Welcome to the Jain Elibrary: Worlds largest Free Library of JAIN Books, Manuscript, Scriptures, Aagam, Literature, Seminar, Memorabilia, Dictionary, Magazines & Articles
Global Search for JAIN Aagam & ScripturesScripture Name | Translated Name | Mool Language | Chapter | Section | Translation | Sutra # | Type | Category | Action |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Rajprashniya | રાજપ્રશ્નીય ઉપાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
प्रदेशीराजान प्रकरण |
Gujarati | 54 | Sutra | Upang-02 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] तए णं सावत्थीए नयरीए सिंघाडग तिय चउक्क चच्चर चउम्मुह महापहपहेसु महया जनसद्दे इ वा जनवूहे इ वा जनबोले इ वा जनकलकले इ वा जनउम्मी इ वा जनसन्निवाए इ वा बहुजनो अन्नमन्नस्स एवमाइक्खइ एवं भासइ एवं पण्णवेइ एवं परूवेइ–
एवं खलु देवानुप्पिया! पासावच्चिज्जे केसी नामं कुमारसमणे जातिसंपन्ने पुव्वाणुपुव्विं चरमाणे गामाणुगामं दूइज्जमाणे इहमागए इह संपत्ते इह समोसढे इहेव सावत्थीए नगरीए बहिया कोट्ठए चेइए अहापडिरूवं ओग्गहं ओगिण्हित्ता संजमेणं तवसा अप्पाणं भावेमाणे विहरइ।
तं महप्फलं खलु भो! देवानुप्पिया! तहारूवाणं थेराणं भगवंताणं नामगोयस्स वि सवणयाए, किमंग पुण अभिगमन Translated Sutra: ત્યારે શ્રાવસ્તી નગરીના શૃંગાટક, ત્રિક, ચતુષ્ક, ચત્વર, ચતુર્મુખ, મહાપથ – પથોમાં મહા જનશબ્દ, જનવ્યૂહ, જન કલકલ, જન બોલ, જનઉર્મિ, જનઉત્કલિક, જન સંનિપાતિક યાવત્ પર્ષદા સેવે છે. ત્યારે તે ચિત્તસારથી, તે મહા જનશબ્દ અને જન કલકલ સાંભળીને અને જોઈને આવા પ્રકારનો સંકલ્પ યાવત્ ઉત્પન્ન થયો. શું આજે શ્રાવસ્તી નગરીમાં ઇન્દ્ર | |||||||||
Rajprashniya | રાજપ્રશ્નીય ઉપાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
प्रदेशीराजान प्रकरण |
Gujarati | 55 | Sutra | Upang-02 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] तए णं से चित्ते सारही समणोवासए जाए–अहिगयजीवाजीवे उवलद्धपुण्णपावे आसव संवर निज्जर किरियाहिगरणबंधप्पमोक्खकुसले असहिज्जे देवासुर नाग सुवण्ण जक्ख रक्खस किन्नर किंपुरिस गरुल गंधव्व महीरगाइएहिं देवगणेहिं निग्गं थाओ पावयणाओ अणइक्कमणिज्जे, निग्गंथे पावयणे निस्संकिए निक्कंखिए निव्वितिगिच्छे लद्धट्ठे गहियट्ठे अभिगयट्ठे पुच्छियट्ठे विणिच्छियट्ठे अट्ठिमिंजपेमाणुरागरत्ते अयमाउसो!
निग्गंथे पावयणे अट्ठे परमट्ठ सेसे अणट्ठे ऊसियफलिहे अवंगुयदुवारे चियत्तंतेउरघरप्पवेसे चाउद्दसट्ठमुद्दिट्ठपुण्णमासिणीसु पडिपुण्णं पोसहं सम्मं अनुपालेमाणे, समणे निग्गंथे Translated Sutra: ત્યારપછી તે ચિત્તસારથી શ્રાવક થયો. તે જીવાજીવનો જ્ઞાતા, પાપ – પુન્યનો ભેદ પામેલ, આસ્રવ – સંવર – નિર્જરા – ક્રિયા – અધિકરણ – બંધ – મોક્ષ સ્વરૂપમાં કુશળ. બીજાની સહાયતાનો અનિચ્છુક, દેવ – અસુર – નાગ – સુવર્ણ – યક્ષ – રાક્ષસ – કિંનર – કિંપુરુષ – ગરુડ – ગંધર્વ – મહોરગાદિ દેવગણ વડે નિર્ગ્રન્થ પ્રવચનથી અનતિક્રમણીય (અર્થાત | |||||||||
Rajprashniya | રાજપ્રશ્નીય ઉપાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
प्रदेशीराजान प्रकरण |
Gujarati | 62 | Sutra | Upang-02 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] तए णं से चित्ते सारही कल्लं पाउप्पभायाए रयणीए फुल्लुप्पल कमल कोमलुम्मिलियम्मि अहापंडुरे पभाए कय नियमावस्सए सहस्सरस्सिम्मि दिणयरे तेयसा जलंते साओ गिहाओ निग्गच्छइ, जेणेव पएसिस्स रन्नो गिहे जेणेव पएसी राया तेणेव उवागच्छइ, पएसिं रायं करयल परिग्गहियं दसनहं सिरसावत्तं मत्थए अंजलिं कट्टु जएणं विजएणं बद्धावेइ, बद्धावेत्ता एवं वयासी–एवं खलु देवानुप्पियाणं कंबोएहिं चत्तारि आसा उवायणं उवणीया, ते य मए देवानुप्पियाणं अन्नया चेव विणइया। तं एह णं सामी! ते आसे चिट्ठं पासह।
तए णं से पएसी राया चित्तं सारहिं एवं वयासी–गच्छाहि णं तुमं चित्ता! तेहिं चेव चउहिं आसेहिं चाउग्घंटं Translated Sutra: સૂત્ર– ૬૨. ત્યારે તે ચિત્તસારથી બીજા દિવસે સવારે અર્થાત રાત્રિ, પ્રભાતરૂપ થઈ, કોમળ ઉત્પલ કમલ વિકસિત થયા, પ્રભાત સોનેરી થયું ત્યારે નિયમ અને આવશ્યક કાર્યોથી નિવૃત્ત થઈ, જાજ્વલ્યમાન તેજ સહિત સહસ્રરશ્મિ સૂર્ય નીકળ્યા પછી પોતાના ઘેરથી ચિત્તસારથી નીકળ્યો. જ્યાં પ્રદેશી રાજાનો મહેલ છે અને જ્યાં પ્રદેશી રાજા | |||||||||
Rajprashniya | રાજપ્રશ્નીય ઉપાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
प्रदेशीराजान प्रकरण |
Gujarati | 65 | Sutra | Upang-02 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] तए णं से पएसी राया केसिं कुमारसमणं एवं वयासी–अह णं भंते! इहं उवविसामि? पएसी! साए उज्जानभूमीए तुमंसि चेव जाणए।
तए णं से पएसी राया चित्तेणं सारहिणा सद्धिं केसिस्स कुमारसमणस्स अदूरसामंते उवविसइ, केसिं कुमारसमणं एवं वयासी–तुब्भं णं भंते! समणाणं णिग्गंथाणं एस सण्णा एस पइण्णा एस दिट्ठी एस रुई एस उवएसे एस संकप्पे एस तुला एस माणे एस पमाणे एस समोसरणे, जहा–अन्नो जीवो अन्नं सरीरं, नो तं जीवो तं सरीरं?
तए णं केसी कुमारसमणे पएसिं रायं एवं वयासी–पएसी! अम्हं समणाणं णिग्गंथाणं एस सण्णा एस पइण्णा एस दिट्ठी एस रुई एस हेऊ एस उवएसे एस संकप्पे एस तुला एस माणे एस पमाणे एस समोसरणे, जहा–अन्नो Translated Sutra: સૂત્ર– ૬૫. ત્યારે તે પ્રદેશી રાજાએ કેશીકુમાર શ્રમણને આમ પૂછ્યું – ભદન્ત ! હવે હું અહીં બેસું ? હે પ્રદેશી ! આ ઉદ્યાનભૂમિ તારી પોતાની છે, માટે તું જાણ. ત્યારે તે પ્રદેશી રાજા, ચિત્તસારથી સાથે કેશીકુમાર શ્રમણની કંઈક સમીપે બેઠો. કેશીકુમાર શ્રમણને કહ્યું – ભદન્ત ! આપ શ્રમણ, નિર્ગ્રન્થોને આવી સંજ્ઞા, આવી પ્રતિજ્ઞા, | |||||||||
Saman Suttam | Saman Suttam | English |
Source of Illumination |
12. Ahimsasutra | 148 | View Detail | |||
Mool Sutra: Savve jiva vi icchanti, jivium na marijjium.
Tamha panavaham ghoram, niggamtha vajjayanti nam. Translated Sutra: All the living beings wish to live and not to die; that is why nirgranthas (persongages devoid of attachement) prohibit the killing of living beings. | |||||||||
Saman Suttam | Saman Suttam | Prakrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१२. अहिंसासूत्र | English | 148 | View Detail | ||
Mool Sutra: सव्वे जीवा वि इच्छंति, जीविउं न मरिज्जिउं।
तम्हा पाणवहं घोरं, निग्गंथा वज्जयंति णं।।२।। Translated Sutra: All the living beings wish to live and not to die; that is why nirgranthas (persongages devoid of attachement) prohibit the killing of living beings. | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Prakrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१२. अहिंसासूत्र | Gujarati | 148 | View Detail | ||
Mool Sutra: सव्वे जीवा वि इच्छंति, जीविउं न मरिज्जिउं।
तम्हा पाणवहं घोरं, निग्गंथा वज्जयंति णं।।२।। Translated Sutra: સર્વ જીવો જીવવા ઈચ્છે છે, મરવા નહિ. માટે ભયંકર એવી પ્રાણીહિંસાથી નિર્ગ્રન્થો દૂર રહે છે. | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Prakrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१५. आत्मसूत्र | Gujarati | 187 | View Detail | ||
Mool Sutra: णिग्गंथो णीरागो, णिस्सल्लो सयलदोसणिम्मुक्को।
णिक्कामो णिक्कोहो, णिम्माणो णिम्मदो अप्पा।।११।। Translated Sutra: આત્મા નિર્ગ્રન્થ છે - ગ્રંથિરહિત છે. રાગવિહીન, શલ્યવિહીન, સર્વદોષોથી મુક્ત છે. એ નિષ્કામ છે, નિષ્ક્રોધ છે, માન-મદ રહિત છે. (શલ્ય=કાંટો. નિદાન(સુખની માંગણી), માયા અને મિથ્યાત્વ આ ત્રણને શલ્ય કહેવામાં આવે છે.) | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Prakrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
२. जिनशासनसूत्र | Hindi | 23 | View Detail | ||
Mool Sutra: ससमय-परसमयविऊ, गंभीरो दित्तिमं सिवो सोमो।
गुणसयकलिओ जुत्तो, पवयणसारं परिकहेउं।।७।। Translated Sutra: जो स्वसमय व परसमय का ज्ञाता है, गम्भीर, दीप्तिमान, कल्याणकारी और सौम्य है तथा सैंकड़ों गुणों से युक्त है, वही निर्ग्रन्थ प्रवचन के सार को कहने का अधिकारी है। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Prakrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१२. अहिंसासूत्र | Hindi | 148 | View Detail | ||
Mool Sutra: सव्वे जीवा वि इच्छंति, जीविउं न मरिज्जिउं।
तम्हा पाणवहं घोरं, निग्गंथा वज्जयंति णं।।२।। Translated Sutra: सभी जीव जीना चाहते हैं, मरना नहीं। इसलिए प्राणवध को भयानक जानकर निर्ग्रन्थ उसका वर्जन करते हैं। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Prakrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१२. अहिंसासूत्र | Hindi | 149 | View Detail | ||
Mool Sutra: जावंति लोए पाणा, तसा अदुव थावरा।
ते जाणमजाणं वा, ण हणे णो वि घायए।।३।। Translated Sutra: लोक में जितने भी त्रस और स्थावर प्राणी हैं, निर्ग्रन्थ जान या अजान में उनका हनन न करे और न कराये। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Prakrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१५. आत्मसूत्र | Hindi | 187 | View Detail | ||
Mool Sutra: णिग्गंथो णीरागो, णिस्सल्लो सयलदोसणिम्मुक्को।
णिक्कामो णिक्कोहो, णिम्माणो णिम्मदो अप्पा।।११।। Translated Sutra: वह (आत्मा) निर्ग्रन्थ (ग्रन्थिरहित) है, नीराग है, निःशल्य (निदान, माया और मिथ्यादर्शनशल्य से रहित) है, सर्वदोषों से निर्मुक्त है, निष्काम (कामनारहित) है और निःक्रोध, निर्मान तथा निर्मद है। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Prakrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
२५. व्रतसूत्र | Hindi | 373 | View Detail | ||
Mool Sutra: मूलमेअमहम्मस्स, महादोससमुस्सयं।
तम्हा मेहुणसंसग्गिं, निग्गंथा वज्जयंति णं।।१०।। Translated Sutra: मैथुन-संसर्ग अधर्म का मूल है, महान् दोषों का समूह है। इसलिए ब्रह्मचर्य-व्रती निर्ग्रन्थ साधु मैथुन-सेवन का सर्वथा त्याग करते हैं। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Prakrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३२. आत्मविकाससूत्र (गुणस्थान) | Hindi | 561 | View Detail | ||
Mool Sutra: णिस्सेसखीणमोहो, फलिहामलभायणुदय-समचित्तो।
खीणकसाओ भण्णइ, णिग्गंथो वीयराएहिं।।१६।। Translated Sutra: सम्पूर्ण मोह पूरी तरह नष्ट हो जाने से जिनका चित्त स्फटिकमणि के पात्र में रखे हुए स्वच्छ जल की तरह निर्मल हो जाता है, उन्हें वीतरागदेव ने क्षीण-कषाय निर्ग्रन्थ कहा है। | |||||||||
Saman Suttam | Saman Suttam | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१२. अहिंसासूत्र | English | 148 | View Detail | ||
Mool Sutra: सर्वे जीवाः अपि इच्छन्ति, जीवितुं न मर्तुम्।
तस्मात्प्राणवधं घोरं, निर्ग्रन्थाः वर्जयन्ति तम्।।२।। Translated Sutra: All the living beings wish to live and not to die; that is why nirgranthas (persongages devoid of attachement) prohibit the killing of living beings. | |||||||||
Saman Suttam | Saman Suttam | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१५. आत्मसूत्र | English | 187 | View Detail | ||
Mool Sutra: निर्ग्रन्थो नीरागो, निःशल्यः सकलदोषनिर्मुक्तः।
निष्कामो निष्क्रोधो, निर्मानो निर्मदः आत्मा।।११।। Translated Sutra: The pure soul is free from complexes, attachment, blemishes, desire, anger, pride, lust and all other kinds of defects. | |||||||||
Saman Suttam | Saman Suttam | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
२५. व्रतसूत्र | English | 373 | View Detail | ||
Mool Sutra: मूलं एतद् अधर्मस्य, महादोषसमुच्छ्रयम्।
तस्मात् मैथुनसंसर्गं, निर्ग्रन्थाः वर्जयन्ति णम्।।१०।। Translated Sutra: Since sexual intercourse is the root of all irreligiosity and is of the form of a massive accumulation of great defects, the monks invariably refrain there from. | |||||||||
Saman Suttam | Saman Suttam | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३२. आत्मविकाससूत्र (गुणस्थान) | English | 561 | View Detail | ||
Mool Sutra: निःशेषक्षीणमोहः, स्फटिकामल-भाजनोदक-समचित्तः।
क्षीणकषायो भण्यते, निर्ग्रन्थो वीतरागैः।।१६।। Translated Sutra: The monk whose all delusive karmas are annihilated and whose mind is (clean) like the water placed in a crystal-made vessel is designated ksinamoha and destroys passions by the worthy soul, free from all attachment. | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१२. अहिंसासूत्र | Gujarati | 148 | View Detail | ||
Mool Sutra: सर्वे जीवाः अपि इच्छन्ति, जीवितुं न मर्तुम्।
तस्मात्प्राणवधं घोरं, निर्ग्रन्थाः वर्जयन्ति तम्।।२।। Translated Sutra: સર્વ જીવો જીવવા ઈચ્છે છે, મરવા નહિ. માટે ભયંકર એવી પ્રાણીહિંસાથી નિર્ગ્રન્થો દૂર રહે છે. | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१५. आत्मसूत्र | Gujarati | 187 | View Detail | ||
Mool Sutra: निर्ग्रन्थो नीरागो, निःशल्यः सकलदोषनिर्मुक्तः।
निष्कामो निष्क्रोधो, निर्मानो निर्मदः आत्मा।।११।। Translated Sutra: આત્મા નિર્ગ્રન્થ છે - ગ્રંથિરહિત છે. રાગવિહીન, શલ્યવિહીન, સર્વદોષોથી મુક્ત છે. એ નિષ્કામ છે, નિષ્ક્રોધ છે, માન-મદ રહિત છે. (શલ્ય=કાંટો. નિદાન(સુખની માંગણી), માયા અને મિથ્યાત્વ આ ત્રણને શલ્ય કહેવામાં આવે છે.) | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
२५. व्रतसूत्र | Gujarati | 373 | View Detail | ||
Mool Sutra: मूलं एतद् अधर्मस्य, महादोषसमुच्छ्रयम्।
तस्मात् मैथुनसंसर्गं, निर्ग्रन्थाः वर्जयन्ति णम्।।१०।। Translated Sutra: મૈથુન સેવન અધર્મનું મૂળ છે; મોટા મોટા દોષોનું ઉદ્ભવસ્થાન છે. માટે મુનિઓ મૈથુન સેવનનો સર્વથા ત્યાગ કરે છે. | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३२. आत्मविकाससूत्र (गुणस्थान) | Gujarati | 561 | View Detail | ||
Mool Sutra: निःशेषक्षीणमोहः, स्फटिकामल-भाजनोदक-समचित्तः।
क्षीणकषायो भण्यते, निर्ग्रन्थो वीतरागैः।।१६।। Translated Sutra: મોહનો સંપૂર્ણ ક્ષય થઈ ગયો છે, ચિત્ત સ્ફટિકપાત્રમાં રાખેલા જળ જેવું પારદર્શક બની ગયું છે, સર્વ ગ્રંથિઓ ઓગળી ગઈ છે, રાગ અને દ્વેષ હંમેશ માટે ચાલ્યા ગયા છે - આ ક્ષીણકષાય નામનું બારમું ગુણસ્થાન છે. | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
२. जिनशासनसूत्र | Hindi | 23 | View Detail | ||
Mool Sutra: स्वसमय-परसमयवित्, गम्भीरः दीप्तिमान् शिवः सोमः।
गुणशतकलितः युक्तः, प्रवचनसारं परिकथयितुम्।।७।। Translated Sutra: जो स्वसमय व परसमय का ज्ञाता है, गम्भीर, दीप्तिमान, कल्याणकारी और सौम्य है तथा सैंकड़ों गुणों से युक्त है, वही निर्ग्रन्थ प्रवचन के सार को कहने का अधिकारी है। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१२. अहिंसासूत्र | Hindi | 148 | View Detail | ||
Mool Sutra: सर्वे जीवाः अपि इच्छन्ति, जीवितुं न मर्तुम्।
तस्मात्प्राणवधं घोरं, निर्ग्रन्थाः वर्जयन्ति तम्।।२।। Translated Sutra: सभी जीव जीना चाहते हैं, मरना नहीं। इसलिए प्राणवध को भयानक जानकर निर्ग्रन्थ उसका वर्जन करते हैं। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१२. अहिंसासूत्र | Hindi | 149 | View Detail | ||
Mool Sutra: यावन्तो लोके प्राणा-स्त्रसा अथवा स्थावराः।
तान् जानन्नजानन्वा, न हन्यात् नोऽपि घातयेत्।।३।। Translated Sutra: लोक में जितने भी त्रस और स्थावर प्राणी हैं, निर्ग्रन्थ जान या अजान में उनका हनन न करे और न कराये। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१५. आत्मसूत्र | Hindi | 187 | View Detail | ||
Mool Sutra: निर्ग्रन्थो नीरागो, निःशल्यः सकलदोषनिर्मुक्तः।
निष्कामो निष्क्रोधो, निर्मानो निर्मदः आत्मा।।११।। Translated Sutra: वह (आत्मा) निर्ग्रन्थ (ग्रन्थिरहित) है, नीराग है, निःशल्य (निदान, माया और मिथ्यादर्शनशल्य से रहित) है, सर्वदोषों से निर्मुक्त है, निष्काम (कामनारहित) है और निःक्रोध, निर्मान तथा निर्मद है। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
२५. व्रतसूत्र | Hindi | 373 | View Detail | ||
Mool Sutra: मूलं एतद् अधर्मस्य, महादोषसमुच्छ्रयम्।
तस्मात् मैथुनसंसर्गं, निर्ग्रन्थाः वर्जयन्ति णम्।।१०।। Translated Sutra: मैथुन-संसर्ग अधर्म का मूल है, महान् दोषों का समूह है। इसलिए ब्रह्मचर्य-व्रती निर्ग्रन्थ साधु मैथुन-सेवन का सर्वथा त्याग करते हैं। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३२. आत्मविकाससूत्र (गुणस्थान) | Hindi | 561 | View Detail | ||
Mool Sutra: निःशेषक्षीणमोहः, स्फटिकामल-भाजनोदक-समचित्तः।
क्षीणकषायो भण्यते, निर्ग्रन्थो वीतरागैः।।१६।। Translated Sutra: सम्पूर्ण मोह पूरी तरह नष्ट हो जाने से जिनका चित्त स्फटिकमणि के पात्र में रखे हुए स्वच्छ जल की तरह निर्मल हो जाता है, उन्हें वीतरागदेव ने क्षीण-कषाय निर्ग्रन्थ कहा है। | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-१८ |
Hindi | 43 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] अट्ठारसविहे बंभे पन्नत्ते, तं जहा–ओरालिए कामभोगे नेव सयं मणेणं सेवइ, नोवि अन्नं मणेणं सेवावेइ, मणेणं सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
ओरालिए कामभोगे नेव सयं वायाए सेवइ, नोवि अन्नं वायाए सेवावेइ, वायाए सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
ओरालिए कामभोगे नेव सयं कायेणं सेवइ, नोवि अन्नं काएणं सेवावेइ, काएणं सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
दिव्वे कामभोगे नेव सयं मणेणं सेवइ, नोवि अन्नं मणेणं सेवावेइ, मणेणं सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
दिव्वे कामभोगे नेव सयं वायाए सेवइ, नोवि अन्नं वायाए सेवावेइ, वायाए सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
दिव्वे कामभोगे नेव सयं काएणं सेवइ, नोवि अन्नं काएणं Translated Sutra: ब्रह्मचर्य अठारह प्रकार का है। औदारिक (शरीर वाले मनुष्य – तिर्यंचों के) कामभोगों को नहीं मन से स्वयं सेवन करता है, नहीं अन्य को मन से सेवन कराता है और न मन से सेवन करते हुए अन्य की अनुमोदना करता है। औदारिक – कामभोगों को नहीं वचन से स्वयं सेवन करता है, नहीं अन्य को वचन से सेवन कराता है और नहीं सेवन करते हुए अन्य | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-२७ |
Hindi | 61 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] सत्तावीसं अनगारगुणा पन्नत्ता, तं जहा–
पाणातिवायवेरमणे मुसावायवेरमणे अदिन्नादानवेरमणे मेहुणवेरमणे परिग्गहवेरमणे सोइंदियनिग्गहे चक्खिंदियनिग्गहे घाणिंदियनिग्गहे जिब्भिंदियनिग्गहे फासिंदियनिग्गहे कोहविवेगे माणविवेगे मायाविवेगे लोभविवेगे भावसच्चे करणसच्चे जोगसच्चे खमा विरागता मनसमाहरणता वतिसमाहरणता कायसमाहरणता नाणसंपण्णया दंसणसंपण्णया चरित्तसंपण्णया वेयण-अहियासणया मारणंतियअहियासणया।
जंबुद्दीवे दीवे अभिइवज्जेहिं सत्तावीसाए नक्खत्तेहिं संववहारे वट्टति।
एगमेगे णं नक्खत्तमासे सत्तावीसं राइंदियाइं राइंदियग्गेणं पन्नत्ते।
सोहम्मीसानेसु Translated Sutra: अनगार – निर्ग्रन्थ साधुओं के सत्ताईस गुण हैं। जैसे – प्राणातिपात – विरमण, मृषावाद – विरमण, अदत्तादान – विरमण, मैथुन – विरमण, परिग्रह – विरमण, श्रोत्रेन्द्रिय – निग्रह, चक्षुरिन्द्रिय – निग्रह, घ्राणेन्द्रिय – निग्रह, जिह्वेन्द्रिय – निग्रह, स्पर्शनेन्द्रिय – निग्रह, क्रोधविवेक, मानविवेक, मायाविवेक, लोभविवेक, | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-३६ |
Hindi | 112 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] छत्तीसं उत्तरज्झयणा पन्नत्ता, तं जहा– विणयसुयं परीसहो चाउरंगिज्जं असंखयं अकाममरणिज्जं पुरिसविज्जा उरब्भिज्जं काविलिज्जं नमिपव्वज्जा दुमपत्तयं बहुसुयपूया हरिएसिज्जं चित्तसंभूयं उसुकारिज्जं सभिक्खुगं समाहिठाणाइं पावसमणिज्जं संजइज्जं मिगचारिया अनाहपव्वज्जा समुद्दपालिज्जं रहनेमिज्जं गोयमकेसिज्जं समितीओ जण्णइज्जं सामायारी खलुंकिज्जं मोक्खम-ग्गगई अप्पमाओ तवोमग्गो चरणविही पमायठाणाइं कम्मपगडी लेसज्झयणं अनगारमग्गे जीवा-जीवविभत्ती य।
चमरस्स णं असुरिंदस्स असुररण्णो सभा सुहम्मा छत्तीसं जोयणाइं उड्ढं उच्चत्तेणं होत्था।
समणस्स णं भगवओ महावीरस्स Translated Sutra: उत्तराध्ययन सूत्र के छत्तीस अध्ययन हैं। जैसे – विनयश्रुत, परीषह, चातुरङ्गीय, असंस्कृत, अकाममरणीय, क्षुल्लकनिर्ग्रन्थीय, औरभ्रीय, कापिलीय, नमिप्रव्रज्या, द्रुमपत्रक, बहुश्रुतपूजा, हरिकेशीय, चित्तसंभूतीय, इषुकारीय, सभिक्षु, समाधिस्थान, पापश्रमणीय, संयतीय, मृगापुत्रीय, अनाथप्रव्रज्या, समुद्रपालीय, रथनेमीय, | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय प्रकीर्णक |
Hindi | 215 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] दुवालसंगे गणिपिडगे पन्नत्ते, तं जहा–आयारे सूयगडे ठाणे समवाए विआहपन्नत्ती नायाधम्मकहाओ उवासगदसाओ अंतगडदसाओ अनुत्तरोववाइयदसाओ पण्हावागरणाइं विवागसुए दिट्ठिवाए।
से किं तं आयारे?
आयारे णं समणाणं निग्गंगाणं आयार-गोयर-विनय-वेनइय-ट्ठाण-गमन-चंकमण-पमाण-जोगजुंजण-भासा-समिति-गुत्ती-सेज्जोवहि-भत्तपाण-उग्गम-उप्पायणएसणाविसोहि-सुद्धासुद्धग्ग-हण-वय-नियम-तवोवहाण-सुप्पसत्थमाहिज्जइ।
से समासओ पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–नाणायारे दंसणायारे चरित्तायारे तवायारे वीरियायारे।
आयारस्स णं परित्ता वायणा संखेज्जा अनुओगदारा संखेज्जाओ पडिवत्तीओ संखेज्जा वेढा संखेज्जा सिलोगा Translated Sutra: गणिपिटक द्वादश अंग स्वरूप है। वे अंग इस प्रकार हैं – आचार, सूत्रकृत, स्थान, समवाय, व्याख्याप्रज्ञप्ति, ज्ञाताधर्मकथा, उपासकदशा, अन्तकृत्दशा, अनुत्तरोपपातिक दशा, प्रश्नव्याकरण, विपाकसूत्र और दृष्टिवाद। यह आचारांग क्या है ? इसमें क्या वर्णन किया गया है ? आचारांग में श्रमण निर्ग्रन्थों के आचार, गौचरी, विनय, | |||||||||
Samavayang | સમવયાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
समवाय-१८ |
Gujarati | 43 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] अट्ठारसविहे बंभे पन्नत्ते, तं जहा–ओरालिए कामभोगे नेव सयं मणेणं सेवइ, नोवि अन्नं मणेणं सेवावेइ, मणेणं सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
ओरालिए कामभोगे नेव सयं वायाए सेवइ, नोवि अन्नं वायाए सेवावेइ, वायाए सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
ओरालिए कामभोगे नेव सयं कायेणं सेवइ, नोवि अन्नं काएणं सेवावेइ, काएणं सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
दिव्वे कामभोगे नेव सयं मणेणं सेवइ, नोवि अन्नं मणेणं सेवावेइ, मणेणं सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
दिव्वे कामभोगे नेव सयं वायाए सेवइ, नोवि अन्नं वायाए सेवावेइ, वायाए सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
दिव्वे कामभोगे नेव सयं काएणं सेवइ, नोवि अन्नं काएणं Translated Sutra: સૂત્ર– ૪૩. બ્રહ્મચર્ય ૧૮ ભેદે છે. તે આ – ઔદારિક શરીરી મનુષ્ય, તિર્યંચોના કામભોગને પોતે મનથી સેવે નહીં, બીજાને મન વડે સેવડાવે નહીં, મન વડે સેવતા અન્યને અનુમોદે નહીં, ઔદારિક કામભોગ વચન વડે પોતે ન સેવે, બીજા પાસે ન સેવડાવે, વચનથી સેવતા અન્યને ન અનુમોદે. ઔદારિક કામભોગ કાયાથી સ્વયં ન સેવે, બીજાને કાયા વડે ન સેવડાવે, | |||||||||
Samavayang | સમવયાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
समवाय प्रकीर्णक |
Gujarati | 215 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] दुवालसंगे गणिपिडगे पन्नत्ते, तं जहा–आयारे सूयगडे ठाणे समवाए विआहपन्नत्ती नायाधम्मकहाओ उवासगदसाओ अंतगडदसाओ अनुत्तरोववाइयदसाओ पण्हावागरणाइं विवागसुए दिट्ठिवाए।
से किं तं आयारे?
आयारे णं समणाणं निग्गंगाणं आयार-गोयर-विनय-वेनइय-ट्ठाण-गमन-चंकमण-पमाण-जोगजुंजण-भासा-समिति-गुत्ती-सेज्जोवहि-भत्तपाण-उग्गम-उप्पायणएसणाविसोहि-सुद्धासुद्धग्ग-हण-वय-नियम-तवोवहाण-सुप्पसत्थमाहिज्जइ।
से समासओ पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–नाणायारे दंसणायारे चरित्तायारे तवायारे वीरियायारे।
आयारस्स णं परित्ता वायणा संखेज्जा अनुओगदारा संखेज्जाओ पडिवत्तीओ संखेज्जा वेढा संखेज्जा सिलोगा Translated Sutra: બાર અંગરૂપ ગણિપિટક કહેલ છે, તે આ પ્રમાણે – આચાર, સૂત્રકૃત, ઠાણ, સમવાય, વિવાહપ્રજ્ઞપ્તિ, નાયાધમ્મ – કહા, ઉવાસગદસા, અંતગડદસા, અનુત્તરોપપાતિક દશા, પણ્હાવાગરણ, વિપાકશ્રુત, દૃષ્ટિવાદ. તે ‘આચાર’ શું છે ? આચાર સૂત્રમાં શ્રમણ નિર્ગ્રન્થોના આચાર, ગોચર, વિનય, વૈનયિક, સ્થાન, ગમન, સંક્રમણ, પ્રમાણ, યોગયુંજન, ભાષા, સમિતિ, ગુપ્તિ, | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-४ |
उद्देशक-३ | Hindi | 342 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] चत्तारि जाणा पन्नत्ता, तं जहा–जुत्ते नाममेगे जुत्ते, जुत्ते नाममेगे अजुत्ते, अजुत्ते नाममेगे जुत्ते, अजुत्ते नाममेगे अजुत्ते।
एवामेव चत्तारि पुरिसजाया पन्नत्ता, तं जहा–जुत्ते नाममेगे जुत्ते, जुत्ते नाममेगे अजुत्ते, अजुत्ते नाममेगे जुत्ते, अजुत्ते नाम-मेगे अजुत्ते।
चत्तारि जाणा पन्नत्ता, तं जहा–जुत्ते नाममेगे जुत्तपरिणते, जुत्ते नाममेगे अजुत्तपरिणते, अजुत्ते नाममेगे जुत्त-परिणते, अजुत्ते नाममेगे अजुत्तपरिणते।
एवामेव चत्तारि पुरिसजाया पन्नत्ता, तं जहा–जुत्ते नाममेगे जुत्तपरिणते, जुत्ते नाममेगे अजुत्तपरिणते, अजुत्ते नाममेगे जुत्त-परिणते, अजुत्ते नाममेगे Translated Sutra: यान चार प्रकार के हैं। एक यान युक्त है (वृषभ आदि से युक्त है) और युक्त है (सामग्री से भी युक्त है), एक यान युक्त है (वृषभ आदि से युक्त है) किन्तु अयुक्त है (सामग्री रहित है), एक यान अयुक्त है (वृषभ आदि से रहित है) किन्तु युक्त है (सामग्री से युक्त है), एक यान अयुक्त (वृषभ आदि से रहित है) और अयुक्त है (सामग्री से भी रहित है)। | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-२ |
उद्देशक-१ | Hindi | 76 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] दो दिसाओ अभिगिज्झ कप्पति निग्गंथाण वा निग्गंथीण वा पव्वावित्तए–पाईणं चेव, उदीणं चेव।
दो दिसाओ अभिगिज्झ कप्पति निग्गंथाण वा निग्गंथीण वा– मुंडावित्तए, सिक्खावित्तए, उवट्ठावित्तए, संभुंजित्तए, संवासित्तए, सज्झायमुद्दिसित्तए, सज्झायं समुद्दिसित्तए, सज्झायमनु-जाणित्तए, आलोइत्तए, पडिक्कमित्तए, निंदित्तए, गरहित्तए, विउट्टित्तए, विसोहित्तए, अकरणयाए अब्भुट्ठित्तए अहारिहं पायच्छित्तं तवोकम्मं पडिवज्जित्तए– पाईणं चेव, उदीणं चेव।
दो दिसाओ अभिगिज्झ कप्पति निग्गंथाण वा निग्गंथीण वा अपच्छिममारणंतियसंलेहणाजूसणा-जूसियाणं भत्तपाणपडियाइक्खिताणं पाओवगताणं कालं Translated Sutra: दो दिशाओं के अभिमुख होकर निर्ग्रन्थ और निर्ग्रन्थियों को दीक्षा देना कल्पता है। यथा – पूर्व और उत्तर। इसी प्रकार – प्रव्रजित करना, सूत्रार्थ सिखाना, महाव्रतों का आरोपण करना, सहभोजन करना, सहनिवास करना, स्वाध्याय करने के लिए कहना, अभ्यस्तशास्त्र को स्थिर करने के लिए कहना, अभ्यस्तशास्त्र अन्य को पढ़ाने के लिए | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-४ |
उद्देशक-२ | Hindi | 303 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] चउहिं ठाणेहिं निग्गंथाण वा निग्गंथीण वा अस्सिं समयंसि अतिसेसे नाणदंसणे समुप्पज्जिउकामेवि न समुप्पज्जेज्जा, तं जहा–
१. अभिक्खणं-अभिक्खणं इत्थिकहं भत्तकहं देसकहं रायकहं कहेत्ता भवति।
२. विवेगेण विउस्सग्गेणं नो सम्ममप्पाणं भावित्ता भवति।
३. पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि नो धम्मजागरियं जागरइत्ता भवति।
४. फासुयस्स एसणिज्जस्स उंछस्स सामुदाणियस्स नो सम्मं गवेसित्ता भवति।
इच्चेतेहिं चउहिं ठाणेहिं निग्गंथाण वा निग्गंथीण वा अस्सिं समयंसि अतिसेसे नाणदंसणे समुप्पज्जि-उकामेवि नो समुप्पज्जेज्जा।
चउहिं ठाणेहिं निग्गंथाण वा निग्गंथीण वा [अस्सिं समयंसि?] अतिसेसे Translated Sutra: चार कारणों से वर्तमान में निर्ग्रन्थ निर्ग्रन्थियों के चाहने पर भी उन्हें केवल ज्ञान – दर्शन उत्पन्न नहीं होता। जो बार – बार स्त्री – कथा, भक्त – कथा, देश – कथा और राज – कथा कहता है। जो विवेकपूर्वक कायोत्सर्ग करके आत्मा को समाधिस्थ नहीं करता है। जो पूर्वरात्रि में और अपररात्रि में धर्मजागरण नहीं करता है। | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-४ |
उद्देशक-२ | Hindi | 304 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] नो कप्पति निग्गंथाण वा निग्गंथीण वा चउहिं महापाडिवएहिं सज्झायं करेत्तए, तं जहा–आसाढपाडिवए, इंदमहपाडिवए, कत्तियपाडिवए, सुगिम्हगपाडिवए।
नो कप्पति निग्गंथाण वा निग्गंथीण वा चउहिं संज्झाहिं सज्झायं करेत्तए, तं जहा–पढमाए, पच्छिमाए, मज्झण्हे, अड्ढरत्ते।
कप्पइ निग्गंथाण वा निग्गंथीण वा चउक्ककालं सज्झायं करेत्तए, तं जहा–पुव्वण्हे, अवरण्हे, पओसे, पच्चूसे। Translated Sutra: चार महाप्रतिपदाओं में निर्ग्रन्थ निर्ग्रन्थियों को स्वाध्याय करना नहीं कल्पता है। वे चार प्रतिपदाएं ये हैं – श्रावण कृष्णा प्रतिपदा, कार्तिक कृष्णा प्रतिपदा, मार्गशीर्ष कृष्णा प्रतिपदा, वैशाख कृष्णा प्रतिपदा। चार संध्याओं में निर्ग्रन्थ निर्ग्रन्थियों को स्वाध्याय करना नहीं कल्पता है। वे चार संध्याएं | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-२ |
उद्देशक-४ | Hindi | 110 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] दो मरणाइं समणेणं भगवता महावीरेणं समणाणं निग्गंथाणं नो निच्चं वण्णियाइं नो निच्चं कित्तियाइं नो निच्चं बुइयाइं नो निच्चं पसत्थाइं नो निच्चं अब्भणुण्णायाइं भवंति, तं जहा– वलयमरणे चेव, वसट्टमरणे चेव।
एवं–नियाणमरणे चेव तब्भवमरणे चेव, गिरिपडणे चेव तरुपडणे चेव, जलपवेसे चेव जलनपवेसे चेव, विसभक्खणे चेव सत्थोवाडणे चेव।
दो मरणाइं समणेणं भगवता महावीरेणं समणाणं निग्गंथाणं नो निच्चं वण्णियाइं नो निच्चं कित्तियाइं नो निच्चं बुइयाइं नो निच्चं पसत्थाइं नो निच्चं अब्भणुण्णायाइं भवंति। कारणे पुण अप्पडिकुट्ठाइं, तं जहा–वेहानसे चेव गिद्धपट्ठे चेव।
दो मरणाइं समणेणं Translated Sutra: श्रमण भगवान महावीर ने श्रमण निर्ग्रन्थों के लिए दो प्रकार के मरण सदा (उपादेय रूप से) नहीं कहे हैं, कीर्तित नहीं कहे हैं, व्यक्त नहीं कहे हैं, प्रशस्त नहीं कहे हैं और उनके आचरण की अनुमति नहीं दी है, यथा – वलद् मरण (संयम से खेद पाकर मरना) वशार्त मरण (इन्द्रिय – विषयों के वश होकर मरना)। इसी तरह निदान मरण और तद्भव – | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-३ |
उद्देशक-२ | Hindi | 166 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] तओ नियंठा नोसण्णोवउत्ता पन्नत्ता, तं जहा–पुलाए, नियंठे, सिणाए।
तओ नियंठा सण्ण-नोसण्णोवउत्ता पन्नत्ता, तं जहा–बउसे, पडिसेवनाकुसीले, कसायकुसीले। Translated Sutra: तीन निर्ग्रन्थ नोसंज्ञोपयुक्त हैं, यथा – पुलाक, निर्ग्रन्थ और स्नातक। तीन निर्ग्रन्थ संज्ञ – नोसंज्ञोपयुक्त (संज्ञा और नोसंज्ञा दोनों से संयुक्त) कहे गए हैं। यथा – बकुश, प्रतिसेवना कुशील और कषायकुशील। | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-३ |
उद्देशक-२ | Hindi | 167 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] तओ सेहभूमीओ पन्नत्ताओ, तं जहा–उक्कोसा, मज्झिमा, जहन्ना। उक्कोसा छम्मासा, मज्झिमा चउमासा, जहन्ना सत्तराइंदिया।
तओ थेरभूमीओ पन्नत्ताओ, तं जहा–जातिथेरे, सुयथेरे, परियायथेरे।
सट्ठिवासजाए समणे निग्गंथे जातिथेरे, ठाणसमयवायधरे णं समणे निग्गंथे सुयथेरे, वीसवास-परियाए णं समणे निग्गंथे परियायथेरे। Translated Sutra: तीन प्रकार की शैक्ष – भूमि कही गई हैं, यथा – उत्कृष्ट छः मास, मध्यम चार मास, जघन्य सात रात – दिन। तीन स्थवीर भूमियाँ कही गई हैं, यथा – जातिस्थविर, सूत्रस्थविर और पर्यायस्थविर। साठ वर्ष की उम्र वाला श्रमण – निर्ग्रन्थ जातिस्थविर है, स्थानांग समवायांग को जानने वाला श्रमण – निर्ग्रन्थ सूत्रस्थविर है, बीस वर्ष की | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-३ |
उद्देशक-२ | Hindi | 179 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] अज्जोति! समणे भगवं महावीरे गोतमादी समणे निग्गंथे आमंतेत्ता एवं वयासी–किंभया पाणा? समणाउसो!
गोतमादी समणा निग्गंथा समणं भगवं महावीरं उवसंकमंति, उवसंकमित्ता वंदंति णमंसंति, वंदित्ता णमंसित्ता एवं वयासी– नो खलु वयं देवाणुप्पिया! एयमट्ठं जाणामो वा पासामो वा! तं जदि णं देवाणु-प्पिया! एयमट्ठं नो गिलायंति परिकहित्तए, तमिच्छामो णं देवाणुप्पियाणं अंतिए एयमट्ठं जाणित्तए।
अज्जोति! समणे भगवं महावीरे गोतमादी समणे निग्गंथे आमंतेत्ता एवं वयासी– दुक्खभया पाणा समणाउसो!
से णं भंते! दुक्खे केण कडे?
जीवेणं कडे पमादेणं।
से णं भंते! दुक्खे कहं वेइज्जति?
अप्पमाएणं। Translated Sutra: हे आर्यो ! इस प्रकार श्रमण भगवान महावीर गौतमादि श्रमण निर्ग्रन्थों को सम्बोधित कर इस प्रकार बोले हे श्रमणों ! प्राणियों को किससे भय है ? (तब) गौतमादि श्रमणनिर्ग्रन्थ श्रमण भगवान महावीर के समीप आते हैं और वन्दना – नमस्कार करते हैं। वे इस प्रकार बोले – हे देवानुप्रिय ! यह अर्थ हम जानते नहीं हैं, देखते नहीं हैं, इसलिए | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-३ |
उद्देशक-२ | Hindi | 180 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] अन्नउत्थिया णं भंते! एवं आइक्खंति एवं भासंति एवं पन्नवेंति एवं परूवेंति कहण्णं समणाणं निग्गंथाणं किरिया कज्जति?
तत्थ जा सा कडा कज्जइ, नो तं पुच्छंति। तत्थ जा सा कडा नो कज्जति, नो तं पुच्छंति। तत्थ जा सा अकडा नो कज्जति, नो तं पुच्छंति। तत्थ जा सा अकडा कज्जति, नो तं पुच्छंति। से एवं वत्तव्वं सिया?
अकिच्चं दुक्खं, अफुसं दुक्खं, अकज्जमाणकडं दुक्खं। अकट्टु-अकट्टु ‘पाणा भूया जीवा सत्ता’ वेयणं वेदेंतित्ति वत्तव्वं।
जे ते एवमाहंसु, मिच्छा ते एवमाहंसु। अहं पुण एवमाइक्खामि एवं भासामि एवं पण्णवेमि एवं परूवेमि–किच्चं दुक्खं, फुसं दुक्खं, कज्जमाणकडं दुक्खं। कट्टु-कट्टु Translated Sutra: हे भगवन् ! अन्य तीर्थिक इस प्रकार बोलते हैं, कहते हैं, प्रज्ञप्त करते हैं और प्ररूपणा करते हैं कि श्रमण – निर्ग्रन्थों के मत में कर्म किस प्रकार दुःख रूप होते हैं ? (चार भंगों में से जो पूर्वकृत कर्म दुःख रूप होते हैं यह वे नहीं पूछते हैं, जो पूर्वकृत कर्म दुःखरूप नहीं होते हैं यह भी वे नहीं पूछते हैं, जो पूर्वकृत | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-३ |
उद्देशक-३ | Hindi | 185 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] तओ आयरक्खा पन्नत्ता, तं जहा– धम्मियाए पडिचोयणाए पडिचोएत्ता भवति, तुसिणीए वा सिया, उट्ठित्ता वा आताए एगंतमंतमवक्कमेज्जा। निग्गंथस्स णं गिलायमाणस्स कप्पंति तओ वियडदत्तीओ पडिग्गाहित्तते, तं जहा–उक्कोसा, मज्झिमा, जहन्ना। Translated Sutra: आत्मा को रागद्वेष से बचाने के लिए तीन उपाय कहे गए हैं, यथा – धार्मिक उपदेश का पालन करे, उपेक्षा करे या मौन रहे, उस स्थान से उठकर स्वयं एकान्त स्थान में चला जाए। तृषादि से ग्लान निर्ग्रन्थ को प्रासुक जल की तीन दत्ति ग्रहण करना कल्पता है, यथा – उत्कृष्ट, मध्यम और जघन्य। | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-३ |
उद्देशक-३ | Hindi | 186 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] तिहिं ठाणेहिं समणे निग्गंथे साहम्मियं संभोगियं विसंभोगियं करेमाणे नातिक्कमति, तं जहा–सयं वा दट्ठुं, सड्ढयस्स वा निसम्म, तच्चं मोसं आउट्टति, चउत्थं नो आउट्टति। Translated Sutra: तीन कारणों से श्रमण निर्ग्रन्थ स्वधर्मी साम्भोगिक के साथ भोजनादि व्यवहार को तोड़ता हुआ वीतराग की आज्ञा का उल्लंघन नहीं करता है, यथा – व्रतों में ‘गुरुतर’ दोष लगाते हुए जिसे स्वयं देखा हो उसे, व्रतों में ‘गुरुतर’ दोष लगाने की बात के सम्बन्ध में किसी श्रद्धालु से सुनी हो उसे, चौथी बार दोष सेवन करने वाले को। | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-३ |
उद्देशक-३ | Hindi | 195 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] चउत्थभत्तियस्स णं भिक्खुस्स कप्पंति तओ पाणगाइं पडिगाहित्तए, तं जहा–उस्सेइमे, संसेइमे, चाउलधोवने।
छट्ठभत्तियस्स णं भिक्खुस्स कप्पंति तओ पाणगाइं पडिगाहित्तए, तं जहा–तिलोदए, तुसोदए, जवोदए।
अट्ठमभत्तियस्स णं भिक्खुस्स कप्पंति तओ पाणगाइं पडिगाहित्तए, तं जहा–आयामए, सोवीरए, सुद्धवियडे।
तिविहे उवहडे पन्नत्ते, तं जहा–फलिओवहडे, सुद्धोवहडे, संसट्ठोवहडे।
तिविहे ओग्गहिते पन्नत्ते, तं जहा–जं च ओगिण्हति, जं च साहरति, जं च आसगंसि पक्खिवति।
तिविधा ओमोयरिया पन्नत्ता, तं जहा–उवगरणोमोयरिया, भत्तपाणोमोदरिया, भावोमोदरिया।
उवगरणमोदरिया तिविहा पन्नत्ता, तं जहा–एगे वत्थे, Translated Sutra: चतुर्थभक्त ‘एक उपवास करने’ वाले मुनि को तीन प्रकार का जल लेना कल्पता है, आटे का धोवन, उबाली हुई भाजी पर सिंचा गया जल, चावल का धोवन। छट्ठ भक्त ‘दो उपवास’ करने वाले मुनि को तीन प्रकार का जल लेना कल्पता है, यथा – तिल का धोवन, तुष का धोवन, जौ का धोवन। अष्टभक्त ‘तीन उपवास’ करने वाले मुनि को तीन प्रकार का जल लेना कल्पता | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-३ |
उद्देशक-४ | Hindi | 224 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] तिहिं ठाणेहिं समये निग्गंथे महानिज्जरे महापज्जवसाणे भवति, तं जहा–
१. कया णं अहं अप्पं वा बहुयं वा सुयं अहिज्जिस्सामि?
२. कया णं अहं एकल्लविहारपडिमं उवसंपज्जित्ता णं विहरिस्सामि?
३. कया णं अहं अपच्छिममारणंतियसंलेहणा-झूसणा-झूसिते भत्तपाणपडियाइक्खिते पाओवगते कालं अनवकंखमाने विहरिस्सामि?
एवं समनसा सवयसा सकायसा पागडेमाने समणे निग्गंथे महानिज्जरे महापज्जवसाणे भवति।
तिहिं ठाणेहिं समणोवासए महानिज्जरे महापज्जवसाणे भवति, तं जहा–
१. कया णं अहं अप्पं वा बहुयं वा परिग्गहं परिचइस्सामि?
२. कया णं अहं मुंडे भवित्ता अगाराओ अनगारितं पव्वइस्सामि?
३. कया णं अहं अपच्छिममारणंतियसंलेहणा-झूसणा-झुसिते Translated Sutra: तीन कारणों से श्रमण निर्ग्रन्थ महानिर्जरा वाला और महापर्यवसान वाला होता है, यथा – कब मैं अल्प या अधिक श्रुत का अध्ययन करूँगा, कब मैं एकलविहार प्रतिमा को अंगीकार करके विचरूँगा, कब मैं अन्तिम मारणान्तिक संलेखना से भूषित होकर आहार पानी का त्याग करके पादपोपगमन संथारा अंगीकार करके मृत्यु की ईच्छा नहीं करता हुआ | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-३ |
उद्देशक-४ | Hindi | 237 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] तओ ठाणा अव्ववसितस्स अहिताए असुभाए अखमाए अनिस्सेसाए अनानुगामियत्ताए भवंति, तं
१. से णं मुंडे भवित्ता अगाराओ अनगारियं पव्वइए निग्गंथे पावयणे संकिते कंखिते वितिगिच्छिते भेदसमावन्ने कलुससमा-वण्णे निग्गंथं पावयणं नो सद्दहति नो पत्तियति नो रोएति, तं परिस्सहा अभिजुंजिय-अभिजुंजिय अभिभवंति, नो से परिस्सहे अभिजुंजिय-अभिजुंजिय अभिभवइ।
२. से णं मुंडे भवित्ता अगाराओ अनगारितं पव्वइए पंचहिं महव्वएहिं संकिते कंखिते वितिगिच्छिते भेदसमावन्ने कलुसस-मावण्णे पंच महव्वताइं नो सद्दहति नो पत्तियति नो रोएति, तं परिस्सहा अभिजुंजिय-अभिजुंजिय अभिभवंति, नो से परिस्सहे अभिजुंजिय-अभिजुंजिय Translated Sutra: निश्चय नहीं करने वाले ‘शंकाशील’ के लिए तीन स्थान अहित कर, अशुभरूप, अयुक्त, अकल्याणकारी और अशुभानुबन्धी होते हैं, यथा – कोई मुण्डित होकर गृहस्थाश्रम से नीकलकर अनगार धर्म में दीक्षित होने पर निर्ग्रन्थ प्रवचन में शंका करता है, अन्यमत की ईच्छा करता है, क्रिया के फल के प्रति शंकाशील होता है, द्वैधीभाव ‘ऐसा है या | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-४ |
उद्देशक-३ | Hindi | 347 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] चत्तारि दुहसेज्जाओ पन्नत्ताओ, तं जहा–
१. तत्थ खलु इमा पढमा दुहसेज्जा–से णं मुंडे भवित्ता अगाराओ अनगारियं पव्वइए निग्गंथे पावयणे संकिते कंखिते वितिगिच्छिते भेयसमावन्ने कलुससमावन्ने निग्गंथं पावयणं नो सद्दहति नो पत्तियति नो रोएइ, निग्गंथं पावयणं असद्दहमाने अपत्तियमाने अरोएमाने मणं उच्चावयं नियच्छति, विनिघात-मावज्जति–पढमा दुहसेज्जा।
२. अहावरा दोच्चा दुहसेज्जा–से णं मुंडे भवित्ता अगाराओ अनगारियं पव्वइए सएणं लाभेणं नो तुस्सति, परस्स लाभमासाएति पीहेति पत्थेति अभिलसति, परस्स लाभमासाएमाने पीहेमाने पत्थे-माने अभिलसमाने मणं उच्चावयं नियच्छइ, विनिघातमावज्जति–दोच्चा Translated Sutra: दुखशय्या चार प्रकार की है। उनमें यह प्रथम दुख शय्या है। यथा – एक व्यक्ति मुण्डित होकर यावत् प्रव्रजित होकर निर्ग्रन्थ प्रवचन में शंका, कांक्षा, विचिकित्सा करता है तो वह मानसिक दुविधा में धर्म विपरीत विचारों से निर्ग्रन्थ प्रवचन में श्रद्धा, प्रतीति एवं रुचि नहीं रखता है। निर्ग्रन्थ प्रवचन में अश्रद्धा, | |||||||||
Sthanang | स्थानांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
स्थान-५ |
उद्देशक-१ | Hindi | 430 | Sutra | Ang-03 | View Detail |
Mool Sutra: [सूत्र] पंचहिं ठाणेहिं पुरिम-पच्छिमगाणं जिणाणं दुग्गमं भवति, तं जहा– दुआइक्खं, दुव्विभज्जं, दुपस्सं, दुतितिक्खं, दुरणुचरं।
पंचहिं ठाणेहिं मज्झिमगाणं जिणाणं सुग्गमं भवति, तं जहा–सुआइक्खं, सुविभज्जं, सुपस्सं, सुतितिक्खं, सुरनुचरं।
पंच ठाणाइं समणेणं भगवता महावीरेणं समणाणं निग्गंथाणंनिच्चं वण्णिताइं निच्चं कित्तिताइं निच्चं बुइयाइं निच्चं पसत्थाइं निच्चमब्भणुण्णाताइं भवंति, तं जहा–खंती, मुत्ती, अज्जवे, मद्दवे, लाघवे।
पंच ठाणाइं समणेणं भगवता महावीरेणं समणाणं निग्गंथाणंनिच्चं वण्णिताइं निच्चं कित्तिताइं निच्चं बुइयाइं निच्चं पसत्थाइं निच्चं अब्भणुण्णाताइं Translated Sutra: पाँच कारणों से प्रथम और अन्तिम जिन का उपदेश उनके शिष्यों को उन्हें समझने में कठिनाई होती है। दुराख्येय – आयास साध्य व्याख्या युक्त। दुर्विभजन – विभाग करने में कष्ट होता है। दुर्दर्श – कठिनाई से समझ में आता है। दुःसह – परीषह सहन करने में कठिनाई होती है। दुरनुचर – जिनाज्ञानुसार आचरण करने में कठिनाई होती है। पाँच |