Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1103660
Scripture Name( English ): Bhagavati Translated Scripture Name : ભગવતી સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

शतक-३

 Translated Chapter :

શતક-૩
Section : उद्देशक-१ चमर विकुर्वणा Translated Section : ઉદ્દેશક-૧ ચમર વિકુર્વણા
Sutra Number : 160 Category : Ang-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] तेणं कालेणं तेणं समएणं रायगिहे नामं नगरे होत्था–वण्णओ जाव परिसा पज्जुवासइ। तेणं कालेणं तेणं समएणं ईसाने देविंदे देवराया ईसाने कप्पे ईसानवडेंसए विमाने जहेव रायप्पसेणइज्जे जाव दिव्वं देविड्ढिं दिव्वं देवजुतिं दिव्वं देवाणुभागं दिव्वं बत्तीसइबद्धं नट्टविहिं उवदंसित्ता जाव जामेव दिसिं पाउब्भूए, तामेव दिसिं पडिगए। भंतेति! भगवं गोयमे समणं भगवं महावीरं वंदइ नमंसइ, वंदित्ता नमंसित्ता। एवं वदासी–अहो णं भंते! ईसाने देविंदे देवराया महिड्ढीए जाव महानुभागे। ईसानस्स णं भंते! सा दिव्वा देविड्ढी दिव्वा देवज्जुती दिव्वे देवाणुभागे कहिं गते? कहिं अनुपविट्ठे? गोयमा! सरीरं गते, सरीरं अनुपविट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–सरीरं गते! सरीरं अनुपविट्ठे? गोयमा! से जहानामए कूडागारसाला सिया दुहओ लित्ता गुत्ता गुत्तदुवारा णिवाया णिवायगंभीरा। तीसे णं कूडागारसालाए अदूरसामंते, एत्थ णं महेगे जणसमूहे एगं महं अब्भवद्दलगं वा वासवद्दलगं वा महावायं वा एज्जमाणं पासति, पासित्ता तं कूडागारसालं अंतो अनुपविसित्ता णं चिट्ठइ। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चति–सरीरं गते, सरीरं अनुपविट्ठे। ईसानेणं भंते! देविंदेणं देवरण्णा सा दिव्वा देविड्ढो दिव्वा देवज्जुती दिव्वे देवाणुभागे किण्णा लद्धे? किण्णा पत्ते? किण्णा अभिसमन्नागए? के वा एस आसि पुव्वभवे? किंनामए वा? किंगोत्ते वा? कयरंसि वा गामंसि वा नगरंसि वा जाव सन्निवेसंसि वा? किं वा दच्चा? किं वा भोच्चा? किं वा किच्चा? किं वा समायरित्ता? कस्स वा तहारूवस्स समणस्स वा माह-णस्स वा अंतिए एगमवि आरियं धम्मियं सुवयणं सोच्चा निसम्म? जं णं ईसानेणं देविंदेणं देवरण्णा सा दिव्वा देविड्ढी दिव्वा देवज्जुती दिव्वे देवाणुभागे लद्धे पत्ते अभिसमन्नागए? एवं खलु गोयमा! तेणं कालेणं तेणं समएणं इहेव जंबुद्दीवे दीवे भारहे वासे तामलित्ती नामं नयरी होत्था–वण्णओ तत्थ णं तामलित्तीए नयरीए तामली नामं मोरियपुत्ते गाहावई होत्था–अड्ढे दित्ते जाव बहुजनस्स अपरिभूए यावि होत्था। तए णं तस्स मोरियपुत्तस्स तामलिस्स गाहावइस्स अन्नया कयाइ पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि कुटुंबजागरियं जागरमाणस्स इमेयारूवे अज्झत्थिए चिंतिए पत्थिए मनोगए संकप्पे समुप्प-ज्जित्था– अत्थि ता मे पुरा पोराणाणं सुचिण्णाणं सुपरक्कंताणं सुभाणं कल्लाणाणं कडाणं कम्माणं कल्लाणफलवित्तिविसेसे, जेणाहं हिरण्णेणं वड्ढामि सुवण्णेणं वड्ढामि, धनेनं वड्ढामि, धन्नेणं वड्ढामि, पुत्तेहिं वड्ढामि, पसूहिं वड्ढामि, विपुलधण-कनग-रयण-मणि-मोत्तिय-संख-सिल-प्पवाल-रत्तरयण-संतसारसावएज्जेणं अतीव-अतीव अभिवड्ढामि, तं किं णं अहं पुरा पोराणाणं सुचिण्णाणं सुपरक्कंताणं सुभाणं कल्लाणाणं कडाणं कम्माणं एगंतसो खयं उवेहमाणे विहरामि? तं जावताव अहं हिरण्णेणं वड्ढामि जाव अतीव-अतीव अभिवड्ढामि, जावं च मे मित्त-नाति-नियग-सयण-संबंधि-परियणो आढाति परियाणाइ सक्कारेइ सम्माणेइ कल्लाणं मंगलं देवयं विनएणं चेइयं पज्जुवासइ, तावता मे सेयं कल्लं पाउप्पभायाए रयणीए जाव उट्ठियम्मि सूरे सहस्सरस्सिम्मि दिनयरे तेयसा जलंते सयमेव दारुमयं पडिग्गहगं करेत्ता विउलं असन-पान-खाइम-साइमं उवक्खडावेत्ता, मित्त-नाइ-नियग-सयण, संबंधि-परियणं आमंतेत्ता, तं मित्त-नाइ-नियग-सयण-संबंधि-परियणं विउलेणं असन-पान-खाइम-साइमेणं वत्थ-गंध-मल्लालंकारेण य सक्कारेत्ता सम्माणेत्ता, तस्सेव मित्त-नाइ-नियग-सयण-संबंधि-परियणस्स पुरओ जेट्ठपुत्तं कुटुंबे ठावेत्ता, तं मित्त-नाइ-नियग-सयण-संबंधि-परियणं जेट्ठपुत्तं च आपुच्छित्ता, सयमेव दारुमयं पडिग्गहगं गहाय मुंडे भवित्ता पाणामाए पव्वज्जाए पव्वइत्तए। पव्वइए वि य णं समाणं इमं एयारूवं अभिग्गहं अभिगिण्हिस्सामि–कप्पइ मे जावज्जीवाए छट्ठंछट्ठेणं अनिक्खित्तेणं तवोकम्मेणं उड्ढं बाहाओ पगिज्झिय-पगिज्झिय सूराभिमुहस्स आयावण भूमीए आयावेमाणस्स विहरित्तए, छट्ठस्स वि य णं पारणयंसि आयावणभूमीओ पच्चोरुभित्ता सयमेव दारुमयं पडिग्गहगं गहाय तामलित्तीए नयरीए उच्च-नीय-मज्झिमाइं कुलाइं घरसमुदाणस्स भिक्खायरियाए अडित्ता सुद्धोदणं पडिग्गाहेत्ता तं तिसत्तक्खुत्तो उदएणं पक्खालेत्ता तओ पच्छा आहारं आहारित्तए त्ति कट्टु एवं संपेहेइ, संपेहेत्ता कल्लं पाउप्पभायाए रयणीए जाव उट्ठियम्मि सूरे सहस्सरस्सिम्मि दिनयरे तेयसा जलंते सयमेव दारुमयं पडिग्गहगं करेइ, करेत्ता विउलं असन-पान-खाइम-साइमं उवक्खडावेइ, उवक्खडावेत्ता ततो पच्छा ण्हाए कयबलिकम्मे कयकोउय-मंगल-पायच्छित्ते सुद्धप्पावेसाइं मंगल्लाइं वत्थाइं पवर परिहिए अप्पमहग्घाभरणालंकियसरीरे भोयण-वेलाए भोयणमंडवंसि सुहासण-वरगए तेणं मित्त-नाइ-नियग-सयण-संबंधि-परिजणेणं सद्धिं तं विउलं असन-पान-खाइम-साइमं आसादेमाणे वीसादेमाणे परिभाएमाणे परिभुंजेमाणे विहरइ। जिमियभुत्तुत्तरागए वि य णं समाणे आयंते चोक्खे परमसुइब्भूए तं मित्त-नाइ-नियग-सयण-संबंधि-परियणं विउलेणं असन-पान-खाइम-साइमेणं वत्थ-गंध-मल्लालंकारेण य सक्कारेइ सम्माणेइ, तस्सेव मित्त-नाइ-नियग-सयण-संबंधि परियणस्स पुरओ जेट्ठपुत्तं कुटुंबे ठावेइ, ठावेत्ता तं मित्त-नाइ-नियग-सयण-संबंधि-परियणं जेट्ठपुत्तं च आपुच्छइ, आपुच्छित्ता मुंडे भवित्ता पाणामाए पव्वज्जाए पव्वइए। पव्वइए वि य णं समाणे इमं एयारूवं अभिग्गहं अभिगिण्हइ– कप्पइ मे जावज्जीवाए छट्ठंछट्ठेणं जाव आहारित्तए त्ति कट्टु इमं एयारूवं अभिग्गहं अभिगिण्हित्ता जाव-ज्जीवाए छट्ठंछट्ठेणं अनिक्खित्तेणं तवोकम्मेणं उड्ढं बाहाओ पगिज्झिय-पगिज्झिय सूराभिमुहे आयावणभूमीए आयावेमाणे विहरइ। छट्ठस्स वि य णं पारणयंसि आयावणभूमीओ पच्चोरुभइ, पच्चोरुभित्ता सयमेव दारुमयं पडिग्गहगं गहाय तामलित्तीए नयरीए उच्च नीय-मज्झिमाइं कुलाइं घरसमुदानस्स भिक्खायरियाए अडइ, अडित्ता सुद्धोयणं पडिग्गाहेइ, पडिग्गाहेत्ता तिसत्तक्खुत्तो उदएणं पक्खालेइ, पक्खालेत्ता तओ पच्छा आहारं आहारेइ। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ– पाणामा पव्वज्जा? गोयमा! पाणामाए णं पव्वज्जाए पव्वइए समाणे जं जत्थ पासइ–इंदं वा खंदं वा रुद्दं वा सिवं वा वेसमणं वा अज्जं वा कोट्ट-किरियं वा रायं वा ईसरं वा तलवरं वा माडंबियं वा कोडुंबियं वा इब्भं वा सेट्ठिं सेणावइं वा सत्थवाहं वा काकं वा साणं वा पाणं वा–उच्चं पासइ उच्चं पणामं करेइ, नीयं पासइ नीयं पणामं करेइ, जं जहा पासइ तस्स तहा पणामं करेइ। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ पाणामा पव्वज्जा। तए णं से तामली मोरियपुत्ते तेणं ओरालेणं विपुलेणं पयत्तेणं पग्गहिएणं बालतवोकम्मेणं सुक्के लुक्खे निम्मंसे अट्ठिचम्मावणद्धे किडिकिडियाभूए किसे धमणिसंतए जाए यावि होत्था। तए णं तस्स तामलिस्स बालतवस्सिस्स अन्नया कयाइ पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि अनिच्च-जागरियं जागरमाणस्स इमेयारूवे अज्झत्थिए चिंतिए पत्थिए मनोगए संकप्पे समुप्पज्जित्था– एवं खलु अहं इमेणं ओरालेणं विपुलेणं पयत्तेणं पग्गहिएणं कल्लाणेणं सिवेणं धन्नेणं मंगल्लेणं सस्सिरीएणं उदग्गेणं उदत्तेणं उत्तमेणं महानुभागेणं तवोकम्मेणं सुक्के लुक्खे जाव धमणिसंतए जाए, तं अत्थि जा मे उट्ठाणे कम्मे बले वीरिए पुरिसक्कार-परक्कमे तावता मे सेयं कल्लं पाउप्पभायाए रयणीए जाव उट्ठियम्मि सूरे सहस्सरस्सिम्मि दिनयरे तेयसा जलंते तामलित्तीए नगरीए दिट्ठाभट्ठे य पासंडत्थे य गिहत्थे य पुव्वसंगतिए य परियायसंगतिए य आपुच्छित्ता तामलित्तीए नगरीए मज्झंमज्झेणं निग्गच्छित्ता पादुग-कुंडिय-मादीयं उवगरणं दारुमयं च पडिग्गहगं एगंते एडित्ता तामलित्तीए नगरीए उत्तरपुरत्थिमे दिसिभाए नियत्तणियमंडलं आलिहित्ता संलेहणा ज्झूसणा ज्झूसियस्स भत्तपाणपडियाइक्खियस्स पाओवगयस्स कालं अनवकंखमाणस्स विहरित्तए त्ति कट्टु एवं संपेहेइ, संपेहेत्ता कल्लं पाउप्पभायाए रयणीए जाव उट्ठियम्मि सूरे सहस्सरस्सिम्मि दिनयरे तेयसा जलंते तामलित्तीए नगरीए दिट्ठाभट्ठे य पासंडत्थे य गिहत्थे य पुव्वसंगतिए य परियायसंगतिए य आपुच्छइ, आपुच्छित्ता तामलित्तीए नयरीए मज्झंमज्झेणं निग्गच्छइ, निग्गच्छित्ता पादुगकुंडिय-मादीयं उवगरणं दारुमयं च पडिग्गहगं एगंते एडेइ, एडेत्ता तामलित्तीए नगरीए उत्तरपुरत्थिमे दिसिभाए नियत्तणियमंडलं आलिहइ, आलिहित्ता संलेहणाज्झूसणाज्झूसिए भत्तपान-पडियाइक्खिए पाओवगमणं निवण्णे।
Sutra Meaning : (૧) તે કાળે તે સમયે રાજગૃહી નામે નગરી હતી. નગરી વર્ણન ‘ઉવાવાઈ’ સૂત્ર મુજબ જાણવું. ભગવાન મહાવીર પધાર્યા, પરિષદ(સભા)ધર્મ શ્રવણ માટે નીકળી યાવત પરિષદ ભગવંતને પર્યુપાસે છે. તે કાળે તે સમયે દેવેન્દ્ર દેવરાજ, શૂલપાણી, વૃષભવાહન, ઉત્તરાર્ધ – લોકાધિપતિ, ૨૮ લાખ વિમાનાવાસ અધિપતિ, આકાશસમ નિર્મલ વસ્ત્રધારી, માળાથી સુશોભિત, મુકુટધારી, સુવર્ણના નવીન – સુંદર – વિચિત્ર – ચંચલ – કુંડલોથી ગાલોને ઝગમગાવતો, યાવત્‌ દશે દિશાઓને ઉદ્યોતિત, પ્રકાશિત કરતો ઇશાનેન્દ્ર, ઇશાનકલ્પમાં, ઇશાનાવતંસક વિમાનમાં ‘રાયપસેણીય’ ઉપાંગમાં કહ્યા મુજબ યાવત્‌ દિવ્ય દેવઋદ્ધિને અનુભવતો હતો, તે ભગવંતને દર્શન કરવા આવ્યો. યાવત્‌ જે દિશામાંથી પ્રગટ થયો, તે દિશામાં ચાલ્યો ગયો. ભગવન્‌ ! એમ કહી, ગૌતમ સ્વામીએ ભગવંત મહાવીરને વંદી, નમી આ પ્રમાણે કહ્યું – ભગવન્‌ ! અહો આ દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાન મહાઋદ્ધિક છે. ભગવન્‌ ! તેની દિવ્ય દેવઋદ્ધિ ક્યાં ગઈ ? ક્યાં પ્રવેશી ? ગૌતમ ! તે તેના શરીરમાં ગઈ, શરીરમાં પ્રવેશી. ભગવન્‌ ! એમ કેમ કહ્યું કે તે દેવ ઋદ્ધિ તેના શરીરમાં પ્રવેશી ગઈ ? ગૌતમ ! જેમ કોઈ કૂટાગાર શાળા, બંને બાજુથી લિપ્ત, ગુપ્ત, ગુપ્તદ્વાર, નિર્વાત, નિર્વાતગંભીર હોય, કૂટાગારશાલાનું દૃષ્ટાંત કહેવું. ભગવન્‌ ! દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઇશાને તે દિવ્ય દેવઋદ્ધિ, દિવ્ય દેવદ્યુતિ, દિવ્ય દેવપ્રભાવ કેવી રીતે – લબ્ધ થયો, પ્રાપ્ત થયો, અભિસન્મુખ થયો ? તે પૂર્વભવે કોણ હતો ? તેનું નામ, ગોત્ર શું હતા ? કયા ગામ, નગર, યાવત્‌ સંનિવેશનો હતો ? તેણે શું સાંભળ્યું ? શું આપ્યું ? શું ખાધું ? શું કર્યું ? શું આચર્યું ? કયા તથારૂપ શ્રમણ કે બ્રાહ્મણ પાસે એવું એક પણ આર્ય – ધાર્મિક – વચન સાંભળીને અવધાર્યુ ? જેથી દેવેન્દ્ર, દેવરાજ ઈશાને તે દિવ્ય દેવઋદ્ધિ યાવત્‌ સન્મુખ આણી ? ગૌતમ ! તે કાળે, તે સમયે આ જંબૂદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં તામ્રલિપ્તી નામે નગરી હતી. વર્ણન. તે તામ્રલિપ્તી નગરીમાં તામલી નામે મૌર્યપુત્ર ગાથાપતિ હતો. જે આઢ્ય, દિપ્ત યાવત્‌ ઘણા લોકોથી અપરિભૂત હતો. ત્યારે તે તામલિ મૌર્યપુત્રએ અન્ય કોઈ દિવસે મધરાતે કુટુંબ ચિંતાર્થે જાગરણ કરતા, તેને આવા પ્રકારે આધ્યાત્મિક યાવત્‌ સંકલ્પ થયો. મારા પૂર્વકૃત્‌, જૂના, સુઆચરિત, સુપરાક્રમયુક્ત, શુભ, કલ્યાણરૂપ કૃત કર્મોનો કલ્યાણ – ફળ – વૃત્તિ વિશેષ છે, જેનાથી હું ઘણા – હિરણ્ય, સુવર્ણ, ધન, ધાન્ય, પુત્ર, પશુથી વૃદ્ધિ પામ્યો છું. વિપુલ ધન – કનક – રત્ન – મણિ – મોતી – શંખ – શલ – પ્રવાલ – રક્ત – રત્ન – સારરૂપ ધનાદિ ઘણા ઘણા વધી રહ્યા છે તો શું હું પૂર્વકૃત્‌, જૂના, સુઆચરિત યાવત્‌ કૃત કર્મોનો નાશ થઇ રહ્યો છે, તેને જોવા છતાં પણ જો હું તેની ઉપેક્ષા કરું અર્થાત એકાંત સૌખ્યની ઉપેક્ષા કરતો રહું ? ( તે મારા માટે શ્રેયસ્કર નથી.) તો જ્યાં સુધી હું હિરણ્ય, સુવર્ણ આદિ દ્વારા થી વૃદ્ધિ પામી રહ્યો છું યાવત્‌, જ્યાં સુધી મારા મિત્ર, જ્ઞાતિ, નિજક, સંબંધી, પરિજન મારો આદર કરે છે, સત્કાર – સન્માન કરે છે, મને કલ્યાણ – મંગલ – દેવરૂપ જાણી ચૈત્યની માફક વિનયથી સેવા કરે છે ત્યાં સુધીમાં મારે મારું કલ્યાણ કરવું શ્રેયસ્કર છે. કાલે પ્રકાશવાળી રાત્રિ થયા બાદ યાવત્‌ સૂર્ય ઊગ્યા પછી, મારી મેળે કાષ્ઠપાત્ર લઈ, વિપુલ અશન – પાન – ખાદિમ – સ્વાદિમ તૈયાર કરાવી, મારા મિત્ર, જ્ઞાતિજન, સ્વજન આદિને આમંત્રીને તે મિત્ર, જ્ઞાતિજન આદિને વિપુલ અશનાદિ જમાડી, વસ્ત્ર – ગંધ – માળા – અલંકાર વડે સત્કારીને, સન્માનીને તે જ મિત્ર, જ્ઞાતિજન આદિની આગળ મારા મોટા પુત્રને કુટુંબમાં સ્થાપીને, તે મિત્ર, જ્ઞાતિજન આદિ તથા મોટા પુત્રને પૂછીને મેળે જ કાષ્ઠપાત્ર ગ્રહણ કરી, મુંડિત થઈ ‘પ્રાણામા’ દીક્ષાએ દીક્ષિત થાઉં. દીક્ષા લઈને હું આવો અભિગ્રહ સ્વીકારીશ કે – મને યાવજ્જીવ નિરંતર છઠ્ઠ – છઠ્ઠના તપોકર્મથી, ઊંચા હાથ રાખી, સૂર્ય અભિમુખ રહી આતાપના ભૂમિમાં આતાપના લેતો વિચરીશ. છઠ્ઠના પારણે આતાપના ભૂમિથી ઊતરી, આપ મેળે કાષ્ઠપાત્ર લઈ તામ્રલિપ્તી નગરીના ઉચ્ચ – નીચ – મધ્યમ કુળોમાં ગૃહસમાદાન ભિક્ષાચર્યાએ ફરીશ. શુદ્ધોદન ગ્રહણ કરી, તેને ૨૧ – વખત પાણીથી ધોઈ, પછી આહાર કરીશ. એ પ્રમાણે વિચારી કાલે પ્રભાત થતાં યાવત્‌ સૂર્ય ઝળહળતો થયા પછી આપમેળે કાષ્ઠપાત્ર કરાવીને, વિપુલ અશનાદિ તૈયાર કરાવી પછી સ્નાન – બલિકર્મ – કૌતુક મંગલ પ્રાયશ્ચિત્ત કર્યા, પ્રવેશ યોગ્ય શુદ્ધ, મંગલ, ઉત્તમ વસ્ત્રો પહેર્યા. અલ્પ પણ મહામૂલ્ય આભરણથી શરીર અલંકૃત કર્યું. ભોજન વેળાએ ભોજનમંડપમાં સારા આસને બેઠો. ત્યારપછી મિત્ર, જ્ઞાતિજન આદિ સાથે તે વિપુલ અશન આદિ આસ્વાદતો, વિસ્વાદતો, પરસ્પર ખવડાવતો – ખાતો વિચરે છે તે જમ્યો, પછી કોગળા કર્યા, ચોખ્ખો થયો, પરમ શુદ્ધ થયો. તે મિત્ર યાવત્‌ પરિજનને વિપુલ અશનાદિ થી, પુષ્પ – વસ્ત્ર – ગંધ – માળા – અલંકારથી સત્કારાદિ કર્યા. તે મિત્ર, જ્ઞાતિ આદિ સન્મુખ મોટા પુત્રને કુટુંબમાં સ્થાપીને, તે મિત્રાદિ અને મોટા પુત્રને પૂછીને, મુંડ થઈને ‘પ્રાણામા’ પ્રવ્રજ્યા લીધી. પ્રવ્રજ્યાલઈને આવો અભિગ્રહ કર્યો કે જાવજ્જીવ નિરંતર છઠ્ઠ – છઠ્ઠ તપ કરવો. બાહાઓ ઊંચી રાખી, સૂર્યાભિમુખ થઈ, આતાપના ભૂમિમાં આતાપના લેતા વિચરવું. છઠ્ઠના પારણે આતાપના ભૂમિથી ઊતરી, આપમેળે કાષ્ઠપાત્ર લઈ, તામ્રલિપ્તીમાં ઉચ્ચ – નીચ – મધ્યમ કુળોમાં ગૃહસમુદાન ભિક્ષાચર્યાથી ફરે છે. શુદ્ધ ઓદનને લે છે. ૨૧ – વખત પાણીથી ધુએ છે. પછી તેનો આહાર કરે છે. ભગવન્‌ ! તેને ‘પ્રાણામા’ પ્રવ્રજ્યા કેમ કહી ? ગૌતમ ! પ્રાણામા પ્રવ્રજ્યા લીધી હોય તે જેને જ્યાં જોવે તેને – ઇન્દ્ર, સ્કંદ, રુદ્ર, શિવ, વૈશ્રમણ, આર્યા કોટ્ટકિરિયા, રાજા યાવત્‌ સાર્થવાહ, કાગડો – કૂતરો – ચાંડાલને, ઊંચાને જોઈને ઉચ્ચ અને નીચાને જોઈને નીચ પ્રણામ કરે છે. જેને જ્યાં જુએ તેને ત્યાં પ્રણામ કરે. તેથી પ્રાણામા પ્રવ્રજ્યા કહી. (૨) ત્યારે તે તામલિ મૌર્યપુત્ર, તે ઉદાર, વિપુલ, પ્રદત્ત, પ્રગૃહીત બાલતપોકર્મથી શુષ્ક, રુક્ષ યાવત્‌ નાડી દેખાતા હોય તેવા થઈ ગયા ત્યારે તે તામલિ બાલતપસ્વીને અન્ય કોઈ દિવસે મધ્યરાત્રિએ અનિત્ય જાગરિકાથી જાગતા આવા પ્રકારનો આધ્યાત્મિક, ચિંતિત યાવત્‌ સંકલ્પ થયો. હું આ ઉદાર, વિપુલ યાવત્‌ ઉદગ્ર, ઉદાત્ત, ઉત્તમ, મહાનુભાગ તપોકર્મ થી શુષ્ક, રૂક્ષ યાવત્‌ નસો દેખાતો થઈ ગયો છું. તો જ્યાં સુધી મને ઉત્થાન, કર્મ, બળ, વીર્ય, પુરુષાકાર પરાક્રમ છે, ત્યાં સુધીમાં મારું શ્રેય એ છે કે કાલે યાવત્‌ સૂર્ય ઊગે પછી તામ્રલિપ્તી નગરીમાં જઈ મેં દેખીને બોલાવેલા, પાખંડીઓ, ગૃહસ્થો, પૂર્વપરિચિત, પશ્ચાત્‌ પરિચિત, પર્યાસસંગતિને પૂછીને તામ્રલિપ્તીની મધ્યેથી નીકળીને પાદુકા કુંડિકાદિ ઉપકરણ, કાષ્ઠપાત્ર એકાંતમાં મૂકીને તામ્રલિપ્તી નગરીના ઈશાનકોણમાં નિર્વર્તનિક મંડલને આલેખીને, સંલેખના તપમાં આત્માને જોડીને, ભોજન – પાનનો ત્યાગ કરી, વૃક્ષ માફક સ્થિર થઈ, કાળની આકાંક્ષા સિવાય વિચરવું. એમ વિચારી કાલે યાવત્‌ સૂર્ય ઊગ્યા પછી યાવત્‌ પૂછીને તામ્રલિપ્તીમાં એકાંતે જઈને યાવત્‌ આહાર પાણીનો ત્યાગ કરી, પાદપોપગમન સ્વીકાર્યું. તે કાળે બલિચંચા રાજધાની ઇન્દ્ર, પુરોહિત રહિત હતી.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] tenam kalenam tenam samaenam rayagihe namam nagare hottha–vannao java parisa pajjuvasai. Tenam kalenam tenam samaenam isane devimde devaraya isane kappe isanavademsae vimane jaheva rayappasenaijje java divvam deviddhim divvam devajutim divvam devanubhagam divvam battisaibaddham nattavihim uvadamsitta java jameva disim paubbhue, tameva disim padigae. Bhamteti! Bhagavam goyame samanam bhagavam mahaviram vamdai namamsai, vamditta namamsitta. Evam vadasi–aho nam bhamte! Isane devimde devaraya mahiddhie java mahanubhage. Isanassa nam bhamte! Sa divva deviddhi divva devajjuti divve devanubhage kahim gate? Kahim anupavitthe? Goyama! Sariram gate, sariram anupavitthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–sariram gate! Sariram anupavitthe? Goyama! Se jahanamae kudagarasala siya duhao litta gutta guttaduvara nivaya nivayagambhira. Tise nam kudagarasalae adurasamamte, ettha nam mahege janasamuhe egam maham abbhavaddalagam va vasavaddalagam va mahavayam va ejjamanam pasati, pasitta tam kudagarasalam amto anupavisitta nam chitthai. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchati–sariram gate, sariram anupavitthe. Isanenam bhamte! Devimdenam devaranna sa divva deviddho divva devajjuti divve devanubhage kinna laddhe? Kinna patte? Kinna abhisamannagae? Ke va esa asi puvvabhave? Kimnamae va? Kimgotte va? Kayaramsi va gamamsi va nagaramsi va java sannivesamsi va? Kim va dachcha? Kim va bhochcha? Kim va kichcha? Kim va samayaritta? Kassa va taharuvassa samanassa va maha-nassa va amtie egamavi ariyam dhammiyam suvayanam sochcha nisamma? Jam nam isanenam devimdenam devaranna sa divva deviddhi divva devajjuti divve devanubhage laddhe patte abhisamannagae? Evam khalu goyama! Tenam kalenam tenam samaenam iheva jambuddive dive bharahe vase tamalitti namam nayari hottha–vannao Tattha nam tamalittie nayarie tamali namam moriyaputte gahavai hottha–addhe ditte java bahujanassa aparibhue yavi hottha. Tae nam tassa moriyaputtassa tamalissa gahavaissa annaya kayai puvvarattavarattakalasamayamsi kutumbajagariyam jagaramanassa imeyaruve ajjhatthie chimtie patthie manogae samkappe samuppa-jjittha– atthi ta me pura porananam suchinnanam suparakkamtanam subhanam kallananam kadanam kammanam kallanaphalavittivisese, jenaham hirannenam vaddhami suvannenam vaddhami, dhanenam vaddhami, dhannenam vaddhami, puttehim vaddhami, pasuhim vaddhami, vipuladhana-kanaga-rayana-mani-mottiya-samkha-sila-ppavala-rattarayana-samtasarasavaejjenam ativa-ativa abhivaddhami, tam kim nam aham pura porananam suchinnanam suparakkamtanam subhanam kallananam kadanam kammanam egamtaso khayam uvehamane viharami? Tam javatava aham hirannenam vaddhami java ativa-ativa abhivaddhami, javam cha me mitta-nati-niyaga-sayana-sambamdhi-pariyano adhati pariyanai sakkarei sammanei kallanam mamgalam devayam vinaenam cheiyam pajjuvasai, tavata me seyam kallam pauppabhayae rayanie java utthiyammi sure sahassarassimmi dinayare teyasa jalamte sayameva darumayam padiggahagam karetta viulam asana-pana-khaima-saimam uvakkhadavetta, mitta-nai-niyaga-sayana, sambamdhi-pariyanam amamtetta, tam mitta-nai-niyaga-sayana-sambamdhi-pariyanam viulenam asana-pana-khaima-saimenam vattha-gamdha-mallalamkarena ya sakkaretta sammanetta, tasseva mitta-nai-niyaga-sayana-sambamdhi-pariyanassa purao jetthaputtam kutumbe thavetta, tam mitta-nai-niyaga-sayana-sambamdhi-pariyanam jetthaputtam cha apuchchhitta, sayameva darumayam padiggahagam gahaya mumde bhavitta panamae pavvajjae pavvaittae. Pavvaie vi ya nam samanam imam eyaruvam abhiggaham abhiginhissami–kappai me javajjivae chhatthamchhatthenam anikkhittenam tavokammenam uddham bahao pagijjhiya-pagijjhiya surabhimuhassa ayavana bhumie ayavemanassa viharittae, chhatthassa vi ya nam paranayamsi ayavanabhumio pachchorubhitta sayameva darumayam padiggahagam gahaya tamalittie nayarie uchcha-niya-majjhimaim kulaim gharasamudanassa bhikkhayariyae aditta suddhodanam padiggahetta tam tisattakkhutto udaenam pakkhaletta tao pachchha aharam aharittae tti kattu evam sampehei, sampehetta kallam pauppabhayae rayanie java utthiyammi sure sahassarassimmi dinayare teyasa jalamte sayameva darumayam padiggahagam karei, karetta viulam asana-pana-khaima-saimam uvakkhadavei, uvakkhadavetta tato pachchha nhae kayabalikamme kayakouya-mamgala-payachchhitte suddhappavesaim mamgallaim vatthaim pavara parihie appamahagghabharanalamkiyasarire bhoyana-velae bhoyanamamdavamsi suhasana-varagae tenam mitta-nai-niyaga-sayana-sambamdhi-parijanenam saddhim tam viulam asana-pana-khaima-saimam asademane visademane paribhaemane paribhumjemane viharai. Jimiyabhuttuttaragae vi ya nam samane ayamte chokkhe paramasuibbhue tam mitta-nai-niyaga-sayana-sambamdhi-pariyanam viulenam asana-pana-khaima-saimenam vattha-gamdha-mallalamkarena ya sakkarei sammanei, tasseva mitta-nai-niyaga-sayana-sambamdhi pariyanassa purao jetthaputtam kutumbe thavei, thavetta tam mitta-nai-niyaga-sayana-sambamdhi-pariyanam jetthaputtam cha apuchchhai, apuchchhitta mumde bhavitta panamae pavvajjae pavvaie. Pavvaie vi ya nam samane imam eyaruvam abhiggaham abhiginhai– kappai me javajjivae chhatthamchhatthenam java aharittae tti kattu imam eyaruvam abhiggaham abhiginhitta java-jjivae chhatthamchhatthenam anikkhittenam tavokammenam uddham bahao pagijjhiya-pagijjhiya surabhimuhe ayavanabhumie ayavemane viharai. Chhatthassa vi ya nam paranayamsi ayavanabhumio pachchorubhai, pachchorubhitta sayameva darumayam padiggahagam gahaya tamalittie nayarie uchcha niya-majjhimaim kulaim gharasamudanassa bhikkhayariyae adai, aditta suddhoyanam padiggahei, padiggahetta tisattakkhutto udaenam pakkhalei, pakkhaletta tao pachchha aharam aharei. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai– panama pavvajja? Goyama! Panamae nam pavvajjae pavvaie samane jam jattha pasai–imdam va khamdam va ruddam va sivam va vesamanam va ajjam va kotta-kiriyam va rayam va isaram va talavaram va madambiyam va kodumbiyam va ibbham va setthim senavaim va satthavaham va kakam va sanam va panam va–uchcham pasai uchcham panamam karei, niyam pasai niyam panamam karei, jam jaha pasai tassa taha panamam karei. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai panama pavvajja. Tae nam se tamali moriyaputte tenam oralenam vipulenam payattenam paggahienam balatavokammenam sukke lukkhe nimmamse atthichammavanaddhe kidikidiyabhue kise dhamanisamtae jae yavi hottha. Tae nam tassa tamalissa balatavassissa annaya kayai puvvarattavarattakalasamayamsi anichcha-jagariyam jagaramanassa imeyaruve ajjhatthie chimtie patthie manogae samkappe samuppajjittha– Evam khalu aham imenam oralenam vipulenam payattenam paggahienam kallanenam sivenam dhannenam mamgallenam sassirienam udaggenam udattenam uttamenam mahanubhagenam tavokammenam sukke lukkhe java dhamanisamtae jae, tam atthi ja me utthane kamme bale virie purisakkara-parakkame tavata me seyam kallam pauppabhayae rayanie java utthiyammi sure sahassarassimmi dinayare teyasa jalamte tamalittie nagarie ditthabhatthe ya pasamdatthe ya gihatthe ya puvvasamgatie ya pariyayasamgatie ya apuchchhitta tamalittie nagarie majjhammajjhenam niggachchhitta paduga-kumdiya-madiyam uvagaranam darumayam cha padiggahagam egamte editta tamalittie nagarie uttarapuratthime disibhae niyattaniyamamdalam alihitta samlehana jjhusana jjhusiyassa bhattapanapadiyaikkhiyassa paovagayassa kalam anavakamkhamanassa viharittae tti kattu evam sampehei, sampehetta kallam pauppabhayae rayanie java utthiyammi sure sahassarassimmi dinayare teyasa jalamte tamalittie nagarie ditthabhatthe ya pasamdatthe ya gihatthe ya puvvasamgatie ya pariyayasamgatie ya apuchchhai, apuchchhitta tamalittie nayarie majjhammajjhenam niggachchhai, niggachchhitta padugakumdiya-madiyam uvagaranam darumayam cha padiggahagam egamte edei, edetta tamalittie nagarie uttarapuratthime disibhae niyattaniyamamdalam alihai, alihitta samlehanajjhusanajjhusie bhattapana-padiyaikkhie paovagamanam nivanne.
Sutra Meaning Transliteration : (1) te kale te samaye rajagrihi name nagari hati. Nagari varnana ‘uvavai’ sutra mujaba janavum. Bhagavana mahavira padharya, parishada(sabha)dharma shravana mate nikali yavata parishada bhagavamtane paryupase chhe. Te kale te samaye devendra devaraja, shulapani, vrishabhavahana, uttarardha – lokadhipati, 28 lakha vimanavasa adhipati, akashasama nirmala vastradhari, malathi sushobhita, mukutadhari, suvarnana navina – sumdara – vichitra – chamchala – kumdalothi galone jhagamagavato, yavat dashe dishaone udyotita, prakashita karato ishanendra, ishanakalpamam, ishanavatamsaka vimanamam ‘rayapaseniya’ upamgamam kahya mujaba yavat divya devariddhine anubhavato hato, te bhagavamtane darshana karava avyo. Yavat je dishamamthi pragata thayo, te dishamam chalyo gayo. Bhagavan ! Ema kahi, gautama svamie bhagavamta mahavirane vamdi, nami a pramane kahyum – bhagavan ! Aho a devendra devaraja ishana mahariddhika chhe. Bhagavan ! Teni divya devariddhi kyam gai\? Kyam praveshi\? Gautama ! Te tena shariramam gai, shariramam praveshi. Bhagavan ! Ema kema kahyum ke te deva riddhi tena shariramam praveshi gai\? Gautama ! Jema koi kutagara shala, bamne bajuthi lipta, gupta, guptadvara, nirvata, nirvatagambhira hoya, kutagarashalanum drishtamta kahevum. Bhagavan ! Devendra devaraja ishane te divya devariddhi, divya devadyuti, divya devaprabhava kevi rite – labdha thayo, prapta thayo, abhisanmukha thayo\? Te purvabhave kona hato\? Tenum nama, gotra shum hata\? Kaya gama, nagara, yavat samniveshano hato\? Tene shum sambhalyum\? Shum apyum\? Shum khadhum\? Shum karyum\? Shum acharyum\? Kaya tatharupa shramana ke brahmana pase evum eka pana arya – dharmika – vachana sambhaline avadharyu\? Jethi devendra, devaraja ishane te divya devariddhi yavat sanmukha ani\? Gautama ! Te kale, te samaye a jambudvipana bharatakshetramam tamralipti name nagari hati. Varnana. Te tamralipti nagarimam tamali name mauryaputra gathapati hato. Je adhya, dipta yavat ghana lokothi aparibhuta hato. Tyare te tamali mauryaputrae anya koi divase madharate kutumba chimtarthe jagarana karata, tene ava prakare adhyatmika yavat samkalpa thayo. Mara purvakrit, juna, suacharita, suparakramayukta, shubha, kalyanarupa krita karmono kalyana – phala – vritti vishesha chhe, jenathi hum ghana – hiranya, suvarna, dhana, dhanya, putra, pashuthi vriddhi pamyo chhum. Vipula dhana – kanaka – ratna – mani – moti – shamkha – shala – pravala – rakta – ratna – sararupa dhanadi ghana ghana vadhi rahya chhe to shum hum purvakrit, juna, suacharita yavat krita karmono nasha thai rahyo chhe, tene jova chhatam pana jo hum teni upeksha karum arthata ekamta saukhyani upeksha karato rahum\? ( te mara mate shreyaskara nathi.) To jyam sudhi hum hiranya, suvarna adi dvara thi vriddhi pami rahyo chhum yavat, jyam sudhi mara mitra, jnyati, nijaka, sambamdhi, parijana maro adara kare chhe, satkara – sanmana kare chhe, mane kalyana – mamgala – devarupa jani chaityani maphaka vinayathi seva kare chhe tyam sudhimam mare marum kalyana karavum shreyaskara chhe. Kale prakashavali ratri thaya bada yavat surya ugya pachhi, mari mele kashthapatra lai, vipula ashana – pana – khadima – svadima taiyara karavi, mara mitra, jnyatijana, svajana adine amamtrine te mitra, jnyatijana adine vipula ashanadi jamadi, vastra – gamdha – mala – alamkara vade satkarine, sanmanine te ja mitra, jnyatijana adini agala mara mota putrane kutumbamam sthapine, te mitra, jnyatijana adi tatha mota putrane puchhine mele ja kashthapatra grahana kari, mumdita thai ‘pranama’ dikshae dikshita thaum. Diksha laine hum avo abhigraha svikarisha ke – mane yavajjiva niramtara chhaththa – chhaththana tapokarmathi, umcha hatha rakhi, surya abhimukha rahi atapana bhumimam atapana leto vicharisha. Chhaththana parane atapana bhumithi utari, apa mele kashthapatra lai tamralipti nagarina uchcha – nicha – madhyama kulomam grihasamadana bhikshacharyae pharisha. Shuddhodana grahana kari, tene 21 – vakhata panithi dhoi, pachhi ahara karisha. E pramane vichari kale prabhata thatam yavat surya jhalahalato thaya pachhi apamele kashthapatra karavine, vipula ashanadi taiyara karavi pachhi snana – balikarma – kautuka mamgala prayashchitta karya, pravesha yogya shuddha, mamgala, uttama vastro paherya. Alpa pana mahamulya abharanathi sharira alamkrita karyum. Bhojana velae bhojanamamdapamam sara asane betho. Tyarapachhi mitra, jnyatijana adi sathe te vipula ashana adi asvadato, visvadato, paraspara khavadavato – khato vichare chhe te jamyo, pachhi kogala karya, chokhkho thayo, parama shuddha thayo. Te mitra yavat parijanane vipula ashanadi thi, pushpa – vastra – gamdha – mala – alamkarathi satkaradi karya. Te mitra, jnyati adi sanmukha mota putrane kutumbamam sthapine, te mitradi ane mota putrane puchhine, mumda thaine ‘pranama’ pravrajya lidhi. Pravrajyalaine avo abhigraha karyo ke javajjiva niramtara chhaththa – chhaththa tapa karavo. Bahao umchi rakhi, suryabhimukha thai, atapana bhumimam atapana leta vicharavum. Chhaththana parane atapana bhumithi utari, apamele kashthapatra lai, tamraliptimam uchcha – nicha – madhyama kulomam grihasamudana bhikshacharyathi phare chhe. Shuddha odanane le chhe. 21 – vakhata panithi dhue chhe. Pachhi teno ahara kare chhe. Bhagavan ! Tene ‘pranama’ pravrajya kema kahi\? Gautama ! Pranama pravrajya lidhi hoya te jene jyam jove tene – indra, skamda, rudra, shiva, vaishramana, arya kottakiriya, raja yavat sarthavaha, kagado – kutaro – chamdalane, umchane joine uchcha ane nichane joine nicha pranama kare chhe. Jene jyam jue tene tyam pranama kare. Tethi pranama pravrajya kahi. (2) tyare te tamali mauryaputra, te udara, vipula, pradatta, pragrihita balatapokarmathi shushka, ruksha yavat nadi dekhata hoya teva thai gaya tyare te tamali balatapasvine anya koi divase madhyaratrie anitya jagarikathi jagata ava prakarano adhyatmika, chimtita yavat samkalpa thayo. Hum a udara, vipula yavat udagra, udatta, uttama, mahanubhaga tapokarma thi shushka, ruksha yavat naso dekhato thai gayo chhum. To jyam sudhi mane utthana, karma, bala, virya, purushakara parakrama chhe, tyam sudhimam marum shreya e chhe ke kale yavat surya uge pachhi tamralipti nagarimam jai mem dekhine bolavela, pakhamdio, grihastho, purvaparichita, pashchat parichita, paryasasamgatine puchhine tamraliptini madhyethi nikaline paduka kumdikadi upakarana, kashthapatra ekamtamam mukine tamralipti nagarina ishanakonamam nirvartanika mamdalane alekhine, samlekhana tapamam atmane jodine, bhojana – panano tyaga kari, vriksha maphaka sthira thai, kalani akamksha sivaya vicharavum. Ema vichari kale yavat surya ugya pachhi yavat puchhine tamraliptimam ekamte jaine yavat ahara panino tyaga kari, padapopagamana svikaryum. Te kale balichamcha rajadhani indra, purohita rahita hati.