Sutra Navigation: Anuyogdwar ( અનુયોગદ્વારાસૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1124114
Scripture Name( English ): Anuyogdwar Translated Scripture Name : અનુયોગદ્વારાસૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

अनुयोगद्वारासूत्र

 Translated Chapter :

અનુયોગદ્વારાસૂત્ર
Section : Translated Section :
Sutra Number : 114 Category : Chulika-02
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] से किं तं नेगम-ववहाराणं अनोवनिहिया खेत्तानुपुव्वी? नेगम-ववहाराणं अनोवनिहिया खेत्ता-नुपुव्वी पंचविहा पन्नत्ता, तं जहा–१. अट्ठपयपरूवणया २. भंगसमुक्कित्तणया ३. भंगोवदंसणया ४. समोयारे ५. अनुगमे। से किं तं नेगम-ववहाराणं अट्ठपयपरूवणया? नेगम-ववहाराणं अट्ठपयपरूवणया–तिपएसोगाढे आनुपुव्वी चउपएसोगाढे आनुपुव्वी जाव दसपएसोगाढे आनुपुव्वी संखेज्जपएसोगाढे आनुपुव्वी असंखेज्जपएसोगाढे आनुपुव्वी। एगपएसो-गाढे अनानुपुव्वी। दुपएसोगाढे अवत्तव्वए। तिपएसोगाढा आनुपुव्वीओ चउपएसोगाढा आनुपुव्वीओ जाव दसपएसोगाढा आनु पुव्वीओ संखेज्जपएसोगाढा आनुपुव्वीओ असंखेज्जपएसोगाढा आनुपुव्वीओ। एगपएसोगाढा अनानुपुव्वीओ। दुपएसोगाढा अवत्तव्वगाइं। से तं नेगम-ववहाराणं अट्ठपयपरूवणया। एयाए णं नेगम-ववहाराणं अट्ठपयपरूवणयाए किं पओयणं? एयाए णं नेगम-ववहाराणं अट्ठपयपरूवणयाए भंगसमुक्कित्तणया कज्जइ। से किं तं नेगम-ववहाराणं भंगसमुक्कित्तणया? नेगम-ववहाराणं भंगसमुक्कित्तणया–१. अत्थि आनुपुव्वी २. अत्थि अनानुपुव्वी ३. अत्थि अवत्तव्वए। एवं दव्वाणुपुव्विगमेणं खेत्तानुपुव्वीए वि ते चेव छव्वीसं भंगा भाणियव्वा जाव से तं नेगम-ववहाराणं भंगसमुक्कित्तणया। एयाए णं नेगम-ववहाराणं भंगसमुक्कित्तणयाए किं पओयणं? एयाए णं नेगम-ववहाराणं भंगसमुक्कित्तणयाए भंगोवदंसणया कीरइ। से किं तं नेगम-ववहाराणं भंगोवदंसणया? नेगम-ववहाराणं भंगोवदंसणया–१. तिपएसोगाढे आनुपुव्वी २. एग पएसोगाढे अनानुपुव्वी ३. दुपएसोगाढे अवत्तव्वए ४. तिपएसोगाढा आनुपुव्वीओ ५. एगपएसोगाढा अनानुपुव्वीओ ६. दुपएसोगाढा अवत्तव्वयाइं। अहवा १. तिपएसोगाढे य एगपएसोगाढे य आनुपुव्वी य अनानुपुव्वी य। एवं तहा चेव दव्वाणुपुव्विगमेणं छव्वीसं भंगा भाणियव्वा जाव। से तं नेगम-ववहाराणं भंगोवदंसणया। से किं तं समोयारे? समोयारे–नेगम-ववहाराणं आनुपुव्विदव्वाइं कहिं समोयरंति–किं आनुपुव्विदव्वेहिं समोयरंति? अनानुपुव्विदव्वेहिं समोयरंति? अवत्तव्वयदव्वेहिं समोयरंति? नेगम-ववहाराणं आनुपुव्विदव्वाइं आनुपुव्विदव्वेहिं समोयरंति, नो अनानुपुव्विदव्वेहिं समोयरंति, नो अवत्तव्वयदव्वेहिं समोयरंति। एवं दोन्नि वि सट्ठाणे समोयरंति त्ति भाणियव्वं। से तं समोयारे। से किं तं अनुगमे? अनुगमे नवविहे पन्नत्ते, तं जहा–
Sutra Meaning : (૧) નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત અનૌપનિધિકી ક્ષેત્રાનુપૂર્વીનું સ્વરૂપ કેવું છે? નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત અનૌપનિધિકી ક્ષેત્રાનુપૂર્વીના પાંચ પ્રકાર છે. તે આ પ્રમાણે છે – ૧. અર્થપદ – પ્રરૂપણા, ૨. ભંગ – સમુત્કીર્તનતા, ૩. ભંગોપદર્શનતા, ૪. સમવતાર અને ૫. અનુગમ. નૈગમ – વ્યવહારનય સંમત અર્થપદ પ્રરૂપણાનું સ્વરૂપ કેવુ છે? નૈગમ – વ્યવહારનય સંમત અર્થપદ પ્રરૂપણા આ પ્રમાણે છે – ત્રણ આકાશપ્રદેશ પર સ્થિત અવગાઢ. સ્કંધ આનુપૂર્વી છે યાવત્‌ દશપ્રદેશાવગાહી સ્કંધ, સંખ્યાત પ્રદેશાવગાઢ, અસંખ્યાત પ્રદેશાવગાઢ દ્રવ્ય આનુપૂર્વી છે. એક પ્રદેશાવગાઢ દ્રવ્ય સ્કંધો અનાનુપૂર્વી છે અને બે પ્રદેશાવગાઢ દ્રવ્ય સ્કંધો અવક્તવ્ય છે. ત્રણ આકાશપ્રદેશાવગાઢ અનેક દ્રવ્ય સ્કંધો અનેક આનુપૂર્વી છે યાવત્‌ દસપ્રદેશાવગાઢ સ્કંધો, સંખ્યાત પ્રદેશા – વગાઢ સ્કંધો અને અસંખ્યાત પ્રદેશાવગાઢ સ્કંધો અનેક આનુપૂર્વી છે, એક પ્રદેશાવગાઢ સ્કંધો અનેક અનાનુપૂર્વી છે, દ્વિપ્રદેશાવગાઢ સ્કંધો અનેક અવક્તવ્ય છે. આવું નૈગમ – વ્યવહારનય સંમત અર્થપદ પ્રરૂપણાનું સ્વરૂપ જાણવુ. આ નૈગમ – વ્યવહારનય સંયત અર્થપદ પ્રરૂપણાનું પ્રયોજન શું છે? આ નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત અર્થપદ પ્રરૂપણા દ્વારા નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત ભંગસમુત્કીર્તનતા કરવામાં આવે છે. (૨) નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત ભંગસમુત્કીર્તનતાનું સ્વરૂપ કેવું છે? નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત ભંગ – સમુત્કીર્તનતા – ભંગોનું નિરૂપણ આ પ્રમાણે છે – ૧. આનુપૂર્વી છે, ૨. અનાનુપૂર્વી છે, ૩. અવક્તવ્ય છે વગેરે છવ્વીસ ભંગોના નામોનું કથન દ્રવ્યાનુપૂર્વીગત ભંગસમુત્કીર્તનતા પ્રમાણે જાણવુ. આ નૈગમ વ્યવહાર નય સંમત ભંગસમુત્કીર્તનતા નું સ્વરૂપ છે. નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત ભંગસમુત્કીર્તનતાનું પ્રયોજન શું છે ? નૈગમ વ્યવહાર નય સંમત ભંગસમુત્કીર્તન દ્વારા નૈગમ વ્યવહાર નય સંમત ભંગોપદર્શન કરવામાં આવે છે. નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત ભંગોપદર્શનતાનું સ્વરૂપ કેવું છે ? ૧. નૈગમ વ્યવહાર નય સંમત ક્ષેત્રાનુપૂર્વીની ભંગોપદર્શનતા આ પ્રમાણે છે. ત્રણ આકાશપ્રદેશાવગાઢ દ્રવ્યસ્કંધ ‘આનુપૂર્વી’ પદનો વાચ્યાર્થ. છે. ૨. એક પ્રદેશાવગાઢ પરમાણઉ વગેરે દ્રવ્ય ‘અનાનુપૂર્વી’ છે. ૩. તથા બે પ્રદેશાવગાઢ સ્કંધ અવક્તવ્ય છે. ૪. ત્રણ આકાશ પ્રદેશાવગાઢ અનેક સ્કંધો અનેક ‘આનુપૂર્વી’ એ બહુવચનાંત પદના વાચ્ય. છે. ૫. એક આકાશ પ્રદેશાવગાઢ અનેક પરમાણુઓ, સ્કંધો અનેક ‘અનાનુપૂર્વી’ છે. ૬. દ્વિપ્રદેશાવગાઢ સ્કંધો અનેક ‘અવક્તવ્ય’ છે અથવા ૭. ત્રણ પ્રદેશા – વગાઢ સ્કંધ. અને એક પ્રદેશાવગાઢ પરમાણુ કે સ્કંધ આનુપૂર્વી અને અનાનુપૂર્વી દ્વિસંયોગી. છે. આ પ્રમાણે અસંયોગીના ૬, દ્વિસંયોગીના ૧૨ અને ત્રણ સંયોગીના ૮ ભંગ મળી કુલ છવ્વીસ ભંગના વાચ્યાર્થ નૈગમ વ્યવહાર નય સંમત દ્રવ્યાનુપૂર્વીની જેમ જાણવા જોઈએ. આ નૈગમ વ્યવહાર નય સંમત ક્ષેત્રાનુપૂર્વીની ભંગોપદર્શનતાનું સ્વરૂપ છે. (૩) સમવતારનું સ્વરૂપ કેવું છે ? નૈગમ – વ્યવહારનય સંમત આનુપૂર્વી દ્રવ્યો ક્યાં સમાવિષ્ટ થાય છે ? આનુપૂર્વી દ્રવ્યમાં, અનાનુપૂર્વી દ્રવ્યમાં કે અવક્તવ્ય દ્રવ્યમાં સમાવિષ્ટ થાય છે ? આનુપૂર્વી દ્રવ્ય આનુપૂર્વી દ્રવ્યમાં સમાવિષ્ટ થાય છે પરંતુ અનાનુપૂર્વી દ્રવ્યોમાં કે અવક્તવ્ય દ્રવ્યોમાં સમાવિષ્ટ થતા નથી. આ રીતે ત્રણે સ્વ – સ્વસ્થાનમાં જ સમાવિષ્ટ થાય છે. (૪) અનુગમનું સ્વરૂપ કેવું છે ? અનુગમના નવ પ્રકાર કહ્યા છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] se kim tam negama-vavaharanam anovanihiya khettanupuvvi? Negama-vavaharanam anovanihiya khetta-nupuvvi pamchaviha pannatta, tam jaha–1. Atthapayaparuvanaya 2. Bhamgasamukkittanaya 3. Bhamgovadamsanaya 4. Samoyare 5. Anugame. Se kim tam negama-vavaharanam atthapayaparuvanaya? Negama-vavaharanam atthapayaparuvanaya–tipaesogadhe anupuvvi chaupaesogadhe anupuvvi java dasapaesogadhe anupuvvi samkhejjapaesogadhe anupuvvi asamkhejjapaesogadhe anupuvvi. Egapaeso-gadhe ananupuvvi. Dupaesogadhe avattavvae. Tipaesogadha anupuvvio chaupaesogadha anupuvvio java dasapaesogadha anu puvvio samkhejjapaesogadha anupuvvio asamkhejjapaesogadha anupuvvio. Egapaesogadha ananupuvvio. Dupaesogadha avattavvagaim. Se tam negama-vavaharanam atthapayaparuvanaya. Eyae nam negama-vavaharanam atthapayaparuvanayae kim paoyanam? Eyae nam negama-vavaharanam atthapayaparuvanayae bhamgasamukkittanaya kajjai. Se kim tam negama-vavaharanam bhamgasamukkittanaya? Negama-vavaharanam bhamgasamukkittanaya–1. Atthi anupuvvi 2. Atthi ananupuvvi 3. Atthi avattavvae. Evam davvanupuvvigamenam khettanupuvvie vi te cheva chhavvisam bhamga bhaniyavva java se tam negama-vavaharanam bhamgasamukkittanaya. Eyae nam negama-vavaharanam bhamgasamukkittanayae kim paoyanam? Eyae nam negama-vavaharanam bhamgasamukkittanayae bhamgovadamsanaya kirai. Se kim tam negama-vavaharanam bhamgovadamsanaya? Negama-vavaharanam bhamgovadamsanaya–1. Tipaesogadhe anupuvvi 2. Ega paesogadhe ananupuvvi 3. Dupaesogadhe avattavvae 4. Tipaesogadha anupuvvio 5. Egapaesogadha ananupuvvio 6. Dupaesogadha avattavvayaim. Ahava 1. Tipaesogadhe ya egapaesogadhe ya anupuvvi ya ananupuvvi ya. Evam taha cheva davvanupuvvigamenam chhavvisam bhamga bhaniyavva java. Se tam negama-vavaharanam bhamgovadamsanaya. Se kim tam samoyare? Samoyare–negama-vavaharanam anupuvvidavvaim kahim samoyaramti–kim anupuvvidavvehim samoyaramti? Ananupuvvidavvehim samoyaramti? Avattavvayadavvehim samoyaramti? Negama-vavaharanam anupuvvidavvaim anupuvvidavvehim samoyaramti, no ananupuvvidavvehim samoyaramti, no avattavvayadavvehim samoyaramti. Evam donni vi satthane samoyaramti tti bhaniyavvam. Se tam samoyare. Se kim tam anugame? Anugame navavihe pannatte, tam jaha–
Sutra Meaning Transliteration : (1) naigama – vyavahara naya sammata anaupanidhiki kshetranupurvinum svarupa kevum chhe? Naigama – vyavahara naya sammata anaupanidhiki kshetranupurvina pamcha prakara chhe. Te a pramane chhe – 1. Arthapada – prarupana, 2. Bhamga – samutkirtanata, 3. Bhamgopadarshanata, 4. Samavatara ane 5. Anugama. Naigama – vyavaharanaya sammata arthapada prarupananum svarupa kevu chhe? Naigama – vyavaharanaya sammata arthapada prarupana a pramane chhe – trana akashapradesha para sthita avagadha. Skamdha anupurvi chhe yavat dashapradeshavagahi skamdha, samkhyata pradeshavagadha, asamkhyata pradeshavagadha dravya anupurvi chhe. Eka pradeshavagadha dravya skamdho ananupurvi chhe ane be pradeshavagadha dravya skamdho avaktavya chhe. Trana akashapradeshavagadha aneka dravya skamdho aneka anupurvi chhe yavat dasapradeshavagadha skamdho, samkhyata pradesha – vagadha skamdho ane asamkhyata pradeshavagadha skamdho aneka anupurvi chhe, eka pradeshavagadha skamdho aneka ananupurvi chhe, dvipradeshavagadha skamdho aneka avaktavya chhe. Avum naigama – vyavaharanaya sammata arthapada prarupananum svarupa janavu. A naigama – vyavaharanaya samyata arthapada prarupananum prayojana shum chhe? A naigama – vyavahara naya sammata arthapada prarupana dvara naigama – vyavahara naya sammata bhamgasamutkirtanata karavamam ave chhe. (2) naigama – vyavahara naya sammata bhamgasamutkirtanatanum svarupa kevum chhe? Naigama – vyavahara naya sammata bhamga – samutkirtanata – bhamgonum nirupana a pramane chhe – 1. Anupurvi chhe, 2. Ananupurvi chhe, 3. Avaktavya chhe vagere chhavvisa bhamgona namonum kathana dravyanupurvigata bhamgasamutkirtanata pramane janavu. A naigama vyavahara naya sammata bhamgasamutkirtanata num svarupa chhe. Naigama – vyavahara naya sammata bhamgasamutkirtanatanum prayojana shum chhe\? Naigama vyavahara naya sammata bhamgasamutkirtana dvara naigama vyavahara naya sammata bhamgopadarshana karavamam ave chhe. Naigama – vyavahara naya sammata bhamgopadarshanatanum svarupa kevum chhe\? 1. Naigama vyavahara naya sammata kshetranupurvini bhamgopadarshanata a pramane chhe. Trana akashapradeshavagadha dravyaskamdha ‘anupurvi’ padano vachyartha. Chhe. 2. Eka pradeshavagadha paramanau vagere dravya ‘ananupurvi’ chhe. 3. Tatha be pradeshavagadha skamdha avaktavya chhe. 4. Trana akasha pradeshavagadha aneka skamdho aneka ‘anupurvi’ e bahuvachanamta padana vachya. Chhe. 5. Eka akasha pradeshavagadha aneka paramanuo, skamdho aneka ‘ananupurvi’ chhe. 6. Dvipradeshavagadha skamdho aneka ‘avaktavya’ chhe athava 7. Trana pradesha – vagadha skamdha. Ane eka pradeshavagadha paramanu ke skamdha anupurvi ane ananupurvi dvisamyogi. Chhe. A pramane asamyogina 6, dvisamyogina 12 ane trana samyogina 8 bhamga mali kula chhavvisa bhamgana vachyartha naigama vyavahara naya sammata dravyanupurvini jema janava joie. A naigama vyavahara naya sammata kshetranupurvini bhamgopadarshanatanum svarupa chhe. (3) samavataranum svarupa kevum chhe\? Naigama – vyavaharanaya sammata anupurvi dravyo kyam samavishta thaya chhe\? Anupurvi dravyamam, ananupurvi dravyamam ke avaktavya dravyamam samavishta thaya chhe\? Anupurvi dravya anupurvi dravyamam samavishta thaya chhe paramtu ananupurvi dravyomam ke avaktavya dravyomam samavishta thata nathi. A rite trane sva – svasthanamam ja samavishta thaya chhe. (4) anugamanum svarupa kevum chhe\? Anugamana nava prakara kahya chhe.