Sutra Navigation: Anuyogdwar ( અનુયોગદ્વારાસૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1124151
Scripture Name( English ): Anuyogdwar Translated Scripture Name : અનુયોગદ્વારાસૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

अनुयोगद्वारासूत्र

 Translated Chapter :

અનુયોગદ્વારાસૂત્ર
Section : Translated Section :
Sutra Number : 151 Category : Chulika-02
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] से किं तं तिनामे? तिनामे तिविहे पन्नत्ते, तं जहा–दव्वनामे गुणनामे पज्जवनामे। से किं तं दव्वनामे? दव्वनामे छव्विहे पन्नत्ते, तं जहा–धम्मत्थिकाए अधम्मत्थिकाए आगासत्थिकाए जीवत्थि-काए पोग्गलत्थिकाए अद्धासमए। से तं दव्वनामे। से किं तं गुणनामे? गुणनामे पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–वण्णनामे गंधनामे रसनामे फासनामे संठाणनामे। से किं तं वण्णनामे? वण्णनामे पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–कालवण्णनामे नीलवण्णनामे लोहिय-वण्णनामे हालिद्दवण्णनामे सुक्किल्लवण्णनामे। से तं वण्णनामे। से किं तं गंधनामे? गंधनामे दुविहे पन्नत्ते, तं जहा–सुब्भिगंधनामे य दुब्भिगंधनामे य। से तं गंधनामे। से किं तं रसनामे? रसनामे पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–तित्तरसनामे कडुयरसनामे कसायरसनामे अंबिलरसनामे महुररसनामे। से तं रसनामे। से किं तं फासनामे? फासनामे अट्ठविहे पन्नत्ते, तं जहा–कक्खडफासनामे मउयफासनामे गरुयफासनामे लहुयफासनामे सीतफासनामे उसिणफासनामे निद्धफासनामे लुक्खफासनामे। से तं फासनामे। से किं तं संठाणनामे? संठाणनामे पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा– परिमंडलसंठाणनामे वट्टसंठाण-नामे तंससंठाणनामे चउरंससंठाणनामे आयतसंठाणनामे। से तं संठाणनामे। से तं गुणनामे। से किं तं पज्जवनामे? पज्जवनामे अनेगविहे पन्नत्ते, तं जहा– एगगुणकालए दुगुणकालए तिगुणकालए जाव दसगुणकालए संखेज्जगुणकालए असंखेज्जगुणकालए अनंतगुणकालए। एवं नील-लोहिय-हालिद्द-सुक्किला वि भाणियव्वा। एग गुणसुब्भिगंधे। दुगुणसुब्भिगंधे तिगुणसुब्भिगंधे जाव अनंतगुणसुब्भिगंधे। एवं दुब्भिगंधो वि भाणियव्वो। एगगुणतित्ते जाव अनं-तगुणतित्ते। एवं कडुय-कसाय-अंबिल-महुरा वि भाणियव्वा। एगगुणकक्खडे जाव अनंतगुणकक्खडे। एवं मउय-गरुय-लहुय-सीत-उसिण-निद्ध-लुक्खा वि भाणियव्वा। से तं पज्जवनामे।
Sutra Meaning : [૧] ત્રિનામનું સ્વરૂપ કેવું છે ? ત્રિનામના ત્રણ પ્રકાર કહ્યા છે, તે આ પ્રમાણે – ૧. દ્રવ્યનામ, ૨. ગુણનામ અને ૩. પર્યાયનામ. [૨] દ્રવ્યનામનું સ્વરૂપ કેવું છે ? દ્રવ્યનામના છ પ્રકાર કહ્યા છે, તે આ પ્રમાણે છે – ૧. ધર્માસ્તિકાય, ૨. અધર્માસ્તિકાય, ૩. આકાશાસ્તિકાય, ૪. જીવાસ્તિકાય, ૫. પુદ્‌ગલાસ્તિકાય અને ૬. અદ્ધાસમય. [૩] ગુણનામનું સ્વરૂપ કેવું છે ? ગુણનામના પાંચ પ્રકાર છે, તે આ પ્રમાણે છે – ૧. વર્ણનામ, ૨. ગંધનામ, ૩. રસનામ, ૪. સ્પર્શનામ, ૫. સંસ્થાનનામ. [૪] વર્ણનુ સ્વરૂપ કેવું છે ? વર્ણનામના પાંચ પ્રકાર છે તે આ પ્રમાણે છે – ૧. કૃષ્ણવર્ણનામ, ૨. નીલવર્ણનામ, ૩. રક્ત – લાલવર્ણનામ, ૪. હારિદ્ર – પીળોવર્ણનામ, ૫. શુક્લવર્ણનામ. આ વર્ણનામનું સ્વરૂપ છે. ગંધનામનું સ્વરૂપ કેવું છે ? ગંધનામ બે પ્રકારે છે, તે આ પ્રમાણે છે – ૧. સુરભિગંધ નામ, ૨. દુરભિગંધ નામ. રસનામનું સ્વરૂપ કેવું છે ? રસનામના પાંચ પ્રકાર છે, તે આ પ્રમાણે છે – ૧. તિક્ત – મરચા જેવો તીખો રસ, ૨. કટુક – લીમડા જેવો કડવો રસ, ૩. રસ – કસાયેલ છે, હરડે જેવો તૂરો રસ, ૪. આમ્લરસ – આંબલી જેવો ખાટો રસ, ૫. મધુર રસ – સાકર જેવો મીઠો રસ. [૫] સ્પર્શનામનું સ્વરૂપ કેવું છે ? સ્પર્શનામના આઠ પ્રકાર છે. તે આ પ્રમાણે છે, ૧. પથ્થર જેવો કર્કશ સ્પર્શ, ૨. માખણ જેવો કોમળ સ્પર્શ કે મૃદુસ્પર્શ, ૩. લોખંડ આદિ જેવો ભારે સ્પર્શ, ૪. આંકડાના રૂ જેવો હળવો સ્પર્શ, ૫. બરફ જેવો શીત, ઠંડો સ્પર્શ, ૬. અગ્નિ જેવો ઉષ્ણ – ગરમ સ્પર્શ, ૭. તેલ જેવો સ્નિગ્ધ – ચીકણો સ્પર્શ, ૮. રાખ જેવો રૂક્ષ – લૂખો સ્પર્શ. સંસ્થાન નામનું સ્વરૂપ કેવું છે ? સંસ્થાન નામના પાંચ પ્રકાર છે, તે આ પ્રમાણે છે – ૧. ચૂડી જેમ વચ્ચે ખાલી હોય તેવું પરિમંડલ સંસ્થાન, ૨. લાડવા જેવા આકારવાળુ વૃત્ત સંસ્થાન, ૩. ત્રિકોણ આકારવાળુ ત્ર્યસ્ર સંસ્થાન, ૪. ચોરસ આકારવાળુ ચતુરસ્ર સંસ્થાન, ૫. લાંબુ – લંબચોરસ આકારવાળુ આયત સંસ્થાન. આ સંસ્થાનનું સ્વરૂપ છે. [૬] પર્યાયનામનું સ્વરૂપ કેવું છે ? પર્યાયનામના અનેક પ્રકાર છે. જેમ કે – એકગુણ કાળો, દ્વિગુણ કાળો યાવત્‌ અનંતગુણ કાળો, એકગુણ નીલ, દ્વિગુણ નીલ યાવત્‌ અનંતગુણ નીલ. કાળા નીલા વર્ણની જેમ લાલ, પીળા અને શ્વેત વર્ણમાં પણ એક ગુણથી લઈ અનંતગુણ સુધીના પર્યાય નામ જાણવા. એકગુણ સુરભિગંધ, દ્વિગુણ સુરભિગંધ યાવત્‌ અનંતગુણ સુરભિગંધ. તે જ રીતે આ ક્રમાનુસાર દુરભિગંધ માટે પણ જાણવુ. એકગુણ તીખો, બેગુણ તીખો યાવત્‌ અનંતગુણ તીખો. તે જ રીતે કડવા, તૂરા, ખાટા, મીઠા રસની અનંત પર્યાયોનું કથન કરવું. એકગુણ કર્કશ, બેગુણ કર્કશ યાવત્‌ અનંતગુણ કર્કશ. કર્કશની જેમ મૃદુ, ગુરુ, લઘુ, શીત, ઉષ્ણ, સ્નિગ્ધ, રૂક્ષ સ્પર્શની પર્યાયોના કહેવા.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] se kim tam tiname? Tiname tivihe pannatte, tam jaha–davvaname gunaname pajjavaname. Se kim tam davvaname? Davvaname chhavvihe pannatte, tam jaha–dhammatthikae adhammatthikae agasatthikae jivatthi-kae poggalatthikae addhasamae. Se tam davvaname. Se kim tam gunaname? Gunaname pamchavihe pannatte, tam jaha–vannaname gamdhaname rasaname phasaname samthananame. Se kim tam vannaname? Vannaname pamchavihe pannatte, tam jaha–kalavannaname nilavannaname lohiya-vannaname haliddavannaname sukkillavannaname. Se tam vannaname. Se kim tam gamdhaname? Gamdhaname duvihe pannatte, tam jaha–subbhigamdhaname ya dubbhigamdhaname ya. Se tam gamdhaname. Se kim tam rasaname? Rasaname pamchavihe pannatte, tam jaha–tittarasaname kaduyarasaname kasayarasaname ambilarasaname mahurarasaname. Se tam rasaname. Se kim tam phasaname? Phasaname atthavihe pannatte, tam jaha–kakkhadaphasaname mauyaphasaname garuyaphasaname lahuyaphasaname sitaphasaname usinaphasaname niddhaphasaname lukkhaphasaname. Se tam phasaname. Se kim tam samthananame? Samthananame pamchavihe pannatte, tam jaha– parimamdalasamthananame vattasamthana-name tamsasamthananame chauramsasamthananame ayatasamthananame. Se tam samthananame. Se tam gunaname. Se kim tam pajjavaname? Pajjavaname anegavihe pannatte, tam jaha– egagunakalae dugunakalae tigunakalae java dasagunakalae samkhejjagunakalae asamkhejjagunakalae anamtagunakalae. Evam nila-lohiya-halidda-sukkila vi bhaniyavva. Ega gunasubbhigamdhe. Dugunasubbhigamdhe tigunasubbhigamdhe java anamtagunasubbhigamdhe. Evam dubbhigamdho vi bhaniyavvo. Egagunatitte java anam-tagunatitte. Evam kaduya-kasaya-ambila-mahura vi bhaniyavva. Egagunakakkhade java anamtagunakakkhade. Evam mauya-garuya-lahuya-sita-usina-niddha-lukkha vi bhaniyavva. Se tam pajjavaname.
Sutra Meaning Transliteration : [1] trinamanum svarupa kevum chhe\? Trinamana trana prakara kahya chhe, te a pramane – 1. Dravyanama, 2. Gunanama ane 3. Paryayanama. [2] dravyanamanum svarupa kevum chhe\? Dravyanamana chha prakara kahya chhe, te a pramane chhe – 1. Dharmastikaya, 2. Adharmastikaya, 3. Akashastikaya, 4. Jivastikaya, 5. Pudgalastikaya ane 6. Addhasamaya. [3] gunanamanum svarupa kevum chhe\? Gunanamana pamcha prakara chhe, te a pramane chhe – 1. Varnanama, 2. Gamdhanama, 3. Rasanama, 4. Sparshanama, 5. Samsthananama. [4] varnanu svarupa kevum chhe\? Varnanamana pamcha prakara chhe te a pramane chhe – 1. Krishnavarnanama, 2. Nilavarnanama, 3. Rakta – lalavarnanama, 4. Haridra – pilovarnanama, 5. Shuklavarnanama. A varnanamanum svarupa chhe. Gamdhanamanum svarupa kevum chhe\? Gamdhanama be prakare chhe, te a pramane chhe – 1. Surabhigamdha nama, 2. Durabhigamdha nama. Rasanamanum svarupa kevum chhe\? Rasanamana pamcha prakara chhe, te a pramane chhe – 1. Tikta – maracha jevo tikho rasa, 2. Katuka – limada jevo kadavo rasa, 3. Rasa – kasayela chhe, harade jevo turo rasa, 4. Amlarasa – ambali jevo khato rasa, 5. Madhura rasa – sakara jevo mitho rasa. [5] sparshanamanum svarupa kevum chhe\? Sparshanamana atha prakara chhe. Te a pramane chhe, 1. Paththara jevo karkasha sparsha, 2. Makhana jevo komala sparsha ke mridusparsha, 3. Lokhamda adi jevo bhare sparsha, 4. Amkadana ru jevo halavo sparsha, 5. Barapha jevo shita, thamdo sparsha, 6. Agni jevo ushna – garama sparsha, 7. Tela jevo snigdha – chikano sparsha, 8. Rakha jevo ruksha – lukho sparsha. Samsthana namanum svarupa kevum chhe\? Samsthana namana pamcha prakara chhe, te a pramane chhe – 1. Chudi jema vachche khali hoya tevum parimamdala samsthana, 2. Ladava jeva akaravalu vritta samsthana, 3. Trikona akaravalu tryasra samsthana, 4. Chorasa akaravalu chaturasra samsthana, 5. Lambu – lambachorasa akaravalu ayata samsthana. A samsthananum svarupa chhe. [6] paryayanamanum svarupa kevum chhe\? Paryayanamana aneka prakara chhe. Jema ke – ekaguna kalo, dviguna kalo yavat anamtaguna kalo, Ekaguna nila, dviguna nila yavat anamtaguna nila. Kala nila varnani jema lala, pila ane shveta varnamam pana eka gunathi lai anamtaguna sudhina paryaya nama janava. Ekaguna surabhigamdha, dviguna surabhigamdha yavat anamtaguna surabhigamdha. Te ja rite a kramanusara durabhigamdha mate pana janavu. Ekaguna tikho, beguna tikho yavat anamtaguna tikho. Te ja rite kadava, tura, khata, mitha rasani anamta paryayonum kathana karavum. Ekaguna karkasha, beguna karkasha yavat anamtaguna karkasha. Karkashani jema mridu, guru, laghu, shita, ushna, snigdha, ruksha sparshani paryayona kaheva.