનુયોગદ્વારાસૂત્ર |
| Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Gujarati |
| Chapter : |
अनुयोगद्वारासूत्र |
Translated Chapter : |
અનુયોગદ્વારાસૂત્ર |
| Section : | Translated Section : | ||
| Sutra Number : | 275 | Category : | Chulika-02 |
| Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
| Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
| Century : | Sect : | Svetambara1 | |
| Source : | |||
| Mool Sutra : | [सूत्र] से किं तं समए? समयस्स णं परूवणं करिस्सामि–से जहानामए तुन्नागदारए सिया तरुणे बलवं जुगवं जुवाणे अप्पातंके थिरग्गहत्थे दढपाणि-पाय-पास-पिट्ठं-तरोरुपरिणते तलजमलजुयल-परिघनिभबाहू चम्मेट्ठग-दुहण-मुट्ठिय-समाहत-निचित-गत्तकाए उरस्सबलसमन्नागए लंघण, पवण-जइण-वायामसमत्थे छेए दक्खे पत्तट्ठे कुसले मेहावी निउणे निउणसिप्पोवगए एगं महतिं पडसाडियं वा पट्टसाडियं वा गहाय सयराहं हत्थमेत्तं ओसारेज्जा। तत्थ चोयए पन्नवयं एवं वयासी–जेणं कालेणं तेणं तुन्नागदारएणं तीसे पडसाडियाए वा पट्टसाडियाए वा सयराहं हत्थमेत्तं ओसारिए से समए भवइ? नो इणमट्ठे समट्ठे। कम्हा? जम्हा संखेज्जाणं तंतूणं समुदय-समिति-समागमेणं एगा पडसाडिया निप्फज्जइ, उवरिल्लम्मि, तंतुम्मि अच्छिन्ने हेट्ठिल्ले तंतू न छिज्जइ, अन्नम्मि काले उवरिल्ले तंतू छिज्जइ, अन्नम्मि काले हेट्ठिल्ले तंतू छिज्जइ, तम्हा से समए न भवइ। एवं वयंतं पन्नवयं चोयए एवं वयासी– जेणं कालेणं तेणं तुन्नागदारएणं तीसे पडसाडियाए वा पट्टसाडियाए वा उवरिल्ले तंतू छिन्ने से समए? न भवइ। कम्हा? जम्हा संखेज्जाणं पम्हाणं समुदय-समिति-समागमेणं एगे तंतू निप्फज्जइ, उवरिल्ले पम्हे अच्छिन्ने हेट्ठिल्ले पम्हे न छिज्जइ, अन्नम्मि काले उवरिल्ले पम्हे छिज्जइ, अन्नम्मि काले हेट्ठिल्ले पम्हे छिज्जइ, तम्हा से समए न भवइ। एवं वयंतं पन्न-वयं चोयए एवं वयासी–जेणं कालेणं तेणं तुन्नागदारएणं तस्स तंतुस्स उवरिल्ले पम्हे छिन्ने से समए? न भवइ। कम्हा? जम्हा अनंताणं संघायाणं समुदय-समिति-समागमेणं एगे पम्हे निप्फज्जइ, उवरिल्ले संघाए अविसंघाइए हेट्ठिल्ले संघाए न विसंघाइज्जइ, अन्नम्मि काले उवरिल्ले संघाए विसंघाइज्जइ, अन्नम्मि काले हेट्ठिल्ले संघाए विसंघाइज्जइ, तम्हा से समए न भवइ। एत्तो वि य णं सुहुमतराए समए पन्नत्ते समणाउसो! असंखेज्जाणं समयाणं समुदय-समिति-समागमेणं सा एगा आवलिया त्ति वुच्चइं संखे-ज्जाओ आवलियाओ ऊसासो, संखेज्जाओ आवलियाओ नीसासो। | ||
| Sutra Meaning : | [૧] સમય કોને કહેવાય ? સમયનું સ્વરૂપ શું છે ? કોઈ એક તરુણ, બળવાન, ત્રીજા – ચોથા આરામાં જન્મેલ, નીરોગી, સ્થિર હસ્તાગ્રવાન, સુદૃઢ – વિશાળ હાથ, પગ, પીઠ – પાંસળી અને જંઘાવાળા, દીર્ઘતા, સરલતા અને પીનત્વની દૃષ્ટિથી સમાન – સમશ્રેણીમાં સ્થિત તાલવૃક્ષ યુગલ અથવા કપાટ અર્ગલા તુલ્ય બે ભુજાના ધારક ચર્મેષ્ટક, મુદ્ગર, મુષ્ટિકા, મુષ્ટિબંધ વગેરેના વ્યાયામના અભ્યાસથી દૃઢ શરીરાવયવવાળા, સહજ બળ સંપન્ન, કૂદવું, તરવું, દોડવું વગેરે ક્રિયાથી સામર્થ્ય – શક્તિવાન, કાર્ય સિદ્ધિના ઉપાયને જાણનાર, દક્ષ, પ્રવીણ, કુશળ, મેધાવી, નિપુણ, સિવણકળામાં નિપુણ એવો દરજીનો પુત્ર સુતરાઉ કે રેશમી સાડીને અતિશીઘ્રતાથી એક હાથ પ્રમાણ ફાડી નાંખે છે. આ સંબંધમાં શિષ્ય ગુરુને પૂછે કે – તે દરજીપુત્ર જેટલા સમયમાં શીઘ્રતાથી સુતરાઉ કે રેશમી સાડીને ફાડે છે તેને શું ‘સમય’ કહેવામાં આવે છે ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી અર્થાત્ તે સમયનું માપ નથી. શા માટે ? કારણ કે સંખ્યાત તંતુઓના સમુદાયના સમ્યક્ સંયોગથી સુતરાઉ સાડી કે રેશમી સાડી નિષ્પન્ન થાય છે. ઉપરનો તંતુ છેદાય નહીં ત્યાં સુધી નીચેનો તંતુ છેદાતો નથી. ઉપરનો તંતુ છેદાવાનો અને નીચેનો તંતુ છેદાવાનો સમય ભિન્ન છે, માટે શાટિકા છેદન કાળને ‘સમય’ કહી શકાય નહીં. હે ભગવન્ ! દરજીપુત્ર સુતરાઉ કે રેશમી સાડીના ઉપરના તંતુને જેટલા કાળમાં છેદે તે કાળ ‘સમય’ કહેવાય ? ના, તેને પણ સમય ન કહેવાય. તેનું કારણ શું છે ? સંખ્યાત પક્ષ્મો – રેશાઓ ભેગા મળે ત્યારે તંતુ નિષ્પન્ન થાય છે. ઉપરનો રેશો જ્યાં સુધી છેદાય નહીં ત્યાં સુધી નીચેનો રેશો છેદી શકાતો નથી. ઉપરના અને નીચેના રેશાનો છેદનકાળ ભિન્ન છે. માટે તંતુના છેદનકાળને સમય કહી ન શકાય. હે ભગવન્ ! તો શું તંતુના ઉપરવર્તી રેશાનો જેટલો છેદનકાળ છે, તેને સમય કહી શકાય ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. ઉપરવર્તી રેશાના છેદનકાળને પણ સમય કહી શકાય નહીં. તેનું કારણ શું છે ? અનંત સંઘાતો અતિ બારીક રેશાઓ.ના સંયોગથી એક પક્ષ્મ – એક રેશો નિષ્પન્ન થાય છે. ઉપરવર્તી સંઘાત પૃથક્ન થાય ત્યાં સુધી નીચેનો સંઘાત પૃથક્ ન થાય. ઉપરવર્તી સંઘાતનો પૃથક્ થવાનો અને નિમ્નવર્તી સંઘાતનો પૃથક્ થવાનો કાળ ભિન્ન છે, માટે ઉપરવર્તી રેશાના છેદનકાળને સમય કહી શકાય નહીં. સમય તેનાથી સૂક્ષ્મતર છે. ૧. અસંખ્યાત સમય = ૧ આવલિકા, સંખ્યાત આવલિકા = ૧ ઉચ્છ્વાસ ૨. સંખ્યાત આવલિકા = ૧ નિઃશ્વાસ, એક ઉચ્છ્વાસ – નિશ્વાસ = ૧ પ્રાણ | ||
| Mool Sutra Transliteration : | [sutra] se kim tam samae? Samayassa nam paruvanam karissami–se jahanamae tunnagadarae siya tarune balavam jugavam juvane appatamke thiraggahatthe dadhapani-paya-pasa-pittham-taroruparinate talajamalajuyala-parighanibhabahu chammetthaga-duhana-mutthiya-samahata-nichita-gattakae urassabalasamannagae lamghana, pavana-jaina-vayamasamatthe chhee dakkhe pattatthe kusale mehavi niune niunasippovagae egam mahatim padasadiyam va pattasadiyam va gahaya sayaraham hatthamettam osarejja. Tattha choyae pannavayam evam vayasi–jenam kalenam tenam tunnagadaraenam tise padasadiyae va pattasadiyae va sayaraham hatthamettam osarie se samae bhavai? No inamatthe samatthe. Kamha? Jamha samkhejjanam tamtunam samudaya-samiti-samagamenam ega padasadiya nipphajjai, uvarillammi, tamtummi achchhinne hetthille tamtu na chhijjai, annammi kale uvarille tamtu chhijjai, annammi kale hetthille tamtu chhijjai, tamha se samae na bhavai. Evam vayamtam pannavayam choyae evam vayasi– jenam kalenam tenam tunnagadaraenam tise padasadiyae va pattasadiyae va uvarille tamtu chhinne se samae? Na bhavai. Kamha? Jamha samkhejjanam pamhanam samudaya-samiti-samagamenam ege tamtu nipphajjai, uvarille pamhe achchhinne hetthille pamhe na chhijjai, annammi kale uvarille pamhe chhijjai, annammi kale hetthille pamhe chhijjai, tamha se samae na bhavai. Evam vayamtam panna-vayam choyae evam vayasi–jenam kalenam tenam tunnagadaraenam tassa tamtussa uvarille pamhe chhinne se samae? Na bhavai. Kamha? Jamha anamtanam samghayanam samudaya-samiti-samagamenam ege pamhe nipphajjai, uvarille samghae avisamghaie hetthille samghae na visamghaijjai, annammi kale uvarille samghae visamghaijjai, annammi kale hetthille samghae visamghaijjai, tamha se samae na bhavai. Etto vi ya nam suhumatarae samae pannatte samanauso! Asamkhejjanam samayanam samudaya-samiti-samagamenam sa ega avaliya tti vuchchaim samkhe-jjao avaliyao usaso, samkhejjao avaliyao nisaso. | ||
| Sutra Meaning Transliteration : | [1] samaya kone kahevaya\? Samayanum svarupa shum chhe\? Koi eka taruna, balavana, trija – chotha aramam janmela, nirogi, sthira hastagravana, sudridha – vishala hatha, paga, pitha – pamsali ane jamghavala, dirghata, saralata ane pinatvani drishtithi samana – samashrenimam sthita talavriksha yugala athava kapata argala tulya be bhujana dharaka charmeshtaka, mudgara, mushtika, mushtibamdha vagerena vyayamana abhyasathi dridha shariravayavavala, sahaja bala sampanna, kudavum, taravum, dodavum vagere kriyathi samarthya – shaktivana, karya siddhina upayane jananara, daksha, pravina, kushala, medhavi, nipuna, sivanakalamam nipuna evo darajino putra sutarau ke reshami sadine atishighratathi eka hatha pramana phadi namkhe chhe. A sambamdhamam shishya gurune puchhe ke – Te darajiputra jetala samayamam shighratathi sutarau ke reshami sadine phade chhe tene shum ‘samaya’ kahevamam ave chhe\? Na, te artha samartha nathi arthat te samayanum mapa nathi. Sha mate\? Karana ke samkhyata tamtuona samudayana samyak samyogathi sutarau sadi ke reshami sadi nishpanna thaya chhe. Uparano tamtu chhedaya nahim tyam sudhi nicheno tamtu chhedato nathi. Uparano tamtu chhedavano ane nicheno tamtu chhedavano samaya bhinna chhe, mate shatika chhedana kalane ‘samaya’ kahi shakaya nahim. He bhagavan ! Darajiputra sutarau ke reshami sadina uparana tamtune jetala kalamam chhede te kala ‘samaya’ kahevaya\? Na, tene pana samaya na kahevaya. Tenum karana shum chhe\? Samkhyata pakshmo – reshao bhega male tyare tamtu nishpanna thaya chhe. Uparano resho jyam sudhi chhedaya nahim tyam sudhi nicheno resho chhedi shakato nathi. Uparana ane nichena reshano chhedanakala bhinna chhe. Mate tamtuna chhedanakalane samaya kahi na shakaya. He bhagavan ! To shum tamtuna uparavarti reshano jetalo chhedanakala chhe, tene samaya kahi shakaya\? Na, te artha samartha nathi. Uparavarti reshana chhedanakalane pana samaya kahi shakaya nahim. Tenum karana shum chhe\? Anamta samghato ati barika reshaO.Na samyogathi eka pakshma – eka resho nishpanna thaya chhe. Uparavarti samghata prithakna thaya tyam sudhi nicheno samghata prithak na thaya. Uparavarti samghatano prithak thavano ane nimnavarti samghatano prithak thavano kala bhinna chhe, mate uparavarti reshana chhedanakalane samaya kahi shakaya nahim. Samaya tenathi sukshmatara chhe. 1. Asamkhyata samaya = 1 avalika, samkhyata avalika = 1 uchchhvasa 2. Samkhyata avalika = 1 nihshvasa, eka uchchhvasa – nishvasa = 1 prana | ||