Sutra Navigation: Vipakasutra ( વિપાકશ્રુતાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1105531
Scripture Name( English ): Vipakasutra Translated Scripture Name : વિપાકશ્રુતાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

श्रुतस्कंध-१ दुःख विपाक

अध्ययन-७ उदुंबरदत्त

 Translated Chapter :

શ્રુતસ્કંધ-૧ દુઃખ વિપાક

અધ્યયન-૭ ઉદુંબરદત્ત
Section : Translated Section :
Sutra Number : 31 Category : Ang-11
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] जइ णं भंते! समणेणं भगवया महावीरेणं जाव संपत्तेणं दुहविवागाणं छट्ठस्स अज्झयणस्स अयमट्ठे पन्नत्ते, सत्तमस्स णं भंते! अज्झयणस्स समणेणं भगवया महावीरेणं के अट्ठे पन्नत्ते? तए णं से सुहम्मे अनगारे जंबू अनगारं एवं वयासी–एवं खलु जंबू! तेणं कालेणं तेणं समएणं पाडलिसंडे नयरे। वणसंडे उज्जाने। उंबरदत्ते जक्खे। तत्थ णं पाडलिसंडे नयरे सिद्धत्थे राया। तत्थ णं पाडलिसंडे नयरे सागरदत्ते सत्थवाहे होत्था–अड्ढे। गंगदत्ता भारिया। तस्स णं सागरदत्तस्स पुत्ते गंगदत्ताए भारियाए अत्तए उंबरदत्ते नामं दारए होत्था–अहीन पडिपुण्ण पंचिंदियसरीरे। तेणं कालेणं तेणं समएणं समोसरणं जाव परिसा पडिगया। तेणं कालेणं तेणं समएणं भगवं गोयमे तहेव जेणेव पाडलिसंडे नयरे तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता पाडलिसंडं नयरं पुरत्थिमिल्लेणं दुवारेणं अणुप्पविसइ, अणुप्पविसित्ता तत्थ णं पासइ एगं पुरिसं–कच्छुल्लं कोढियं दाओयरियं भगंदलियं अरिसिल्लं कासिल्लं सोगिलं सूयमुहं सूयहत्थं सूयपायं सडियहत्थंगुलियं सडियपायंगुलियं सडियकण्णनासियं रसियाए य पूएण य थिविथिविंतं वणमुहकिमिउत्तुयंत-पगलंतपूयरुहिरं लालापगलंतकण्णगनासं अभिक्खणं-अभिक्खणं पूयकवले य रुहिरकवले य किमियकवले य वममाणं कट्ठाइं कलुणाइं वीसराइं कूवमाणं मच्छियाचडगरपहकरेणं अण्णिज्जमाणमग्गं फुट्टहडाहडसीसं दंडिखंडवसणं खंडमल्लखंडघड-हत्थगयं गेहे-गेहे देहंबलियाए वित्तिं कप्पेमाणं पासइ। तया भगवं गोयमे! उच्च नीय मज्झिम कुलाइं अडमाणे अहापज्जत्तं समुदाणं गिण्हइ पाडलिसंडाओ नयराओ पडिनिक्खमइ, पडिनिक्खमित्ता जेणेव समणे भगवं महावीरे तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता भत्तपाणं आलोएइ, भत्तपाणं पडिदंसेइ, समणेणं भगवया महावीरेणं अब्भणुण्णाए समाणे अमुच्छिए अगिद्धे अगढिए अणज्झोववन्ने विलमिव पन्नगभूते अप्पाणेणं आहारमाहारेइ, संजमेणं तवसा अप्पाणं भावेमाणे विहरइ। तए णं से भगवं गोयमे दोच्चं पि छट्ठक्खमणपारणगंसि पढमाए पोरिसीए सज्झायं करेइ जाव पाडलिसंडं नयरं दाहिणिल्लेणं दुवारेणं अणुप्पविसइ, तं चेव पुरिसं पासइ–कच्छुल्लं तहेव जाव संजमेणं तवसा अप्पाणं भावेमाणे विहरइ। तए णं से भगवं गोयमे तच्चं पि छट्ठक्खमणपारणगंसि तहेव जाव पाडलिसंडं नयरं पच्चत्थिमिल्लेणं दुवारेणं अणुपविसमाणे तं चेव पुरिसं पासइ–कच्छुल्लं। तए णं से भगवं गोयमे चउत्थं पि छट्ठक्खमणपारणगंसि तहेव जाव पाडलिसंडं नयरं उत्तरेणं दुवारेणं अनुपविसमाणे तं चेव पुरिसं पासइ–कच्छुल्लं। तए णं भगवओ गोयमस्स तं पुरिसं पासित्ता इमेयारूवे अज्झत्थिए चिंतिए कप्पिए पत्थिए मनोगए संकप्पे समुप्पण्णे–अहो णं इमे पुरिसे पुरा पोराणाणं दुच्चिण्णाणं दुप्पडिक्कंताणं असुभाणं पावाणं कडाणं कम्माणं पावगं फलवित्तिविसेसं पच्चणुभवमाणे विहरइ। न मे दिट्ठा नरगा वा नेरइया वा। पच्चक्खं खलु अयं पुरिसे निरयपडिरूवियं वेयणं वेएइ त्ति कट्टु जाव समणं भगवं महावीरं वंदइ नमंसइ, वंदित्ता नमंसित्ता एवं वयासी–एवं खलु अहं भंते! छट्ठक्खमणपारणगंसि जाव रियंते जेणेव पाडलिसंडे नयरे तेणेव उवागच्छामि, उवागच्छित्ता पाडलिसंडं नयरं पुरत्थिमिल्लेणं दुवारेणं अणुपविट्ठे। तत्थ णं एगं पुरिसं पासामि कच्छुल्लं जाव देहंबलियाए वित्तिं कप्पेमाणं। तए णं अहं दोच्चछट्ठक्खमणपारणगंसि दाहिणिल्लेणं दुवारेणं तहेव। तच्चछट्ठक्खमण-पारणगंसि पच्चत्थिमिल्लेणं दुवारेणं तहेव। तए णं अहं चोत्थछट्ठक्खमणपारणगंसि उत्तरदुवारेणं अनुप्पविसामि, तं चेव पुरिसं पासामि कच्छुल्लं जाव देहंबलियाए वित्तिं कप्पेमाणं। चिंता ममं। से णं भंते! पुरिसे पुव्वभवे के आसि? किं नामए वा किं गोत्ते वा? कयरंसि गामंसि वा नयरंसि वा? किं वा दच्चा किं वा भोच्चा किं वा समायरित्ता, केसिं वा पुरा पोराणाणं दुच्चिण्णाणं दुप्पडिक्कंताणं असुभाणं पावाणं कडाणं कम्माणं पावगं फलवित्तिविसेसं पच्चणुभवमाणे विहरइ? गोयमाइ! समणे भगवं महावीरे भगवं गोयमं एवं वयासी–एवं खलु गोयमा! तेणं कालेणं तेणं समएणं इहेव जंबुद्दीवे दीवे भारहे वासे विजयपुरे नामं नयरे होत्था–रिद्धत्थिमियसमिद्धे। तत्थ णं विजयपुरे नयरे कनगरहे नामं राया होत्था। तस्स णं कनगरहस्स रन्नो धन्नंतरी नामं वेज्जे होत्था–अट्ठंगाउव्वेयपाढए तं जहा–१. कुमारभिच्चं २. सालागे ३. सल्लहत्ते ४. कायतिगिच्छा ५. जंगोले ६. भूयविज्जे ७. रसायणे ८. वाजीकरणे सिवहत्थे सुहहत्थे लहुहत्थे। तए णं से धन्नंतरी वेज्जे विजयपुरे नयरे कनगरहस्स रन्नो अंतउरे य, अन्नेसिं च बहूणं राईसर तलवर माडंबिय कोडुंबिय इब्भ सेट्ठि सेनावइ सत्थवाहाणं, अन्नेसिं च बहूणं दुब्बलाण य गिलाणाण य वाहियाण य रोगियाण य सणाहाण य अणाहाण य समणाण य माहणाण य भिक्खगाण य करोडियाण य कप्पडियाण य आउराण य– अप्पेगइयाणं मच्छमंसाइं उवदिसइ, अप्पेगइयाणं कच्छभमंसाइं, अप्पेगइयाणं गाहमंसाइं, अप्पेगइयाणं मगरमंसाइं, अप्पेगइयाणं सुंसुमारमंसाइं, अप्पेगइयाणं अयमंसाइं, एवं–एलय रोज्झ सूयर मिग ससय गोमहिसमंसाइं उवदिसइ, अप्पेगइयाणं तित्तिरमंसाइं उवदिसइ, अप्पेगइयाणं वट्टक लावक कवोय कुक्कुड मयूरमंसाइं उवदिसइ, अन्नेसिं च बहूणं जलयर थलयर खहयरमाईणं मंसाइं उवदिसइ। अप्पणा वि णं से धन्नंतरी वेज्जे तेहिं बहूहिं मच्छमंसेहि य जाव मयूरमंसेहि य, अन्नेहि य बहूहिं जलयर थलयर खहयर मंसेहि य, मच्छरसएहि य जाव मयूररसएहि य सोल्लेहि य तलिएहि य भज्जिएहि य सुरं च महुं च मेरगं च जाइं च सीधुं च पसन्नं च आसाएमाणे वीसाए माणे परिभाएमाणे परिभुंजेमाणे विहरइ। तए णं से धन्नंतरी वेज्जे एयकम्मे एयप्पहाणे एयविज्जे एयसमायारे सुबहुं पावं कम्मं समज्जिणित्ता बत्तीसं वाससयाइं परमाउं पालइत्ता कालमासे कालं किच्चा छट्ठीए पुढवीए उक्कोसेणं बावीससागरोवमट्ठिइएसु नेरइएसु नेरइयत्ताए उववन्ने। तए णं सा गंगदत्ता भारिया जायनिंदुया यावि होत्था–जाया माया दारगा विनिघायमावज्जंति। तए णं तीसे गंगदत्ताए सत्थवाहीए अन्नया कयाइ पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि कुडुंबजागरियं जागरमाणीए अयं अज्झत्थिए चिंतिए कप्पिए पत्थिए मनोगए संकप्पे समुप्पण्णे–एवं खलु अहं सागरदत्तेणं सत्थवाहेणं सद्धिं बहूइं वासाइं उरालाइं माणुस्सगाइं भोगभोगाइं भुंजमाणी विहरामि, नो चेव णं अहं दारगं वा दारियं वा पयामि। तं धन्नाओ णं ताओ अम्मयाओ, संपुण्णाओ णं ताओ अम्मयाओ, कयत्थाओ णं ताओ अम्मयाओ, कयपुण्णाओ णं ताओ अम्मयाओ, कयलक्खणाओ णं ताओ अम्मयाओ, कयविहवाओ णं ताओ अम्मयाओ, सुलद्धे णं तासिं अम्मयाणं मानुस्सए जम्मजीवियफले, जासिं मन्ने नियगकुच्छिसंभूयगाइं थणदुद्धलुद्धयाइं महुरसमुल्लावगाइं मम्मण-पजंपियाइं थणमूला कक्खदेसभागं अभिसरमाणयाइं मुद्धयाइं पुणो य कोमलकम-लोवमेहिं हत्थेहिं गिण्हिऊण उच्छंगे निवेसियाइं देंति समुल्लावए सुमहुरे पुणो-पुणो मंजुलप्पभणिए। अहं णं अधन्ना अपुण्णा अकयपुण्णा एत्तो एगतरमवि न पत्ता। तं सेयं खलु मम कल्लं पाउप्पभायाए रयणीए जाव उट्ठियम्मि सूरे सहस्सरस्सिम्मि दिनयरे तेयसा जलंते सागरदत्तं सत्थवाहं आपुच्छित्ता सुबहुं पुप्फ वत्थ गंध मल्लालंकारं गहाय बहूहिं मित्त नाइ नियग सयण संबंधि परियणमहिलाहिं सद्धिं पाडलिसंडाओ नयराओ पडिनिक्खमित्ता बहिया जेणेव उंबरदत्तस्स जक्खस्स जक्खाययणे तेणेव उवागच्छित्ता, तत्थ णं उंबरदत्तस्स जक्खस्स महरिहं पुप्फच्चणं करेत्ता जाणुपायपडियाए ओयाइत्तए–जइ णं अहं देवानुप्पिया! दारगं वा दारियं वा पयामि, तो णं अहं तुब्भं जायं च दायं च भायं च अक्खयनिहिं च अणुवड्ढिस्सामि त्ति कट्टु ओवाइयं ओवाइणित्तए– एवं संपेहेइ, संपेहेत्ता कल्लं पाउप्पभायाए रयणीए जाव उट्ठियम्मि सूरे सहस्सरस्सिम्मि दिनयरे तेयसा जलंते तेणेव सागरदत्ते सत्थवाहे तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता सागरदत्तं सत्थवाहं एवं वयासी–एवं खलु अहं देवानुप्पिया! तुब्भेहिं सद्धिं बहूइं वासाइं उरालाइं माणुस्सगाइं भोगभोगाइं भुंजमाणी जाव एत्तो एगमवि न पत्ता। तं इच्छामि णं देवानुप्पिया! तुब्भेहिं अब्भणुण्णाया जाव ओवाइणित्तए। तए णं से सागरदत्ते सत्थवाहे गंगदत्तं भारियं एवं वयासी–ममं पि णं देवाणुप्पिए! एस चेव मनोरहे कहं णं तुमं दारगं वा दारियं वा पयाएज्जासि? गंगदत्ताए भारियाए एयमट्ठं अणुजाणइ। तए णं सा गंगदत्ता भारिया सागरदत्तसत्थवाहेणं एयमट्ठं अब्भणुण्णाया समाणी सुबहुं पुप्फ वत्थ गंध मल्लालंकारं गहाय बहूहिं मित्त नाइ नियग सयण संबंधि परियणमहिलाहिं सद्धिं सयाओ गिहाओ पडिनिक्खमइ, पडिनिक्खमित्ता पाडलिसंडं नयरं मज्झंमज्झेणं निग्गच्छइ, निग्गच्छित्ता जेणेव पुक्खरिणी तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता पुक्खरिणीए तीरे सुबहुं पुप्फ वत्थ गंध मल्लालंकारं ठवेइ, ठवेत्ता पुक्खरिणिं ओगाहेइ,... ... ओगाहेत्ता जलमज्जणं करेइ, करेत्ता जलकिड्डं करेइ, करेत्ता ण्हाया कयबलिकम्मा कयकोउय मंगल पायच्छित्ता उल्लपडसाडिया पुक्खरिणीओ पच्चत्तरइ, पच्चुत्तरित्ता तं पुप्फ वत्थ गंध मल्लालंकारं गेण्हइ, गेण्हित्ता जेणेव उंबरदत्तस्स जक्खस्स जक्खाययणे तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता उंबरदत्तस्स जक्खस्स आलोए पणामं करेइ, करेत्ता लोमहत्थयं परामुसइ, परामुसित्ता उंबरदत्तं जक्खं लोमहत्थएणं पमज्जइ, पमज्जित्ता दगधाराए अब्भुक्खेइ, अब्भुखेत्ता पम्हल सुकुमाल गंधकासाइयाए गायलट्ठी ओलूहइ, ओलूहित्ता सेयाइं वत्थाइं परिहेइ, परिहेत्ता महरिहं पुप्फारुहणं मल्लारुहणं गंधारुहणं चुण्णारुहणं करेइ, करेत्ता धूवं डहइ, डहित्ता जण्णुपायवडिया एवं वयइ–जइ णं अहं देवानुप्पिया! दारगं वा दारियं वा पयामि, तो णं अहं तुब्भं जायं च दायं च भायं च अक्खयनिहिं च अणुवड्ढिस्सामि त्ति कट्टु ओवाइयं ओवाइणइ, ओवाइणित्ता जामेव दिसं पाउब्भूया तामेव दिसं पडिगया। तए णं से धन्नंतरी वेज्जे तओ नरयाओ अनंतरं उव्वट्टित्ता इहेव जंबुद्दीवे दीवे पाडलिसंडे नयरे गंगदत्ताए भारियाए कुच्छिंसि पुत्तत्ताए उववन्ने। तए णं तीसे गंगदत्ताए भारियाए तिण्हं मासाणं बहुपडिपुण्णाणं अयमेयारूवे दोहले पाउब्भूए–धन्नाओ णं ताओ अम्मयाओ, संपुण्णाओ णं ताओ अम्मयाओ, कयत्थाओ णं ताओ अम्मयाओ, कयपुण्णाओ णं ताओ अम्मयाओ, कयलक्खणाओ णं ताओ अम्मयाओ, कयविहवाओ णं ताओ अम्मयाओ, सुलद्धे णं तासिं अम्मयाणं माणुस्सए जम्मजीवियफले, जाओ णं विउलं असनं पानं खाइमं साइमं उवक्खडावेंति, उवक्खडावेत्ता बहूहिं मित्त नाइ नियग सयण संबंधि परियणमहिलाहिं सद्धिं परिवुडाओ तं विउलं असनं पानं खाइमं साइमं सुरं च महुं च मेरगं च जाइं च सीधुं च पसन्नं च पुप्फं वत्थ गंध मल्लालंकारगहाय पाडलिसंडं नयरं मज्झंमज्झेणं पडिनिक्खमंति, पडिनिक्खमित्ता जेणेव पुक्खरिणी तेणेव उवागच्छंति,... ... उवागच्छित्ता पुक्खरिणी ओगाहेंति, ओगाहेत्ता ण्हायाओ कयबलिकम्माओ कयकोउय मंगल पायच्छित्ताओ तं विउलं असनं पानं खाइमं साइमं बहूहिं मित्त नाइ नियग सयण संबंधि परियणमहिलाहि सद्धिं आसाएंति वीसाएंति परिभाएंति परिभुंजेंति, दोहलं विणेंति–एवं संपेहेइ, संपेहेत्ता कल्लं पाउप्पभायाए रयणीए जाव उट्ठियम्मि सूरे सहस्सरस्सिम्मि दिणयरे तेयसा जलंते जेणेव सागरदत्ते सत्थवाहे तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता सागरदत्तं सत्थवाहं एवं वयासी–धन्नाओ णं ताओ अम्मयाओ जाव दोहलं विणेंति, तं इच्छामि णं देवानुप्पिया! तुब्भेहिं अब्भणुण्णाया जाव दोहलं विणित्तए। तए णं से सागरदत्ते सत्थवाहे गंगदत्ताए भारियाए एयमट्ठं अणुजाणइ। तए णं सा गंगदत्ता सागरदत्तेणं सत्थवाहेणं अब्भणुण्णाया समाणी विउलं असनं पानं खाइमं साइमं उवक्खडावेइ, उवक्खडावेत्ता तं विउलं असनं पानं खाइमं साइमं सुरं च महुं च मेरगं च जाइं च सीधुं च पसन्नं च सुबहुं पुप्फ वत्थ गंध मल्लालंकारं परिगेण्हावेइ, परिगेण्हावेत्ता बहूहिं मित्त नाइ नियग सयण संबंधि परियणमहिलाहिं सद्धिं ण्हाया कयबलिकम्मा कय कोउय मंगल पायच्छित्ता उंबरदत्तस्स जक्खस्स जक्खाययणे तेणेव उवागच्छइ जाव धूवं डहेइ, डहेत्ता जेणेव पुक्खरिणी तेणेव उवागच्छइ। तए णं ताओ मित्त नाइ नियग सयण संबंधि परियण महिलाओ गंगदत्तं सत्थवाहिं सव्वालंकारविभूसियं करेंति। तए णं सा गंगदत्ता भारिया ताहिं मित्त नाइ नियग सयण संबंधि परियण महिलाहिं, अन्नाहि य बहूहिं नगरमहिलाहिं सद्धिं तं विउलं असनं पानं खाइमं साइमं सुरं च महुं च मेरगं च जाइं च सीधुं च पसन्नं च आसाएमाणी वीसाएमाणी परिभाएमाणी परिभुंजेमाणी दोहलं विणेइ, विणेत्ता जामेव दिसं पाउब्भूया तामेव दिसं पडिगया। तए णं सा गंगदत्ता सत्थवाही संपुण्णदोहला तं गब्भं सुहंसुहेणं परिवहइ। तए णं सा गंगदत्ता भारिया नवण्हं मासाणं बहुपडिपुण्णाणं दारगं पयाया। ठिइवडिया जाव जम्हा णं अम्हं इमे दारए उंबरदत्तस्स जक्खस्स ओवाइयलद्धए तं होउ णं दारए उंबरदत्ते नामेणं। तए णं से उंबरदत्ते पंचधाईपरिग्गहिए परिवड्ढए। तए णं से सागरदत्ते सत्थवाहे अन्नया कयाइ गणिमं च धरिमं च मेज्जं च पारिच्छेज्जं च–चउव्विहं भंडं गहाय लवणसमुद्दं पोयवहणेण उवागए। तए णं से सागरदत्ते तत्थ लवणसमुद्दे पोयविवत्तीए निब्बुड्डभंडसारे अत्ताणे असरणे कालधम्मुणा संजुत्ते। तए णं सा गंगदत्ता सत्थवाही अन्नया कयाइ लवणसमुद्दोत्तरणं च सत्थविणासं च पोयविनासं च पइमरणं च अणुचिंतेमाणी-अणुचिंतेमाणी कालधम्मुणा संजुत्ता। तए णं ते नगरगुत्तिया गंगदत्तं सत्थवाहिं कालगयं जाणित्ता उंबरदत्तं दारगं साओ गिहाओ निच्छुभेति, निच्छुभेत्ता तं गिहं अण्णस्स दलयंति। तए णं तस्स उंबरदत्तस्स दारगस्स अन्नया कयाइ सरीरगंसि जमगसमगमेव सोलस रोगायंका पाउब्भूया, तं जहा –सासे कासे जाव कोढे। तए णं से उंबरदत्ते दारए सोलसहिं रोगायंकेहिं अभिभूए समाणे कच्छुल्ले जाव देहंबलियाए वित्तिं कप्पेमाणे विहरइ। एवं खलु गोयमा! उंबरदत्ते दारए पुरा पोराणाणं दुच्चिण्णाणं दुप्पडिक्कंताणं असुभाणं पावाणं कडाणं कम्माणं पावगं फलवित्तिविसेसं पच्चणुभवमाणे विहरइ। उंबरदत्ते णं भंते! दारए कालमासे कालं किच्चा कहिं गच्छिहिइ? कहिं उववज्जिहिइ? गोयमा! उंबरदत्ते दारए बावत्तरिं वासाइं परमाउं पालइत्ता कालमासे कालं किच्चा इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए नेरइएसु नेरइयत्ताए उववज्जिहिइ। संसारो तहेव। तओ हत्थिणाउरे नयरे कुक्कुडत्ताए पच्चायाहिइ। से णं गोट्ठिल्लएहि वहिए तत्थेव हत्थिणाउरे नयरे सेट्ठिकुलंसि उववज्जिहिइ बोही। सोहम्मे कप्पे। महाविदेहे वासे सिज्झिहिइ। एवं खलु जंबू! समणेणं भगवया महावीरेणं जाव संपत्तेणं दुहविवागाणं सत्तमस्स अज्झयणस्स अयमट्ठे पन्नत्ते।
Sutra Meaning : ભંતે ! જો શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે યાવત્‌ દુઃખવિપાકના છટ્ઠાઅધ્યયનનો આ અર્થ કહ્યો છે, તો સાતમાંનો યાવત્‌ શો અર્થ કહ્યો છે ? ત્યારે સુધર્મા અણગારે જંબૂ અણગારને આ પ્રમાણે કહ્યું – હે જંબૂ ! તે કાળે, તે સમયે પાડલખંડ નગર હતું, ત્યાં વનખંડ નામે ઉદ્યાન હતું, ઉંબરદત્ત યક્ષનું યક્ષાયતન હતું. તે નગરમાં સિદ્ધાર્થ રાજા હતો. ત્યાં પાડલસંડ નગરમાં સાગરદત્ત નામે ઋદ્ધિમાન્‌ સાર્થવાહ હતો, તેની પત્ની ગંગદત્તા હતી. તે સાગરદત્તનો પુત્ર અને ગંગદત્તાનો આત્મજ ઉંબરદત્ત નામે પૂર્ણ પંચેન્દ્રિય શરીરી પુત્ર હતો. તે કાળે, તે સમયે ભગવંત પધાર્યા, યાવત્‌ પર્ષદા પાછી ગઈ. તે કાળે, તે સમયે ગૌતમસ્વામી પૂર્વવત્‌ પાડલસંડ નગરે આવ્યા. પાડલસંડ નગરના પૂર્વ દ્વારેથી પ્રવેશ્યા. ત્યાં એક પુરુષને જોયો, તેને ખરજ, કોઢ, જલોદર, ભગંદર, અર્શ, કાસ અને શ્વાસનો રોગ હતો. સોજા ચડેલ હતા – તેના મુખ, હાથ, પગ સોજાવાળા હતા. તેના હાથ અને પગની આંગળી તથા કાન – નાક સડી ગયા હતા. તેના શરીરમાંથી રસી અને પરુ વહેતા હતા. તેના શરીરમાં ઘણા વ્રણો હતા. તે વ્રણોના મુખમાં કીડા ખદબદતા હતા. તેનાથી પીડાતો હતો. તેમાંથી પરુ અને લોહી વહેતા હતા. તેના નાક – કાનમાંથી રસી નીકળતા હતા. તે વારંવાર પરુ – લોહી – કૃમિના કોગળાનું વમન કરતો હતો. તે કષ્ટકારક, કરુણા ઉપજાવે તેવા, નીરસ શબ્દને બોલતો હતો. માર્ગમાં માખીઓનો મોટો સમૂહ તેને અનુસરતો હતો. કેશનો સમૂહ ફૂટેલો હોવાથી તેના મસ્તક પરના કેશો અત્યંત વિખરાયેલા હતા. તેણે ખંડિત – ફાટેલ વસ્ત્ર પહેરેલ હતું, તેના હાથમાં ફૂટેલ ઠીબરુ અને ફૂટેલો ઘડો હતો. આ રીતે તે પુરુષ ઘેર – ઘેર ભીખ માંગીને આજીવિકા કરતો ફરતો હતો. તેને ગૌતમસ્વામીએ જોયો. ત્યારે ગૌતમસ્વામી ઉચ્ચ – નીચ કુળોમાં યાવત્‌ ગૌચારી માટેભ્રમણ કરી રહ્યા હતા. યથાપર્યાપ્ત ભિક્ષા ગ્રહણ કરે છે. પાડલીસંડથી નીકળીને ભગવંત મહાવીર પાસે આવી, ભોજન – પાન દેખાડ્યા, ભગવંતની અનુજ્ઞા પામીને યાવત્‌ બિલમાં સાપ જાય તેમ આહાર કરી સંયમ – તપથી આત્માને ભાવતા રહ્યા. પછી તે ગૌતમસ્વામી બીજા છઠ્ઠ તપના પારણે પહેલી પોરિસીમાં સજ્‌ઝાય કરી યાવત્‌ પાડલીસંડ નગરના દક્ષિણ દ્વારેથી પ્રવેશ્યા. તે જ પુરુષ જોયો કે જે ખરજ આદિનો રોગી હતો, ઇત્યાદિ સર્વે પૂર્વવત્‌. યાવત્‌ સંયમ અને તપથી આત્માને ભાવતા વિચરે છે. ત્યારપછી ગૌતમસ્વામી ત્રીજી વખત છઠ્ઠના પારણે પૂર્વવત્‌ યાવત્‌ પશ્ચિમ દ્વારથી પ્રવેશતા તે જ ખરજાદિ વ્યાધિ વાળા પુરુષને જોયો. ચોથા છઠ્ઠને પારણે ઉત્તર દ્વારેથી પ્રવેશતા તેને જ જોઈને ગૌતમસ્વામીને આવો વિચાર ઉત્પન્ન થયો કે અહો ! આ પુરુષ પોતાના પૂર્વના જૂના ઉપાર્જન કરેલા કર્મોનું ફળ ભોગવે છે યાવત્‌ ભગવંતને કહ્યું – ભગવન્‌ ! નિશ્ચે હું છઠ્ઠના પારણે યાવત્‌ ભ્રમણ કરતા પાડલસંડ નગરે પહોંચ્યો, પહોંચીને પાડલીસંડના પૂર્વ દ્વારેથી પ્રવેશ્યો, ત્યાં મેં એક ખરજ આદિના વ્યાધિવાળા પુરુષને જોયો યાવત્‌ ભિક્ષાથી તે આજીવિકા કરતો હતો. યાવત ચોથા છઠ્ઠના પારણે ઉત્તર દ્વારેથી પ્રવેશતા તે જ પુરુષને યાવત્‌ આજીવિકા કરતો રહેલો જોઈને વિચાર આવ્યો. આ પ્રમાણે પૂર્વભવ પૂછતા, ભગવંતે ઉત્તર આપ્યો – હે ગૌતમ ! નિશ્ચે તે કાળે, તે સમયે આ જંબૂદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં વિજયપુર નામે નગર હતું. તે વિજયપુર નગરે કનકરથ નામે રાજા હતો. તે કનકરથ રાજાને ધન્વંતરી નામે વૈદ્ય હતો. તે અષ્ટાંગ આયુર્વેદનો પાઠક હતો. તે આ પ્રમાણે – કુમારભૃત્ય, શાલાક્ય, શલ્યહત્ય, કાયચિકિત્સા, જંગોલ, ભૂતવિદ્યા, રસાયણ, વાજીકરણ. તે વૈદ્ય શિવહસ્ત(રોગ દૂર કરી રોગીઓનું કલ્યાણ કર્તા) – સુખહસ્ત(સુખ આપી દર્દીઓનું શુભ કર્તા) – લઘુહસ્ત(રોગનું નિદાન અને ઉપચાર કરવામાં કુશળ) હતો. ત્યારપછી તે ધન્વંતરી વૈદ્ય વિજયપુરમાં કનકરથ રાજાને, અંતઃપુરને, બીજા પણ ઘણા રાજા, ઇશ્વર યાવત્‌ સાર્થવાહને તથા બીજા પણ દુર્બળ, ગ્લાન, વ્યાધિત, રોગીને તથા અનાથ અને સનાથને, શ્રમણ – બ્રાહ્મણ – ભિક્ષુક – કારોટિક – કાપાલિકને આ સર્વે આતુરોમાં કેટલાકને મત્સ્ય – માંસનો ઉપદેશ આપતો. કેટલાકને કાચબાનુ માંસ, એ પ્રમાણે ગ્રાહ – મગર – સુંસુમાર – બકરા – ઘેટા – રોઝ – સુવર – હરણ – સસલા – ગાય – ભેંસનું માંસ ખાવાનો, કેટલાકને તિતર – વર્તક – કલાપ – કપોત – કૂકડા – મયુરના માસનો, બીજા પણ ઘણા જલચર – સ્થલચર – ખેચર આદિના માંસને ખાવાનો ઉપદેશ આપતો હતો. તે ધન્વંતરી વૈદ્ય પણ તે ઘણા મત્સ્ય યાવત્‌ મોરના માંસને અને ઘણા જલચર – સ્થલચર – ખેચરના માંસને સેકીને, તળીને, ભૂંજીને સુરા આદિ સાથે આસ્વાદતો વિચરતો હતો. ત્યારપછી તે ધન્વંતરી વૈદ્ય આવા અશુભ કર્મોથી ઘણા પાપકર્મને ઉપાર્જિત કરી ૩૨૦૦ વર્ષનું પરમ આયુ પાળીને કાળ માસે કાળ કરી છઠ્ઠી નરકમાં ઉત્કૃષ્ટ બાવીસ સાગરોપમ સ્થિતિક નૈરયિકપણે ઉત્પન્ન થયો. ત્યારે ગંગદત્તા, જે જાતનિંદુકા હતી. તેના બાળકો જન્મતા જ મરણ પામતા હતા. ત્યારે તે ગંગદત્તા સાર્થવાહીએ અન્ય કોઈ દિવસે મધ્યરાત્રિ કાળ – સમયે કુટુંબ ચિંતાથી જાગતી હતી. ત્યારે આવો વિચાર ઉત્પન્ન થયો, નિશ્ચે હું સાગરદત્ત સાર્થવાહ સાથે ઘણા વર્ષોથી ઉદાર માનુષી કામભોગો ભોગવતી વિચરું છું, પણ મેં એક પણ બાળક કે બાલિકાને જન્મ આપ્યો નથી. તે માતાઓ ધન્ય છે, પુણ્યવાન છે, કૃતાર્થ – કૃતલક્ષણ છે કે જે માતાઓના પોતાની કુક્ષિથી ઉત્પન્ન થયેલા બાળકો સ્તનદૂધ લુબ્ધક, મધુર વચન બોલતા, મન્મન કરતા, સ્તનમૂળ કક્ષ દેશ ભાગે સરકતા, મુગ્ધ હોય, વળી કોમળ કમળની ઉપમાવાળા હાથ વડે તેને ગ્રહણ કરી ખોળામાં બેસાડે છે ત્યારે તે બાળકો મધુર ઉલ્લાપને આપે છે, મંજુલ શબ્દો બોલે છે. (પણ) હું અધન્ય – અપુન્ય – અકૃત્‌ પુન્ય છું. આમાંનું કંઈપણ ન પામી. મારે માટે શ્રેયસ્કર છે કે યાવત્‌ સૂર્ય જાજ્વલ્યમાન થતા સાગરદત્ત સાર્થવાહને પૂછીને ઘણા પુષ્પ – વસ્ત્ર – ગંધ – માળા – અલંકાર લઈને, ઘણા મિત્ર – જ્ઞાતિ – નિજક – સ્વજન – સંબંધી – પરિજન મહિલાઓ સાથે પાડલસંડ નગરથી નીકળીને બહાર ઉંબરદત્ત યક્ષના યક્ષાયતને જઈશ. જઈને ત્યાં ઉંબરદત્ત યક્ષની મહાર્હ પુષ્પાર્ચન કરીને, ઢીંચણને પૃથ્વી પર રાખી, પગે પડી આવી માનતા કરું – હે દેવાનુપ્રિય ! જો હું કોઈ બાળક કે બાલિકાને જન્મ આપીશ, તો હું તમારા યાગ, દાન, ભાગ અને અક્ષય નિધિમાં વૃદ્ધિ કરીશ. એમ કરીને મારે માનતા માનવી તે કલ્યાણકારક છે, આ પ્રમાણે વિચારી, બીજે દિવસે યાવત્‌ સૂર્ય જાજ્વલ્યમાન થયો ત્યારે સાગરદત્ત સાર્થવાહ પાસે આવી. આવીને સાગરદત્ત સાર્થવાહને આ પ્રમાણે કહ્યું – નિશ્ચે હે દેવાનુપ્રિય ! હું તમારી સાથે ભોગ ભોગવું છું યાવત્‌ એકે બાળક ન પામી. હે દેવાનુપ્રિય ! તમારી આજ્ઞા પામીને યાવત્‌ (ઉંબરદત્ત યક્ષની) માનતા માનવાને ઇચ્છુ છું. ત્યારે સાગરદત્તે ગંગદત્તાને કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિયા ! મારો પણ આ જ મનોરથ છે, તું કયા ઉપાયથી પુત્ર કે પુત્રીને જન્મ આપીશ? ગંગદત્તાને અનુજ્ઞા આપી. ત્યારે તે ગંગદત્તા, સાગરદત્ત સાર્થવાહની અનુજ્ઞા પામીને ઘણા પુષ્પ આદિ લઈ યાવત્‌ મહિલાઓ સાથે પોતાના ઘેરથી નીકળી. નીકળીને પાડલસંડ નગરની વચ્ચોવચ્ચથી નીકળી. નીકળીને પુષ્કરિણીએ આવી. આવીને પુષ્કરિણીના કિનારે ઘણા પુષ્પ – વસ્ત્ર – ગંધ – માલા – અલંકાર લાવીને પુષ્કરિણીમાં ઊતરી, ઊતરીને જળસ્નાન કર્યું, કરીને જલક્રીડા કરતી, સ્નાન કરી, કૌતુક – મંગલ – પ્રાયશ્ચિત્ત કરી, ભીના પટશાટકને પહેરીને પુષ્કરિણીમાંથી બહાર આવી. તે પુષ્પાદિ લઈને ઉંબરદત્ત યક્ષના યક્ષાયતને આવી, આવીને ઉંબરદત્ત યક્ષને જોતા જ પ્રણામ કર્યા, કરીને મોરપીંછી વડે પ્રમાર્જન કર્યુ, કરીને જળધારા વડે સ્નાન કરાવ્યુ. કરાવીને બારીક વસ્ત્ર વડે ગાત્રયષ્ટિને લૂંછી, પછી યક્ષને શ્વેત વસ્ત્ર પહેરાવ્યા. મહાર્હ પુષ્પ – વસ્ત્ર – ગંધ – ચૂર્ણા રોહણ કર્યુ, કરીને ધૂપ ઉવેખ્યો. ઢીંચણથી પગે પડીને આમ કહ્યું – દેવાનુપ્રિય ! જો હું બાળક કે બાલિકાને જન્મ આપીશ, તો તમારી અક્ષયનિધિમાં વૃદ્ધિ કરીશ યાવત્‌ માનતા માની, માનીને જે દિશામાંથી આવેલી, તે દિશામાં પાછી ગઈ. ત્યારપછી તે ધન્વંતરી વૈદ્યનો જીવ તે નરકોમાંથી અનંતર ઉદ્વર્તીને આ જ જંબૂદ્વીપમાં પાડલસંડ નગરમાં ગંગદત્તાની કુક્ષિમાં પુત્રપણે ઉત્પન્ન થયો. ત્યારપછી તે ગંગદત્તાને ત્રણ માસ બહુ પ્રતિપૂર્ણ થતા આવા સ્વરૂપનો દોહદ ઉત્પન્ન થયો – તે માતાઓ ધન્ય છે યાવત્‌ તેમનું જીવિત સફળ છે જે વિપુલ અશન, પાન, ખાદિમ, સ્વાદિમ તૈયાર કરાવે છે, કરાવીને ઘણી સ્ત્રીઓ સાથે યાવત્‌ પરીવરીને તે વિપુલ અશનાદિ અને સુરાને તથા પુષ્પ આદિને યાવત્‌ ગ્રહણ કરીને પાડલસંડ નગરની વચ્ચોવચ્ચથી નીકળે છે, નીકળીને પુષ્કરિણી જાય છે. જઈને પુષ્કરિણીમાં ઊતરે છે, સ્નાન યાવત્‌ પ્રાયશ્ચિત્ત કરી, તે વિપુલ અશનાદિ ઘણા મિત્ર, જ્ઞાતિજન યાવત્‌ સ્ત્રીઓ સાથે આસ્વાદતી પોતાના દોહદને પૂર્ણ કરે છે. આ પ્રમાણે વિચાર્યુ. વિચારીને બીજે દિવસે યાવત્‌ સૂર્ય જાજ્વલ્યમાન થતા સાગરદત્ત પાસે આવીને આમ કહ્યું – તે માતાઓ ધન્ય છે યાવત્‌ દોહદ પૂર્ણ કરે છે તો હું પણ યાવત્‌ તેમ ઇચ્છુ છું. ત્યારે સાગરદત્ત સાર્થવાહે ગંગદત્તાને આ વાત માટે અનુજ્ઞા આપી. ત્યારે તે ગંગદત્તા સાગરદત્તની અનુજ્ઞા પામવાથી વિપુલ અશન, પાન, ખાદિમ, સ્વાદિમ તૈયાર કરાવે છે. તે વિપુલ અશનાદિ અને સુરા આદિ તથા ઘણા પુષ્પાદિ એકઠા કરાવે છે. પછી યાવત્‌ સ્નાન કરી, બલિકર્મ કરી ઉંબરદત્તના યક્ષાયતને યાવત્‌ ધૂપ ઉવેખી, પુષ્કરિણીએ જાય છે. પછી તે મિત્ર યાવત્‌ મહિલાઓ ગંગદત્તા સાર્થવાહીને સર્વાલંકારથી વિભૂષિત કરે છે. ત્યારપછી ગંગદત્તા તે મિત્ર, જ્ઞાતિજન, બીજી પણ ઘણી નગર સ્ત્રીઓ સાથે તે વિપુલ અશનાદિ અને સુરાને આસ્વાદતા દોહદને પૂર્ણ કરે છે, કરીને જે દિશામાંથી આવેલી તે દિશામાં પાછી જાય છે. તે ગંગદત્તા પ્રશસ્ત દોહદવાળી થઈને ગર્ભને સુખે સુખે વહન કરે છે. પછી તેણી નવ માસ બહુ પ્રતિપૂર્ણ થતા યાવત્‌ બાળકને જન્મ આપે છે. સ્થિતિપતિતા કરે છે યાવત્‌ જે કારણે આ બાળક ઉંબરદત્ત યક્ષની માનતાથી પ્રાપ્ત થયો, તેથી આ બાળકનું ઉંબરદત્ત નામ થાઓ. પછી તે ઉંબરદત્ત બાળક પાંચ ધાત્રી વડે ગ્રહણ થઈ ઉછરે છે. ત્યારપછી સાગરદત્ત સાર્થવાહ ‘વિજયમિત્ર’ની જેમ યાવત્‌ મરણ સમયે મરણ પામ્યો. ગંગદત્તા પણ મરણ પામી, ઉંબરદત્ત ઉજ્ઝિતકની માફક ઘરમાંથી બહાર કાઢી મૂકાયો. ત્યારપછી ઉંબરદત્તને અન્ય કોઈ દિવસે શરીરમાં એક સાથે સોળ રોગાંતકો ઉત્પન્ન થયા. તે આ – શ્વાસ, કાસ યાવત્‌ કોઢ. ત્યારે તે ઉંબરદત્ત સોળ રોગાંતકથી અભિભૂત થઈને સડેલા હાથવાળો આદિ થઈને યાવત્‌ વિચરે છે. હે ગૌતમ ! નિશ્ચે આ પ્રમાણે ઉંબરદત્ત તેના જૂના – પુરાણા સંચિત કર્મોને યાવત્‌ અનુભવતો રહે છે. ભગવન્‌! ઉંબરદત્ત ૭૨ – વર્ષનુ પરમ આયુ પાળીને મરણ અવસરે મરણ પામી આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં નૈરયિકપણે ઉપજશે. સંસાર ભ્રમણ પૂર્વવત્‌. પછી હસ્તિનાપુરમાં કૂકડા રૂપે જન્મશે. ગોષ્ઠી દ્વારા વધ પામી પૂર્વવત્‌ હસ્તિનાપુરમાં શ્રેષ્ઠી કુળમાં ઉપજશે. બોધ પામી, દીક્ષા લઈ સૌધર્મ કલ્પે જઈ, મહાવિદેહે જન્મી, દીક્ષા લઈ સિદ્ધ થશે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] jai nam bhamte! Samanenam bhagavaya mahavirenam java sampattenam duhavivaganam chhatthassa ajjhayanassa ayamatthe pannatte, sattamassa nam bhamte! Ajjhayanassa samanenam bhagavaya mahavirenam ke atthe pannatte? Tae nam se suhamme anagare jambu anagaram evam vayasi–evam khalu jambu! Tenam kalenam tenam samaenam padalisamde nayare. Vanasamde ujjane. Umbaradatte jakkhe. Tattha nam padalisamde nayare siddhatthe raya. Tattha nam padalisamde nayare sagaradatte satthavahe hottha–addhe. Gamgadatta bhariya. Tassa nam sagaradattassa putte gamgadattae bhariyae attae umbaradatte namam darae hottha–ahina padipunna pamchimdiyasarire. Tenam kalenam tenam samaenam samosaranam java parisa padigaya. Tenam kalenam tenam samaenam bhagavam goyame taheva jeneva padalisamde nayare teneva uvagachchhai, uvagachchhitta padalisamdam nayaram puratthimillenam duvarenam anuppavisai, anuppavisitta tattha nam pasai egam purisam–kachchhullam kodhiyam daoyariyam bhagamdaliyam arisillam kasillam sogilam suyamuham suyahattham suyapayam sadiyahatthamguliyam sadiyapayamguliyam sadiyakannanasiyam rasiyae ya puena ya thivithivimtam vanamuhakimiuttuyamta-pagalamtapuyaruhiram lalapagalamtakannaganasam abhikkhanam-abhikkhanam puyakavale ya ruhirakavale ya kimiyakavale ya vamamanam katthaim kalunaim visaraim kuvamanam machchhiyachadagarapahakarenam annijjamanamaggam phuttahadahadasisam damdikhamdavasanam khamdamallakhamdaghada-hatthagayam gehe-gehe dehambaliyae vittim kappemanam pasai. Taya bhagavam goyame! Uchcha niya majjhima kulaim adamane ahapajjattam samudanam ginhai padalisamdao nayarao padinikkhamai, padinikkhamitta jeneva samane bhagavam mahavire teneva uvagachchhai, uvagachchhitta bhattapanam aloei, bhattapanam padidamsei, samanenam bhagavaya mahavirenam abbhanunnae samane amuchchhie agiddhe agadhie anajjhovavanne vilamiva pannagabhute appanenam aharamaharei, samjamenam tavasa appanam bhavemane viharai. Tae nam se bhagavam goyame dochcham pi chhatthakkhamanaparanagamsi padhamae porisie sajjhayam karei java padalisamdam nayaram dahinillenam duvarenam anuppavisai, tam cheva purisam pasai–kachchhullam taheva java samjamenam tavasa appanam bhavemane viharai. Tae nam se bhagavam goyame tachcham pi chhatthakkhamanaparanagamsi taheva java padalisamdam nayaram pachchatthimillenam duvarenam anupavisamane tam cheva purisam pasai–kachchhullam. Tae nam se bhagavam goyame chauttham pi chhatthakkhamanaparanagamsi taheva java padalisamdam nayaram uttarenam duvarenam anupavisamane tam cheva purisam pasai–kachchhullam. Tae nam bhagavao goyamassa tam purisam pasitta imeyaruve ajjhatthie chimtie kappie patthie manogae samkappe samuppanne–aho nam ime purise pura porananam duchchinnanam duppadikkamtanam asubhanam pavanam kadanam kammanam pavagam phalavittivisesam pachchanubhavamane viharai. Na me dittha naraga va neraiya va. Pachchakkham khalu ayam purise nirayapadiruviyam veyanam veei tti kattu java samanam bhagavam mahaviram vamdai namamsai, vamditta namamsitta evam vayasi–evam khalu aham bhamte! Chhatthakkhamanaparanagamsi java riyamte jeneva padalisamde nayare teneva uvagachchhami, uvagachchhitta padalisamdam nayaram puratthimillenam duvarenam anupavitthe. Tattha nam egam purisam pasami kachchhullam java dehambaliyae vittim kappemanam. Tae nam aham dochchachhatthakkhamanaparanagamsi dahinillenam duvarenam taheva. Tachchachhatthakkhamana-paranagamsi pachchatthimillenam duvarenam taheva. Tae nam aham chotthachhatthakkhamanaparanagamsi uttaraduvarenam anuppavisami, tam cheva purisam pasami kachchhullam java dehambaliyae vittim kappemanam. Chimta mamam. Se nam bhamte! Purise puvvabhave ke asi? Kim namae va kim gotte va? Kayaramsi gamamsi va nayaramsi va? Kim va dachcha kim va bhochcha kim va samayaritta, kesim va pura porananam duchchinnanam duppadikkamtanam asubhanam pavanam kadanam kammanam pavagam phalavittivisesam pachchanubhavamane viharai? Goyamai! Samane bhagavam mahavire bhagavam goyamam evam vayasi–evam khalu goyama! Tenam kalenam tenam samaenam iheva jambuddive dive bharahe vase vijayapure namam nayare hottha–riddhatthimiyasamiddhe. Tattha nam vijayapure nayare kanagarahe namam raya hottha. Tassa nam kanagarahassa ranno dhannamtari namam vejje hottha–atthamgauvveyapadhae tam jaha–1. Kumarabhichcham 2. Salage 3. Sallahatte 4. Kayatigichchha 5. Jamgole 6. Bhuyavijje 7. Rasayane 8. Vajikarane sivahatthe suhahatthe lahuhatthe. Tae nam se dhannamtari vejje vijayapure nayare kanagarahassa ranno amtaure ya, annesim cha bahunam raisara talavara madambiya kodumbiya ibbha setthi senavai satthavahanam, annesim cha bahunam dubbalana ya gilanana ya vahiyana ya rogiyana ya sanahana ya anahana ya samanana ya mahanana ya bhikkhagana ya karodiyana ya kappadiyana ya aurana ya– appegaiyanam machchhamamsaim uvadisai, appegaiyanam kachchhabhamamsaim, appegaiyanam gahamamsaim, appegaiyanam magaramamsaim, appegaiyanam sumsumaramamsaim, appegaiyanam ayamamsaim, evam–elaya rojjha suyara miga sasaya gomahisamamsaim uvadisai, appegaiyanam tittiramamsaim uvadisai, appegaiyanam vattaka lavaka kavoya kukkuda mayuramamsaim uvadisai, annesim cha bahunam jalayara thalayara khahayaramainam mamsaim uvadisai. Appana vi nam se dhannamtari vejje tehim bahuhim machchhamamsehi ya java mayuramamsehi ya, annehi ya bahuhim jalayara thalayara khahayara mamsehi ya, machchharasaehi ya java mayurarasaehi ya sollehi ya taliehi ya bhajjiehi ya suram cha mahum cha meragam cha jaim cha sidhum cha pasannam cha asaemane visae mane paribhaemane paribhumjemane viharai. Tae nam se dhannamtari vejje eyakamme eyappahane eyavijje eyasamayare subahum pavam kammam samajjinitta battisam vasasayaim paramaum palaitta kalamase kalam kichcha chhatthie pudhavie ukkosenam bavisasagarovamatthiiesu neraiesu neraiyattae uvavanne. Tae nam sa gamgadatta bhariya jayanimduya yavi hottha–jaya maya daraga vinighayamavajjamti. Tae nam tise gamgadattae satthavahie annaya kayai puvvarattavarattakalasamayamsi kudumbajagariyam jagaramanie ayam ajjhatthie chimtie kappie patthie manogae samkappe samuppanne–evam khalu aham sagaradattenam satthavahenam saddhim bahuim vasaim uralaim manussagaim bhogabhogaim bhumjamani viharami, no cheva nam aham daragam va dariyam va payami. Tam dhannao nam tao ammayao, sampunnao nam tao ammayao, kayatthao nam tao ammayao, kayapunnao nam tao ammayao, kayalakkhanao nam tao ammayao, kayavihavao nam tao ammayao, suladdhe nam tasim ammayanam manussae jammajiviyaphale, jasim manne niyagakuchchhisambhuyagaim thanaduddhaluddhayaim mahurasamullavagaim mammana-pajampiyaim thanamula kakkhadesabhagam abhisaramanayaim muddhayaim puno ya komalakama-lovamehim hatthehim ginhiuna uchchhamge nivesiyaim demti samullavae sumahure puno-puno mamjulappabhanie. Aham nam adhanna apunna akayapunna etto egataramavi na patta. Tam seyam khalu mama kallam pauppabhayae rayanie java utthiyammi sure sahassarassimmi dinayare teyasa jalamte sagaradattam satthavaham apuchchhitta subahum puppha vattha gamdha mallalamkaram gahaya bahuhim mitta nai niyaga sayana sambamdhi pariyanamahilahim saddhim padalisamdao nayarao padinikkhamitta bahiya jeneva umbaradattassa jakkhassa jakkhayayane teneva uvagachchhitta, tattha nam umbaradattassa jakkhassa mahariham pupphachchanam karetta janupayapadiyae oyaittae–jai nam aham devanuppiya! Daragam va dariyam va payami, to nam aham tubbham jayam cha dayam cha bhayam cha akkhayanihim cha anuvaddhissami tti kattu ovaiyam ovainittae– Evam sampehei, sampehetta kallam pauppabhayae rayanie java utthiyammi sure sahassarassimmi dinayare teyasa jalamte teneva sagaradatte satthavahe teneva uvagachchhai, uvagachchhitta sagaradattam satthavaham evam vayasi–evam khalu aham devanuppiya! Tubbhehim saddhim bahuim vasaim uralaim manussagaim bhogabhogaim bhumjamani java etto egamavi na patta. Tam ichchhami nam devanuppiya! Tubbhehim abbhanunnaya java ovainittae. Tae nam se sagaradatte satthavahe gamgadattam bhariyam evam vayasi–mamam pi nam devanuppie! Esa cheva manorahe kaham nam tumam daragam va dariyam va payaejjasi? Gamgadattae bhariyae eyamattham anujanai. Tae nam sa gamgadatta bhariya sagaradattasatthavahenam eyamattham abbhanunnaya samani subahum puppha vattha gamdha mallalamkaram gahaya bahuhim mitta nai niyaga sayana sambamdhi pariyanamahilahim saddhim sayao gihao padinikkhamai, padinikkhamitta padalisamdam nayaram majjhammajjhenam niggachchhai, niggachchhitta jeneva pukkharini teneva uvagachchhai, uvagachchhitta pukkharinie tire subahum puppha vattha gamdha mallalamkaram thavei, thavetta pukkharinim ogahei,.. .. Ogahetta jalamajjanam karei, karetta jalakiddam karei, karetta nhaya kayabalikamma kayakouya mamgala payachchhitta ullapadasadiya pukkharinio pachchattarai, pachchuttaritta tam puppha vattha gamdha mallalamkaram genhai, genhitta jeneva umbaradattassa jakkhassa jakkhayayane teneva uvagachchhai, uvagachchhitta umbaradattassa jakkhassa aloe panamam karei, karetta lomahatthayam paramusai, paramusitta umbaradattam jakkham lomahatthaenam pamajjai, pamajjitta dagadharae abbhukkhei, abbhukhetta pamhala sukumala gamdhakasaiyae gayalatthi oluhai, oluhitta seyaim vatthaim parihei, parihetta mahariham puppharuhanam mallaruhanam gamdharuhanam chunnaruhanam karei, karetta dhuvam dahai, dahitta jannupayavadiya evam vayai–jai nam aham devanuppiya! Daragam va dariyam va payami, to nam aham tubbham jayam cha dayam cha bhayam cha akkhayanihim cha anuvaddhissami tti kattu ovaiyam ovainai, ovainitta jameva disam paubbhuya tameva disam padigaya. Tae nam se dhannamtari vejje tao narayao anamtaram uvvattitta iheva jambuddive dive padalisamde nayare gamgadattae bhariyae kuchchhimsi puttattae uvavanne. Tae nam tise gamgadattae bhariyae tinham masanam bahupadipunnanam ayameyaruve dohale paubbhue–dhannao nam tao ammayao, sampunnao nam tao ammayao, kayatthao nam tao ammayao, kayapunnao nam tao ammayao, kayalakkhanao nam tao ammayao, kayavihavao nam tao ammayao, suladdhe nam tasim ammayanam manussae jammajiviyaphale, jao nam viulam asanam panam khaimam saimam uvakkhadavemti, uvakkhadavetta bahuhim mitta nai niyaga sayana sambamdhi pariyanamahilahim saddhim parivudao tam viulam asanam panam khaimam saimam suram cha mahum cha meragam cha jaim cha sidhum cha pasannam cha puppham vattha gamdha mallalamkaragahaya padalisamdam nayaram majjhammajjhenam padinikkhamamti, padinikkhamitta jeneva pukkharini teneva uvagachchhamti,.. .. Uvagachchhitta pukkharini ogahemti, ogahetta nhayao kayabalikammao kayakouya mamgala payachchhittao tam viulam asanam panam khaimam saimam bahuhim mitta nai niyaga sayana sambamdhi pariyanamahilahi saddhim asaemti visaemti paribhaemti paribhumjemti, dohalam vinemti–evam sampehei, sampehetta kallam pauppabhayae rayanie java utthiyammi sure sahassarassimmi dinayare teyasa jalamte jeneva sagaradatte satthavahe teneva uvagachchhai, uvagachchhitta sagaradattam satthavaham evam vayasi–dhannao nam tao ammayao java dohalam vinemti, tam ichchhami nam devanuppiya! Tubbhehim abbhanunnaya java dohalam vinittae. Tae nam se sagaradatte satthavahe gamgadattae bhariyae eyamattham anujanai. Tae nam sa gamgadatta sagaradattenam satthavahenam abbhanunnaya samani viulam asanam panam khaimam saimam uvakkhadavei, uvakkhadavetta tam viulam asanam panam khaimam saimam suram cha mahum cha meragam cha jaim cha sidhum cha pasannam cha subahum puppha vattha gamdha mallalamkaram parigenhavei, parigenhavetta bahuhim mitta nai niyaga sayana sambamdhi pariyanamahilahim saddhim nhaya kayabalikamma kaya kouya mamgala payachchhitta umbaradattassa jakkhassa jakkhayayane teneva uvagachchhai java dhuvam dahei, dahetta jeneva pukkharini teneva uvagachchhai. Tae nam tao mitta nai niyaga sayana sambamdhi pariyana mahilao gamgadattam satthavahim savvalamkaravibhusiyam karemti. Tae nam sa gamgadatta bhariya tahim mitta nai niyaga sayana sambamdhi pariyana mahilahim, annahi ya bahuhim nagaramahilahim saddhim tam viulam asanam panam khaimam saimam suram cha mahum cha meragam cha jaim cha sidhum cha pasannam cha asaemani visaemani paribhaemani paribhumjemani dohalam vinei, vinetta jameva disam paubbhuya tameva disam padigaya. Tae nam sa gamgadatta satthavahi sampunnadohala tam gabbham suhamsuhenam parivahai. Tae nam sa gamgadatta bhariya navanham masanam bahupadipunnanam daragam payaya. Thiivadiya java jamha nam amham ime darae umbaradattassa jakkhassa ovaiyaladdhae tam hou nam darae umbaradatte namenam. Tae nam se umbaradatte pamchadhaipariggahie parivaddhae. Tae nam se sagaradatte satthavahe annaya kayai ganimam cha dharimam cha mejjam cha parichchhejjam cha–chauvviham bhamdam gahaya lavanasamuddam poyavahanena uvagae. Tae nam se sagaradatte tattha lavanasamudde poyavivattie nibbuddabhamdasare attane asarane kaladhammuna samjutte. Tae nam sa gamgadatta satthavahi annaya kayai lavanasamuddottaranam cha satthavinasam cha poyavinasam cha paimaranam cha anuchimtemani-anuchimtemani kaladhammuna samjutta. Tae nam te nagaraguttiya gamgadattam satthavahim kalagayam janitta umbaradattam daragam sao gihao nichchhubheti, nichchhubhetta tam giham annassa dalayamti. Tae nam tassa umbaradattassa daragassa annaya kayai sariragamsi jamagasamagameva solasa rogayamka paubbhuya, tam jaha –sase kase java kodhe. Tae nam se umbaradatte darae solasahim rogayamkehim abhibhue samane kachchhulle java dehambaliyae vittim kappemane viharai. Evam khalu goyama! Umbaradatte darae pura porananam duchchinnanam duppadikkamtanam asubhanam pavanam kadanam kammanam pavagam phalavittivisesam pachchanubhavamane viharai. Umbaradatte nam bhamte! Darae kalamase kalam kichcha kahim gachchhihii? Kahim uvavajjihii? Goyama! Umbaradatte darae bavattarim vasaim paramaum palaitta kalamase kalam kichcha imise rayanappabhae pudhavie neraiesu neraiyattae uvavajjihii. Samsaro taheva. Tao hatthinaure nayare kukkudattae pachchayahii. Se nam gotthillaehi vahie tattheva hatthinaure nayare setthikulamsi uvavajjihii bohi. Sohamme kappe. Mahavidehe vase sijjhihii. Evam khalu jambu! Samanenam bhagavaya mahavirenam java sampattenam duhavivaganam sattamassa ajjhayanassa ayamatthe pannatte.
Sutra Meaning Transliteration : Bhamte ! Jo shramana bhagavamta mahavire yavat duhkhavipakana chhatthaadhyayanano a artha kahyo chhe, to satamamno yavat sho artha kahyo chhe\? Tyare sudharma anagare jambu anagarane a pramane kahyum – He jambu ! Te kale, te samaye padalakhamda nagara hatum, tyam vanakhamda name udyana hatum, umbaradatta yakshanum yakshayatana hatum. Te nagaramam siddhartha raja hato. Tyam padalasamda nagaramam sagaradatta name riddhiman sarthavaha hato, teni patni gamgadatta hati. Te sagaradattano putra ane gamgadattano atmaja umbaradatta name purna pamchendriya shariri putra hato. Te kale, te samaye bhagavamta padharya, yavat parshada pachhi gai. Te kale, te samaye gautamasvami purvavat padalasamda nagare avya. Padalasamda nagarana purva dvarethi praveshya. Tyam eka purushane joyo, tene kharaja, kodha, jalodara, bhagamdara, arsha, kasa ane shvasano roga hato. Soja chadela hata – tena mukha, hatha, paga sojavala hata. Tena hatha ane pagani amgali tatha kana – naka sadi gaya hata. Tena shariramamthi rasi ane paru vaheta hata. Tena shariramam ghana vrano hata. Te vranona mukhamam kida khadabadata hata. Tenathi pidato hato. Temamthi paru ane lohi vaheta hata. Tena naka – kanamamthi rasi nikalata hata. Te varamvara paru – lohi – krimina kogalanum vamana karato hato. Te kashtakaraka, karuna upajave teva, nirasa shabdane bolato hato. Margamam makhiono moto samuha tene anusarato hato. Keshano samuha phutelo hovathi tena mastaka parana kesho atyamta vikharayela hata. Tene khamdita – phatela vastra paherela hatum, tena hathamam phutela thibaru ane phutelo ghado hato. A rite te purusha ghera – ghera bhikha mamgine ajivika karato pharato hato. Tene gautamasvamie joyo. Tyare gautamasvami uchcha – nicha kulomam yavat gauchari matebhramana kari rahya hata. Yathaparyapta bhiksha grahana kare chhe. Padalisamdathi nikaline bhagavamta mahavira pase avi, bhojana – pana dekhadya, bhagavamtani anujnya pamine yavat bilamam sapa jaya tema ahara kari samyama – tapathi atmane bhavata rahya. Pachhi te gautamasvami bija chhaththa tapana parane paheli porisimam sajjhaya kari yavat padalisamda nagarana dakshina dvarethi praveshya. Te ja purusha joyo ke je kharaja adino rogi hato, ityadi sarve purvavat. Yavat samyama ane tapathi atmane bhavata vichare chhe. Tyarapachhi gautamasvami triji vakhata chhaththana parane purvavat yavat pashchima dvarathi praveshata te ja kharajadi vyadhi vala purushane joyo. Chotha chhaththane parane uttara dvarethi praveshata tene ja joine gautamasvamine avo vichara utpanna thayo ke aho ! A purusha potana purvana juna uparjana karela karmonum phala bhogave chhe yavat bhagavamtane kahyum – Bhagavan ! Nishche hum chhaththana parane yavat bhramana karata padalasamda nagare pahomchyo, pahomchine padalisamdana purva dvarethi praveshyo, tyam mem eka kharaja adina vyadhivala purushane joyo yavat bhikshathi te ajivika karato hato. Yavata chotha chhaththana parane uttara dvarethi praveshata te ja purushane yavat ajivika karato rahelo joine vichara avyo. A pramane purvabhava puchhata, bhagavamte uttara apyo – He gautama ! Nishche te kale, te samaye a jambudvipana bharatakshetramam vijayapura name nagara hatum. Te vijayapura nagare kanakaratha name raja hato. Te kanakaratha rajane dhanvamtari name vaidya hato. Te ashtamga ayurvedano pathaka hato. Te a pramane – kumarabhritya, shalakya, shalyahatya, kayachikitsa, jamgola, bhutavidya, rasayana, vajikarana. Te vaidya shivahasta(roga dura kari rogionum kalyana karta) – sukhahasta(sukha api dardionum shubha karta) – laghuhasta(roganum nidana ane upachara karavamam kushala) hato. Tyarapachhi te dhanvamtari vaidya vijayapuramam kanakaratha rajane, amtahpurane, bija pana ghana raja, ishvara yavat sarthavahane tatha bija pana durbala, glana, vyadhita, rogine tatha anatha ane sanathane, shramana – brahmana – bhikshuka – karotika – kapalikane a sarve aturomam ketalakane matsya – mamsano upadesha apato. Ketalakane kachabanu mamsa, e pramane graha – magara – sumsumara – bakara – gheta – rojha – suvara – harana – sasala – gaya – bhemsanum mamsa khavano, ketalakane titara – vartaka – kalapa – kapota – kukada – mayurana masano, bija pana ghana jalachara – sthalachara – khechara adina mamsane khavano upadesha apato hato. Te dhanvamtari vaidya pana te ghana matsya yavat morana mamsane ane ghana jalachara – sthalachara – khecharana mamsane sekine, taline, bhumjine sura adi sathe asvadato vicharato hato. Tyarapachhi te dhanvamtari vaidya ava ashubha karmothi ghana papakarmane uparjita kari 3200 varshanum parama ayu paline kala mase kala kari chhaththi narakamam utkrishta bavisa sagaropama sthitika nairayikapane utpanna thayo. Tyare gamgadatta, je jatanimduka hati. Tena balako janmata ja marana pamata hata. Tyare te gamgadatta sarthavahie anya koi divase madhyaratri kala – samaye kutumba chimtathi jagati hati. Tyare avo vichara utpanna thayo, nishche hum sagaradatta sarthavaha sathe ghana varshothi udara manushi kamabhogo bhogavati vicharum chhum, pana mem eka pana balaka ke balikane janma apyo nathi. Te matao dhanya chhe, punyavana chhe, kritartha – kritalakshana chhe ke je mataona potani kukshithi utpanna thayela balako stanadudha lubdhaka, madhura vachana bolata, manmana karata, stanamula kaksha desha bhage sarakata, mugdha hoya, vali komala kamalani upamavala hatha vade tene grahana kari kholamam besade chhe tyare te balako madhura ullapane ape chhe, mamjula shabdo bole chhe. (pana) hum adhanya – apunya – akrit punya chhum. Amamnum kamipana na pami. Mare mate shreyaskara chhe ke yavat surya jajvalyamana thata sagaradatta sarthavahane puchhine ghana pushpa – vastra – gamdha – mala – alamkara laine, ghana mitra – jnyati – nijaka – svajana – sambamdhi – parijana mahilao sathe padalasamda nagarathi nikaline bahara umbaradatta yakshana yakshayatane jaisha. Jaine tyam umbaradatta yakshani maharha pushparchana karine, dhimchanane prithvi para rakhi, page padi avi manata karum – He devanupriya ! Jo hum koi balaka ke balikane janma apisha, to hum tamara yaga, dana, bhaga ane akshaya nidhimam vriddhi karisha. Ema karine mare manata manavi te kalyanakaraka chhe, a pramane vichari, bije divase yavat surya jajvalyamana thayo tyare sagaradatta sarthavaha pase avi. Avine sagaradatta sarthavahane a pramane kahyum – Nishche he devanupriya ! Hum tamari sathe bhoga bhogavum chhum yavat eke balaka na pami. He devanupriya ! Tamari ajnya pamine yavat (umbaradatta yakshani) manata manavane ichchhu chhum. Tyare sagaradatte gamgadattane kahyum – he devanupriya ! Maro pana a ja manoratha chhe, tum kaya upayathi putra ke putrine janma apisha? Gamgadattane anujnya api. Tyare te gamgadatta, sagaradatta sarthavahani anujnya pamine ghana pushpa adi lai yavat mahilao sathe potana gherathi nikali. Nikaline padalasamda nagarani vachchovachchathi nikali. Nikaline pushkarinie avi. Avine pushkarinina kinare ghana pushpa – vastra – gamdha – mala – alamkara lavine pushkarinimam utari, utarine jalasnana karyum, karine jalakrida karati, snana kari, kautuka – mamgala – prayashchitta kari, bhina patashatakane paherine pushkarinimamthi bahara avi. Te pushpadi laine umbaradatta yakshana yakshayatane avi, avine umbaradatta yakshane jota ja pranama karya, karine morapimchhi vade pramarjana karyu, karine jaladhara vade snana karavyu. Karavine barika vastra vade gatrayashtine lumchhi, pachhi yakshane shveta vastra paheravya. Maharha pushpa – vastra – gamdha – churna rohana karyu, karine dhupa uvekhyo. Dhimchanathi page padine ama kahyum – devanupriya ! Jo hum balaka ke balikane janma apisha, to tamari akshayanidhimam vriddhi karisha yavat manata mani, manine je dishamamthi aveli, te dishamam pachhi gai. Tyarapachhi te dhanvamtari vaidyano jiva te narakomamthi anamtara udvartine a ja jambudvipamam padalasamda nagaramam gamgadattani kukshimam putrapane utpanna thayo. Tyarapachhi te gamgadattane trana masa bahu pratipurna thata ava svarupano dohada utpanna thayo – te matao dhanya chhe yavat temanum jivita saphala chhe je vipula ashana, pana, khadima, svadima taiyara karave chhe, karavine ghani strio sathe yavat parivarine te vipula ashanadi ane surane tatha pushpa adine yavat grahana karine padalasamda nagarani vachchovachchathi nikale chhe, nikaline pushkarini jaya chhe. Jaine pushkarinimam utare chhe, snana yavat prayashchitta kari, te vipula ashanadi ghana mitra, jnyatijana yavat strio sathe asvadati potana dohadane purna kare chhe. A pramane vicharyu. Vicharine bije divase yavat surya jajvalyamana thata sagaradatta pase avine ama kahyum – te matao dhanya chhe yavat dohada purna kare chhe to hum pana yavat tema ichchhu chhum. Tyare sagaradatta sarthavahe gamgadattane a vata mate anujnya api. Tyare te gamgadatta sagaradattani anujnya pamavathi vipula ashana, pana, khadima, svadima taiyara karave chhe. Te vipula ashanadi ane sura adi tatha ghana pushpadi ekatha karave chhe. Pachhi yavat snana kari, balikarma kari umbaradattana yakshayatane yavat dhupa uvekhi, pushkarinie jaya chhe. Pachhi te mitra yavat mahilao gamgadatta sarthavahine sarvalamkarathi vibhushita kare chhe. Tyarapachhi gamgadatta te mitra, jnyatijana, biji pana ghani nagara strio sathe te vipula ashanadi ane surane asvadata dohadane purna kare chhe, karine je dishamamthi aveli te dishamam pachhi jaya chhe. Te gamgadatta prashasta dohadavali thaine garbhane sukhe sukhe vahana kare chhe. Pachhi teni nava masa bahu pratipurna thata yavat balakane janma ape chhe. Sthitipatita kare chhe yavat je karane a balaka umbaradatta yakshani manatathi prapta thayo, tethi a balakanum umbaradatta nama thao. Pachhi te umbaradatta balaka pamcha dhatri vade grahana thai uchhare chhe. Tyarapachhi sagaradatta sarthavaha ‘vijayamitra’ni jema yavat marana samaye marana pamyo. Gamgadatta pana marana pami, umbaradatta ujjhitakani maphaka gharamamthi bahara kadhi mukayo. Tyarapachhi umbaradattane anya koi divase shariramam eka sathe sola rogamtako utpanna thaya. Te a – shvasa, kasa yavat kodha. Tyare te umbaradatta sola rogamtakathi abhibhuta thaine sadela hathavalo adi thaine yavat vichare chhe. He gautama ! Nishche a pramane umbaradatta tena juna – purana samchita karmone yavat anubhavato rahe chhe. Bhagavan! Umbaradatta 72 – varshanu parama ayu paline marana avasare marana pami a ratnaprabha prithvimam nairayikapane upajashe. Samsara bhramana purvavat. Pachhi hastinapuramam kukada rupe janmashe. Goshthi dvara vadha pami purvavat hastinapuramam shreshthi kulamam upajashe. Bodha pami, diksha lai saudharma kalpe jai, mahavidehe janmi, diksha lai siddha thashe.