Welcome to the Jain Elibrary: Worlds largest Free Library of JAIN Books, Manuscript, Scriptures, Aagam, Literature, Seminar, Memorabilia, Dictionary, Magazines & Articles
Global Search for JAIN Aagam & ScripturesScripture Name | Translated Name | Mool Language | Chapter | Section | Translation | Sutra # | Type | Category | Action |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Upasakdashang | ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-८ महाशतक |
Gujarati | 52 | Sutra | Ang-07 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] तए णं तस्स महासतगस्स समणोवासगस्स बहूहिं सील-व्वय-गुण-वेरमण-पच्चक्खाण-पोसहो-ववासेहिं अप्पाणं भावेमाणस्स चोद्दस संवच्छरा वीइक्कंता। पण्णरसमस्स संवच्छरस्स अंतरा वट्टमाणस्स अन्नदा कदाइ पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि धम्मजागरियं जागरमाणस्स इमेयारूवे अज्झत्थिए चिंतिए पत्थिए मनोगए संकप्पे समुप्पज्जित्था–एवं खलु अहं रायगिहे नयरे बहूणं जाव आपुच्छणिज्जे पडिपुच्छणिज्जे, सयस्स वि य णं कुडुंबस्स मेढी जाव सव्वकज्जवड्ढावए, तं एतेणं वक्खेवेणं अहं नो संचाएमि समणस्स भगवओ महावीरस्स अंतियं धम्मपन्नत्तिं उवसंपज्जित्ता णं विहरित्तए।
तए णं से महासतए समणोवासए जेट्ठपुत्तं Translated Sutra: ત્યારપછી મહાશતક શ્રાવકને ઘણા શીલ, વ્રત આદિ દ્વારા યાવત્ પોતાના આત્માને ભાવિત કરતા ૧૪ – વર્ષો વીત્યા ઇત્યાદિ પૂર્વવત્. ત્યાર પછી આનંદ શ્રાવકની માફક પોતાના મોટા પુત્રને પોતાના સ્થાને સ્થાપીને યાવત્ પોતે પૌષધશાળામાં ધર્મપ્રજ્ઞપ્તિ સ્વીકારીને વિચરે છે. ત્યારે રેવતી ગાથાપત્ની નશાથી ઉન્મત્તથયેલી,લથડીયા | |||||||||
Upasakdashang | ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-८ महाशतक |
Gujarati | 53 | Sutra | Ang-07 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] तए णं से महासतए समणोवासए पढमं उवासगपडिमं उवसंपज्जित्ता णं विहरइ।
तए णं से महासतए समणोवासए पढमं उवासगपडिमं अहासुत्तं अहाकप्पं अहामग्गं अहातच्चं सम्मं काएणं फासेइ पालेइ सोहेइ तीरेइ कित्तेइ आराहेइ।
तए णं से महासतए समणोवासए दोच्चं उवासगपडिमं, एवं तच्चं, चउत्थं, पंचमं, छट्ठं, सत्तमं, अट्ठमं, नवमं, दसमं, एक्कारसमं उवासगपडिमं अहासुत्तं अहाकप्पं अहामग्गं अहातच्चं सम्मं काएणं फासेइ पालेइ सोहेइ तीरेइ कित्तेइ आराहेइ।
तए णं से महासतए समणोवासए तेणं ओरालेणं विउलेणं पयत्तेणं पग्गहिएणं तवोकम्मेणं सुक्के लुक्खे निम्मंसे अट्ठिचम्मावणद्धे किडिकिडियाभूए किसे धमनिसंतए Translated Sutra: સૂત્ર– ૫૩. ત્યારે મહાશતક શ્રાવક પહેલી ઉપાસક પ્રતિમાને સ્વીકારીને વિચરે છે, સૂત્ર અને કલ્પ આદિ અનુસાર પહેલી થી આરંભીને અગિયારમી ઉપાસક પ્રતિમા યાવત આરાધે છે. ત્યારપછી તે મહાશતક, તે ઉદાર તપથી યાવત્ કૃશ થઇ ગયો, તેની નશો દેખાવા લાગી. તેને કોઈ દિવસે મધ્યરાત્રિએ ધર્મજાગરણથી જાગતા આ આધ્યાત્મિક સંકલ્પ થયો કે – હું | |||||||||
Upasakdashang | ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-८ महाशतक |
Gujarati | 54 | Sutra | Ang-07 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] तए णं सा रेवती गाहावइणी अन्नदा कदाइ मत्ता लुलिया विइण्णकेसी उत्तरिज्जयं विकड्ढमाणी-विकड्ढमाणी जेणेव पोसहसाला, जेणेव महासतए समणोवासए, तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता महासतयं समणोवासयं एवं वयासी– हंभो! महासतया! समणोवासया! किं णं तुब्भं देवानुप्पिया! धम्मेण वा पुण्णेण वा सग्गेण वा मोक्खेण वा, जं णं तुमं मए सद्धिं ओरालाइं मानुस्सयाइं भोगभोगाइं भुंजमाणे नो विहरसि?
तए णं से महासतए समणोवासए रेवतीए गाहावइणीए एयमट्ठं नो आढाइ नो परियाणाइ, अणाढायमाणे अपरि-याणमाणे तुसिणीए धम्मज्झाणोवगए विहरइ।
तए णं सा रेवती गाहावइणी महासतयं समणोवासयं दोच्चं पि तच्चं पि एवं वयासी–हंभो! Translated Sutra: જુઓ સૂત્ર ૫૩ | |||||||||
Upasakdashang | ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-८ महाशतक |
Gujarati | 55 | Sutra | Ang-07 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] तेणं कालेणं तेणं समएणं समणे भगवं महावीरे समोसरिए। परिसा पडिगया।
गोयमाइ! समणे भगवं महावीरे भगवं गोयमं एवं वयासी–एवं खलु गोयमा! इहेव रायगिहे नयरे ममं अंतेवासी महासतए नामं समणोवासए पोसहसालाए अपच्छिममारणंतियसंलेहणाए ज्झूसियसरीरे भत्तपान-पडियाइक्खिए, कालं अणवकंखमाणे विहरइ।
तए णं तस्स महासतगस्स समणोवासगस्स रेवती गाहावइणी मत्ता लुलिया विइण्णकेसी उत्तरिज्जयं विकड्ढमाणी-विकड्ढमाणी जेणेव पोसहसाला, जेणेव महासतए समणोवासए, तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता मोहुम्माय जणणाइं सिंगारियाइं इत्थिभावाइं उवदंसेमाणी-उवदंसेमाणी महासतयं समणोवासयं एवं वयासी–हंभो! Translated Sutra: તે કાળે, તે સમયે શ્રમણ ભગવંત મહાવીર રાજગૃહી સમોસર્યા. પર્ષદા નીકળી, ભગવંતે ધર્મ કહ્યો, ધર્મ શ્રવણ કરી પર્ષદા પાછી ગઈ. ગૌતમને આમંત્રીને ભગવંતે કહ્યું – હે ગૌતમ ! આ રાજગૃહનગરમાં મારો અંતેવાસી મહાશતક શ્રાવક પૌષધશાળામાં અપશ્ચિમ મારણાંતિક સંલેખનાથી કૃશ શરીરી થઇ, ભોજન – પાન પ્રત્યાખ્યાન કરેલો અને કાળની અપેક્ષા | |||||||||
Upasakdashang | ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-८ महाशतक |
Gujarati | 56 | Sutra | Ang-07 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] तए णं से महासतए समणोवासए बहूहिं सील-व्वय-गुण-वेरमण-पच्चक्खाण-पोसहोववासेहिं अप्पाणं भावेत्ता वीसं वासाइं समणोवासगपरियायं पाउणित्ता एक्कारस य उवासगपडिमाओ सम्मं काएणं फासित्ता, मासियाए संलेहणाए अप्पाणं ज्झूसित्ता, सट्ठिं भत्ताइं अणसणाए छेदेत्ता, आलोइय-पडिक्कंते समाहिपत्ते कालमासे कालं किच्चा सोहम्मे कप्पे अरुणवडेंसए विमाणे देवत्ताए उववण्णे। चत्तारि पलिओवमाइं ठिई पन्नत्ता। महाविदेहे वासे सिज्झिहिइ बुज्झिहिइ मुच्चिहिइ सव्वदुक्खाणमंतं काहिइ।
एवं खलु जंबू! समणेणं भगवया महावीरेणं उवासगदसाणं अट्ठमस्स अज्झयणस्स अयमट्ठे पन्नत्ते०। Translated Sutra: ત્યારપછી મહાશતક શ્રાવક ઘણા શીલ, વ્રત, નિયમ આદિ વડે યાવત્ પોતાના આત્માને ભાવિત કરતા, આત્મશુદ્ધિ કરી. તેણે વીશ વર્ષનો શ્રમણોપાસક પર્યાય પાળ્યો. મહાશતક શ્રાવકે અગિયાર ઉપાસક પ્રતિમાઓને સમ્યક્પણે કાયા વડે પાળીને, એક માસિકી સંલેખના વડે આત્માને ઝૂસિત કરી(તલ્લીન બનાવી), ૬૦ ભક્તોને અનશન વડે છેદીને, આલચોના – પ્રતિક્રમણ | |||||||||
Upasakdashang | ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-९ नंदिनीपिता |
Gujarati | 57 | Sutra | Ang-07 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] जइ णं भंते! समणेणं भगवया महावीरेणं जाव संपत्तेणं सत्तमस्स अंगस्स उवासगदसाणं अट्ठमस्स अज्झयणस्स अयमट्ठे पन्नत्ते, नवमस्स णं भंते! अज्झयणस्स के अट्ठे पन्नत्ते?
एवं खलु जंबू! तेणं कालेणं तेणं समएणं सावत्थी नयरी। कोट्ठए चेइए। जियसत्तू राया।
तत्थ णं सावत्थीए नयरीए नंदिणीपिया नामं गाहावई परिवसइ–अड्ढे जाव बहुजनस्स अपरिभूए।
तस्स णं नंदिनीपियस्स गाहावइस्स चत्तारि हिरण्णकोडीओ निहाणपउत्ताओ, चत्तारि हिरण्णकोडीओ वड्ढिपउत्ताओ चत्तारि हिरण्णकोडीओ पवित्थरपउत्ताओ, चत्तारि वया दसगोसाहस्सिएणं वएणं होत्था।
से णं नंदीनीपिया गाहावई बहूणं जाव आपुच्छणिज्जे पडिपुच्छणिज्जे, Translated Sutra: નવમા અધ્યયનનો ઉત્ક્ષેપ કહેવો. હે જંબૂ! તે કાળે, તે સમયે શ્રાવસ્તી નગરી હતી, કોષ્ઠક ચૈત્ય હતું, જિતશત્રુ રાજા હતો. તે શ્રાવસ્તી નગરીમાં નંદિનીપિતા નામે ધનાઢ્ય ગાથાપતિ હતો. તેના ચાર હિરણ્ય કોડી નિધાનમાં, ચાર હિરણ્ય કોડી વ્યાજે, ચાર હિરણ્ય કોડી ધન – ધાન્યાદિમાં રોકાયેલ હતા. દશ હજાર ગાયોનું એક એવા ચાર ગોકુળ હતા. | |||||||||
Upasakdashang | ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१० लेइयापिता |
Gujarati | 58 | Sutra | Ang-07 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] जइ णं भंते! समणेणं भगवया महावीरेणं जाव संपत्तेणं सत्तमस्स अंगस्स उवासगदसाणं नवमस्स अज्झयणस्स अयमट्ठे पन्नत्ते, दसमस्स णं भंते अज्झयणस्स के अट्ठे पन्नत्ते?
एवं खलु जंबू! तेणं कालेणं तेणं समएणं सावत्थी नयरी। कोट्ठए चेइए। जियसत्तू राया।
तत्थ णं सावत्थीए नयरीए लेतियापिता नामं गाहावई परिवसइ–अड्ढे जाव बहुजनस्स अपरिभूए।
तस्स णं लेइयापियस्स गाहावइस्स चत्तारि हिरण्णकोडीओ निहाणपउत्ताओ, चत्तारि हिरण्ण-कोडीओ वड्ढिपउत्ताओ, चत्तारि हिरण्णकोडीओ पवित्थरपउत्ताओ, चत्तारि वया दसगोसाहस्सिएणं वएणं होत्था।
से णं लेइयापिता गाहावई बहूणं जाव आपुच्छणिज्जे पडिपुच्छणिज्जे, Translated Sutra: દશમાં અધ્યયનનો ઉત્ક્ષેપ કહેવો. તે કાળે, તે સમયે શ્રાવસ્તી નગરી હતી , કોષ્ઠક ચૈત્ય હતું, જિતશત્રુ રાજા હતો. તે શ્રાવસ્તી નગરીમાં સાલિહીપિતા નામ ધનાઢ્ય ગાથાપતિ વસતો હતો. તેના ચાર હિરણ્ય કોડી નિધાનમાં, ચાર હિરણ્ય કોડી વ્યાજે, ચાર હિરણ્ય કોડી ધન – ધાન્યાદિમાં પ્રયુક્ત હતા. તેને દશ હજાર ગાયોનું એક એવા ચાર ગોકુળ | |||||||||
Upasakdashang | ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१० लेइयापिता |
Gujarati | 59 | Sutra | Ang-07 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] दसण्ह वि पन्नरसमे संवच्छरे वट्टमाणे णं चिंता दसण्ह वि वीसं वासाइं समणोवासपरियाओ एवं खलु जंबू समणेणं भगवया महावीरेणं सत्तमस्स अंगस्स उवासगदसाणं अयमट्ठे पन्नत्ते। Translated Sutra: સૂત્ર– ૫૯. દશે શ્રાવકને પંદરમાં વર્ષમાં વર્તતા વિચાર આવ્યો. દશેનો વીશ વર્ષનો શ્રાવક પર્યાય. હે જંબૂ! આ પ્રમાણે શ્રમણ યાવત્ સંપ્રાપ્તે ઉપાસક દશાનો આ અર્થ કહ્યો છે. સૂત્ર– ૬૦. ઉપાસક દશા, સાતમા અંગનો એક શ્રુતસ્કંધ, દશ અધ્યયન, એકસરા છે, દશ દિવસમાં ઉદ્દેશો કરાય છે, પછી શ્રુતસ્કંધનો સમુદ્દેશ અને અનુજ્ઞા બે દિવસમાં | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१ विनयश्रुत |
Hindi | 29 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] हियं विगयभया बुद्धा फरुसं पि अनुसासनं ।
वेसं तं होइ मूढाणं खंतिसोहिकरं पयं ॥ Translated Sutra: भयमुक्त, मेधावी प्रबुद्ध शिष्य गुरु के कठोर अनुशासन को भी हितकर मानते हैं। किन्तु वही क्षमा एवं चित्तविशुद्धि करनेवाला गुरु का अनुशासन मूर्खों के लिए द्वेष का निमित्त होता है। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१ विनयश्रुत |
Hindi | 30 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] आसने उवचिट्ठेज्जा अनुच्चे अकुए थिरे ।
अप्पुट्ठाई निरुट्ठाई निसीएज्जप्पकुक्कुए ॥ Translated Sutra: शिष्य ऐसे आसन पर बैठे, जो गुरु के आसन से नीचा हो, जिस से कोई आवाझ न निकलती हो, स्थिर हो। आसन से बार – बार न उठे। प्रयोजन होने पर भी कम ही उठे, स्थिर एवं शान्त होकर बैठे। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१ विनयश्रुत |
Hindi | 32 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] परिवाडीए न चिट्ठेज्जा भिक्खू दत्तेसणं चरे ।
पडिरूवेण एसित्ता मियं कालेन भक्खए ॥ Translated Sutra: भिक्षा के लिए गया हुआ भिक्षु, खाने के लिए उपविष्ट लोगों की पंक्ति में न खड़ा रहे। मुनि की मर्यादा के अनुरूप एषणा करके गृहस्थ के द्वारा दिया हुआ आहार स्वीकार करे और शास्त्रोक्त काल में आवश्यकतापूर्तिमात्र परिमित भोजन करे। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१ विनयश्रुत |
Hindi | 33 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] नाइदूरमणासन्ने नन्नेसिं चक्खुफासओ ।
एगो चिट्ठेज्ज भत्तट्ठा लंघिया तं नइक्कमे ॥ Translated Sutra: यदि पहले से ही अन्य भिक्षु गृहस्थ के द्वार पर खड़े हों तो उनसे अतिदूर या अतिसमीप खड़ा न रहे और न देने वाले गृहस्थों की दृष्टि के सामने ही रहे, किन्तु एकान्त में अकेला खड़ा रहे। उपस्थित भिक्षुओं को लांघ कर घर में भोजन लेने को न जाए। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१ विनयश्रुत |
Hindi | 34 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] नाइउच्चे व नीए वा नासन्ने नाइदूरओ ।
फासुयं परकडं पिडं पडिगाहेज्ज संजए ॥ Translated Sutra: संयमी मुनि प्रासुक और परकृत आहार ले, किन्तु बहुत ऊंचे या नीचे स्थान से लाया हुआ तथा अति समीप या अति दूर से दिया जाता हुआ आहार न ले। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१ विनयश्रुत |
Hindi | 35 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] अप्पपाणेऽप्पबीयंमि पडिच्छन्नंमि संवुडे ।
समयं संजए भुंजे जयं अपरिसाडियं ॥ Translated Sutra: संयमी मुनि प्राणी और बीजों से रहित, ऊपर से ढके हुए और दीवार आदि से संवृत्त मकान में अपने सहधर्मी साधुओं के साथ भूमि पर न गिराता हुआ विवेकपूर्वक आहार करे। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१ विनयश्रुत |
Hindi | 36 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] सुकडे त्ति सुपक्के त्ति सुच्छिन्ने सुहडे मडे ।
सुणिट्ठिए सुलट्ठे त्ति सावज्जं वज्जए मुनी ॥ Translated Sutra: आहार करते समय मुनि, भोज्य पदार्थों के सम्बन्ध में – अच्छा किया है, अच्छा पकाया है, अच्छा काटा है, अच्छा हुआ है, अच्छा प्रासुक हो गया है, अथवा घृतादि अच्छा भरा है – अच्छा रस उत्पन्न हो गया है, बहुत ही सुन्दर है – इस प्रकार के सावद्य – वचनों का प्रयोग न करे। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१ विनयश्रुत |
Hindi | 37 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] रमए पंडिए सासं हयं भद्दं व वाहए ।
बालं सम्मइ सासंतो गलियस्सं व वाहए ॥ Translated Sutra: मेधावी शिष्य को शिक्षा देते हुए आचार्य वैसे ही प्रसन्न होते हैं, जैसे कि वाहक अच्छे घोड़े को हाँकता हुआ प्रसन्न रहता है। अबोध शिष्य को शिक्षा देते हुए गुरु वैसे ही खिन्न होता है, जैसे कि दुष्ट घोड़े को हांकता हुआ उसका वाहक ! | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१४ इषुकारीय |
Hindi | 447 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] ते कामभोगेसु असज्जमाणा मानुस्सएसुं जे यावि दिव्वा ।
मोक्खाभिकंखी अभिजायसड्ढा तायं उवागम्म इमं उदाहु ॥ Translated Sutra: मनुष्य तथा देवता – सम्बन्धी काम भोगों में अनासक्त मोक्षाभिलाषी, श्रद्धासंपन्न उन दोनों पुत्रों ने पिता के समीप आकर कहा – ‘‘जीवन की क्षणिकता को हमने जाना है, वह विघ्न बाधाओं से पूर्ण है, अल्पायु हैं। इसलिए घर में हमें कोई आनन्द नहीं मिल रहा है। अतः आपकी अनुमति चाहते हैं कि हम मुनिधर्म का आचरण करें।’’ सूत्र | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१४ इषुकारीय |
Hindi | 449 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] अह तायगो तत्थ मुनीण तेसिं तवस्स वाघायकरं वयासी ।
इमं वयं वेयविओ वयंति जहा न होई असुयाण लोगो ॥ Translated Sutra: यह सुनकर पिता ने कुमार – मुनियों की तपस्या में बाधा उत्पन्न करनेवाली यह बात कही की – पुत्रो ! वेदों के ज्ञाता कहते हैं – जिनको पुत्र नहीं होता है, उनकी गति नहीं होती है। हे पुत्रो, पहले वेदों का अध्ययन करो, ब्राह्मणों को भोजन दो और विवाह कर स्त्रियों के साथ भोग भोगो। अनन्तर पुत्रों को घर का भार सौंप कर अरण्यवासी | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१४ इषुकारीय |
Hindi | 451 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] सोयग्गिणा आयगुणिंघनेनं मोहाणिला पज्जलणाहिएणं ।
संतत्तभावं परित्तप्पमाणं लोलुप्पमाणं बहुहा बहुं च ॥ Translated Sutra: अपने रागादि – गुणरूप इन्धन से प्रदीप्त एवं मोहरूप पवन से प्रज्वलित शोकाग्नि के कारण जिसका अन्तःकरण संतप्त तथा परितप्त है, जो मोहग्रस्त होकर अनेक प्रकार के बहुत अधिक दीनहीन वचन बोल रहा है – जो बार – बार अनुनय कर रहा है, धन का और क्रमप्राप्त कामभोगों का निमन्त्रण दे रहा है, उस अपने पिता पुरोहित को कुमारों ने अच्छी | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१४ इषुकारीय |
Hindi | 453 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] वेया अहीया न भवंति ताणं भुत्ता दिया निंति तमं तमेणं ।
जाया य पुत्ता न हवंति ताणं को नाम ते अनुमन्नेज्ज एयं ॥ Translated Sutra: ‘‘पढ़े हुए वेद भी त्राण नहीं होते हैं। यज्ञ – यागादि के रूप में पशुहिंसा के उपदेशक ब्राह्मण भी भोजन कराने पर तमस्तम स्थिति में ले जाते हैं। औरस पुत्र भी रक्षा करनेवाले नहीं हैं। अतः आपके उक्त कथन का कौन अनुमोदन करेगा ? ये काम – भोग क्षण भर के लिए सुख, तो चिरकाल तक दुःख देते हैं, अधिक दुःख और थोड़ा सुख देते हैं। संसार | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१६ ब्रह्मचर्यसमाधिस्थान |
Hindi | 532 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] आलओ थीजणाइण्णो थीकहा य मनोरमा ।
संथवो चेव नारीणं तासिं इंदियदरिसणं ॥ Translated Sutra: स्त्रियों से आकीर्ण स्थान, मनोरम स्त्री – कथा, स्त्रियों का परिचय, उनकी इन्द्रियों को देखना, उनके कूजन, रोदन, गीत और हास्ययुक्त शब्दों का सुनना, भुक्त भोगों और सहावस्थान को स्मरण करना, प्रणीत भोजन – पान, मात्रा से अधिक भोजन पान, शरीर को सजाने की इच्छा, दुर्जय काम भोग – ये दस आत्मगवेषक मनुष्य के लिए तालपुट विष के | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१६ ब्रह्मचर्यसमाधिस्थान |
Hindi | 536 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] धम्मारामे चरे भिक्खू धिइमं धम्मसारही ।
धम्मारामरए दंते बंभचेरसमाहिए ॥ Translated Sutra: जो धैर्यवान है, धर्मरथ का चालक सारथि है, धर्म के आराम में रत है, दान्त है, ब्रह्मचर्य में सुसमाहित है, वह भिक्षु धर्म के आराम में विचरण करता है। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१६ ब्रह्मचर्यसमाधिस्थान |
Hindi | 537 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] देवदानवगंधव्वा जक्खरक्खसकिन्नरा ।
बंभयारिं नमंसंति दुक्करं जे करंति तं ॥ Translated Sutra: जो दुष्कर ब्रह्मचर्य पालन करता है, उसे देव, दानव, गन्धर्व, यक्ष, राक्षस, किन्नर – सभी नमस्कार करते हैं। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१६ ब्रह्मचर्यसमाधिस्थान |
Hindi | 538 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] एस धम्मे धुवे नियए सासए जिनदेसिए ।
सिद्धा सिज्झंति चनेन सिज्झिस्संति तहापरे ॥ –त्ति बेमि ॥ Translated Sutra: वह ब्रह्मचर्य – धर्म ध्रुव है, नित्य है, शाश्वत है और जिनोपदिष्ट है। इस धर्म के द्वारा अनेक साधक सिद्ध हुए हैं, हो रहे हैं, और भविष्य में भी होंगे। – ऐसा मैं कहता हूँ। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१७ पापश्रमण |
Hindi | 539 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] जे के इमे पव्वइए नियंठे धम्म सुणित्ता विनओववन्ने ।
सुदुल्लहं लहिउं बोहिलाभं विहरेज्ज पच्छा य जहासुहं तु ॥ Translated Sutra: जो कोई धर्म को सुनकर, अत्यन्त दुर्लभ बोधिलाभ को प्राप्त करके पहले तो विनय संपन्न हो जाता है, निर्ग्रन्थरूप में प्रव्रजित हो जाता है, किन्तु बाद में सुख – स्पृहा के कारण स्वच्छन्द – विहारी हो जाता है। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-२३ केशी गौतम |
Hindi | 851 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] अह तेनेव कालेणं धम्मतित्थयरे जिने ।
भगवं वद्धमाणो त्ति सव्वलोगम्मि विस्सुए ॥ Translated Sutra: उसी समय धर्म – तीर्थ के प्रवर्त्तक, जिन, भगवान् वर्द्धमान थे, जो समग्र लोक में प्रख्यात थे। उन लोक – प्रदीप भगवान् वर्द्धमान के विद्या और चारित्र के पारगामी, महान् यशस्वी भगवान् गौतम शिष्य थे। बारह अंगों के वेत्ता, प्रबुद्ध गौतम भी शिष्य – संघ से परिवृत ग्रामानुग्राम विहार करते हुए श्रावस्ती नगरी में | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-२३ केशी गौतम |
Hindi | 856 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] उभओ सीससंघाणं संजयाणं तवस्सिणं ।
तत्थ चिंता समुप्पन्ना गुणवंताण ताइणं ॥ Translated Sutra: संयत, तपस्वी, गुणवान् और षट्काय के संरक्षक दोनों शिष्य – संघों में यह चिन्तन उत्पन्न हुआ – यह कैसा धर्म है ? और यह कैसा धर्म है ? आचार धर्म की प्रणिधि – यह कैसी है और यह कैसी है ? यह चातुर्याम धर्म है, इसका प्रतिपादन महामुनि पार्श्वनाथ ने किया है। और यह पंच – शिक्षात्मक धर्म है, इसका महामुनि वर्द्धमान ने प्रतिपादन | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-२३ केशी गौतम |
Hindi | 865 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] समागया बहू तत्थ पासंडा कोउगा मिगा ।
गिहत्थाणं अनेगाओ साहस्सीओ समागया ॥ Translated Sutra: कौतूहल की अबोध दृष्टि से वहाँ दूसरे सम्प्रदायों के बहुत से परिव्राजक आए और अनेक सहस्र गृहस्थ भी। देव, दानव, गन्धर्व, यक्ष, राक्षस, किन्नर और अदृश्य भूतों का वहाँ एक तरह से समागम सा हो गया था। सूत्र – ८६५, ८६६ | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-२३ केशी गौतम |
Hindi | 867 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] पुच्छामि ते महाभाग! केसा गोयममब्बवी ।
तओ केसिं बुवंतं तु गोयमो इणमब्बवी ॥ Translated Sutra: केशी ने गौतम से कहा – महाभाग ! मैं तुमसे कुछ पूछना चाहता हूँ। केशी के यह कहने पर गौतम ने कहा – भन्ते! जैसी भी इच्छा हो पूछिए। तदनन्तर अनुज्ञा पाकर केशी ने गौतम को कहा – यह चतुर्याम धर्म है। इसका महामुनि पार्श्वनाथ ने प्रतिपादन किया है। यह जो पंच – शिक्षात्मक धर्म है, उसका प्रतिपादन महामुनि वर्द्धमान ने किया | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-२५ यज्ञीय |
Hindi | 968 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] समुवट्ठियं तहिं संतं जायगो पडिसेहए ।
न हु दाहामि ते भिक्खं भिक्खू! जायाहि अन्नओ ॥ Translated Sutra: यज्ञकर्ता ब्राह्मण भिक्षा के लिए उपस्थित हुए मुनि को इन्कार करता है – मैं तुम्हें भिक्षा नहीं दूँगा। भिक्षु ! अन्यत्र याचना करो। जो वेदों के ज्ञाता विप्र – ब्राह्मण हैं, यज्ञ करने वाले द्विज हैं और ज्योतिष के अंगों के ज्ञाता हैं एवं धर्मशास्त्रों के पारगामी हैं – अपना और दूसरों का उद्धार करने में समर्थ हैं, | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-२५ यज्ञीय |
Hindi | 971 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] सो एवं तत्थ पडिसिद्धो जायगेण महामुनी ।
न वि रुट्ठो न वि तुट्ठो उत्तमट्ठगवेसओ ॥ Translated Sutra: वहाँ इस प्रकार याजक के द्वारा इन्कार किए जाने पर उत्तम अर्थ की खोज करनेवाला वह महामुनि न क्रुद्ध हुए, न प्रसन्न हुए। न अन्न के लिए, न जल के लिए, न जीवन – निर्वाह के लिए, किन्तु उन के विमोक्षण के लिए मुनि ने कहा – सूत्र – ९७१, ९७२ | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-२५ यज्ञीय |
Hindi | 973 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] नवि जाणसि वेयमुहं नवि जण्णाण जं मुहं ।
नक्खत्ताण मुहं जं च जं च धम्माण वा मुहं ॥ Translated Sutra: तू वेद के मुख को नहीं जानता है और न यज्ञों को, नक्षत्रों और धर्मों का जो मुख है, उसे ही जानता है। जो अपना और दूसरों का उद्धार करने में समर्थ हैं, उन्हें भी तू नहीं जानता है। यदि जानता है, तो बता। सूत्र – ९७३, ९७४ | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-२५ यज्ञीय |
Hindi | 975 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] तस्सक्खेवपमोक्खं च अचयंतो तहिं दिओ ।
सपरिसो पंजली होउं पुच्छई तं महामुनिं ॥ Translated Sutra: उसके आक्षेपों का अर्थात् उत्तर देने में असमर्थ ब्राह्मण ने अपनी समग्र परिषद के साथ हाथ जोड़कर उस महामुनि से पूछा – तुम कहो – वेदों का मुख क्या है ? यज्ञों का, नक्षत्रों का और धर्मों का जो मुख है, उसे भी कहिए। और अपना तथा दूसरों का उद्धार करने में जो समर्थ हैं, वे भी बतलाओ। मुझे यह सब संशय है। हे साधु ! मैं पूछता हूँ, | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१ विनयश्रुत |
Hindi | 42 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] धम्मज्जियं च ववहारं बुद्धेहायरियं सया ।
तमायरंतो ववहारं गरहं नाभिगच्छई ॥ Translated Sutra: जो व्यवहार धर्म से अर्जित है, और प्रबुद्ध आचार्यों के द्वारा आचरित है, उस व्यवहार को आचरण में लाने वाला मुनि कभी निन्दित नहीं होता है। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१ विनयश्रुत |
Hindi | 45 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] नच्चा नमइ मेहावी लोए कित्ती से जायए ।
हवई किच्चाणं सरणं भूयाणं जगई जहा ॥ Translated Sutra: विनय के स्वरूप को जानकर जो मेधावी शिष्य विनम्र हो जाता है, उसकी लोक में कीर्ति होती है। प्राणियों के लिए पृथ्वी के आधार समान योग्य शिष्य समय पर धर्माचरण करनेवालों का आधार बनता है। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१० द्रुमपत्रक |
Hindi | 327 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] बुद्धस्स निसम्म भासियं सुकहियमट्ठपओवसोहियं ।
रागं दोसं च छिंदिया सिद्धिगइं गए गोयमे ॥ –त्ति बेमि ॥ Translated Sutra: अर्थ और पद से सुशोभित एवं सुकथित भगवान की वाणी को सुनकर, राग – द्वेष का छेदन कर गौतम सिद्धि गति को प्राप्त हुए। – ऐसा मैं कहता हूँ। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-११ बहुश्रुतपूज्य |
Hindi | 328 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] संजोगा विप्पमुक्कस्स अनगारस्स भिक्खुणो ।
आयारं पाउकरिस्सामि आनुपुव्विं सुणेह मे ॥ Translated Sutra: सांसारिक बन्धनों से रहित अनासक्त गृहत्यागी भिक्षु के आचार का मैं यथाक्रम कथन करूँगा, उसे तुम मुझसे सुनो। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-११ बहुश्रुतपूज्य |
Hindi | 329 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] जे यावि होइ निव्विज्जे थद्धे लुद्धे अनिग्गहे ।
अभिक्खणं उल्लवई अविनीए अबहुस्सुए ॥ Translated Sutra: जो विद्याहीन है, और विद्यावान् होकर भी अहंकारी है, अजितेन्द्रिय है, अविनीत है, बार – बार असंबद्ध बोलता है – वह अबहुश्रुत है। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-११ बहुश्रुतपूज्य |
Hindi | 330 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] अह पंचहिं ठाणेहिं जेहिं सिक्खा न लब्भई ।
थंभा कोहा पमाएणं रोगेणालस्सएण य ॥ Translated Sutra: इन पांच कारणों से शिक्षा प्राप्त नहीं होती है – अभिमान, क्रोध, प्रमाद, रोग और आलस्य। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-११ बहुश्रुतपूज्य |
Hindi | 331 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] अह अट्ठहिं ठाणेहिं सिक्खासीले त्ति वुच्चई ।
अहस्सिरे सया दंते न य मम्ममुदाहरे ॥ Translated Sutra: जो हँसी – मज़ाक नहीं करता, सदा दान्त रहता है, किसी का मर्म प्रकाशित नहीं करता, अशील न हो, विशील न हो, रसलोलुप न हो, क्रोधी न हो, सत्य में अनुरक्त हो, इन आठ स्थितियों में व्यक्ति शिक्षाशील होता है। सूत्र – ३३१, ३३२ | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-११ बहुश्रुतपूज्य |
Hindi | 333 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] अह चउदसहिं ठाणेहिं वट्टमाणे उ संजए ।
अविनीए वुच्चई सो उ निव्वाणं च न गच्छइ ॥ Translated Sutra: चौदह प्रकार से व्यवहार करनेवाला संयत – मुनि अविनीत कहलाता है और वह निर्वाण प्राप्त नहीं करता। जो बार बार क्रोध करता है, क्रोध को लम्बे समय तक बनाये रखता है, मित्रता को ठुकराता है, श्रुत प्राप्त कर अहंकार करता है – स्खलना होने पर दूसरों का तिरस्कार करता है, मित्रों पर क्रोध करता है, प्रिय मित्रों की भी एकान्त | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-११ बहुश्रुतपूज्य |
Hindi | 337 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] अह पन्नरसहिं ठाणेहिं सुविनीए त्ति वुच्चई ।
नीयावत्ती अचवले अमाई अकुऊहले ॥ Translated Sutra: पन्द्रह कारणों से सुविनीत कहलाता है – जो नम्र है, अचपल है, दम्भी नहीं है, अकुतूहली है – किसी की निन्दा नहीं करता, जो क्रोध को लम्बे समय तक पकड़ कर नहीं रखता, मित्रों के प्रति कृतज्ञ है, श्रुत को प्राप्त करने पर अहंकार नहीं करता – स्खलना होने पर दूसरों का तिरस्कार नहीं करता। मित्रों पर क्रोध नहीं करता। जो अप्रिय | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-११ बहुश्रुतपूज्य |
Hindi | 341 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] वसे गुरुकुले निच्चं जोगवं उवहाणवं ।
पियंकरे पियंवाई से भिक्खं लद्धुमरिहई ॥ Translated Sutra: जो सदा गुरुकुल में रहता है, योग और उपधान में निरत है, प्रिय करनेवाला और प्रियभाषी है, वह शिक्षा प्राप्त कर सकता है। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-११ बहुश्रुतपूज्य |
Hindi | 342 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] जहा संखम्मि पयं निहियं दुहओ वि विरायइ ।
एवं बहुस्सुए भिक्खू धम्मो कित्ती तहा सुयं ॥ Translated Sutra: जैसे शंख में रखा हुआ दूध स्वयं अपने और अपने आधार के गुणों के कारण दोनों ओर से सुशोभित रहता है, उसी तरह बहुश्रुत भिक्षु में धर्म, कीर्ति और श्रुत भी सुशोभित होते हैं। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-११ बहुश्रुतपूज्य |
Hindi | 343 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] जहा से कंबोयाणं आइन्ने कंथए सिया ।
आसे जवेण पवरे एवं हवइ बहुस्सुए ॥ Translated Sutra: जिस प्रकार कम्बोज देश के अश्वो में कन्धक घोड़ा जातिमान् और वेग में श्रेष्ठ होता है, उसी प्रकार बहुश्रुत श्रेष्ठ होता है। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-११ बहुश्रुतपूज्य |
Hindi | 344 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] जहाइण्णसमारूढे सूरे दढपरक्कमे ।
उभओ नंदिघोसेणं एवं हवइ बहुस्सुए ॥ Translated Sutra: जैसे जातिमान् अश्व पर आरूढ दृढ पराक्रमी शूरवीर योद्धा दोनों तरफ होनेवाले नन्दी घोषों से – सुशोभित होता है, वैसे बहुश्रुत भी सुशोभित होता है। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-११ बहुश्रुतपूज्य |
Hindi | 345 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] जहा करेणुपरिकिन्ने कुंजरे सट्ठिहायणे ।
बलवंते अप्पडिहए एवं हवइ बहुस्सुए ॥ Translated Sutra: जिस प्रकार हथिनियों से घिरा हुआ साठ वर्ष का बलवान हाथी किसी से पराजित नहीं होता, वैसे बहुश्रुत भी किसी से पराजित नहीं होता। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-११ बहुश्रुतपूज्य |
Hindi | 346 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] जहा से तिक्खसिंगे जायखंधे विरायई ।
वसहे जूहाहिवई एवं हवइ बहुस्सुए ॥ Translated Sutra: जैसे तीक्ष्ण सींगोंवाला, बलिष्ठ कंधोंवाला वृषभ – यूथ के अधिपति के रूप में सुशोभित होता है, वैसे ही बहुश्रुत मुनि भी गण के अधिपति के रूप में सुशोभित होता है। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-११ बहुश्रुतपूज्य |
Hindi | 347 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] जहा से तिक्खदाढे उदग्गे दुप्पहंसए ।
सीहे मियाण पवरे एवं हवइ बहुस्सुए ॥ Translated Sutra: जैसे तीक्ष्ण दाढ़ोंवाला पूर्ण युवा एवं दुष्पराजेय सिंह पशुओं में श्रेष्ठ होता है, वैसे बहुश्रुत भी अन्य तीर्थिकों में श्रेष्ठ होता है। | |||||||||
Uttaradhyayan | उत्तराध्ययन सूत्र | Ardha-Magadhi |
अध्ययन-१३ चित्र संभूतीय |
Hindi | 432 | Gatha | Mool-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] उवनिज्जई जीवियमप्पमायं वण्णं जरा हरइ नरस्स रायं! ।
पंचालराया! वयणं सुणाहि मा कासि कम्माइं महालयाइं ॥ Translated Sutra: ‘‘राजन् ! कर्म किसी प्रकार का प्रमाद किए बिना जीवन को हर क्षण मृत्यु के समीप ले जा रहा है, और यह जरा मनुष्य की कान्ति का हरण कर रही है। पांचालराज ! मेरी बात सुनो। प्रचुर अपकर्म मत करो।’’ |