Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1104021
Scripture Name( English ): Bhagavati Translated Scripture Name : ભગવતી સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

शतक-११

 Translated Chapter :

શતક-૧૧
Section : उद्देशक-११ काल Translated Section : ઉદ્દેશક-૧૧ કાલ
Sutra Number : 521 Category : Ang-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] तए णं से बले राया कोडुंबियपुरिसे सद्दावेइ, सद्दावेत्ता एवं वयासी–खिप्पामेव भो देवानुप्पिया! हत्थिणापुरे नयरे चारगसोहणं करेह, करेत्ता माणुम्माणवड्ढणं करेह, करेत्ता हत्थिणापुरं नगरं सब्भिंतरबाहिरियं आसिय-संमज्जिओवलित्तं जाव गंधवट्टिभूयं करेह य कारवेह य, करेत्ता य कारवेत्ता य जूवसहस्सं वा चक्कसहस्सं वा पूयामहामहिमसंजुत्तं उस्सवेह, उस्सवेत्ता ममे-तमाणत्तियं पच्चप्पिणह। तए णं ते कोडुंबियपुरिसा बलेणं रण्णा एवं वुत्ता समाणा हट्ठतुट्ठा जाव तमाणत्तियं पच्चप्पिणंति। तए णं से बले राया जेणेव अट्टणसाला तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता तं चेव जाव मज्जणघराओ पडिनिक्ख-मइ, पडिनिक्खमित्ता उस्सुक्कं उक्करं उक्किट्ठं अदेज्जं अमेज्जं अभडप्पवेसं अदंडकोदंडिमं अधरिमं गणियावरनाडइज्जकलियं अनेग-तालाचराणुचरियं अणुद्धुयमुइंग अमिलायमल्लदामं पमुइयपक्कीलियं सपुरजणजाणवयं दसदिवसे ठिइवडियं करेति। तए णं से बले राया दसाहियाए ठिइवडियाए वट्टमाणीए सइए य साहस्सिए य सयसाहस्सिए य जाए य दाए य भाए य दलमाणे य दवावेमाणे य, सइए य सयसाहस्सिए य लंभे पडिच्छमाणे य पडिच्छावेमाणे य एवं यावि विहरइ। तए णं तस्स दारगस्स अम्मापियरो पढमे दिवसे ठिइवडियं करेइ, तइए दिवसे चंदसूरदंसावणियं करेइ, छट्ठे दिवसे जागरियं करेइ, एक्कारसमे दिवसे वीइक्कंते निव्वत्ते असुइजायकम्मकरणे संपत्ते बारसमे दिवसे विउलं असनं पाणं खाइमं साइमं उवक्खडावेंति, उवक्खडावेत्ता मित्त-नाइ-नियग-सयण-संबंधि-परिजणं रायाणो य खत्तिए य आमंतेति, आमंतेत्ता तओ पच्छा ण्हाया तं चेव जाव सक्कारेंति सम्माणेंति, सक्कारेत्ता सम्माणेत्ता तस्सेव मित्त-नाइ-नियग-सयण-संबंधि-परिजनस्स राईण य खत्तियाण य पुरओ अज्जय-पज्जय पिउपज्जयागयं बहुपुरिसपरंपरप्परूढं कुलाणुरूवं कुलसरिसं कुलसंताणतंतुबद्धणकरं अयमेयारूवं गोण्णं गुणनिप्फन्नं नामधेज्जं करेंति– जम्हा णं अम्हं इमे दारए बलस्स रन्नो पुत्ते पभावतीए देवीए अत्तए, तं होउ णं अम्हं इमस्स दारगस्स नामधेज्जं महब्बले-महब्बले। तए णं तस्स दारगस्स अम्मापियरो नामधेज्जं करेंति महब्बले त्ति। तए णं से महब्बले दारए पंचधाईपरिग्गहिए, [तं जहा–खीरधाईए], एवं जहा दढपइण्णस्स जाव निव्वाय-निव्वाघायंसि सुहंसुहेणं परिवड्ढति। तए णं तस्स महब्बलस्स दारगस्स अम्मापियरो अणुपुव्वेणं ठिइवडियं वा चंदसूरदंसावणियं वा जागरियं वा नाम-करणं वा परंगामणं वा पचंकामणं वा पंजेमामणं वा पिंडवद्धणं वा पजंपावणं वा कण्णवेहणं वा संवच्छरपडिलेहणं वा चोलोयणगं वा उवणयणं वा, अन्नाणि य बहूणि गब्भाधाण-जम्मणमादियाइं कोउयाइं करेंति। तए णं तं महब्बलं कुमारं अम्मापियरो सातिरेगट्ठवासगं जाणित्ता सोभणंसि तिहि-करण-नक्खत्त-मुहुत्तंसि कला-यरियस्स उवणेंति, एवं जहा दढप्पइण्णे जाव अलंभोगसमत्थे जाए यावि होत्था। तए णं तं महब्बलं कुमारं उम्मुक्कबालभावं जाव अलंभोगसमत्थं विजाणित्ता अम्मापियरो अट्ठ पासायवडेंसए कारेंति–अब्भुग्गय-मूसिय-पहसिए इव वण्णओ जहा रायप्पसेणइज्जे जाव पडिरूवे। तेसि णं पासायवडेंसगाणं बहुमज्झदेसभागे, एत्थ णं महेगं भवणं कारेंति–अनेग-खंभसयसंनिविट्ठं वण्णओ जहा रायप्पसेणइज्जे पेच्छाघरमंडवंसि जाव पडिरूवे।
Sutra Meaning : ત્યારે તે બલ રાજા કૌટુંબિક પુરુષને બોલાવે છે, બોલાવીને આ પ્રમાણે કહે છે – હે દેવાનુપ્રિયો ! જલદીથી હસ્તિનાપુર નગરને ચારકશોધન બંદીરહિત. કરો. કરીને માન – ઉન્માનમાં વૃદ્ધિ કરો. કરીને હસ્તિનાપુર નગરને અંદર અને બહારથી આસિક્ત કરો, સંમાર્જિત કરો, ઉપલિપ્ત કરો યાવત્‌ કરો – કરાવો, કરીને – કરાવીને યૂપસહસ્ર અને ચક્ર સહસ્રની પૂજા, મહિમા, સત્કારપૂર્વક ઉત્સવ કરો, મારી આ આજ્ઞાને મને પાછી સોંપો. અર્થાત્‌ તદનુસાર કાર્ય થયાનું નિવેદન કરો. ત્યારે તે કૌટુંબિક પુરુષો બલ રાજાએ આ પ્રમાણે કહેતા યાવત્‌ તેમની આજ્ઞા પાછી સોંપી. ત્યારપછી તે બલરાજા જ્યાં અટ્ટણશાળા હતી, ત્યાં આવે છે, ત્યાં આવીને પૂર્વવત્‌ યાવત્‌ મજ્જનગૃહથી નીકળે છે, નીકળીને શુલ્ક અને કર લેવાનું બંધ કર્યું, કૃષિ નિષેધ કર્યો, દેવાનો – માપતોલનો નિષેધ કર્યો. ભટોનો પ્રવેશ બંધ કર્યો, દંડ અને કુદંડ બંધ કર્યા, ઋણ મુક્ત કર્યા, ઉત્તમ ગણિકા તથા નાટ્ય સંબંધી પાત્રોથી યુક્ત થયો, અનેક તાલાનુચર વડે આચરિત, વાદકો દ્વારા સતત મૃદંગનાદ, મ્લાન ન થયેલ પુષ્પમાલા, પ્રમુદીત – પ્રક્રીડિત લોક, બધા નગરજન અને જનપદ નિવાસી. ઇત્યાદિ. રીતે દશ દિવસ સુધી સ્થિતિ પ્રતીત કરે છે. ત્યારે તે બલરાજા દશ દિવસીય સ્થિતિ પતિતા વર્તતી હતી ત્યારે સેંકડો – હજારો – લાખો યાગ કાર્ય કરતો, દાન – ભાગ આપતો, અપાવતો, સેંકડો, હજારો, લાખો લાભોને સ્વીકારતો, સ્વીકારાવતો એ પ્રમાણે વિચરે છે. ત્યારે તે બાળકના માતાપિતા પહેલા દિવસ સ્થિતિપતિતા કરી, ત્રીજે દિવસે ચંદ્ર – સૂર્ય દર્શન કરાવ્યા, છઠ્ઠે દિવસે જાગરિકા કરી, અગિયારમો દિવસ વીતી ગયા પછી, જાતક કર્મની નિવૃત્તિ કરી. અશુચિ જાતકર્મ કરણ સંપ્રાપ્ત થતા બારમે દિવસે વિપુલ અશન, પાન, ખાદિમ, સ્વાદિમ તૈયાર કરાવ્યા. કરાવીને જેમ શિવરાજામાં કહ્યું, તેમ યાવત્‌ ક્ષત્રિયોને આમંત્ર્યા, આમંત્રીને, ત્યારપછી સ્નાન કર્યું, બલિકર્મ કર્યું, ઇત્યાદિ પૂર્વવત્‌ યાવત્‌ સત્કાર – સન્માન કર્યા, કરીને તે જ મિત્ર, જ્ઞાતિજન, યાવત્‌ રાજા, ઇશ્વર યાવત્‌ ક્ષત્રિયોની આગળ પોતાના પિતામહ, પ્રપિતામહ, પિતાના પ્રપિતામહ આદિથી ચાલી આવતી અનેક પુરુષ પરંપરાથી રૂઢ, કુળને અનુરૂપ, કુલસદૃશ, કુલ સંતાનતંતુ વર્ધનકર, આ આવા પ્રકારનું ગૌણ ગુણ નિષ્પન્ન નામકરણ કર્યું – જેથી અમારો આ બાળક, બલરાજાનો પુત્ર અને પ્રભાવતી દેવીનો આત્મજ છે, તેથી અમારા આ બાળકનું નામ ‘મહાબલ’ થાઓ. ત્યારે તે બાળકના માતાપિતાએ નામકરણ કર્યું – ‘મહાબલ’. ત્યારે તે મહાબલ બાળક પાંચ ધાત્રીઓ વડે પરિગૃહીત થયો. તે આ – ક્ષીરધાત્રી, મજ્જનધાત્રી, મંડનધાત્રી, ક્રીડનધાત્રી, અંકધાત્રી. વડે, એ પ્રમાણે રાય્પ્પસેણઈય સૂત્રમાં વર્ણિત દૃઢપ્રતિજ્ઞ યાવત્‌ લાલન પાલન કરાતો સુખે સુખે વૃદ્ધિ પામવા લાગ્યો. ત્યારે તે મહાબલ બાળકના માતા – પિતા અનુક્રમે સ્થિતિપ્રતિત, ચંદ્ર – સૂર્યદર્શન, જાગરિકા, નામકરણ, ઘુંટણીયે ચાલવુ, પગ વડે ચાલવુ, અન્નપ્રાશન, ગ્રાસવર્દ્ધન, સંભાષણ, કર્ણવેધન, સંવત્સર પ્રતિલેખન, ક્ષૌરકર્મ, ઉપનયન ઇત્યાદિ અન્ય ઘણા ગર્ભાધાન, જન્મ મહોત્સવાદિ કૌતુક કરે છે. ત્યારે તે મહાબલકુમારના માતા – પિતા તેને સાતિરેક આઠ વર્ષનો જાણીને શોભન એવા તિથિ – કરણ – મુહૂર્ત્તમાં એ પ્રમાણે દૃઢપ્રતિજ્ઞની માફક યાવત્‌ તે ભોગ સમર્થ થયો. ત્યારે તે મહાબલકુમાર બાલભાવથી મુક્ત થઈને યાવત્‌ ભોગ સમર્થ જાણીને, માતા – પિતાએ આઠ પ્રાસાદાવતંસક કરાવ્યા. કરાવીને અભ્યુદ્‌ગત – ઊંચા – પ્રહસિત એવા, તેનું વર્ણન રાયપ્પસેણઈય માફક કરવું યાવત્‌ તે પ્રતિરૂપ હતા. તે પ્રાસાદાવતંસકમાં બહુમધ્ય દેશભાગે આવા એક મોટા ભવનને કરાવ્યું, તે અનેક શત સ્તંભ ઉપર રહેલ હતું. તેનું વર્ણન રાયપ્પસેણઈયના પ્રેક્ષાગૃહ મંડપની જેમ કરવું, પ્રતિરૂપ હતું.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] tae nam se bale raya kodumbiyapurise saddavei, saddavetta evam vayasi–khippameva bho devanuppiya! Hatthinapure nayare charagasohanam kareha, karetta manummanavaddhanam kareha, karetta hatthinapuram nagaram sabbhimtarabahiriyam asiya-sammajjiovalittam java gamdhavattibhuyam kareha ya karaveha ya, karetta ya karavetta ya juvasahassam va chakkasahassam va puyamahamahimasamjuttam ussaveha, ussavetta mame-tamanattiyam pachchappinaha. Tae nam te kodumbiyapurisa balenam ranna evam vutta samana hatthatuttha java tamanattiyam pachchappinamti. Tae nam se bale raya jeneva attanasala teneva uvagachchhai, uvagachchhitta tam cheva java majjanagharao padinikkha-mai, padinikkhamitta ussukkam ukkaram ukkittham adejjam amejjam abhadappavesam adamdakodamdimam adharimam ganiyavaranadaijjakaliyam anega-talacharanuchariyam anuddhuyamuimga amilayamalladamam pamuiyapakkiliyam sapurajanajanavayam dasadivase thiivadiyam kareti. Tae nam se bale raya dasahiyae thiivadiyae vattamanie saie ya sahassie ya sayasahassie ya jae ya dae ya bhae ya dalamane ya davavemane ya, saie ya sayasahassie ya lambhe padichchhamane ya padichchhavemane ya evam yavi viharai. Tae nam tassa daragassa ammapiyaro padhame divase thiivadiyam karei, taie divase chamdasuradamsavaniyam karei, chhatthe divase jagariyam karei, ekkarasame divase viikkamte nivvatte asuijayakammakarane sampatte barasame divase viulam asanam panam khaimam saimam uvakkhadavemti, uvakkhadavetta mitta-nai-niyaga-sayana-sambamdhi-parijanam rayano ya khattie ya amamteti, amamtetta tao pachchha nhaya tam cheva java sakkaremti sammanemti, sakkaretta sammanetta tasseva mitta-nai-niyaga-sayana-sambamdhi-parijanassa raina ya khattiyana ya purao ajjaya-pajjaya piupajjayagayam bahupurisaparamparapparudham kulanuruvam kulasarisam kulasamtanatamtubaddhanakaram ayameyaruvam gonnam gunanipphannam namadhejjam karemti– jamha nam amham ime darae balassa ranno putte pabhavatie devie attae, tam hou nam amham imassa daragassa namadhejjam mahabbale-mahabbale. Tae nam tassa daragassa ammapiyaro namadhejjam karemti mahabbale tti. Tae nam se mahabbale darae pamchadhaipariggahie, [tam jaha–khiradhaie], evam jaha dadhapainnassa java nivvaya-nivvaghayamsi suhamsuhenam parivaddhati. Tae nam tassa mahabbalassa daragassa ammapiyaro anupuvvenam thiivadiyam va chamdasuradamsavaniyam va jagariyam va nama-karanam va paramgamanam va pachamkamanam va pamjemamanam va pimdavaddhanam va pajampavanam va kannavehanam va samvachchharapadilehanam va choloyanagam va uvanayanam va, annani ya bahuni gabbhadhana-jammanamadiyaim kouyaim karemti. Tae nam tam mahabbalam kumaram ammapiyaro satiregatthavasagam janitta sobhanamsi tihi-karana-nakkhatta-muhuttamsi kala-yariyassa uvanemti, evam jaha dadhappainne java alambhogasamatthe jae yavi hottha. Tae nam tam mahabbalam kumaram ummukkabalabhavam java alambhogasamattham vijanitta ammapiyaro attha pasayavademsae karemti–abbhuggaya-musiya-pahasie iva vannao jaha rayappasenaijje java padiruve. Tesi nam pasayavademsaganam bahumajjhadesabhage, ettha nam mahegam bhavanam karemti–anega-khambhasayasamnivittham vannao jaha rayappasenaijje pechchhagharamamdavamsi java padiruve.
Sutra Meaning Transliteration : Tyare te bala raja kautumbika purushane bolave chhe, bolavine a pramane kahe chhe – he devanupriyo ! Jaladithi hastinapura nagarane charakashodhana bamdirahita. Karo. Karine mana – unmanamam vriddhi karo. Karine hastinapura nagarane amdara ane baharathi asikta karo, sammarjita karo, upalipta karo yavat karo – karavo, karine – karavine yupasahasra ane chakra sahasrani puja, mahima, satkarapurvaka utsava karo, mari a ajnyane mane pachhi sompo. Arthat tadanusara karya thayanum nivedana karo. Tyare te kautumbika purusho bala rajae a pramane kaheta yavat temani ajnya pachhi sompi. Tyarapachhi te balaraja jyam attanashala hati, tyam ave chhe, tyam avine purvavat yavat majjanagrihathi nikale chhe, nikaline shulka ane kara levanum bamdha karyum, krishi nishedha karyo, devano – mapatolano nishedha karyo. Bhatono pravesha bamdha karyo, damda ane kudamda bamdha karya, rina mukta karya, uttama ganika tatha natya sambamdhi patrothi yukta thayo, aneka talanuchara vade acharita, vadako dvara satata mridamganada, mlana na thayela pushpamala, pramudita – prakridita loka, badha nagarajana ane janapada nivasi. Ityadi. Rite dasha divasa sudhi sthiti pratita kare chhe. Tyare te balaraja dasha divasiya sthiti patita vartati hati tyare semkado – hajaro – lakho yaga karya karato, dana – bhaga apato, apavato, semkado, hajaro, lakho labhone svikarato, svikaravato e pramane vichare chhe. Tyare te balakana matapita pahela divasa sthitipatita kari, trije divase chamdra – surya darshana karavya, chhaththe divase jagarika kari, agiyaramo divasa viti gaya pachhi, jataka karmani nivritti kari. Ashuchi jatakarma karana samprapta thata barame divase vipula ashana, pana, khadima, svadima taiyara karavya. Karavine jema shivarajamam kahyum, tema yavat kshatriyone amamtrya, amamtrine, tyarapachhi snana karyum, balikarma karyum, ityadi purvavat yavat satkara – sanmana karya, karine te ja mitra, jnyatijana, yavat raja, ishvara yavat kshatriyoni agala potana pitamaha, prapitamaha, pitana prapitamaha adithi chali avati aneka purusha paramparathi rudha, kulane anurupa, kulasadrisha, kula samtanatamtu vardhanakara, a ava prakaranum gauna guna nishpanna namakarana karyum – Jethi amaro a balaka, balarajano putra ane prabhavati devino atmaja chhe, tethi amara a balakanum nama ‘mahabala’ thao. Tyare te balakana matapitae namakarana karyum – ‘mahabala’. Tyare te mahabala balaka pamcha dhatrio vade parigrihita thayo. Te a – kshiradhatri, majjanadhatri, mamdanadhatri, kridanadhatri, amkadhatri. Vade, e pramane rayppasenaiya sutramam varnita dridhapratijnya yavat lalana palana karato sukhe sukhe vriddhi pamava lagyo. Tyare te mahabala balakana mata – pita anukrame sthitipratita, chamdra – suryadarshana, jagarika, namakarana, ghumtaniye chalavu, paga vade chalavu, annaprashana, grasavarddhana, sambhashana, karnavedhana, samvatsara pratilekhana, kshaurakarma, upanayana ityadi anya ghana garbhadhana, janma mahotsavadi kautuka kare chhe. Tyare te mahabalakumarana mata – pita tene satireka atha varshano janine shobhana eva tithi – karana – muhurttamam e pramane dridhapratijnyani maphaka yavat te bhoga samartha thayo. Tyare te mahabalakumara balabhavathi mukta thaine yavat bhoga samartha janine, mata – pitae atha prasadavatamsaka karavya. Karavine abhyudgata – umcha – prahasita eva, tenum varnana rayappasenaiya maphaka karavum yavat te pratirupa hata. Te prasadavatamsakamam bahumadhya deshabhage ava eka mota bhavanane karavyum, te aneka shata stambha upara rahela hatum. Tenum varnana rayappasenaiyana prekshagriha mamdapani jema karavum, pratirupa hatum.