Sutra Navigation: Kalpavatansika ( કલ્પાવતંસિકા )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1108101
Scripture Name( English ): Kalpavatansika Translated Scripture Name : કલ્પાવતંસિકા
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

अध्ययन-१ पद्म

 Translated Chapter :

અધ્યયન-૧ પદ્મ
Section : Translated Section :
Sutra Number : 1 Category : Upang-09
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] जइ णं भंते! समणेणं भगवया महावीरेणं जाव संपत्तेणं उवंगाणं पढमस्स वग्गस्स निरयावलियाणं अयमट्ठे पन्नत्ते, दोच्चस्स णं भंते! वग्गस्स कप्पवडिंसियाणं समणेणं भगवया महावीरेणं जाव संपत्तेणं कइ अज्झयणा पन्नत्ता? एवं खलु जंबू! समणेणं भगवया महावीरेणं जाव संपत्तेणं कप्पवडिंसियाणं दस अज्झयणा पन्नत्ता, तं जहा– पउमे महापउमे, भद्दे सुभद्दे पउमभद्दे । पउमसेने पउमगुम्मे, नलिनिगुम्मे आनंदे नंदने ॥ जइ णं भंते! समणेणं भगवया महावीरेणं जाव संपत्तेणं कप्पवडिंसियाणं दस अज्झयणा पन्नत्ता, पढमस्स णं भंते! अज्झयणस्स कप्पवडिंसियाणं समणेणं भगवया महावीरेणं जाव संपत्तेणं के अट्ठे पन्नत्ते एवं खलु जंबू! तेणं कालेणं तेणं समएणं चंपा नामं नयरी होत्था। पुण्णभद्दे चेइए। कूणिए राया। पउमावई देवी। तत्थ णं चंपाए नयरीए सेणियस्स रन्नो भज्जा कूणियस्स रन्नो चुल्लमाउया काली नामं देवी होत्था–सूमाला। तीसे णं कालीए देवीए पुत्ते काले नामं कुमारे होत्था–सूमाले। तस्स णं कालस्स कुमारस्स पउमावई नामं देवी होत्था–सूमालपाणिपाया जाव विहरइ। तए णं सा पउमावई देवी अन्नया कयाइं तंसि तारिसगंसि वासघरंसि अब्भिंतरओ सचित्तकम्मे जाव सीहं सुमिणे पासित्ताणं पडिबुद्धा। एवं जम्मणं जहा महाबलस्स जाव नामधेज्जं–जम्हा णं अम्हं इमे दारए कालस्स कुमारस्स पुत्ते पउमावईए देवीए अत्तए, तं होउ णं अम्हं इमस्स दारगस्स नामधेज्जं पउमे-पउमे। सेसं जहा महाबलस्स, अट्ठओ दाओ जाव उप्पिं पासायवरगए विहरइ। सामी समोसरिए। परिसा निग्गया। कूणिए निग्गए। पउमेवि जहा महाबले निग्गए तहेव। अम्मापिइआपुच्छणा जाव पव्वइए, अनगारे जाए–इरियासमिए जाव गुत्तबंभयारी। तए णं से पउमे अनगारे समणस्स भगवओ महावीरस्स तहारूवाणं थेराणं अंतिए सामाइय-माइयाइं एक्कारस अंगाइं अहिज्जइ, अहिज्जित्ता बहूहिं चउत्थ छट्ठट्ठम दसम दुवालसेहिं मासद्ध-मासखमणेहिं विचित्तेहिं तवोकम्मेहिं अप्पाणं भावेमाणे विहरइ। तए णं से पउमे अनगारे तेणं ओरालेणं जहा मेहो तहेव धम्मजागरिया चिंता एवं जहेव मेहो तहेव समणं भगवं महावीरं आपुच्छित्ता विउले जाव पाओवगए कालं अनवकंखमाणे विहरइ तए णं से पउमे अनगारे समणस्स भगवओ महावीरस्स तहारूवाणं थेराणं अंतिए सामाइय-माइयाइं एक्कारस अंगाइं अहिज्जित्ता, बहुपडिपुण्णाइं पंच वासाइं सामन्नपरियागं पाउणित्ता, मासि-याए संलेहणाए अप्पाणं झोसेत्ता, सट्ठिं भत्ताइं अनसनाए छेदित्ता आनुपुव्वीए कालगए। थेरा ओइण्णा। भगवं गोयमे पुच्छइ, सामी कहेइ जाव सट्ठिं भत्ताइं अनसनाए छेदित्ता आलोइय-पडिक्कंते उड्ढं चंदिम सूर गहगण नक्खत्त तारारूवाणं सोहम्मे कप्पे देवत्ताए उववन्ने। दो सागराइं ठिई। से णं भंते! पउमे देवे ताओ देवलोगाओ आउक्खएणं पुच्छा गोयमा! महाविदेहे वासे जहा दढपइण्णो जाव अंतं काहिइ। तं एवं खलु जंबू! समणेणं भगवया महावीरेणं जाव संपत्तेणं कप्पवडिंसियाणं पढमस्स अज्झयणस्स अयमट्ठे पन्नत्ते।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! જો શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે ઉપાંગના પહેલા વર્ગમાં નિરયાવલિકાનો આ અર્થ કહેલ છે, તો ભગવન્‌ ! કલ્પવતંસિકા નામે બીજા વર્ગના ભગવંત મહાવીરે કેટલા અધ્યયનો કહ્યા છે ? હે જંબૂ ! શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે કલ્પવતંસિકાના દશ અધ્યયનો કહ્યા છે. તે આ પ્રમાણે – પદ્મ, મહાપદ્મ, ભદ્ર, સુભદ્ર, પદ્મભદ્ર, પદ્મસેન, પદ્મગુલ્મ, નલિનિગુલ્મ, આનંદ અને નંદન. ભગવન્‌ ! જો શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે યાવત્‌ કલ્પવતંસિકાના દશ અધ્યયનો કહ્યા છે, તો પહેલાં અધ્યયનનો ભગવંત મહાવીરે શો અર્થ કહેલ છે ? હે જંબૂ ! તે કાળે, તે સમયે ચંપા નામે નગરી હતી. પૂર્ણભદ્ર ચૈત્ય, કોણિક રાજા, પદ્માવતી દેવી હતી. તે ચંપાનગરીમાં શ્રેણિક રાજાની પત્ની, કોણિકની લઘુમાતા કાલી નામે સુકુમાલદેવી હતી, તે કાલીદેવીને કાલ નામે સુકુમાલ પુત્ર હતો. તે કાલકુમારને પદ્માવતી નામે રાણી હતી. જે સુકુમાલ યાવત્‌ વિચરતી હતી. તે પદ્માવતીને અન્ય કોઈ દિને તેવા પ્રકારના વાસગૃહ જે અભ્યંતર સચિત્ર કર્મયુક્ત હતું યાવત્‌ સિંહનું સ્વપ્ન જોઈને જાગી. (ભગવતી સૂત્ર શતક ૧૧ માં વર્ણિત) મહાબલકુમાર માફક તેનો જન્મ કહેવો યાવત્‌ તે બાળકનું નામકરણ કરતા કહ્યું કે – અમારો આ બાળક કાલકુમારનો પુત્ર અને પદ્માવતીનો આત્મજ હોવાથી અમે જ્યારે આ બાળકનો જન્મ થશે ત્યારે તેનું પદ્મ એવું નામ રાખીશું, માટે આ બાળકનું પદ્મ નામ થાઓ. બાકી બધું મહાબલકુમાર મુજબ જાણવું. યાવત તે પદ્મકુમાર યૌવનવય પામ્યો, આઠ કન્યા સાથે તેના વિવાહ થયા. આઠ – આઠ વસ્તુઓ દાયજામાં અપાઈ. યાવત્‌ ઉપરના પ્રાસાદે સુખપૂર્વક રહે છે. ભગવાન મહાવીરસ્વામી સમોસર્યા, પર્ષદા નીકળી, કોણિક નીકળ્યો. પદ્મકુમાર પણ મહાબલકુમારની માફક નીકળ્યો. તે રીતે જ માતા – પિતાની રજા લીધી યાવત્‌ દીક્ષા લઈ અણગાર થયા યાવત્‌ ગુપ્ત બ્રહ્મચારી થયા. પછી તે પદ્મ અણગાર શ્રમણ ભગવંત મહાવીરના તથારૂપ સ્થવિરો પાસે સામાયિક આદિ અગિયાર અંગો ભણ્યા, ભણીને ઘણા ઉપવાસ, છઠ્ઠ, અઠ્ઠમાદિ કરતા યાવત્‌ વિચરે છે. ત્યારપછી તે પદ્મ અણગાર તે ઉદાર તપ વડે મેઘની જેમ ધર્મ જાગરિકા કરતા, મેઘની જેમ ભગવંતને પૂછીને વિપુલ પર્વતે યાવત્‌ પાદોપગત અનશન કરી તથારૂપ સ્થવિર પાસે સામાયિક આદિ ૧૧ – અંગ ભણી, બહુ પ્રતિપૂર્ણ પાંચ વર્ષનો શ્રામણ્ય પર્યાય પાળી, માસિકી સંલેખનાથી ૬૦ ભક્તો છેદી, અનુક્રમે કાળ કર્યો. સ્થવિરો ઊતર્યા. ગૌતમસ્વામીએ પૂછ્યું. સ્વામીએ કહ્યું યાવત્‌ સૌધર્મકલ્પે બે સાગરોપમાયુવાળા દેવપણે ઉપજ્યા. ભગવન્‌ ! તે પદ્મદેવ તે દેવલોકથી આયુક્ષય કરી ક્યાં જશે? ગૌતમ! મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં દૃઢપ્રતિજ્ઞવત્‌ યાવત્‌ અંત કરશે. હે જંબૂ ! શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે કલ્પવતંસિકાના પહેલાં અધ્યયનનો આ અર્થ કહ્યો છે, તેમ હું કહું છું.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] jai nam bhamte! Samanenam bhagavaya mahavirenam java sampattenam uvamganam padhamassa vaggassa nirayavaliyanam ayamatthe pannatte, dochchassa nam bhamte! Vaggassa kappavadimsiyanam samanenam bhagavaya mahavirenam java sampattenam kai ajjhayana pannatta? Evam khalu jambu! Samanenam bhagavaya mahavirenam java sampattenam kappavadimsiyanam dasa ajjhayana pannatta, tam jaha– Paume mahapaume, bhadde subhadde paumabhadde. Paumasene paumagumme, nalinigumme anamde namdane. Jai nam bhamte! Samanenam bhagavaya mahavirenam java sampattenam kappavadimsiyanam dasa ajjhayana pannatta, padhamassa nam bhamte! Ajjhayanassa kappavadimsiyanam samanenam bhagavaya mahavirenam java sampattenam ke atthe pannatte Evam khalu jambu! Tenam kalenam tenam samaenam champa namam nayari hottha. Punnabhadde cheie. Kunie raya. Paumavai devi. Tattha nam champae nayarie seniyassa ranno bhajja kuniyassa ranno chullamauya kali namam devi hottha–sumala. Tise nam kalie devie putte kale namam kumare hottha–sumale. Tassa nam kalassa kumarassa paumavai namam devi hottha–sumalapanipaya java viharai. Tae nam sa paumavai devi annaya kayaim tamsi tarisagamsi vasagharamsi abbhimtarao sachittakamme java siham sumine pasittanam padibuddha. Evam jammanam jaha mahabalassa java namadhejjam–jamha nam amham ime darae kalassa kumarassa putte paumavaie devie attae, tam hou nam amham imassa daragassa namadhejjam paume-paume. Sesam jaha mahabalassa, atthao dao java uppim pasayavaragae viharai. Sami samosarie. Parisa niggaya. Kunie niggae. Paumevi jaha mahabale niggae taheva. Ammapiiapuchchhana java pavvaie, anagare jae–iriyasamie java guttabambhayari. Tae nam se paume anagare samanassa bhagavao mahavirassa taharuvanam theranam amtie samaiya-maiyaim ekkarasa amgaim ahijjai, ahijjitta bahuhim chauttha chhatthatthama dasama duvalasehim masaddha-masakhamanehim vichittehim tavokammehim appanam bhavemane viharai. Tae nam se paume anagare tenam oralenam jaha meho taheva dhammajagariya chimta evam jaheva meho taheva samanam bhagavam mahaviram apuchchhitta viule java paovagae kalam anavakamkhamane viharai Tae nam se paume anagare samanassa bhagavao mahavirassa taharuvanam theranam amtie samaiya-maiyaim ekkarasa amgaim ahijjitta, bahupadipunnaim pamcha vasaim samannapariyagam paunitta, masi-yae samlehanae appanam jhosetta, satthim bhattaim anasanae chheditta anupuvvie kalagae. Thera oinna. Bhagavam goyame puchchhai, sami kahei java satthim bhattaim anasanae chheditta aloiya-padikkamte uddham chamdima sura gahagana nakkhatta tararuvanam sohamme kappe devattae uvavanne. Do sagaraim thii. Se nam bhamte! Paume deve tao devalogao aukkhaenam puchchha goyama! Mahavidehe vase jaha dadhapainno java amtam kahii. Tam evam khalu jambu! Samanenam bhagavaya mahavirenam java sampattenam kappavadimsiyanam padhamassa ajjhayanassa ayamatthe pannatte.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Jo shramana bhagavamta mahavire upamgana pahela vargamam nirayavalikano a artha kahela chhe, to bhagavan ! Kalpavatamsika name bija vargana bhagavamta mahavire ketala adhyayano kahya chhe\? He jambu ! Shramana bhagavamta mahavire kalpavatamsikana dasha adhyayano kahya chhe. Te a pramane – padma, mahapadma, bhadra, subhadra, padmabhadra, padmasena, padmagulma, nalinigulma, anamda ane namdana. Bhagavan ! Jo shramana bhagavamta mahavire yavat kalpavatamsikana dasha adhyayano kahya chhe, to pahelam adhyayanano bhagavamta mahavire sho artha kahela chhe\? He jambu ! Te kale, te samaye champa name nagari hati. Purnabhadra chaitya, konika raja, padmavati devi hati. Te champanagarimam shrenika rajani patni, konikani laghumata kali name sukumaladevi hati, te kalidevine kala name sukumala putra hato. Te kalakumarane padmavati name rani hati. Je sukumala yavat vicharati hati. Te padmavatine anya koi dine teva prakarana vasagriha je abhyamtara sachitra karmayukta hatum yavat simhanum svapna joine jagi. (bhagavati sutra shataka 11 mam varnita) mahabalakumara maphaka teno janma kahevo yavat te balakanum namakarana karata kahyum ke – amaro a balaka kalakumarano putra ane padmavatino atmaja hovathi ame jyare a balakano janma thashe tyare tenum padma evum nama rakhishum, mate a balakanum padma nama thao. Baki badhum mahabalakumara mujaba janavum. Yavata te padmakumara yauvanavaya pamyo, atha kanya sathe tena vivaha thaya. Atha – atha vastuo dayajamam apai. Yavat uparana prasade sukhapurvaka rahe chhe. Bhagavana mahavirasvami samosarya, parshada nikali, konika nikalyo. Padmakumara pana mahabalakumarani maphaka nikalyo. Te rite ja mata – pitani raja lidhi yavat diksha lai anagara thaya yavat gupta brahmachari thaya. Pachhi te padma anagara shramana bhagavamta mahavirana tatharupa sthaviro pase samayika adi agiyara amgo bhanya, bhanine ghana upavasa, chhaththa, aththamadi karata yavat vichare chhe. Tyarapachhi te padma anagara te udara tapa vade meghani jema dharma jagarika karata, meghani jema bhagavamtane puchhine vipula parvate yavat padopagata anashana kari tatharupa sthavira pase samayika adi 11 – amga bhani, bahu pratipurna pamcha varshano shramanya paryaya pali, masiki samlekhanathi 60 bhakto chhedi, anukrame kala karyo. Sthaviro utarya. Gautamasvamie puchhyum. Svamie kahyum yavat saudharmakalpe be sagaropamayuvala devapane upajya. Bhagavan ! Te padmadeva te devalokathi ayukshaya kari kyam jashe? Gautama! Mahavideha kshetramam dridhapratijnyavat yavat amta karashe. He jambu ! Shramana bhagavamta mahavire kalpavatamsikana pahelam adhyayanano a artha kahyo chhe, tema hum kahum chhum.