Welcome to the Jain Elibrary: Worlds largest Free Library of JAIN Books, Manuscript, Scriptures, Aagam, Literature, Seminar, Memorabilia, Dictionary, Magazines & Articles
Global Search for JAIN Aagam & ScripturesScripture Name | Translated Name | Mool Language | Chapter | Section | Translation | Sutra # | Type | Category | Action |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३१. लेश्यासूत्र | Gujarati | 532 | View Detail | ||
Mool Sutra: योगप्रवृत्तिर्लेश्या, कषायोदयानुरञ्जिता भवति।
ततः द्वयोः कार्यं, बन्धचतुष्कं समुद्दिष्टम्।।२।। Translated Sutra: કષાયથી પ્રભાવિત મન-વચન-કાયાના યોગ(પ્રવૃત્તિ) એ લેશ્યા છે. ચાર પ્રકારનો કર્મબંધ એ કષાય અને યોગના સંયોજનરૂપે લેશ્યાનું કાર્ય છે. (કર્મબંધના ચાર પ્રકાર : પ્રકૃતિ, સ્થિતિ, અનુભાગ(સ્સ) અને પ્રદેશ. પ્રકૃતિ = કર્મનો પ્રકાર. સ્થિતિ = કર્મની અવધિ. રસ = કર્મન | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३२. आत्मविकाससूत्र (गुणस्थान) | Gujarati | 546 | View Detail | ||
Mool Sutra: यैस्तु लक्ष्यन्ते, उदयादिषु सम्भवैर्भावैः।
जीवास्ते गुणसंज्ञा, निर्दिष्टाः सर्वदर्शिभिः।।१।। Translated Sutra: કર્મના ઉદય, ક્ષય, ઉપશમ, ક્ષયોપશમ વગેરે દ્વારા ઉત્પન્ન થનારા ભાવોના આધારે આત્મવિકાસની વિવિધ અવસ્થાઓ ઓળખી શકાય છે. એ અવસ્થાઓને સર્વજ્ઞોએ "ગુણસ્થાન" તરીકે ઓળખાવી છે. (ઉદય = કર્મ પોતાનું ફળ આપી રહ્યું હોય તે સ્થિતિ. ઉપશમ = અમુક સમય સુધી અમુક કર્મ નિષ્ક્ | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३३. संलेखनासूत्र | Gujarati | 568 | View Detail | ||
Mool Sutra: बाह्यमूर्ध्वमादाय, नावकाङ्क्षेत् कदाचिद् अपि।
पूर्वकर्मक्षयार्थाय, इमं देहं समुद्धरेत्।।२।। Translated Sutra: સર્વોચ્ચ સ્થિતિનું લક્ષ્ય રાખનાર સાધક બાહ્ય કોઈપણ વસ્તુની આકાંક્ષા રાખતો નથી. આ શરીરને પણ તે પૂર્વકર્મના ક્ષયની સાધના અર્થે જ ધારણ કરે છે. | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३३. संलेखनासूत्र | Gujarati | 577 | View Detail | ||
Mool Sutra: नापि तत् शस्त्रं च विषं च, दुष्प्रयुक्तो वा करोति वैतालः।
यन्त्रं वा दुष्प्रयुक्तं, सर्पो वा प्रमादिनः क्रुद्धः।।११।। Translated Sutra: સંભાળ રાખ્યા વિના વાપરેલું શસ્ત્ર, બેદરકારીથી ઉપયોગમાં લીધેલું ઝેર, અયોગ્ય રીતે આરાધાયેલો વેતાળ, અસાવધાનીથી પ્રયોજેલું યંત્ર અને અસાવધાનપણાથી છંછેડાયેલો સાપ-આ બધાં આપણને જે હાનિ ન કરી શકે તે હાનિ, સમાધિમૃત્યુના ટાણે હૃદયમાં રહી ગયેલું શલ્ય કરે છે સંદર્ભ ૫૭૭-૫૭૮ | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३३. संलेखनासूत्र | Gujarati | 579 | View Detail | ||
Mool Sutra: तदुद्धरन्ति गौरवरहिता, मूलं पुनर्भवलतानाम्।
मिथ्यादर्शनशल्यं, मायाशल्यं निदानं च।।१३।। Translated Sutra: માટે, નિરભિમાની સાધક પુનર્જન્મની વેલના મૂળિયાં જેવાં માયા, નિદાન અને મિથ્યાત્વ - એ ત્રણે શલ્યને હૃદયમાંથી ઉખેડીને ફેંકી દે છે. | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
तृतीय खण्ड - तत्त्व-दर्शन |
३५. द्रव्यसूत्र | Gujarati | 650 | View Detail | ||
Mool Sutra: पृथिवीजलतेजोवायु-वनस्पतयः विविधस्थावरैकेन्द्रियाः।
द्विकत्रिकचतुपञ्चाक्षाः, त्रसजीवाः भवन्ति शङ्खादयः।।२७।। Translated Sutra: પૃથ્વીકાય, અપ્કાય, તેઉકાય, વાયુકાય અને વનસ્પતિકાય - આ પાંચ પ્રકારનાં જીવોને એક જ ઈન્દ્રિય હોય છે અને તે બધા સ્થાવર હોય છે. જેમને બે, ત્રણ, ચાર કે પાંચ ઈન્દ્રિય હોય તેમને ત્રસ કહેવાય છે. (માટી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ અને બધી જ વનસ્પતિ એકેન્દ્રિય સ્થાવર જી | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
तृतीय खण्ड - तत्त्व-दर्शन |
३६. सृष्टिसूत्र | Gujarati | 652 | View Detail | ||
Mool Sutra: अप्रदेशः परमाणुः, प्रदेशमात्रश्च स्वयमशब्दो यः।
स्निग्धो वा रूक्षो वा, द्विप्रदेशादित्वमनुभवति।।२।। Translated Sutra: પરમાણુના ટૂકડા થતા નથી; તે પોતે નાનામાં નાનો ટૂકડો છે; વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શ તેમાં સદાય હોય છે. સ્નિગ્ધ અને રુક્ષ સ્પર્શના કારણે બે, ત્રણ, ચાર કે અસંખ્ય-અનંત પરમાણુ જોડાય છે અને સ્કન્ધનું રૂપ ધારણ કરે છે. | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
तृतीय खण्ड - तत्त्व-दर्शन |
३६. सृष्टिसूत्र | Gujarati | 653 | View Detail | ||
Mool Sutra: द्विप्रदेशादयः स्कन्धाः, सूक्ष्मा वा बादराः ससंस्थानाः।
पृथिवीजलतेजोवायवः, स्वकपरिणामैर्जायन्ते।।३।। Translated Sutra: બે પ્રદેશવાળાં કે વધુ પ્રદેશવાળાં સ્કન્ધો પોતપોતાના પરિણમન દ્વારા પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ કે વનસ્પતિ વગેરેનું સૂક્ષ્મ કે બાદર(સ્થૂલ) રૂપ ધારણ કરે છે અને આકાર મેળવે છે. | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
चतुर्थ खण्ड – स्याद्वाद |
३७. अनेकान्तसूत्र | Gujarati | 660 | View Detail | ||
Mool Sutra: येन विना लोकस्य अपि व्यवहारः सर्वथा न निर्वहति।
तस्मै भुवनैकगुरवे नमः अनेकान्तवादाय।।१।। Translated Sutra: જેના વિના આ જગતનો વ્યવહાર બિલકુલ ચાલી ન શકે એવા, ત્રણ લોકના એક માત્ર ગુરુ સમાન અનેકાંતવાદને નમસ્કાર. | |||||||||
Saman Suttam | સમણસુત્તં | Sanskrit |
चतुर्थ खण्ड – स्याद्वाद |
३९. नयसूत्र | Gujarati | 690 | View Detail | ||
Mool Sutra: यो ज्ञानिनां विकल्पः, श्रुतभेदो वस्त्वंशसंग्रहणम्।
स इह नयः प्रयुक्तः, ज्ञानी पुनस्तेन ज्ञानेन।।१।। Translated Sutra: વસ્તુના આંશિક સ્વરૂપને પકડનારો, શ્રુતજ્ઞાનાધારિત અને જ્ઞાતાનો હૃદયગત જે આશય તેને નય કહે છે. જે નયને જાણે છે તે જ્ઞાની છે. (પ્રમાણજ્ઞાન વસ્તુના વિવિધ પાસાંને એક સાથે પકડનારું કથન છે. નયજ્ઞાન વસ્તુના કોઈ એક પાસાંની સાથે સંબંધ રાખે છે, અન્ય પાસાં અંગે | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
४. निरूपणसूत्र | Hindi | 33 | View Detail | ||
Mool Sutra: ज्ञानं भवति प्रमाणं, नयोऽपि ज्ञातुः हृदयभावार्थः।
निक्षेपोऽपि उपायः, युक्त्या अर्थप्रतिग्रहणम्।।२।। Translated Sutra: ज्ञान प्रमाण है। ज्ञाता का हृदयगत अभिप्राय नय है। जानने के उपायों को निक्षेप कहते हैं। इस तरह युक्तिपूर्वक अर्थ ग्रहण करना चाहिए। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
६. कर्मसूत्र | Hindi | 60 | View Detail | ||
Mool Sutra: कर्म चिन्वन्ति स्ववशाः, तस्योदये तु परवशा भवन्ति।
वृक्षमारोहति स्ववशः, विगलति स परवशः ततः।।५।। Translated Sutra: जीव कर्मों का बन्ध करने में स्वतंत्र है, परन्तु उस कर्म का उदय होने पर भोगने में उसके अधीन हो जाता है। जैसे कोई पुरुष स्वेच्छा से वृक्ष पर तो चढ़ जाता है, किन्तु प्रमादवश नीचे गिरते समय परवश हो जाता है। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
७. मिथ्यात्वसूत्र | Hindi | 68 | View Detail | ||
Mool Sutra: मिथ्यात्वं वेदयन् जीवो, विपरीतदर्शनो भवति।
न च धर्मं रोचते हि, मधुरं रसं यथा ज्वरितः।।२।। Translated Sutra: जो जीव मिथ्यात्व से ग्रस्त होता है उसकी दृष्टि विपरीत हो जाती है। उसे धर्म भी रुचिकर नहीं लगता, जैसे ज्वरग्रस्त मनुष्य को मीठा रस भी अच्छा नहीं लगता। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
९. धर्मसूत्र | Hindi | 94 | View Detail | ||
Mool Sutra: पथ्यं हृदयानिष्टमपि, भणमानस्य स्वगणवासिनः।
कटुकमिवौषधं तत्, मधुरविपाकं भवति तस्य।।१३।। Translated Sutra: अपने गणवासी (साथी) द्वारा कही हुई हितकर बात, भले ही वह मन को प्रिय न लगे, कटुक औषध की भाँति परिणाम में मधुर ही होती है। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१२. अहिंसासूत्र | Hindi | 150 | View Detail | ||
Mool Sutra: यथा ते न प्रियं दुःखं, ज्ञात्वैवमेव सर्वजीवानाम्।
सर्वादरमुपयुक्तः, आत्मौपम्येन कुरु दयाम्।।४।। Translated Sutra: जैसे तुम्हें दुःख प्रिय नहीं है, वैसे ही सब जीवों को दुःख प्रिय नहीं है--ऐसा जानकर, पूर्ण आदर और सावधानीपूर्वक, आत्मौपम्य की दृष्टि से सब पर दया करो। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१२. अहिंसासूत्र | Hindi | 151 | View Detail | ||
Mool Sutra: जीववध आत्मवधो, जीवदयाऽऽत्मनो दया भवति।
तस्मात् सर्वजीवहिंसा, परित्यक्ताऽऽत्मकामैः।।५।। Translated Sutra: जीव का वध अपना ही वध है। जीव की दया अपनी ही दया है। अतः आत्महितैषी (आत्मकाम) पुरुषों ने सभी तरह की जीव-हिंसा का परित्याग किया है। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१३. अप्रमादसूत्र | Hindi | 167 | View Detail | ||
Mool Sutra: नाऽऽलस्येन समं सौख्यं, न विद्या सह निद्रया।
न वैराग्यं ममत्वेन, नारम्भेण दयालुता।।८।। Translated Sutra: आलसी सुखी नहीं हो सकता, निद्रालु विद्याभ्यासी नहीं हो सकता, ममत्व रखनेवाला वैराग्यवान नहीं हो सकता, और हिंसक दयालु नहीं हो सकता। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
प्रथम खण्ड – ज्योतिर्मुख |
१३. अप्रमादसूत्र | Hindi | 169 | View Detail | ||
Mool Sutra: आदाने निक्षेपे, व्युत्सर्जने स्थानगमनशयनेषु।
सर्वत्राऽप्रमत्तो, दयापरो भवति खल्वहिंसकः।।१०।। Translated Sutra: वस्तुओं को उठाने-धरने में, मल-मूत्र का त्याग करने में, बैठने तथा चलने-फिरने में, और शयन करने में जो दयालु पुरुष सदा अप्रमादी रहता है, वह निश्चय ही अहिंसक है। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
१८. सम्यग्दर्शनसूत्र | Hindi | 243 | View Detail | ||
Mool Sutra: धर्मकथाकथनेन च, बाह्ययोगैश्चाप्यनवद्यैः।
धर्मः प्रभावयितव्यो, जीवेषु दयानुकम्पया।।२५।। Translated Sutra: धर्मकथा के कथन द्वारा और निर्दोष बाह्य-योग (ग्रीष्म ऋतु में पर्वत पर खड़े होकर, वर्षा ऋतु में वृक्ष के नीचे, शीत ऋतु में नदी के किनारे ध्यान) द्वारा तथा जीवों पर दया व अनुकम्पा के द्वारा धर्म की प्रभावना करनी चाहिए। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
२१. साधनासूत्र | Hindi | 295 | View Detail | ||
Mool Sutra: जरा यावत् न पीडयति, व्याधिः यावत् न वर्द्धते।
यावदिन्द्रियाणि न हीयन्ते, तावत् धर्मं समाचरेत्।।८।। Translated Sutra: जब तक बुढ़ापा नहीं सताता, जब तक व्याधियाँ (रोगादि) नहीं बढ़तीं और इन्द्रियाँ अशक्त (अक्षम) नहीं हो जाती, तब तक (यथाशक्ति) धर्माचरण कर लेना चाहिए। (क्योंकि बाद में अशक्त एवं असमर्थ देहेन्द्रियों से धर्माचरण नहीं हो सकेगा।) | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
२३. श्रावकधर्मसूत्र | Hindi | 307 | View Detail | ||
Mool Sutra: संवेगजनितकरणा, निःशल्या मन्दर इव निष्कम्पा।
यस्य दृढा जिनभक्तिः, तस्य भयं नास्ति संसारे।।७।। Translated Sutra: जिसके हृदय में संसार के प्रति वैराग्य उत्पन्न करनेवाली, शल्यरहित तथा मेरुवत् निष्कम्प और दृढ़ जिन-भक्ति है, उसे संसार में किसी तरह का भय नहीं है। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
२५. व्रतसूत्र | Hindi | 368 | View Detail | ||
Mool Sutra: सर्वेषामाश्रमाणां, हृदयं गर्भो वा सर्वशास्त्राणाम्।
सर्वेषां व्रतगुणानां, पिण्डः सारः अहिंसा हि।।५।। Translated Sutra: अहिंसा सब आश्रमों का हृदय, सब शास्त्रों का रहस्य तथा सब व्रतों और गुणों का पिण्डभूत सार है। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
२५. व्रतसूत्र | Hindi | 380 | View Detail | ||
Mool Sutra: सन्निधिं च न कुर्वीत, लेपमात्रया संयतः।
पक्षी पत्रं समादाय, निरपेक्षः परिव्रजेत्।।१७।। Translated Sutra: साधु लेशमात्र भी आहार का संग्रह न करे। पक्षी की तरह संग्रह से निरपेक्ष रहते हुए केवल संयमोपकरण के साथ विचरण करे। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
२५. व्रतसूत्र | Hindi | 382 | View Detail | ||
Mool Sutra: अस्तंगते आदित्ये, पुरस्ताच्चानुद्गते।
आहारमादिकं सर्वं, मनसापि न प्रार्थयेत्।।१९।। Translated Sutra: सम्पूर्ण परिग्रह से रहित, समरसी साधु को सूर्यास्त के पश्चात् और सूर्योदय के पूर्व किसी भी प्रकार के आहार आदि की इच्छा मन में नहीं लानी चाहिए। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
२८. तपसूत्र | Hindi | 449 | View Detail | ||
Mool Sutra: गोचरप्रमाणदायक-भाजननानाविधानं यद् ग्रहणम्।
तथा एषणीयस्य ग्रहणं, विविधस्य च वृत्तिपरिसंख्या।।११।। Translated Sutra: आहार के लिए निकलनेवाले साधु का, वह वृत्तिपरिसंख्यान नामक तप है, जिसमें वह ग्रहण का प्रमाण करता है कि आज भिक्षा के लिए इतने घरों में जाऊँगा, अमुक प्रकार के दाता द्वारा दिया गया अथवा अमुक प्रकार के बर्तन में रखा गया आहार ग्रहण करूँगा, अमुक प्रकार का जैसे माँड, सत्तू आदि का भोजन मिलेगा तो करूँगा आदि-आदि। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३०. अनुप्रेक्षासूत्र | Hindi | 521 | View Detail | ||
Mool Sutra: एतान् मोहजभावान्, यः परिवर्जयति उपशमे लीनः।
हेयं इति मन्यमानः, आस्रवानुप्रेक्षणं तस्य।।१७।। Translated Sutra: मोह के उदय से उत्पन्न होनेवाले इन सब भावों को त्यागने योग्य जानकर उपशम (साम्य) भाव में लीन मुनि इनका त्याग कर देता है। यह उसकी आस्रव अनुप्रेक्षा है। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३१. लेश्यासूत्र | Hindi | 532 | View Detail | ||
Mool Sutra: योगप्रवृत्तिर्लेश्या, कषायोदयानुरञ्जिता भवति।
ततः द्वयोः कार्यं, बन्धचतुष्कं समुद्दिष्टम्।।२।। Translated Sutra: कषाय के उदय से अनुरंजित मन-वचन-काय की योग-प्रवृत्ति को लेश्या कहते हैं। इन दोनों अर्थात् कषाय और योग का कार्य है चार प्रकार का कर्म-बन्ध। कषाय से कर्मों के स्थिति और अनुभाग बन्ध होते हैं, योग से प्रकृति और प्रदेश-बन्ध। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३१. लेश्यासूत्र | Hindi | 539 | View Detail | ||
Mool Sutra: चण्डो न मुञ्चति वैरं, भण्डनशीलश्च धर्मदयारहितः।
दुष्टो न चैति वशं, लक्षणमेतत्तु कृष्णस्य।।९।। Translated Sutra: स्वभाव की प्रचण्डता, वैर की मजबूत गाँठ, झगड़ालू वृत्ति, धर्म और दया से शून्यता, दुष्टता, समझाने से भी नहीं मानना, ये कृष्णलेश्या के लक्षण हैं। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३१. लेश्यासूत्र | Hindi | 542 | View Detail | ||
Mool Sutra: जानाति कार्याकार्यं, श्रेयः अश्रेयः च सर्वसमदर्शी।
दयादानरतश्च मृदुः, लक्षणमेत्तु तेजसः।।१३।। Translated Sutra: कार्य-अकार्य का ज्ञान, श्रेय-अश्रेय का विवेक, सबके प्रति समभाव, दया-दान में प्रवृत्ति और मृदुता--ये पीत या तेजोलेश्या के लक्षण हैं। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
द्वितीय खण्ड - मोक्ष-मार्ग |
३२. आत्मविकाससूत्र (गुणस्थान) | Hindi | 546 | View Detail | ||
Mool Sutra: यैस्तु लक्ष्यन्ते, उदयादिषु सम्भवैर्भावैः।
जीवास्ते गुणसंज्ञा, निर्दिष्टाः सर्वदर्शिभिः।।१।। Translated Sutra: मोहनीय आदि कर्मों के उदय आदि (उपशम, क्षय, क्षयोपशम आदि) से होनेवाले जिन परिणामों से युक्त जीव पहचाने जाते हैं, उनको सर्वदर्शी जिनेन्द्रदेव ने `गुण' या `गुणस्थान' संज्ञा दी है। अर्थात् सम्यक्त्व आदि की अपेक्षा जीवों की अवस्थाएँ श्रेणियाँ-भूमिकाएँ गुणस्थान कहलाती हैं। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
तृतीय खण्ड - तत्त्व-दर्शन |
३५. द्रव्यसूत्र | Hindi | 650 | View Detail | ||
Mool Sutra: पृथिवीजलतेजोवायु-वनस्पतयः विविधस्थावरैकेन्द्रियाः।
द्विकत्रिकचतुपञ्चाक्षाः, त्रसजीवाः भवन्ति शङ्खादयः।।२७।। Translated Sutra: संसारीजीव भी त्रस और स्थावर दो प्रकार के हैं। पृथ्वीकायिक, जलकायिक, तेजकायिक, वायुकायिक और वनस्पतिकायिक ये सब एकेन्द्रिय स्थावर जीव हैं और शंख, पिपीलिका, भ्रमर तथा मनुष्य-पशु आदि क्रमशः द्वीन्द्रिय, त्रीन्द्रिय, चतुरिन्द्रिय व पंचेन्द्रिय त्रस जीव हैं। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
तृतीय खण्ड - तत्त्व-दर्शन |
३६. सृष्टिसूत्र | Hindi | 653 | View Detail | ||
Mool Sutra: द्विप्रदेशादयः स्कन्धाः, सूक्ष्मा वा बादराः ससंस्थानाः।
पृथिवीजलतेजोवायवः, स्वकपरिणामैर्जायन्ते।।३।। Translated Sutra: द्विप्रदेशी आदि सारे सूक्ष्म और बादर (स्थूल) स्कन्ध अपने परिणमन के द्वारा पृथ्वी, जल, अग्नि, वायु के रूप में अनेक आकारवाले बन जाते हैं। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
चतुर्थ खण्ड – स्याद्वाद |
३७. अनेकान्तसूत्र | Hindi | 660 | View Detail | ||
Mool Sutra: येन विना लोकस्य अपि व्यवहारः सर्वथा न निर्वहति।
तस्मै भुवनैकगुरवे नमः अनेकान्तवादाय।।१।। Translated Sutra: जिसके बिना लोक का व्यवहार बिलकुल नहीं चल सकता, विश्व के उस एकमेव गुरु अनेकान्तवाद को प्रणाम करता हूँ। | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
चतुर्थ खण्ड – स्याद्वाद |
४१. समन्वयसूत्र | Hindi | 729 | View Detail | ||
Mool Sutra: न समयन्ति न च समेताः, सम्यक्त्वं नैव वस्तुनो गमकाः।
वस्तुविघाताय नयाः, विरोधतो वैरिण इव।।८।। Translated Sutra: निरपेक्ष नय न तो सामुदायिकता को प्राप्त होते हैं और न वे समुदायरूप कर देने पर सम्यक् होते हैं। क्योंकि प्रत्येक नय मिथ्या होने से उनका समुदाय तो महामिथ्यारूप होगा। समुदायरूप होने से भी वे वस्तु के गमक नहीं होते, क्योंकि पृथक्-पृथक् अवस्था में भी वे गमक नहीं हैं। इसका कारण यह है कि निरपेक्ष होने के कारण वैरी | |||||||||
Saman Suttam | समणसुत्तं | Sanskrit |
चतुर्थ खण्ड – स्याद्वाद |
४१. समन्वयसूत्र | Hindi | 732 | View Detail | ||
Mool Sutra: यत्पुनः समस्तपर्याय-वस्तुगमका इति समुदितास्तेन।
सम्यक्त्वं चक्षुष्मन्तः, सर्वगजावयवग्रहण इव।।११।। Translated Sutra: तथा जैसे हाथी के समस्त अवयवों के समुदाय को हाथी जाननेवाले चक्षुष्मान् (दृष्टिसम्पन्न) का ज्ञान सम्यक् होता है, वैसे ही समस्त नयों के समुदाय द्वारा वस्तु की समस्त पर्यायों को या उसके धर्मों को जाननेवाले का ज्ञान सम्यक् होता है। | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-१ |
Hindi | 1 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] सुयं मे आउसं! तेणं भगवया एवमक्खायं–
इह खलु समणेणं भगवया महावीरेणं आदिगरेणं तित्थगरेणं सयंसंबुद्धेणं पुरिसोत्तमेणं पुरिससीहेणं पुरिसवरपोंडरीएणं पुरिसवरगंधहत्थिणा लोगोत्तमेणं लोगनाहेणं लोगहिएणं लोगपईवेणं लोग-पज्जोयगरेणं अभयदएणं चक्खुदएणं मग्गदएणं सरणदएणं जीवदएणं धम्मदएणं धम्मदेसएणं धम्मनायगेणं धम्मसारहिणा धम्मवरचाउरंतचक्कवट्टिणा अप्पडिहयवरणाणदंसणधरेणं वियट्ट-च्छउमेणं जिणेणं जावएणं तिण्णेणं तारएणं बुद्धेणं बोहएणं मुत्तेणं मोयगेणं सव्वण्णुणा सव्व-दरिसिणा सिवमयलमरुयमणंतमक्खयमव्वाबाहमपुणरावत्तयं सिद्धिगइनामधेयं ठाणं संपाविउका- मेणं Translated Sutra: हे आयुष्मन् ! उन भगवान ने ऐसा कहा है, मैने सूना है। [इस अवसर्पिणी काल के चौथे आरे के अन्तिम समय में विद्यमान उन श्रमण भगवान महावीर ने द्वादशांग गणिपिटक कहा है, वे भगवान] – आचार आदि श्रुतधर्म के आदिकर हैं (अपने समय में धर्म के आदि प्रणेता हैं), तीर्थंकर हैं, (धर्मरूप तीर्थ के प्रवर्तक हैं)। स्वयं सम्यक् बोधि को | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-९ |
Hindi | 11 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] नव बंभचेरगुत्तीओ, तं जहा–
नो इत्थी-पसु-पंडग-संसत्ताणि सिज्जासणाणि सेवित्ता भवइ।
नो इत्थीणं कहं कहित्ता भवइ।
नो इत्थीणं ठाणाइं सेवित्ता भवइ।
नो इत्थीणं इंदियाइं मणोहराइं मणोरमाइं आलोइत्ता निज्झाइत्ता भवइ।
नो पणीयरसभोई भवइ।
नो पानभोयणस्स अतिमायं आहारइत्ता भवइ।
नो इत्थीणं पुव्वरयाइं पुव्वकीलियाइं सुमरइत्ता भवइ।
नो सद्दाणुवाई नो रूवाणुवाई नो गंधाणुवाई नो रसाणुवाई नो फासाणुवाई नो सिलोगाणुवाई।
नो सायासोक्खपडिबद्धे यावि भवइ।
नव बंभचेरअगुत्तीओ पन्नत्ताओ, तं जहा–
इत्थी-पसु-पंडग-संसत्ताणि सिज्जासणाणि सेवित्ता भवइ।
इत्थीणं कहं कहित्ता भवइ।
इत्थीणं ठाणाइं Translated Sutra: ब्रह्मचर्य की नौ गुप्तियाँ (संरक्षिकाएं) कही गई हैं। जैसे – स्त्री, पशु और नपुंसक से संसक्त शय्या और आसन का सेवन नहीं करना, स्त्रियों की कथाओं को नहीं करना, स्त्रीगणों का उपासक नहीं होना, स्त्रियों की मनोहर इन्द्रियों और रमणीय अंगों का द्रष्टा और ध्याता नहीं होना, प्रणीत – रस – बहुल भोजन का नहीं करना, अधिक मात्रा | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-१२ |
Hindi | 21 | Gatha | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] उवही सुअ भत्तपाणे, अंजलीपग्गहेत्ति य ।
दायणे य निकाए अ, अब्भुट्ठाणेत्ति आवरे ॥ Translated Sutra: सम्भोग बारह प्रकार का है – १. उपधि – विषयक सम्भोग, २. श्रुत – विषयक सम्भोग, ३. भक्त – पान विषयक सम्भोग, ४. अंजली – प्रग्रह सम्भोग, ५. दान – विषयक सम्भोग, ६. निकाचन – विषयक सम्भोग, ७. अभ्युत्थान – विषयक सम्भोग। ८. कृतिकर्म – करण सम्भोग, ९. वैयावृत्य – करण सम्भोग, १०. समवसरण – सम्भोग, ११. संनिषद्या – सम्भोग और १२. कथा – प्रबन्धन | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-१८ |
Hindi | 43 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] अट्ठारसविहे बंभे पन्नत्ते, तं जहा–ओरालिए कामभोगे नेव सयं मणेणं सेवइ, नोवि अन्नं मणेणं सेवावेइ, मणेणं सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
ओरालिए कामभोगे नेव सयं वायाए सेवइ, नोवि अन्नं वायाए सेवावेइ, वायाए सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
ओरालिए कामभोगे नेव सयं कायेणं सेवइ, नोवि अन्नं काएणं सेवावेइ, काएणं सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
दिव्वे कामभोगे नेव सयं मणेणं सेवइ, नोवि अन्नं मणेणं सेवावेइ, मणेणं सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
दिव्वे कामभोगे नेव सयं वायाए सेवइ, नोवि अन्नं वायाए सेवावेइ, वायाए सेवंतं पि अन्नं न समणुजाणाइ।
दिव्वे कामभोगे नेव सयं काएणं सेवइ, नोवि अन्नं काएणं Translated Sutra: ब्रह्मचर्य अठारह प्रकार का है। औदारिक (शरीर वाले मनुष्य – तिर्यंचों के) कामभोगों को नहीं मन से स्वयं सेवन करता है, नहीं अन्य को मन से सेवन कराता है और न मन से सेवन करते हुए अन्य की अनुमोदना करता है। औदारिक – कामभोगों को नहीं वचन से स्वयं सेवन करता है, नहीं अन्य को वचन से सेवन कराता है और नहीं सेवन करते हुए अन्य | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-२० |
Hindi | 50 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] वीसं असमाहिठाणा पन्नत्ता, तं जहा–१. दवदवचारि यावि भवइ २. अपमज्जियचारि यावि भवइ ३. दुप्पमज्जियचारि यावि भवइ ४. अतिरित्तसेज्जासणिए ५. रातिणियपरिभासी ६. थेरोवघातिए ७. भूओवघातिए ८. संजलणे ९. कोहणे १. पिट्ठिमंसिए ११. अभिक्खणं-अभिक्खणं ओहारइत्ता भवइ १२. नवाणं अधिकरणाणं अणुप्पण्णाणं उप्पाएत्ता भवइ १३. पोराणाणं अधिकरणाणं खामिय-विओसवियाणं पुणोदीरेत्ता भवइ १४. ससरक्खपाणिपाए १५. अकालसज्झायकारए यावि भवइ १६. कलहकरे १७. सद्दकरे १८. ज्झंज्झकरे १९. सूरप्पमाणभोई २. एसणाऽसमिते आवि भवइ।
मुनिसुव्वए णं अरहा वीसं धनूइं उड्ढं उच्चत्तेणं होत्था।
सव्वेवि णं घनोदही वीसं जोयणसहस्साइं Translated Sutra: बीस असमाधिस्थान हैं। १. दव – दव करते हुए जल्दी – जल्दी चलना, २. अप्रमार्जितचारी होना, ३. दुष्प्रमा – र्जितचारी होना, ४. अतिरिक्त शय्या – आसन रखना, ५. रात्निक साधुओं का पराभव करना, ६. स्थविर साधुओं को दोष लगाकर उनका उपघात या अपमान करना, ७. भूतों (एकेन्द्रिय जीवों) का व्यर्थ उपघात करना, ८. सदा रोष – युक्त प्रवृत्ति करना, | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-२१ |
Hindi | 51 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] एक्कवीसं सबला पन्नत्ता, तं जहा–
१. हत्थकम्मं करेमाणे सबले।
२. मेहुणं पडिसेवमाणे सबले।
३. राइभोयणं भुंजमाणे सबले।
४. आहाकम्मं भुंजमाणे सबले।
५. सागारियपिंडं भुंजमाणे सबले।
६. उद्देसियं, कीयं, आहट्टु दिज्जमाणं भुंजमाणे सबले।
७. अभिक्खणं पडियाइक्खेत्ता णं भुंजमाणे सबले।
८. अंतो छण्हं मासाणं गणाओ गणं संकममाणे सबले।
९. अंतो मासस्स तओ दगलेवे करेमाणे सबले।
१०. अंतो मासस्स तओ माईठाणे सेवमाणे सबले।
११. रायपिंडं भुंजमाणे सबले।
१२. आउट्टिआए पाणाइवायं करेमाणे सबले।
१३. आउट्टिआए मुसावायं वदमाणे सबले।
१४. आउट्टिआए अदिन्नादाणं गिण्हमाणे सबले।
१५. आउट्टिआए अनंतरहिआए पुढवीए Translated Sutra: इक्कीस शबल हैं (जो दोष रूप क्रिया – विशेषों के द्वारा अपने चारित्र को शबल कर्बुरित, मलिन या धब्बों से दूषित करते हैं) १. हस्त – मैथुन करने वाला शबल, २. स्त्री आदि के साथ मैथुन करने वाला शबल, ३. रात में भोजन करने वाला शबल, ४. आधाकर्मिक भोजन को सेवन करने वाला शबल, ५. सागारिक का भोजन – पिंड ग्रहण करने वाला शबल, ६. औद्देशिक, | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-२३ |
Hindi | 53 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] तेवीसं सूयगडज्झयणा पन्नत्ता, तं जहा– समए वेतालिए उवसग्गपरिण्णा थीपरिण्णा नरयविभत्ती महावीरथुई कुसीलपरिभासिए विरिए धम्मे समाही मग्गे समोसरणे आहत्तहिए गंथे जमईए गाहा पुंडरीए किरियठाणा आहारपरिण्णा अपच्चक्खाणकिरिया अनगारसुयं अद्दइज्जं णालंदइज्जं।
जंबुद्दीवेणं दीवे भारहे वासे इमीसे ओसप्पिणीए तेवीसाए जिणाणं सूरुग्गमनमुहुत्तंसि केवलवरनाणदंसणे समुप्पण्णे
जंबुद्दीवे णं दीवे इमीसे ओसप्पिणीए तेवीसं तित्थकरा पुव्वभवे एक्कारसंगिणो होत्था, तं जहा–अजिए संभवे अभिनंदने सुमती पउमप्पभे सुपासे चंदप्पहे सुविही सीतले सेज्जंसे वासुपुज्जे विमले अनंते धम्मे Translated Sutra: सूत्रकृताङ्ग के तेईस अध्ययन हैं। समय, वैतालिक, उपसर्गपरिज्ञा, स्त्रीपरिज्ञा, नरकविभक्ति, महावीर – स्तुति, कुशीलपरिभाषित, वीर्य, धर्म, समाधि, मार्ग, समवसरण, याथातथ्य ग्रन्थ, यमतीत, गाथा, पुण्डरीक, क्रिया – स्थान, आहारपरिज्ञा, अप्रत्याख्यानक्रिया, अनगारश्रुत, आर्द्रीय, नालन्दीय। जम्बूद्वीप नामक इस द्वीप में, | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-२४ |
Hindi | 54 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] चउव्वीसं देवाहिदेवा पन्नत्ता, तं जहा– उसभे अजिते संभवे अभिनंदने सुमती पउमप्पभे सुपासे चंदप्पहे सुविही सीतले सेज्जंसे वासुपुज्जे विमले अनंते धम्मे संती कुंथू अरे मल्ली मुनिसुव्वए नमी अरिट्ठनेमी पासे वद्धमाणे।
चुल्लहिमवंतसिहरीणं वासहरपव्वयाणं जीवाओ चउव्वीसं-चउव्वीसं जोयणसहस्साइं नवबत्तीसे जोयणसए एगं च अट्ठत्तीसइं भागं जोयणस्स किंचिविसेसाहिआओ आयामेणं पन्नत्ताओ।
चउवीसं देवट्ठाणा सइंदया पन्नत्ता, सेसा अहमिंदा अनिंदा अपुरोहिआ।
उत्तरायणगते णं सूरिए चउवीसंगुलियं पोरिसियछायं निव्वत्तइत्ता णं निअट्टति।
गंगासिंधूओ णं महानईओ पवहे सातिरेगे चउवीसं कोसे Translated Sutra: चौबीस देवाधिदेव कहे गए हैं। जैसे – ऋषभ, अजित, संभव, अभिनन्दन, सुमति, पद्मप्रभ, सुपार्श्व, चन्द्रप्रभ, सुविधि (पुष्पदन्त), शीतल, श्रेयांस, वासुपूज्य, विमल, अनन्त, धर्म, शान्ति, कुन्थु, अर, मल्ली, मुनिसुव्रत नमि, नेमि, पार्श्वनाथ और वर्धमान। क्षुल्लक हिमवन्त और शिखरी वर्षधर पर्वतों की जीवाएं चौबीस हजार नौ सौ बत्तीस | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-३२ |
Hindi | 105 | Gatha | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] धिईमई य संवेगे, पणिही सुविहि संवरे ।
अत्तदोसोवसंहारे, सव्वकामविरत्तया ॥ Translated Sutra: धृतिमति – अपनी बुद्धि में धैर्य रखे, दीनता न करे। संवेग – संसार से भयभीत रहे और निरन्तर मोक्ष की अभिलाषा रखे। प्रणिधि – हृदय में माया शल्य न रखे। सुविधि – अपने चारित्र का विधि – पूर्वक सत् – अनुष्ठान अर्थात् सम्यक् परिपालन करे। संवर – कर्मों के आने के द्वारों (कारणों) का संवरण अर्थात् निरोध करे। आत्मदोषोपसंहार | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-३२ |
Hindi | 106 | Gatha | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [गाथा] पच्चक्खाणे विउस्सग्गे, अप्पमादे लवालवे ।
ज्झाणसंवरजोगे य, उदए मारणंतिए ॥ Translated Sutra: मूलगुण – प्रत्याख्यान – अहिंसादि मूल गुण विषयक प्रत्याख्यान करे। उत्तर – गुण – प्रत्याख्यान – इन्द्रिय – निरोध आदि उत्तर – गुण – विषयक प्रत्याख्यान करे। व्युत्सर्ग – वस्त्र – पात्र आद बाहरी उपधि और मूर्च्छा आदि आभ्यन्तर उपधि को त्यागे। अप्रमाद – अपने दैवसिक और रात्रिक आवश्यकों के पालन आदि में प्रमाद न करे। लवालव | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-३३ |
Hindi | 109 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] तेत्तीसं आसायणाओ पन्नत्ताओ, तं जहा–
१. सेहे राइणियस्स आसन्नं गंता भवइ– आसायणा सेहस्स।
२. सेहे राइणियस्स पुरओ गंता भवइ–आसायणा सेहस्स।
३. सेहे राइणियस्स सपक्खं गंता भवइ–आसायणा सेहस्स।
४. सेहे राइणियस्स आसन्नं ठिच्चा भवइ–आसायणा सेहस्स।
५. सेहे राइणियस्स पुरओ ठिच्चा भवइ–आसायणा सेहस्स।
६. सेहे राइणियस्स सपक्खं ठिच्चा भवइ–आसायणा सेहस्स।
७. सेहे राइणियस्स आसन्नं निसीइत्ता भवइ–आसायणा सेहस्स।
८. सेहे राइणियस्स पुरओ निसीइत्ता भवइ–आसायणा सेहस्स।
९. सेहे राइणियस्स सपक्खं निसीइत्ता भवइ–आसायणा सेहस्स।
१०. सेहे राइणिएण सद्धिं बहिया वियारभूमिं निक्खंते समाणे पुव्वामेव Translated Sutra: शैक्ष याने कि शिष्य के लिए सम्यग्दर्शनादि धर्म की विराधनारूप आशातनाएं तैंतीस कही गई हैं। जैसे – शैक्ष (नवदीक्षित) साधु रात्निक (अधिक दीक्षा पर्याय वाले) साधु के – (१) अति निकट होकर गमन करे। (२) शैक्ष साधु रात्निक साधु के आगे गमन करे। (३) शैक्ष साधु रात्निक साधु के साथ बराबरी से चले। (४) शैक्ष साधु रात्निक साधु के | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-३४ |
Hindi | 110 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] चोत्तीसं बुद्धाइसेसा पन्नत्ता, तं जहा–१. अवट्ठिए केसमंसुरोमनहे। २. निरामया निरुवलेवा गायलट्ठी। ३. गोक्खीरपंडुरे मंससोणिए। ४. पउमुप्पलगंधिए उस्सासनिस्सासे। ५. पच्छन्ने आहारनीहारे, अद्दिस्से मंसचक्खुणा। ६. आगासगयं चक्कं। ७. आगासगयं छत्तं। ८. आगासियाओ सेयवर-चामराओ। ९. आगासफालियामयं सपायपीढं सीहासणं। १०. आगासगओ कुडभीसहस्सपरि-मंडिआभिरामो इंदज्झओ पुरओ गच्छइ। ११. जत्थ जत्थवि य णं अरहंता भगवंतो चिट्ठंति वा निसीयंति वा तत्थ तत्थवि य णं तक्खणादेव संछन्नपत्तपुप्फपल्लवसमाउलो सच्छत्तो सज्झओ सघंटो सपडागो असोगवरपायवो अभिसंजायइ। १२. ईसिं पिट्ठओ मउडठाणंमि तेयमंडलं Translated Sutra: बुद्धों के अर्थात् तीर्थंकर भगवंतों के चौंतीस अतिशय कहे गए हैं। जैसे – १. नख और केश आदि का नहीं बढ़ना। २. रोगादि से रहित, मल रहित निर्मल देहलता होना। ३. रक्त और माँस का गाय के दूध के समान श्वेत वर्ण होना। ४. पद्मकमल के समान सुगन्धित उच्छ्वास निःश्वास होना। ५. माँस – चक्षु से अदृश्य प्रच्छन्न आहार और नीहार होना। | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-४२ |
Hindi | 118 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] समणे भगवं महावीरे बायालीसं वासाइं साहियाइं सामण्णपरियागं पाउणित्त सिद्धे बुद्धे मुत्ते अंतगडे परिनिव्वुडे सव्वदुक्खप्पहीणे।
जंबुद्दीवस्स णं दीवस्स पुरत्थिमिल्लाओ चरिमंताओ गोथूभस्स णं आवासपव्वयस्स पच्चत्थिमिल्ले चरिमंते, एस णं बायालीसं जोयणसहस्साइं अबाहाते अंतरे पन्नत्ते।
एवं चउद्दिसिं पि दओभासे संखे दयसीमे य।
कालोए णं समुद्दे बायालीसं चंदा जोइंसु वा जोइंति वा जोइस्संति वा, बायालीसं सूरिया पभासिंसु वा पभासिंति वा पभासिस्संति वा।
संमुच्छिमभुयपरिसप्पाणं उक्कोसेणं बायालीसं वाससहस्साइं ठिई पन्नत्ता।
नामे णं कम्मे बायालीसविहे पन्नत्ते, तं जहा– Translated Sutra: श्रमण भगवान महावीर कुछ अधिक बयालीस वर्ष श्रमण पर्याय पालकर सिद्ध, बुद्ध यावत् (कर्म – मुक्त, परिनिर्वाण को प्राप्त और) सर्व दुःखों से रहित हुए। जम्बूद्वीप नामक इस द्वीप की जगती की बाहरी परिधि के पूर्वी चरमान्त भाग से लेकर वेलन्धर नागराज के गोस्तूभ नामक आवास पर्वत के पश्चिमी चरमान्त भाग तक मध्यवर्ती क्षेत्र | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-४३ |
Hindi | 119 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] तेयालीसं कम्मविवागज्झयणा पन्नत्ता।
पढमचउत्थपंचमासु–तीसु पुढवीसु तेयालीसं निरयावाससयसहस्सा पन्नत्ता।
जंबुद्दीवस्स णं दीवस्स पुरत्थिमिल्लाओ चरिमंताओ गोथूभस्स णं आवासपव्वयस्स पुरत्थिमिल्ले चरिमंते, एस णं तेयालीसं जोयणसहस्साइं अबाहाए अंतरे पन्नत्ते।
एवं चउद्दिसिंपि दओभासे संखे दयसीमे।
महालियाए णं विमानपविभत्तीए ततिये वग्गे तेयालीसं उद्देसनकाला पन्नत्ता। Translated Sutra: कर्मविपाक सूत्र (कर्मों का शुभाशुभ फल बताने वाले अध्ययन) के तैंतालीस अध्ययन कहे गए हैं। पहली, चौथी और पाँचवी पृथ्वी में तैंतालीस लाख नारकावास कहे गए हैं। जम्बूद्वीप नामक इस द्वीप के पूर्वी जगती के चरमान्त से गोस्तूभ आवास पर्वत का पश्चिमी चरमान्त का बिना किसी बाधा या व्यवधान के तैंतालीस हजार योजन अन्तर है। | |||||||||
Samavayang | समवयांग सूत्र | Ardha-Magadhi |
समवाय-४८ |
Hindi | 126 | Sutra | Ang-04 | View Detail | |
Mool Sutra: [सूत्र] एगमेगस्स णं रण्णो चाउरंतचक्कवट्टिस्स अडयालीसं पट्टणसहस्सा पन्नत्ता।
[सूत्र] धम्मस्स णं अरहओ अडयालीसं गणा अडयालीसं गणहरा होत्था।
[सूत्र] सूरमंडले णं अडयालीसं एकसट्ठिभागे जोयणस्स विक्खंभेणं पन्नत्ते। Translated Sutra: प्रत्येक चातुरन्त चक्रवर्ती राजा के अड़तालीस हजार पट्टण कहे गए हैं। धर्म अर्हत् के अड़तालीस गण और अड़तालीस गणधर थे। सूर्यमण्डल एक योजन के इकसठ भागों में से अड़तालीस भाग प्रमाण विस्तार वाला कहा गया है। |