Sutra Navigation: Anuyogdwar ( અનુયોગદ્વારાસૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1124116
Scripture Name( English ): Anuyogdwar Translated Scripture Name : અનુયોગદ્વારાસૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

अनुयोगद्वारासूत्र

 Translated Chapter :

અનુયોગદ્વારાસૂત્ર
Section : Translated Section :
Sutra Number : 116 Category : Chulika-02
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] नेगम-ववहाराणं आनुपुव्विदव्वाइं किं अत्थि? नत्थि? नियमा अत्थि। एवं दोन्नि वि। नेगम-ववहाराणं आनुपुव्विदव्वाइं किं संखेज्जाइं? असंखेज्जाइं? अनंताइं? नो संखेज्जाइं, असंखेज्जाइं, नो अनंताइं। एवं दोन्नि वि। नेगम-ववहाराणं आनुपुव्विदव्वाइं लोगस्स कति भागे होज्जा–किं संखेज्जइभागे होज्जा? असंखेज्जइभागे होज्जा? संखेज्जेसु भागेसु होज्जा? असंखेज्जेसु भागेसु होज्जा? सव्वलोए होज्जा? एगदव्वं पडुच्च लोगस्स संखेज्जइभागे वा होज्जा, असंखेज्जइभागे वा होज्जा, संखेज्जेसु भागेसु वा होज्जा, असंखेज्जेसु भागेसु वा होज्जा, देसूणे लोए वा होज्जा। नानादव्वाइं पडुच्च नियमा सव्वलोए होज्जा। नेगम-ववहाराणं अनानुपुव्विदव्वाणं पुच्छा। एगदव्वं पडुच्च नो संखेज्जइभागे होज्जा, असंखेज्जइभागे होज्जा, नो संखेज्जेसु भागेसु होज्जा, नो असंखेज्जेसु भागेसु होज्जा, नो सव्वलोए होज्जा। नानादव्वाइं पडुच्च नियमा सव्वलोए होज्जा। एवं अवत्तव्वग-दव्वाणि वि भाणियव्वाणि। नेगम-ववहाराणं आनुपुव्विदव्वाइं लोगस्स कति भागं फुसंति–किं संखेज्जइभागं फुसंति? असंखेज्जइभागं फुसंति? संखेज्जे भागे फुसंति? असंखेज्जे भागे फुसंति? सव्वलोगं फुसंति? एगदव्वं पडुच्च संखेज्जइभागं वा फुसंति, असंखेज्जइभागं वा फुसंति, संखेज्जे भागे वा फुसंति, असंखेज्जे भागे वा फुसंति, देसूणं लोगं वा फुसंति। नाणादव्वाइं पडुच्च नियमा सव्वलोगं फुसंति। अनानुपुव्विदव्वाइं अवत्तव्वगदव्वाइं च जहा खेत्तं नवरं फुसणा भाणियव्वा। नेगम-ववहाराणं आनुपुव्विदव्वाइं कालओ केवच्चिरं होंति? एगदव्वं पडुच्च जहन्नेणं एगं समयं, उक्कोसेणं असंखेज्जं कालं। नाणादव्वाइं पडुच्च नियमा सव्वद्धा। एवं दोन्नि वि। नेगम-ववहाराणं आनुपुव्विदव्वाणं अंतरं कालओ केवच्चिरं होइ? एगदव्वं पडुच्च जहन्नेणं एगं समयं, उक्कोसेणं असंखेज्जं कालं। नाणादव्वाइं पडुच्च नत्थि अंतरं। एवं दोन्नि वि। नेगम-ववहाराणं आनुपुव्विदव्वाइं सेसदव्वाणं कइ भागे होज्जा? तिन्नि वि जहा दव्वानुपुव्वीए। नेगम-ववहाराणं आनुपुव्विदव्वाइं कयरम्मि भावे होज्जा? नियमा साइपारिणामिए भावे होज्जा। एवं दोन्नि वि एएसिं णं नेगम-ववहाराणं आनुपुव्विदव्वाणं अनानुपुव्विदव्वाणं अवत्तव्वगदव्वाण य दव्वट्ठयाए पएसट्ठयाए दव्वट्ठपएसट्ठयाए कयरे कयरेहिंतो अप्पा वा? बहुया वा? तुल्ला वा? विसेसाहिया वा? सव्वत्थोवाइं नेगम-ववहाराणं अवत्त-व्वगदव्वाइं दव्वट्ठयाए, अनानुपुव्विदव्वाइं दव्वट्ठयाए विसेसाहियाइं, आनुपुव्विदव्वाइं दव्वट्ठयाए असंखेज्जगुणाइं। पएसट्ठयाए–सव्वत्थोवाइं नेगम-वव-हाराणं अनानुपुव्विदव्वाइं अपएसट्ठयाए, अवत्तव्वगदव्वाइं पएसट्ठयाए विसेसाहियाइं, आनुपुव्वि दव्वाइं पएसट्ठयाए असंखेज्जगुणाइं। दव्वट्ठपएसट्ठयाए–सव्वत्थोवाइं नेगम-ववहाराणं अवत्तव्वग-दव्वाइं दव्वट्ठयाए, अनानुपुव्विदव्वाइं दव्वट्ठयाए अपएसट्ठयाए विसेसाहियाइं, अवत्तव्वगदव्वाइं पएसट्ठयाए विसेसाहियाइं, आनुपुव्विदव्वाइं दव्वट्ठयाए असंखेज्जगुणाइं, ताइं चेव पएसट्ठयाए असंखेज्जगुणाइं। से तं अनुगमे। से तं नेगम-ववहाराणं अनोवनिहिया खेत्तानुपुव्वी।
Sutra Meaning : (૧). નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત ક્ષેત્રાનુપૂર્વી, અસ્તિરૂપ છે કે નાસ્તિરૂપ છે ? નૈગમ વ્યવહાર નય સંમત ક્ષેત્રાનુપૂર્વી નિયમા અસ્તિરૂપ છે. અનાનુપૂર્વી અને અવક્તવ્ય દ્રવ્ય પણ નિયમા અસ્તિરૂપ છે. નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત આનુપૂર્વી દ્રવ્ય સંખ્યાત છે, અસંખ્યાત છે કે અનંત છે ? નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત આનુપૂર્વી દ્રવ્ય સંખ્યાત કે અનંત નથી પરંતુ અસંખ્યાત છે. આ જ રીતે અનાનુપૂર્વી અને અવક્તવ્ય બંને દ્રવ્ય પણ નિયમા અસંખ્યાત છે. (૨). નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત ક્ષેત્રાનુપૂર્વી દ્રવ્ય લોકના કેટલા ભાગમાં હોય છે ? શું સંખ્યાતમા ભાગમાં, અસંખ્યાતમાં ભાગમાં, સંખ્યાત ભાગોમાં, અસંખ્યાત ભાગોમાં કે યાવત્‌ સર્વલોકમાં હોય છે. એક દ્રવ્યની અપેક્ષાએ લોકના સંખ્યાતમાં ભાગમાં, અસંખ્યાતમા ભાગમાં, સંખ્યાત ભાગોમાં, અસંખ્યાત ભાગોમાં અથવા દેશોન લોકમાં હોય છે. અનેક દ્રવ્યની અપેક્ષાએ નિયમા સર્વલોકમાં હોય છે. નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત અનાનુપૂર્વી દ્રવ્યના વિષયમાં ઉપરોક્ત પ્રશ્ન પૂછવા. એક દ્રવ્યની અપેક્ષાએ સંખ્યાતમા ભાગમાં, સંખ્યાત ભાગોમાં કે અસંખ્યાત ભાગોમાં નથી, સર્વલોકમાં નથી પરંતુ અસંખ્યાતમા ભાગમાં છે. અનેક દ્રવ્યની અપેક્ષાએ નિયમા સર્વલોકમાં છે. અવક્તવ્ય દ્રવ્ય માટે પણ આ પ્રમાણે જાણવુ. (૩). નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત આનુપૂર્વી દ્રવ્ય શું લોકના સંખ્યાતમા ભાગને, અસંખ્યાતમા ભાગને, સંખ્યાત ભાગોને, અસંખ્યાત ભાગોને કે સર્વલોકને સ્પર્શે છે ? એક દ્રવ્યની અપેક્ષાએ લોકના સંખ્યાતમા ભાગને, અસંખ્યાતમા ભાગને, સંખ્યાત ભાગો, અસંખ્યાત ભાગો અથવા દેશોન લોકને સ્પર્શે છે. અનેક દ્રવ્યોની અપેક્ષાએ નિયમા સર્વલોકને સ્પર્શે છે. અનાનુપૂર્વી અને અવક્તવ્ય દ્રવ્યોની સ્પર્શનનું કથન પૂર્વોક્ત ક્ષેત્ર દ્વારને અનુરૂપ સમજવું. વિશેષતા એ છે કે ક્ષેત્રને બદલે અહીં સ્પર્શના કહેવી. (૪). નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત આનુપૂર્વી દ્રવ્ય કાળની અપેક્ષાએ કેટલા કાળ સુધી આનુપૂર્વી દ્રવ્ય રૂપે રહે છે ? એક આનુપૂર્વી દ્રવ્યની અપેક્ષાએ જઘન્ય એક સમય અને ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાતકાળ સુધી રહે છે. વિવિધ દ્રવ્યોની અપેક્ષાએ આનુપૂર્વીઓ નિયમા સર્વકાલીક છે. આ જ રીતે અનાનુપૂર્વી અને અવક્તવ્ય દ્રવ્યોની સ્થિતિ જાણવી. (૫). નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત આનુપૂર્વી દ્રવ્યનું કેટલા કાળનું અંતર હોય છે? ત્રણે આનુપૂર્વી, અનાનુપૂર્વી, અવક્તવ્ય દ્રવ્યોમાં એક દ્રવ્યની અપેક્ષાએ જઘન્ય એક સમય અને ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાત કાળનું અંતર હોય છે. અનેક દ્રવ્યની અપેક્ષાએ અંતર નથી. (૬). નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત આનુપૂર્વી દ્રવ્ય શેષ દ્રવ્યોના કેટલામા ભાગ પ્રમાણ છે ? ત્રણે દ્રવ્યોનું કથન દ્રવ્યાનુપૂર્વી પ્રમાણે જાણવુ. (૭). નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત આનુપૂર્વી દ્રવ્ય કયા ભાવમાં વર્તે છે ? આનુપૂર્વી, અનાનુ – પૂર્વી અને અવક્તવ્ય આ ત્રણે નિયમા સાદિ પારિણામિક ભાવમાં વર્તે છે. પુદ્‌ગલ દ્રવ્યનું પરિણમન સાદિ પારિણામિક છે.. (૮). નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત આનુપૂર્વી દ્રવ્યો, અનાનુપૂર્વી દ્રવ્યો અને અવક્તવ્ય દ્રવ્યોમાં દ્રવ્યાર્થ, પ્રદેશાર્થ અને દ્રવ્ય – પ્રદેશાર્થની અપેક્ષાએ કોણ કોનાથી અલ્પ, બહુ, તુલ્ય કે વિશેષાધિક છે ? દ્રવ્યની અપેક્ષાએ નૈગમ – વ્યવહાર નય સંમત અવક્તવ્ય દ્રવ્ય દ્વિપ્રદેશાવગાઢ. સૌથી અલ્પ છે. તેથી અનાનુપૂર્વી એક પ્રદેશાવગાઢ. દ્રવ્ય વિશેષાધિક છે અને તેથી આનુપૂર્વી દ્રવ્ય અસંખ્યાતગુણ અધિક છે. પ્રદેશની અપેક્ષાએ સર્વથી થોડા અનાનુપૂર્વી દ્રવ્ય છે, અપ્રદેશી હોવાથી, અવક્તવ્ય દ્રવ્ય વિશેષાધિક છે. તેથી આનુપૂર્વી દ્રવ્ય અસંખ્યાત ગુણા છે. દ્રવ્ય – પ્રદેશ અપેક્ષાએ નૈગમ વ્યવહાર નય સંમત. દ્રવ્યાર્થથી સૌથી અલ્પ અવક્તવ્ય દ્રવ્ય છે. તેથી દ્રવ્યાર્થ અપ્રદેશાર્થથી અનાનુપૂર્વી દ્રવ્ય વિશેષાધિક છે. તેથી પ્રદેશાર્થથી અવક્તવ્ય દ્રવ્ય વિશેષાધિક છે. તેથી દ્રવ્યાર્થથી આનુપૂર્વી દ્રવ્ય અસંખ્યાતગુણ અધિક છે. તેથી પ્રદેશાર્થથી આનુપૂર્વી દ્રવ્ય અસંખ્યાતગુણ અધિક છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] negama-vavaharanam anupuvvidavvaim kim atthi? Natthi? Niyama atthi. Evam donni vi. Negama-vavaharanam anupuvvidavvaim kim samkhejjaim? Asamkhejjaim? Anamtaim? No samkhejjaim, asamkhejjaim, no anamtaim. Evam donni vi. Negama-vavaharanam anupuvvidavvaim logassa kati bhage hojja–kim samkhejjaibhage hojja? Asamkhejjaibhage hojja? Samkhejjesu bhagesu hojja? Asamkhejjesu bhagesu hojja? Savvaloe hojja? Egadavvam paduchcha logassa samkhejjaibhage va hojja, asamkhejjaibhage va hojja, samkhejjesu bhagesu va hojja, asamkhejjesu bhagesu va hojja, desune loe va hojja. Nanadavvaim paduchcha niyama savvaloe hojja. Negama-vavaharanam ananupuvvidavvanam puchchha. Egadavvam paduchcha no samkhejjaibhage hojja, asamkhejjaibhage hojja, no samkhejjesu bhagesu hojja, no asamkhejjesu bhagesu hojja, no savvaloe hojja. Nanadavvaim paduchcha niyama savvaloe hojja. Evam avattavvaga-davvani vi bhaniyavvani. Negama-vavaharanam anupuvvidavvaim logassa kati bhagam phusamti–kim samkhejjaibhagam phusamti? Asamkhejjaibhagam phusamti? Samkhejje bhage phusamti? Asamkhejje bhage phusamti? Savvalogam phusamti? Egadavvam paduchcha samkhejjaibhagam va phusamti, asamkhejjaibhagam va phusamti, samkhejje bhage va phusamti, asamkhejje bhage va phusamti, desunam logam va phusamti. Nanadavvaim paduchcha niyama savvalogam phusamti. Ananupuvvidavvaim avattavvagadavvaim cha jaha khettam navaram phusana bhaniyavva. Negama-vavaharanam anupuvvidavvaim kalao kevachchiram homti? Egadavvam paduchcha jahannenam egam samayam, ukkosenam asamkhejjam kalam. Nanadavvaim paduchcha niyama savvaddha. Evam donni vi. Negama-vavaharanam anupuvvidavvanam amtaram kalao kevachchiram hoi? Egadavvam paduchcha jahannenam egam samayam, ukkosenam asamkhejjam kalam. Nanadavvaim paduchcha natthi amtaram. Evam donni vi. Negama-vavaharanam anupuvvidavvaim sesadavvanam kai bhage hojja? Tinni vi jaha davvanupuvvie. Negama-vavaharanam anupuvvidavvaim kayarammi bhave hojja? Niyama saiparinamie bhave hojja. Evam donni vi Eesim nam negama-vavaharanam anupuvvidavvanam ananupuvvidavvanam avattavvagadavvana ya davvatthayae paesatthayae davvatthapaesatthayae kayare kayarehimto appa va? Bahuya va? Tulla va? Visesahiya va? Savvatthovaim negama-vavaharanam avatta-vvagadavvaim davvatthayae, ananupuvvidavvaim davvatthayae visesahiyaim, anupuvvidavvaim davvatthayae asamkhejjagunaim. Paesatthayae–savvatthovaim negama-vava-haranam ananupuvvidavvaim apaesatthayae, avattavvagadavvaim paesatthayae visesahiyaim, anupuvvi davvaim paesatthayae asamkhejjagunaim. Davvatthapaesatthayae–savvatthovaim negama-vavaharanam avattavvaga-davvaim davvatthayae, ananupuvvidavvaim davvatthayae apaesatthayae visesahiyaim, avattavvagadavvaim paesatthayae visesahiyaim, anupuvvidavvaim davvatthayae asamkhejjagunaim, taim cheva paesatthayae asamkhejjagunaim. Se tam anugame. Se tam negama-vavaharanam anovanihiya khettanupuvvi.
Sutra Meaning Transliteration : (1). Naigama – vyavahara naya sammata kshetranupurvi, astirupa chhe ke nastirupa chhe\? Naigama vyavahara naya sammata kshetranupurvi niyama astirupa chhe. Ananupurvi ane avaktavya dravya pana niyama astirupa chhe. Naigama – vyavahara naya sammata anupurvi dravya samkhyata chhe, asamkhyata chhe ke anamta chhe\? Naigama – vyavahara naya sammata anupurvi dravya samkhyata ke anamta nathi paramtu asamkhyata chhe. A ja rite ananupurvi ane avaktavya bamne dravya pana niyama asamkhyata chhe. (2). Naigama – vyavahara naya sammata kshetranupurvi dravya lokana ketala bhagamam hoya chhe\? Shum samkhyatama bhagamam, asamkhyatamam bhagamam, samkhyata bhagomam, asamkhyata bhagomam ke yavat sarvalokamam hoya chhe. Eka dravyani apekshae lokana samkhyatamam bhagamam, asamkhyatama bhagamam, samkhyata bhagomam, asamkhyata bhagomam athava deshona lokamam hoya chhe. Aneka dravyani apekshae niyama sarvalokamam hoya chhe. Naigama – vyavahara naya sammata ananupurvi dravyana vishayamam uparokta prashna puchhava. Eka dravyani apekshae samkhyatama bhagamam, samkhyata bhagomam ke asamkhyata bhagomam nathi, sarvalokamam nathi paramtu asamkhyatama bhagamam chhe. Aneka dravyani apekshae niyama sarvalokamam chhe. Avaktavya dravya mate pana a pramane janavu. (3). Naigama – vyavahara naya sammata anupurvi dravya shum lokana samkhyatama bhagane, asamkhyatama bhagane, samkhyata bhagone, asamkhyata bhagone ke sarvalokane sparshe chhe\? Eka dravyani apekshae lokana samkhyatama bhagane, asamkhyatama bhagane, samkhyata bhago, asamkhyata bhago athava deshona lokane sparshe chhe. Aneka dravyoni apekshae niyama sarvalokane sparshe chhe. Ananupurvi ane avaktavya dravyoni sparshananum kathana purvokta kshetra dvarane anurupa samajavum. Visheshata e chhe ke kshetrane badale ahim sparshana kahevi. (4). Naigama – vyavahara naya sammata anupurvi dravya kalani apekshae ketala kala sudhi anupurvi dravya rupe rahe chhe\? Eka anupurvi dravyani apekshae jaghanya eka samaya ane utkrishta asamkhyatakala sudhi rahe chhe. Vividha dravyoni apekshae anupurvio niyama sarvakalika chhe. A ja rite ananupurvi ane avaktavya dravyoni sthiti janavi. (5). Naigama – vyavahara naya sammata anupurvi dravyanum ketala kalanum amtara hoya chhe? Trane anupurvi, ananupurvi, avaktavya dravyomam eka dravyani apekshae jaghanya eka samaya ane utkrishta asamkhyata kalanum amtara hoya chhe. Aneka dravyani apekshae amtara nathi. (6). Naigama – vyavahara naya sammata anupurvi dravya shesha dravyona ketalama bhaga pramana chhe\? Trane dravyonum kathana dravyanupurvi pramane janavu. (7). Naigama – vyavahara naya sammata anupurvi dravya kaya bhavamam varte chhe\? Anupurvi, ananu – purvi ane avaktavya a trane niyama sadi parinamika bhavamam varte chhe. Pudgala dravyanum parinamana sadi parinamika chhe.. (8). Naigama – vyavahara naya sammata anupurvi dravyo, ananupurvi dravyo ane avaktavya dravyomam dravyartha, pradeshartha ane dravya – pradesharthani apekshae kona konathi alpa, bahu, tulya ke visheshadhika chhe\? Dravyani apekshae naigama – vyavahara naya sammata avaktavya dravya dvipradeshavagadha. Sauthi alpa chhe. Tethi ananupurvi eka pradeshavagadha. Dravya visheshadhika chhe ane tethi anupurvi dravya asamkhyataguna adhika chhe. Pradeshani apekshae sarvathi thoda ananupurvi dravya chhe, apradeshi hovathi, avaktavya dravya visheshadhika chhe. Tethi anupurvi dravya asamkhyata guna chhe. Dravya – pradesha apekshae naigama vyavahara naya sammata. Dravyarthathi sauthi alpa avaktavya dravya chhe. Tethi dravyartha apradesharthathi ananupurvi dravya visheshadhika chhe. Tethi pradesharthathi avaktavya dravya visheshadhika chhe. Tethi dravyarthathi anupurvi dravya asamkhyataguna adhika chhe. Tethi pradesharthathi anupurvi dravya asamkhyataguna adhika chhe.